Radiorede
van Adenauer
Onrustig Katanga
Stemming in Hollandia:
somber
De boodschap van
Belgrado
De terugkeer van Ambonezen
naar Indonesië
DONDERDAG 7 SEPTEMBER 1961
17e Jaargang Nr 5389
DALING ALGEMEEN
LANDBOUWPRIJS
INDEXCIJFER VÓÓR
OOGSTJAAR 1960/1961
POOLWINNAARS
ONTSNAPPING
UIT OOST BERLIJN
VIERDE RUSSISCHE
KERNPROEF
De Amerikaanse commis
sie voor atoomenergie heelt
woensdag bekend gemaakt
dat woensdagochtend in de
Sowjet-Unie een vierde
atoomwapen in de damp
kring tot ontploffing is ge
bracht.
Deze proef werd ten oos
ten van Stalingrad geno
men. De kracht was van ge
ring tot middelmatig.
DE STRIJD
IN ZUID-VIETNAM
GOULART IN BRASILIA
SPOEDIGE TERUG
TREKKING FRANSE
TROEPEN UIT
ALGERIJE?
TRUMAN OVER
RADIO-ACTIEVE
NEERSLAG
Europese commissie van E. E. G.
bespreekt Brits verzoek
DE ONRUST
BIJ BIZERTA
NED. SLEEPBOOT
DOOR INDON. MARINE
OPGEBRACHT
Bruiloft in Berlijn;
een tragedie
ANTWOORD
VAN KENNEDY
AAN ADENAUER
HET WEER
WEERBERICHT
HOOGWATER
ZON- en MAANSTANDEN
FraiSerüig bij abonnement: Terneuzen
pireeteur-Hoofdredacteur I. van de Sande
Redactie-adres: Noordstraat 5557
Administratie-adres: Smidswaï
Telefoon 2073
Gironummer 38150
DE VRIJE ZEEUW
Verschijnt dagelijks Uitgeefster N.V. v"/h Firma P. J. van de Sande te Terneuzen
Advertentieprijs per mm 15 ct; minimum per
advertentie 2,25.
Rubriek Kleine Advertenties (géén Handel»
advertenties)5 regels 1,Iedere regel meer
20 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling.
Vermelding: Brieven onder nummer, of: Adres
Bureau van dit Blad, 20 cent meer.
Inzending advertenties tot 's namiddags .2, uur.
Voor het maandagnummer: zaterdags 10* uur,
De Westduitse bondskanselier,
di- Adenauer, heeft woensdag
avond in een radiorede gezegd,
dat ondanks de .verontrustende
-ebeurtenissen" van de laatste
tiicl er geen "grote oorlog zal
komen. Een vermindering van de
spanning zou door onderhande-
Hn-ei bereikt moeten worden.
Het was echter niet verstandig
om mogelijke Westelijke voor
stellen if het openbaar te be
spreken vóórdat de onderhande
lingen beginnen. De communis
ten hadden door het sluiten van
dc grens tussen Oost- en West-
Berlijn onderhandelingen bemoei
ing Nieuwe besprekingen kon
den niet beginnen met aanvaar
ding door het Westen van de
rechtsschending" in Berlijn en
Oost-Duitsland als voldongen fei-
ten.
Adenauer is van mening, dal
premier Chroesjtsjef jongste
politiek in Berlijn cn zijn besluit
om de kernwapenproeven te her
vatten bewijzen, dat hij wil dat
de hele wereld naar zijn pijpen
danst uit vrees voor een kern
oorlog.
De bondskanselier zei. dat de
bijeenkomst op 14 september van
de Westelijke ministers van Bui
tenlandse Zaken in Washington
van grote betekenis zou zijn.
Daar zouden de conclusies ge
trokken worden uit de jongste
ontwikkelingen. De conferentie
zou zich bezighouden met vitale
kwesties, niet alleen met betrek-
Volgens een mededeling van
het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek bleven de groepsindexcij-
ters voor de prijzen van land-
bouwprodukten resp. akker
bouw en veehouderij), evenals
voor de kostenfactoren ook in
juli onveranderd.
Het algemeen landbouwprijs-
indexcijfer bedroeg 98 (juli 1960:
97i. Voor akkerbouwprodukten
bleef het op 102 (125), voor vee-
houderijprodukten op 97 39i.
voor de kostenfactoren op 148
(145).
Bezien over het gehele oogst
jaar 1960/61 vertoont het alge
meen prijsindexcijfer voor land-
bouwprodukten een daling van
104 t®t 100. Voor de akkerbouw
produkten daalde het van 124 tot
106. De prijsdaling, welke hier
aan ten grondslag lag, betrof
nagenoeg alle produkten in deze
sector. Het groepsindexcijfer
voor de veehouderijprodukten
bleef ongewijzigd op 98. Lagere
prijzen voor rundvlees en melk
werden gecompenseerd door
hogere voor varkensvlees, scha
pen. paarden en eieren.
Het algemeen indexcijfer voor
dp kostenfactoren liep op van
140 tot 145, o.a. als gevolg van
de gestegen lonen en pachtprij
zen.
Twee inwoners van Londen,
die nog nooit een partij voetbal
hebben zien spelen, hebben giste
ren tezamen 95.000 pond sterling
950.0001 gewonnen. De 37-jarf-
ge weduwe mevr. Joan Mascall
won op een inzet ter waarde van
1.50 een bedrag van 40.S72
pond sterling, een v rachtwagen
chauffeur. de 48-jarige Bill
Brown, won 54.131 pond. Hij moet
dit bedrag echter met zeven col
lega's delen.
king tot het Duitse volk, maar
ook ten aanzien van het hele
NAVO-bondgenootschap. West-
Duitsland had onderhandelingen
tussen het Oosten en het Westen
„vergemakkelijkt" door een aan
tal „belangrijke concessies",
waaronder het afzien van de
produktie van kernwapens.
Het Westduitse bondgenoot
schap met de Verenigde Staten
is volgens Adenauer „zo vriend
schappelijk en hecht als nimmer
tevoren". Dit was opnieuw be
vestigd door een brief van presi
dent Kennedy, die hij woensdag
ontving. Adenauer zei ook een
brief van oud-president Eisen
hower gekregen te hebben die
nu „dubbel welkom" was.
De Westberlijnse politie heeft
woensdag meegedeeld dat twee
vrouwen en een kind dinsdag
uit een raam van de eerste ver
dieping van een aan West-Ber-
lijn grenzend huis in Oost-Ber-
lijn in het westelijke stadsdeel
zijn gesprongen.
Onder het raam stonden de
verloofde van één van de vrou
wen en acht andere mannen
met een deken die zij als een
springzeil gereed hielden.
Een 20-jarige Oostberlijnse
had haar verloofde in West-
Berlijn geschreven dat zij ken
nissen in het bewuste huis wil
de bezoeken en clan van de ge
legenheid gebruik wilde maken
naar West-Berlijn uit te wijken.
De mannen met de deken in
West-Berlijn vingen niet alleen
haar en haar zoontje maar ook
nog een 47-jarige vriendin op.
De eigenaar van het huis riep
de Oostduitse politie toen hij
zag wat zich afspeelde, maar de
agenten kwamen te laat om de
twee vrouwen en kind te vatten.
Zuid-Vietnamese regeringstroe
pen hebben de ongeveer achthon
derd kilometer ten noorden van
Saigon gelegen patrouillepost
Dak Ha, die vrijdag j.l. door com
munistische gueriileros werd be
zet, na een strijd van vier dagen,
waarbij 110 man regeringstroe
pen werden gedood, gewond of
vermist, heroverd.
Vice-president Joao Goulart is
dinsdagavond in Brasilia aange
komen, waar hij als president
van Brazilië zal worden geïnstal
leerd.
Bij aankomst op het vliegveld
werd hij begroet door de presi
dent ad interim Mazzili, do presi
dent van het hooggerechtshof
De Carvalho, de voorzitter van
het congres De Andrade, aarts
bisschop José Newton en ande
ren. Aan de pers heeft Goulart
gezegd, dat hij van plan is een
kabinet van nationale eenheid
te vormen.
4) Dinsdag is een Ethiopisch
vliegtuig, een Dakota, op 65 km
van Djibouti neergestort. Eén in_
zittende kwam hierbij om het le
ven, elf anderen werden gewond.
De minister van Buitenlandse
Zaken van Katanga, Kimba,
heeft dinsdag op een stormach
tige bijeenkomst van het parle
ment gezegd dat „de beker vol"
is en dat de regering „nooit"
meer één concessie aan de Ver.
Naties zal doen. Er was luid ap
plaus toen twee afgevaardigden
opstonden en aandrongen op
.oorlog" tegen de Verenigde Na
ties. Een van hen hield een
kogel omhoog en zei dat als hij
geen geweer kreeg, de kogel in
het gezicht van een V. N.-soldaat
zou gooien.
Toen Kimba zei dat Katanga
tot dusver niet van zijn strijd
krachten gebruik had gemaakt,
werd hij onderbroken door tie
uittroep „Waarom? waarom?"
Eerder had de politie in Elisa-
bethstad in de lucht geschoten
om een menigte Afrikaanse jon
gelieden die het hoofdkwartier
van de Verenigde Naties in het
centrum van de stad bekogelden
en een V. N.-auto in brand sta
ken, te verspreiden. De betogers
droegen borden mee met leuzen
waarin het vertrek van het V. N.-
personeel en sluiting van het
Amerikaanse consulaat werd ge-
eist. Zij droegen zich niet vijan
dig tegenover Europeanen. Er
vielen geen slachtoffers bij de
demonstraties.
Het parlement was door pre
sident Tsjombe bijeengeroepen
Er zijn thans 98 Ambonezen
naar Indonesië teruggekeerd.
Het aantal Ambonezen, dat nog
wenst terug te keren, kan op het
ogenblik gesteld worden op 1300
tot 1500. Dit heeft mej. dr. M. A
M. Klompé, minister van MaaL
schappelijk Werk, o.m meege
deeld in antwoord op schrifte
lijke vragen van het Tweede-
Kamerlid de heer Scheps.
Aangenomen mag worden, zo
wordt in het antwoord gezegd,
dat de inmiddels naar Indonesië
teruggekeerde Ambonezen na
hun aankomst aldaar eerst zijn
ondergebracht in een militair
doorgangskamp te Tjaiwan en
daarna zouden zij zijn overge
bracht naar de gebouwen van de
.jeugdgevangenis te Tangerang.
Er is geen reden, zo wordt nog
opgemerkt, het verblijf in Tan
gerang als een vorm van inter
nering of gevangenschao aan te
merken
Minister Klompé zegt in haar
antwoord, dat het waarschijnlijk
is dat het lange verblijf op Java
verband houdt met weinig reis
mogelijkheden naar de Moluk-
ken.
De volgorde van het vertrek
van groepen en gezinnen wordt
door tussenkomst van de Indo
nesische legatie te Brussel be
paald door de afdeling immigra
tie van het ministerie van Bui
tenlandse Zaken te Djakarta, zo
blijkt uit het antwoord.
In anwoord op de vraag van
de heer Scheps, welk bedrag
aan de overtocht van de groe
pen Ambonezen reeds is uitge
geven, wordt gezegd, dat hier
mee een bedrag van bijna
120.000 is gemoeid.
Minister Klompé zegt van
mening te zijn, dat zolang de
beslissing tot terugkeer in vrij
heid wordt genomen en de In
donesische regering de betrok
kenen wil toelaten, er geen aan
leiding bestaat om medewerking
te weigeren aan de terugkeer
naar Indonesië van Ambonezen,
die dit wensen.
ter bespreking van „het gevaar
dat ons land' bedreigt".
De leden van de Katangaanse
Kamer van Afgevaardigden heb
ben woensdag met algemene
stemmen hun vertrouwen uitge
sproken in de regering van presi
dent Tsjombe door zich uit te
spreken tegen wijziging van het
eerste artikel van de grondwet
waarin wordt bepaald dat Ka-
tanga een onafhankelijke en
soevereine staat is.
De Kamer machtigde de re
gering voorts met de regering te
Leopoldstad te spreken over
economische en culturele vraag
stukken op voorwaarde dat een
eventuele overeenkomst van te
voren door de Kamer wordt
goedgekeurd.
Honderden jonge Afrikanen
hebben woensdag te Elisabeth-
stad weer tegen de Verenigd:
Naties gedemonstreerd en met
stenen gegooid.
Door het ingrijpen van de
Katangaanse politie kon worden
verhinderd dat de jonge Afrika
nen in gevecht kwamen met sol
daten van de Verenigde Naties.
Enkele soldaten werden gewond
door stenen van de betogers. De
schade bleef verder beperkt tot
verscheidene beschadigde auto's
en ingegooide ruiten.
Enkele betogers drongen
café's en een groot hotel binnen
op zoek naar officieren van de
V. N. Anderen hielden auto's
aan en vroegen de inzittenden
of zij tot het secretariaat van de
volkerenorganisatie behoorden.
De V. N. hebben besloten hun
burgerlijke diensten en militaire
staf over te brengen van het
centrum van Elisabet.hstad naar
het kamp van de Indiërs buiten
de Katangaanse hoofdstad.
De Amerikaanse ambassadeur
in Frankrijk, generaal James
Gavin, heeft woensdag gezegd
dat president De Gaulle vastbe
sloten is het Algerijnse pro
bleem op te lossen, zelfs als dit
een spoedige terugtrekking van
de Franse troepen uit Noord-
Afrik-a zou betekenen. Tegen
over verslaggevers verklaarde
hij na een onderhoud met presi
dent Kennedy, dat president De
Gaulle hem had verzocht zijn
bewondering en vriendschap
voor Kennedy over te brengen.
„Ik denk dat De Gaulle al het
mogelijke zal proberen om een
snelle oplossing te bereiken".
Op het ogenblik is de stem
ming in Hollandia van hoog tot
laag in één woord samen te vat
ten: somber. De kwestie-Berlijn
is op de achtergond gedrongen
door de vraag wat Nederland zal
doen om de kwestie-Nieuw-Gui-
nea op te lossen en door de
grote onzekerheid die allen bo
ven het hoofd hangt. Slechts
weinig optimisten geven zich
zelf nog „een volgen-de termijn",
van drie jaar dus na hun verlof.
Vrees voor een Indonesische
aanval staat geenszins op de
voorgrond. De huidige stemming
is meer v-.roorzaakt door de ver
deeldheid van mening in Neder
land waarbij de weegschaal op
het punt zou schijnen te staan
naar een overdracht aan Indo
nesië door te slaan.
De recente noodvoorzieningen
ter blokkering van de uittocht
lijken voorts averechts te wer
ken. De meerderheid van de la
ger geplaatste ambtenaren die
thans met verlof kunnen, zullen
er wel gebruik van maken maar
slechts om zodoende op 's lands
kosten naar Nederland te kun
nen gaan. Aan terugkeren denkt
niemand, niet omdat zij niet te
rug willen maar om bovenge
noemde onzekerheid.
Naar aanleiding van, persbe
richten uit Belgrado over de
houding van president Soekar-
no is van hooggeschatte niet-
gouvernementele zijde in ant
woord op vragen gezegd dat
„Soek-arno ditmaal wel eens in
derdaad hoogst serieus zou kun
nen zijn om de hand toe te
steken, niet alleen vanwege een
kentering in Nederland doch
vooral ook gedwongen door de
ernstige binnenlandse economi
sche toestand".
„Na zoveel jaar is thans im
mers gebleken dat alle geïmpor
teerde niet-Nederlandse buiten
landse krachten niets hebben
bereikt", aldus de zegsman. Hij
was van mening dat president
Soekarno op dit ogenblik maar
al te graag Nederlandse deskun
digen terug wil hebben om de
economie te herstellen, in de
overweging dat „beter een over
eenkomst kan worden gesloten
met (bijvoorbeeld) de Neder
landse K. L. M. dan met de Rus
sische Aeroflot; omdat laatstge
noemde na vaste voet te hebben
verkregen nimmer meer uit In
donesië is te krijgen".
Ex-president Harry Truman
heeft woensdag gezegd dat het
spreken over radio-actieve neer
slag „gewauwel" is. „Iedere dag
komt er meer radio-activiteit van
de zon dan honderd atoombom
men, die op een plaats tegelijker
tijd tot ontploffing worden ge
bracht, zouden opleveren", zo zei
hij tegen verslaggevers.
Op de vraag of hij het eens
was met het besluit van presi
dent Kennedy om de kernproe
ven te hervatten, zei hij: „We
moeten alle nodige proeven doen
om de doelen, die wij ons voor
genomen hebben te bereiken."
De Europese commissie van
de E. E. G. heeft woensdag in
Brussel haar eerste bespreking
gewijd aan het Engelse verzoek
tot onderhandelingen over het
lidmaatschap van de gemeen
schap. De commissie is verzocht
advies uit te brengen over het
Engelse verzoek. De besprekin
gen in het Europese uitvoerende
orgaan zullen vandaag voort
duren.
De Europese commissie, voor
het eerst bijeen na de zomer
vakantie, heeft voorts van ge
dachten gewisseld over de poli
tieke ontwikkelingen in Europa.
De commissie zal voorts be
raadslagen over de vraag, of
In de boodschap van de deel
nemers aan de conferentie van
Belgrado aan Kennedy en
Chroesjtsjef dringen de landen
De Tunesische regering heeft
woensdagmorgen een communi
qué uitgegeven, waarin wordt
meegedeeld dat bij de botsingen
van dinsdag met Franse troepen
bij Bizerta twee Tunesische ar
beiders en twee voorbijgangers
werden gedood en 42 gewond.
Franse troepen openden het
vuur op gemeente-arbeiders van
Bizerta, die probeerden over
prikkeldraadversperringen te
klimmen om hun opgedragen
werkzaamheden uit te voeren.
Deze versperringen waren maan
dag opgericht en blokkeerden
de straten naar openbare gebou
wen, aldus het communiqué ver
der, dat bovendien de beschul
diging bevat dat Franse troepen
het voorlichtingscentrum zou
den hebben geplunderd en dat
twintig burgers naar de Franse
marinebases zouden zijn wegge
voerd,
Volgens het communiqué zijn
alle verbindingen met Bizerta
afgesneden en hebben de Fran
se troepen in het door hen be
zette deel van de stad een
avondklok ingesteld.
er bij de grote mogendheden op
aan „hun onderhandelingen
voort te zetten opdat het gevaar
van een wereldoorlog wordt
voorkomen en de mensheid op de
weg der vrede kan voortgaan".
De niet-verbonden landen zeg
gen in hun brief aan Chroesjtsjef
zeer ongerust te zijn door de
verslechtering van de internatio
nale toestand en de mogelijkheid
van een oorlog die de mensheid
bedreigt.
Na eraan te hebben herinnerd
dat de Russische premier dik
wijls heeft gesproken over de
verschrikkingen van een moder
ne oorlog, zeggen de landen dat
zij er volledig van overtuigd zijn
dat hij een ontwikkeling wil
voorkomen die alle hoop van hun
volken op vooruitgang de bodem
kan inslaan en waarbij het voort
bestaan van de mensheid op het
spel staat.
De neutrale landen zeggen
voorts er met het oog op de
ernst van de crisis opaan te drin
gen dat de grote mogendheden
de onderhandelingen hervatten
en voortzetten om het oorlogsge
vaar in de wereld weg te nemen
en de mensheid in staat te stellen
verder te gaan langs de weg van
de vrede.
„Wij verzoeken in het bijzon
der dat er directe onderhandelin
gen beginnen tussen uwe excel
lentie en de president van de
Verenigde Staten van Amerika,
als vertegenwoordigers van de
twee sterkste mogendheden van
dit ogenblik in wier handen de
sleutel ligt van vrede of oorlog".
In de brief aan Chroesjtsjef
wordt tenslotte gezegd dat een
brief van dezelfde inhoud aan
president Kennedy is gezonden.
België in gebreke zal worden
gesteld wat betreft de naleving
van het verdrag van Rome bij
het heffen van invoerrechten op
sommige landbouwprodukten.
Het gaat om de verhoging van
de invoerrechten op voedergra-
nen sedert de inwerkingtreding
van het verdrag van 50 B. frs.
per 100 kg tot 200 frank sedert
1 juli van dit jaar en het invoe
ren van heffingen door de Bel
gische regering na het van
kracht worden van het verdrag
op een aantal melkprodukten
(waaronder melkpoeder), enkele
vleesprodukten en vismeel. Ook
de beschermende rechten voor
mout, dat als een industriëel
produkt wordt beschouwd, wordt
in strijd geacht met de bepalin
gen van het verdrag.
Hoewel in Belgische persbe
richten melding wordt gemaakt
van een klacht van de Europese
commissie bij het Hof van Ju
stitie, waarbij België „voor de
eerste keer in het beklaagden
bankje moet gaan zitten", staat
het nog geenszins vast, dat de
Europese commissie tot een der
gelijke stap zal overgaan. Vol
gens het verdrag moet de com
missie eerst een „met redenen
omkleed advies" aan België uit
brengen. Mocht de regering in
Brussel een dergelijk advies
binnen een bepaalde termijn
niet opvolgen, dan bestaat de
mogelijkheid van een klacht bij
het Europese Hof van Justitie.
De Indonesische marine heeft
dezer dagen de Nederlandse zee
sleepboot „Noord-Holland" van
de firma Wijsmuller aangehou
den wegens het binnenvaren van
de Indonesische wateren ter
hoogte van Singapore. De sleep
boot is opgebracht naar de ha
ven van het eiland Pulau Sambu
in de Riouw-Archipel. De beman,
ning bestaat uit 28 koppen.
De aanhouding geschiedde op
1 september toen de „Noord-
Holland" bezig was hulp te ver
lenen aan de in nood verkerende
Griekse vrachtboot „Georgios
Tsavliris" (5654 brt).
Van welingelichte zijde in Den
Haag is vernomen dat de „Noord-
Holland" de enige zeesleepboot
was die in Singapore beschikbaar
was voor hulpverlening aan het
Griekse schip.
Drie roerende beeldenvande
bruiloft van Gerald Grotzke en
zjjn bruid Gisela, welke in West-
Berlijn is voltrokken. Omdat de
ouders van Gisela in Oost-Ber-
Hjn wonen en niet naar het Wes
ten mochten, hield het bruids
paar receptie aan de sectorgrens
in de Friedrichstrasse, zodat de
ouders van de bruid, die drie
honderd meter van de beruchte
muur moesten blijven, op grote
afstand toch nog iets van het
geluk van hun dochter konden
ontwaren. Op een gegeven mo
ment werden de bruid de emo
ties toch de baas. Nadat zij door
een kijker naar liaar ouders had
gekeken, snikte zij uit aan de
borst van haar mail, om ten
slotte met tranen op de wangen
met haar boeket naar haar
ouders te wuiven.
De Amerikaanse ambassadeur
in Bonn, Dowling, heeft woens
dag aan kanselier Adenauer een
antwoord van president Kennedy
op de brief van Adenauer over
handigd, zo heeft een regerings
woordvoerder medegedeeld.
Tevens werd Adenauer een
brief van vice-president Johnson
overhandigd, waarin deze hem
bedankt voor de steun tijdens
zijn bezoek aan:Bonn en Berlijn.
NU EN DAN BUIEN
Over de Noordzee bewoog'gis-
teren een depressie naar het
zuidoosten; deze was tot grote
hoogten met vrij koude en on
stabiele lucht gevuld. Vandaag
zal ons land zich geheel in deze
lucht bevinden. Daarin komen
buien, sommige met hagel en
onweer voor, maar - ook enkele
opklaringen. De wind blijft uit
westelijke richtingen waaien en
wordt matig, tijdelijk)vrij krach
tig.
In de temperaturen komt-niet
veel verandering.
medegedeeld door bet K. N. M. I.,
geldig tot tot hedenavond.
Tamelijk koud.
Nu én dan buien, sommige met
hagel en onweer, maar ook op
klaringen. Matige, tijdelijk vrij
krachtige zuidwestelijke tot wes
telijke wind. Tamelijk koud weer.
DONDERDAG 7 SEPTEMBER
Breskens
v.m.
0.19
n.m.
12.55
Terneuzen
0.54
1.30
Hansweert
1.34
2.10
Walzoorden
1.44
2.20
VRIJDAG
8 SEPTEMBER
v.m.
n.m.
Breskens
1.00
1.13
Terneuzen
1.35
1.48
Hansweert
1.15
2.28
Walzoorden
2.25
2.38
ZON MAAN
op onder op onder
Sept.
7 6.00 19.15 3.05 18.14
8 6.02 19.13 4.06 18.42
9 6.04 19.10 5.09 19.06
10 6.05 19.08 6.13" 19.29
11 6.07 19.06 7.17 19.50
12 6.08 19.03 8 22 20.12
13 6.10 19.01 9.29 20.36