ILL
Eric de Noorman De onwillige held
leid
Zeeuws-Vlaanderen vierde het derde lustrum
van de bevrijding onder een stralende
lentezon
Bevrijding
V/s
TERNEUZEN
AXEL
SLUISKIL
Vrijdag 6 mei 1%q
Vrijdag 6 mei 1960
DE VRIJE ZEEUW!
Pagina 3
P
relfde
In hoofdzaak waren het de oude
getrouwen van ieder jaar, die,
toen woensdag de klokken over
Terneuzen beierden, de „stille
tocht" naar het monument aan
de Westsluis ondernamen om
alle doden uit de verschrikke
lijke oorlogsjaren een ogenblik
te gedenken.
En diezelfde klokken -"PJ
„gedenk hen die voor de vrijheid
vielen" verkondigden, strooiden
gistermorgen hun blijde klanken
over onze stad om het feest aan
te kondigen dat ieder in het land
ging vieren. Vijftien jaar geleden
herwonnen wij weer onze vrij
heid. na bange jaren van onder
drukking, moord, vernedering,
angst, honger en ellende.
Om half tien werden in alle
kerken van Terneuzen dankdien
sten gehouden.
Om tien uur begon het feest
voor de kleintjes van de kleuter
scholen en de eerste klasse der
lagere scholen in het Concertge
bouw. Zij werden feestelijk afge
haald door een trots in nieuwe
uniformen gestoken tamboer- en
pijperkorps „Irene" en een uur
lang hebben zij genoten van een
alleraardigste kinderrevue, die
door leerlingen van de openbare
Ulo en een balletgroepje van de
Terneuzense Muziekschool, on
der leiding van het hoofd der
openbare Ulo, de heer Van Vugt,
werd opgevoerd. Een vlotte aan
eenschakeling van zang, dans en
muziek in frisse kleurige kleding.
Om 11 uur begon een waardige
en stijlvolle bevrijdingsviering in
de Hervormde kerk, waar de heer
D. van Es de harpiste, mej. Lea
de Boer, en de voordrachtskun
stenaar, de heer Willem Berkhe-
mer, verwelkomde, alsmede oud
burgemeester mr. Teilegen, de
loco.burgemeester, de heer M. de
Vos, en de gemeentesecretaris, de
heer A. J. Dees, daarbij dank-
brengend aan de kerkeraad. die
op welwillende wijze de kerk
voor deze gelegenheid beschik
baar stelde.
Deze bijeenkomst werd geopend
met „Ik hoor de trompetten
klinken", door alle aanwezigen
gezongen.
Mr. P. H. W. F. Teilegen sprak
daarna een stijlvolle herden
kingsrede uit van de volgende
inhoud:
Rede mr P. H. W. F. Tellegen
Wij gaan de vijftiende verjaar
dag van onze bevrijding vieren.
Het is in Nederland zo, misschien
elders ook wel, maar in alle ge
val is het in Nederland zo, dat
wij al onze volksfeesten inleiden
met een plechtig woord. Zeker
wanneer het onmisbare centrale
comité het wachtwoord uitgeeft,
dat het feest waardig en stijlvol
moet worden gevierd. Ik wil
trachten mij daarbij aan te pas
sen, al zal ik dan ook kort zijn
in de hoop, dat daarbij de goed
vaderlandse waardigheid en de
goed vaderlandse stijl niet tè
kort komen.
Er zijn er onder ons voor wie
die stap van gisteren, van de her
denking van hen die voor de vrij
heid vielen naar vandaag, naar
de feestelijke viering van die her
wonnen vrijheid nog zwaar valt.
Bij hen komt met deze herden
king tegelijk de herinnering aan
al het leed, vaak van nabij on
dergaan, uit de jaren die aan de
bevrijding voorafgingen.
Leo Vroman dichtte:
Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.
Zij kunnen misschien nog wel
vergeven maar niet vergeten; de
pijn en het steeds weer knagen
de verdriet maken nog een deel
uit van hun leven en beletten
een uitbundige vreugde.
De tijd is ook hier, als steeds
een vaak harde leermeester.
Naar mate de afstand groter
wordt in jaren wordt het ver
band duidelijker tussen de ver
schrikkingen en smarten van
oorlog en bezetting en de her
wonnen vrijheid.
„Haec libertatis ergo" staat er
op een poort in Leiden, opge
richt na het ontzet van deze stad
en met het bouwen van deze
poort werd niet alleen dat ontzet
herdacht, maar ook al het leed
en de ontberingen ter wille van
dat ontzet ondergaan.
Zo ook hier in ons vaderland
van na 1945: de onderdrukking,
de gevangenissen, de martelin
gen, de moorden het was alles
om der wille van de vrijheid en
het is goed wanneer wij de gees
ten van hen die dit alles onder
gingen vandaag oproepen, opdat
wij naar waarheid onze bevrij
ding kunnen herdenken niet al
leen, maar ook met hen en met
hun geestdrift vieren.
Herdenken is dan niet alleen
meer een terugzien, maar tege
lijk een vooruitzien, een vooruit
zien vanaf het moment der be
vrijding naar telkens verder en
telkens daarbij vergezeld en ge
steund door hen die voor die toe
komst geleden hebben of tot
zelfs hun leven gegeven hebben.
Zo ook alleen kunnen wij voor
de jongeren inhoud geven aan
deze viering, die anders verstuift
in de onrust van de omwoelde
wereld van vandaag.
De jongeren hebben geen eigen
herinneringen aan wjlpg of be
zetting. weten hoogstens daar
van uit verhalen thuis en zien
van buiten naar een ontredderde
samenleving in eigen land en
daarbuiten. In beeld en geschrift
worden hun dagelijks de meest
mensonterende daden voorgehou-
den en zij zijn geneigd zich af te
vragen of daarvoor in alle lan
den de beste vaderlanders zich
hebben geofferd. Of zij sluiten
zich af voor deze vragen en la
ten zich maar gaan op de kol
kende stromingen van de dag,
zonder zich te bekommeren waar
heen die leiden. Het geeft im
mers toch niet? Wie kan er nog
in het goede in de mens geloven,
wanneer elke dag het dierlijke
op zo stuitende wijze aan het dag
licht en in de openbaarheid
komt? Wie durft nog in een God
te geloven, die een Heiland ge
zonden heeft tot een redding van
allen?
En toch gaan wij feestvieren.
Want wij zijn weer vrij.
Het licht uit onze kamers
straalt weer vrij naar buiten.
Geen achterdocht beheerst meel
de omgang met onze medebur
gers. Wij zijn weer vrij onze me
ning te zeggen of te schrijven.
De volkskracht, vijf jaren on
derdrukt is met jong élan begon
nen aan het herstel van wat ka
pot was en aan vernieuwing van
wat niet meer in de nieuwe tijd
paste, ook hier in Terneuzen.
Het zou geen echte vrijheid zijn
wanneer wij over deze dingen
niet verschillend dachten; wan
neer er niet waren die meer her
steld dan vernieuwd wilden zien,
of die juist van al het oude maar
af wilden; maar in allen is een
nieuwe geestdrift ontwaakt.
Wij leven niet meer in de om
heinde en keurig onderhouden
tuin van het neutrale koninkrijk.
Ook zonder de dreiging van het
communisme heeft de nieuwe
tijd de volkeren tot grotere sa
menwerking bijeen gebracht. Re
gels op vrijwel elk terein van het
maatschappelijke leven hebben
slechts kracht door samenwer
king der volkeren. De rampen
en noden van verre landen lig
gen dichter bij dan voor de oor
log.
Zo is onze jonge vrijheid niet
iets meer dat wij maar voor ons
zelf mogen of zelfs kunnen hou
den. Hoe meer wij doordrongen
zijn wat deze vrijheid voor ons
betekent en hoe meer haar in
houd tot levende werkelijkheid
wordt des te meer gaat ons stre
ven naar die landen en volkeren
en naar die ontheemde mede
mensen die nu vlak naast ons
leven en die deze vrijheid nog
niet kennen.
Op deze weg naar één wereld
staat ook de wegwijzer voor on
ze jongeren. Ook voor hen Is de
wereld niet afgesloten met onze
grenzen. Voor hen zal het ge
makkelijker zijn de broederschap
der volkeren tot een levende wer
kelijkheid te maken dan voor
ons die nog beladen zijn met ons
nog te jonge verleden zolang als
dat verleden alleen maar ver
leden is en niet de voorbereiding
voor wat daarna moest en moet
komen. Voor die toekomst van
toen en voor de toekomst van
heden verkregen wij de vrijheid;
daarvoor leden en vielen miljoe
nen. Met hun beeld voor ogen
wenden wij ons niet af van een
feestelijke viering van de bevrij
ding maar scharen wij ons in de
stoet der jonge feestgangers om-
dat wij in hun geest willen voort
gaan op de weg waar zfj vielen.
Dan ook kunnen wij onderen
ons zonder bitterheid die dag
weer voor de geest halen waar
van Victor van Vriesland dichtte:
De klokken over het dorp
allemaal tegelijk begonnen
[te beieren
de vrijheid.
En het verleden scheurde
als een dun vod tot rafels.
Moge het zo zijn, dat wij ons
ook vandaag als toen weer door-
gloeid voelen van die laaiende
blijdschap om het nieuwe leven
in ons allen, om de eigen vlag
gen weer overal van de huizen,
om de klaterende muziek door
de straten, om de lachende
vreugde die van alle gezichten
straalde, want wij waren en zijn
nu weer één met elkaar en vrij,
helemaal vrij!
Moge het vooral zo zijn, dat
wij in de chaos van deze eerste
vrije jaren de lijn gaan ontdek
ken, het richtsnoer dat ons in
deze nog altoos zo verwarde we
reld de enige zekerheid geeft in
leven en ook in sterven; dat wij
ook in deze vrije wereld mogen
erkennen, dat alleen God regeert
en elk van ons roept omdat Hij
alleen de ware rust en vrede kan
geven en ook de echte blijdschap
om de echte vrijheid.
Het zij zo.
Met niet minder aandacht werd
geluisterd naar het optreden van
de heer Berkhemer, die eerst het
Wilhelmus van Nassau voor.
droeg en daarna op werkelijk im-
posante wijze het Bijbels verhaal
van David en Goliath.
Mej. Lea de Boer was een uit
stekende harpiste. Voor velen zal
dit wel een unieke gelegenheid
zijn geweest de klanken van de
harp te beluisteren en daarbij
hebben vastgesteld van welk een
bijzondere allure de klanken van
dit instrument zijn. Lea de Boer
bleek daarby over een bijzonder
frisse en uitstekend geschoold
zangstem te beschikken. Zij zong
aardige volksliedjes uit verschil
lende landen. Met twee couplet
ten van het Wilhelmus, door alle
aanwezigen gezongen, werd de
herdenkingsbijeenkomst beslo
ten.
Ongeveer 850 kinderen hebben
in en om het „Oranjekwartier"
in de namiddag meegedaan aan
het Ganzebordspel, dat onder lei
ding stond van de heer E. de
Groene. Niet alleen de kinderen,
maar ook vele ouderen hadden
er graag een wandeling door het
druk-bevlagde Terneuzen voor
over om hen in 25 verschillende
behendigheidsspelen aan het
werk te zien.
Hieronder volgen de prijswin
naars
Meisjes van 69 jaar:
Yvonne Vermeulen; Lia Roe-
giers; Dicky de Mul; Marjan Ol-
lebek; Biby Willems; Andrea van
de Klooster; Bea van de Wege;
Janette van Boven; Marianne van
Zwaai en Jetty van Balen.
Jongens van 69 jaar:
Tonny de Nijs; Jan de Velde;
Johan Hagenaar; Tom Lants-
heer; Frank Wijne; Leo Diele-
raan; Chris Louwiesse; Erwin
Verstraeten; Rini Klaassen en
Ronny van Damme.
Meisjes van 912 jaar:
Ineke Stoffels; Jenny Pauw;
Ineke Dekker; Marietje Poppe;
Elly de Fouw; Jozina Vreeke;
Netty van Dixhoorn; Lucie Pie-
ters; José van Antwerpen en
Liesbeth Verschuren.
Jongens van 912 jaar;
Lodi Ehrenkroon; Tonny de
Vetter; Patrick Bos; Monny
IJsebaert; Jacky van Grol; Jan
van Doorn; Diederik Verstrae
ten; Maarten de Jonge, Arie Faas
en Karei Butler.
Op de sportterreinen aan het
Westelijk Bolwerk was een groot
aantal toeschouwers getuige van
de ontmoeting tussen de voetbal
verenigingen van Terneuzen en
het Haagse „Laakkwartier", een
eerste klas amateursclub. Ter
neuzen stuurde de gasten naar
huis met een 32 nederlaag, na
dat het by de rust reeds een 1—0
voorsprong had.
Ondertussen werden veldsport-
wedstrijden gehouden onder lei
ding van de heren P. v. d. Goes
en de sportleraren Minck, Ver-
schueren en Wage.
De estafette voor meisjes van
12 tot en met 16 jaar eindigde in
een overwinning voor een zestal
van het Lyceum, bestaande uit:
Lineke Harms, Heieen Ribbens,
Lies Kostense, Ria Verberkmoes,
Francisca van Lith en Ria Mul-
laert. Tweede werd de Huishoud
school IVderde Huishoudschool
I en vierde Petrus Hondius-
lyceum VII.
In de veldloopwedstrijden won
het Lyceum met 54 pnt; tweede
Op de avond van de 4de mei
had de dodenherdenking plaats
bij het Pools-monument in de
Zeestraat, alwaar in tegenwoor
digheid van de wethouders de he
ren De Putter en Van der Lee,
benevens de gemeentesecretaris
de heer Van den Bosse, door de
waarn.-burgemeester, de heer
Kesbeke, namens het gemeente
bestuur aan de voet van het mo
nument een krans werd gelegd.
Verder waren daarby aanwe
zig verschillende leden van de
raad en vertegenwoordigers van
verenigingen.
Nadat twee minuten stilte in
acht waren genomen, werden
door scholieren eveneens bloe
men gelegd aan de voet van het
monument.
Dit alles gebeurde op zulk een
treffende wijze, dat het college
van B. W. vol lof was over de
medewerking die ondervonden
is van het onderwijzend perso
neel.
De herdenking op de 5de mei
had een feestelijk karakter, zij
het dan dat alles zeer ingetogen
gebeurde.
Het begon des morgens om 8
werd de Lagere Technische
School met 74 pnt en derde de
Openbare Ulo met 112 pnt.
Voor dit programmapunt was
het terrein door de zorgen van
de dienst van gemeentewerken
keurig in orde gemaakt.
De bekers en medailles werden
uitgereikt door de heer Van der
Goes.
In verschillende café's was in
de avonduren tot middernacht
gelegenheid tot dansen.
Des avonds te 8 uur had op de
kiosk op de Markt een populair
•concert van de „Harmonie Ter
neuzen" plaats, hetwelk door
zeer velen werd beluisterd. Na
afloop hiervan werd de feestdag
besloten met een openluchtbal,
dat onder leiding stond van de
heer Bilderbeek. Voor dit volks
bal bestond zeer veel belangstel
ling tot de torenklok het midder-
nachteiyk uur aankondigde en de
herdenking van de bevrijdings
dag weer tot het verleden be
hoorde.
uur met het doen beieren der
klokken.
Het college van B. W. was
present bij het Pools-monument,
waar de wethouders, de heren De
Putter en Van der Lee, de vlag
gen in top hesen en de waarn-
burgemeester de gasvlam als be-
vrydingsvuur ontstak.
Om half 9 was er in de R. K.
kerk een plechtige H. Mis. Aan
het eind van deze dienst zongen
de velen die de kerkdienst had
den bijgewoond staande het „Wil
helmus".
Om 10 uur begon in de Ge
reformeerde kerk in de Kerk-
dreef een gemeenschappelijke
herdenkingssamenkomst, welke
geleid werd door Ds. A. Kuiper.
Na het zingen van Ps. 85 1 en
3, ging de predikant voor in ge
bed en na Schriftlezing uit
Prediker 3 18 werd door de
zangvereniging „Asaf" gezongen
onder leiding van haar dirigent,
de heer P. C. Brakman.
Uitgevoerd werd het „Hallelu
ja" uit „Dei Messias" van G. F.
Handel.
Ds. P. J. Pennings sprak over
„De prijs der vrijheid" en na ge
meentezang van Ps. 80 1 en 11,
was het woord aan Ds. A. van
Leeuwen, die sprak over „Het
goed der vrijheid".
Het Herv. kerkkoor onder lei
ding van de heer J. Smies voerde
hierna uit: ,Kom nu met Sang",
uit Valerius Gedenckclank.
Ds. C. van der Jagt sprak ver
volgens over: „De ijver der vrij
heid".
De Chr. muziekvereniging on
der leiding van de heer P. C.
Brakman speelde: „O Heer. Die
daar des hemelstenten spreidt"
en „Dankt, dankt nu allen God".
Na een slotwoord van Ds. Kui
per en het dankgebed, werd deze
plechtige herdenking, waarvoor
zeer veel belangstelling was, be
sloten door het staande zingen
van twee coupletten van het
„Wilhelmus".
Des namiddags waren zeer
velen, aangelokt door het mooie
weer, verzameld rond en op de
speelweide aan de Buitenweg.
Hier is een voetbalwedstrijd ge
speeld tussen de plaatselijke
clubs „Axel" en „A.Z.V.V.".
Er is over het algemeen goed
gevoetbald. Het combinatie-elf
tal van ,Axel" had het beste van
het spel en dit resulteerde dan
ook in een 4—0 overwinning.
Na afloop ontvingen de aan
voerders van beide elftallen elk
een herinneringsbeker uit han-
Advertentie.)
Zo juist verschenen
Gen.-maj. B. KONING
van Nederland 1944-1945
Prijs ƒ9,90
Firina P. J. VAN DE SANDE
Noordstraat 55 - Terneuzen
den van de waarn.-burgemeester.
Vóór de aanvang en ook ty-
dens de rust werd de grasmat
bezet door leerlingen van de
Landbouwhuishoudsehool, die
volksdansen uitvoerden.
De harmonie Concordia" voor-
aigegaan door haar drumband,
maakte vervolgens een wande
ling door de gemeente onder het
spelen van vrolijke marsen.
De avonduren waren gevuld
met een skelter-demonstratie op
het parkeerterrein. Dit was een
primeur waar Axel wel geluk
kig mee was. Het was werkelijk
spectaculair en de velen, die het
Szydlowskyplein omzoomden,
hebben volop genoten.
Met een vaartje van 55 a 60 km
snorden de lage wagentjes over
het in verschillende bochten ge
legde circuit.
Er waren twee soorten motor
klassen, n.l. 100 cc en 200 cc. De
motortjes waren vlak achter de
zitplaats gemonteerd en met
een ketting werd de aandrijving
geregeld. Als in de 100 cc klas-
se gereden werd, moest 1 motor
van de ketting worden afgekop
peld.
Het af te leggen parcours was
ongeveer 4 km en er werd in
verschillende series gereden.
In de 100 cc klasse luidde de
uitslag: 1. M. Ores; 2. G. van
Steenland en 3. L. van Gastel.
In de 200 cc klasse luidde de
uitslag: 1. J. Lahaye, 2. Hilda
Misscrtten en 3. M. Valks.
Al deze deelnemers kwamen
uit Antwerpen.
De prijzen werden uitgereikt
door de waarn.-burgemeester.
Tussen de bedrijven door heb
ben enkele vroede vaderen eens
proef gereden met zo'n skelter.
Een enkeling ging dit goed af,
maar de meesten kwamen maar
slecht op gang.
De Antwerpse skeltersclub
heeft wel bijgedragen om met
een knalnummer veel publiek
enkele aangename uren te be
zorgen.
Het totale feest werd besloten
met een taptoe vóór het gemeen
tehuis uitgevoerd door „Hosan
na".
Ook alhier is op vrolijke en ge
paste wijze de bevrijdingsdag ge
vierd. De dag begon om 9 uur
met dankdiensten in de Ned.
Herv. en R.K, kerk, waar in gro
ten getale in dankbaarheid de
herkregen vrijheid werd her
dacht.
Omstreeks tien uur werd de
schoolgaande jeugd op de drie
plaatselijke scholen getrakteerd,
waarna allen zich naar het sport-
veldje achter de Veldstraat bega
ven om, aangemoedigd door hun
ouders, de Wedstrijd gade te
slaan, die werd geleverd tussen
de leerlingen van het openbaar
en het christeiyk onderwijs.
Ook de fanfare, die zich aan
de kiosk had verzameld voor een
korte rondgang, begaf zich naar
het voetbalterrein, waar zij ge
tuige was van de klinkende 101
zege voor het elftal van de open
bare school.
Omstreeks half twee was het
op de grasmat nabij het jeugd-
gebouw verzamelen geblazen
van alle scholieren voor de kin
derspelen. Door allen werd deel
genomen aan een tiental geor
ganiseerde evenementvolle at-
trakties.
De organisatoren bleken hier
met vernuft de ruimte te heb
ben benut, zelfs donimee's was
lijn werd ingezet om de koek-
happende jeugd te kunnen ver
maken.
Na afloop van de spelen wer
den de behaalde punten getotali
seerd en konden de aantrekke
lijke prijzen aan de winnaars
worden overhandigd.
Te half vijf werd de voetbal
finale gespeeld tussen de elftal
len van het Openbaar en het
Katholiek onderwijs. De jongens
van de Antonius school wisten
7 maal het vijandelijk doel te
doorboren, terwijl de stoere kna
pen van de Spoorstraat Slechts
1 maal tegen scoorden.
Na de avondboterham werd
akte de présence gegeven in de
omgeving van de Middenstraat,
alwaar een gecostumeerde volks-
koers werd gereden.
Het kinderfeest van deze dag
werd besloten met een feeërieke
lampionnenoptocht door het
dorp, voorafgegaan door de fan
fare, die vrolijke marsmuziek
liet horen.
De rijpere jeugd kwam om
ongeveer 9 uur aan hun trek
ken in een op het Schoolplein ge
organiseerd bal, met muzikale
medewerking van de „John
White band".
Ook de horeca-sector nam het
avondvermaak voor haar reke
ning en in verscheidene zalen
kon naar hartelust worden ge
danst.
44. „Tristan zal voorop lopen,
want die is immers de aanvoer
der" zegt de Noorman, terwyl hi)
de zwartgallige leider naar voren
duwt.
„Snel, voor dit goede moment
voorbij is."
„Ja, maar..." begint Tristan, zo
als gewoonlijk, „hoe. wat moet
ik dan zeggen?"
„Hoor, dan zal ik het je voor
zeggen" gi-ynst Eric en de ander
kükt of hy hem vermoorden wil,
maar toch gaat het nu in looppas
naar de ingang van de burcht en
braaf schreeuwt Tristan de wach
ter toe: „De koning, we moeten
de koning hebben! We hebben een
reuze vangst gedaan!"
„Wie dan", schreeuwt de wach
ter ierug, „hoh, eens even, wie?"
„Ga maar kyken", klinkt het
antwoord, en terwyi de schild
wachtnieuwsgierig naar buiten
loopt, rent Eric met zün troepje
ongehinderd naar binnen.
„Nu moeten we Agar tc pakken
zien te krijgen, voordat de opwin
ding weer gezakt is", fluistert
Eric „Dicht by elkaar blijven,
mannen!"
Ze steken de grote hal over,
maar voordat ze de trap bereikt
hebben, komt hen daar een tot de
tanden gewapende troep krügers
tegemoet. Even staren beide groe
pen elkaar aan en instinctief voelt
de Noorman, dat er iets mis is.
Dat zün brutale list hier niet luk
ken zal.
„Halt", klinkt de stem van de
aanvoerder, die dan vervolgt: „Wij
hebben jullie gedragingen vanaf
de trans gadegeslagen. Wat heeft
dit te betekenen? Wie zün jullie?"
Dan buigt hy zich ineens naar vo
ren en staart scherp naar Tristan.
„Dat is dezelfde kerel, die in het
bos aan het hoofd stond van die
vogelvrüen, toen ik kwam onder
handelen" gilt hy. „Verraad! Pakt
hem!
