Nationale herdenking in de Ridderzaal te Den Haag W eeroverzicht Koninklijk Paar legt krans bij Nationaal Monument Herdenking op de Grebbeberg „Dit wonder bijzonder herdenken" ZON- en MAANSTANDEN HOOGWATER WEERBERICHT Hjankering bij abonnement: Terneuzen Directeur-Hoofdredacteur I. van de Sande Redactie-adres: Noordstraat 55—57 Administratie-adres: Smidswal Telefoon 2073 en 2510 Ni 5 uur uitsluitend 2073 Gironummer 38150 Abonnementsprijs: ƒ6,— per kwartaal; per maand ƒ2,per week 48 ct. Losse nrs 9 ct. OE VRIJE ZEEUW VRIJDAG 6 MEI I960 16e Jaargang Nr 4977 Verschijnt dagelijks Uitgeefster N. V. v/h Firma P. J. van de Sande, Terneuzen Advertentieprijs per mm 15 ct; minimum per advertentie 2,25. P-ubriek Kleine Advertenties (géén handels- advertenties)5 regels 1,Iedere regel meer 20 ct. Kleine advertenties bij vooruitbetaling. Vermelding; Brieven onder nummer, of: Adres Bureau van dit Blad, 20 cent meer. Inzending advertenties tot 's namiddags 2 uur. Voor het maandagnummer: zaterdags 10 uur. LIJSTEN MET 18000 NAMEN VAN GEVALLENEN AAN STATEN-GENERAAL OVERGEDRAGEN Sober en aangrijpend was de plechtigheid, waarmee woensdag voor de 15de keer de gevallenen van krijgs macht en verzet uit de tweede wereldoorlog zijn her dacht. De Koningin, de Prins en hun dochters waren naar de Ridderzaal gekomen voor deze nationale herdenking, die een bijzonder kenmerk droeg, omdat Koningin Juliana gecalligrafeerde lijsten met bijna 18.000 namen van geval lenen van krijgsmacht en verzet hier te lande en overzee overdroeg aan de Staten-Generaal. Later werden deze lijsten uit de Ridderzaal naar de hal van het Tweede-Kamergebouw gedragen. Daar zal iedere dag één bladzijde uit dit nog aan te vullen boek van persoonlijke offers in een daar toe opgestelde schrijn worden omgeslagen „tot in lengte van dagen''. De Koninklijk Familie volgde de dragers van deze boeken, een matroos en twee soldaten van marine, landmacht en luchtmacht, een oud-wachtmeester van het K. N. I. L., een leerling van een zeevaartschool en een met de militaire Willemsorde onderscheiden verzetsman, via het Binnenhof naar de gedenkschrijn. Achter hen liepen het gevolg, de minister-president, de minister van Onder wijs, de Kamervoorzitters en de voorzitter van de Commissie Nationale Herdenking tussen een erehaag van cadetten en adel borsten in ceremonieel tenue. REDE VAN H. M. DE KONINGIN Bü de overdracht van de erelijsten hield Koningin Juliana in de Ridderzaal de volgende toespraak: „Vandaag, vier mei 1960, vijftien jaar na de beëindiging van de tweede wereldoorlog, moge ik aan U, leden van de Staten-Generaal, als de gekozen vertegenwoordigers van het Nederlandse volk, het boek aanbieden, waarin de namen staan opgetekend van alle land- en rijksgenoten, die hun leven gaven in de strijd tegen de onderdrukking aan en achter de fronten, in de vrije wereld en in bezet gebied. Koningin Wilhelmina gaf gestalte aan deze gedachte. Ik betreur het diep dat mijn moeder wegens haar hoge leeftijd hier niet aanwezig kan zijn, maar zij leeft deze gebeurtenis mee door straks boven deze namen onze vlag doen ont plooien. Bij deze namen kenden wij hen die drafé* v'Iug tot de dood toe hebben geëerd als het symbool van alles wat het leven waarde kon schenken. Wij die achterbleven, zullen hen blijven eren als hen die voorop gingen naar de overwinning toe. In het boek staan zij vermeld, die wij juist meenden niet te kunnen missen bjj onze herrijzenis. Nederland IS herrezen het moest ZONDER hen ge schieden. Hoe dit is gebeurd, moge materieel wonderbaarlijk zijn, in de geest is het alleen goed geweest als het plaats vond in hun geest, want zij bleken bereid, als het moest tot het uiterste toe te geven van wat een mens geven kan, en nog meer, opdat er een tijd zou komen van vrede en vrijheid waarin het goed zou zijn te leven. Samen met een nieuw geslacht, dat hen niet meer gekend heeft, zoeken wjj, met vallen en opstaan, onze weg in de vrij heid en vrede, die zij ons nalieten. Wij hebben de vrijheid ieder ons eigen pad te kiezen, of in respect voor elkanders wen sen de vreugde te ervaren van samen eendrachtig schep pend werkzaam te zijn. Ieder onzer heeft de vrijheid met zijn leven te bewijzen, de boodschap van hun dood te hebben verstaan". Rede mr. J. A. Jonkman In de stemmig met bougain ville, witte hortensia's, en pro vinciale vlaggen gesierde Ridder zaal had de Koninklijke Familie plaats genomen tegenover het podium, waarop anders de troon staat. Op dit podium stonden nu de tafels met de gecalligrafeerde erelijsten. De voorzitter van de Eerste Kamer, mr. J. Jonkman, hield ter opening van de bijeenkomst een rede. Hij zei o.m.: Met Uw verlof, Majesteit, en hiertoe uitgenodigd door Uw mi nister van Onderwijs die tezamen met de Commissie Nationale Herdenking deze bijeenkomst heeft belegd, moge ik thans tot het openen daarvan overgaan. Deze bijeenkomst is gewijd aan de herdenking met name van die Nederlandse staatsburgers, die in de tweede wereldoorlog als mili tairen, als opvarenden van de koopvaardij of als deelnemers aan het verzet het leven heb ben verloren. Het ligt in de bedoeling op de 5e mei van dit jaar, dat is de 15e verjaardag van Nederlands vol ledige bevrijding, met bijzondere nadruk van onze blijdschap te getuigen: in een vrij Nederland te mogen leven. Wij mogen en kunnen dat niet doen, zonder eerst met grote eer bied en in diepe ernst hen te hebben herdacht, die waar ook ter wereld in de jaren 1940-'45 zijn gevallen. Uwe Majesteit zal straks de erelijst van gevallenen 1940-'4ö aan de Staten-Generaal overdra gen, aldus erende en ontplooien de de zinrijke verhouding, welke in Nederland tussen kroon en volksvertegenwoordiging bestaat. Aangezien de erelijst in het gebouw van de Tweede Kamer een passende plaats zal vinden, moge straks de voorzitter van die Kamer de dagelijkse zorg voor erelijst en monument aan vaarden. In de bezettingstijd heette de Scheveningse gevangenisHet Oranje hotel. Naast het poortje waardoor ter dood veroordeelde Nederlanders werden uitgeleid, schreef Anthonie Donker: „Gedenk hun laatste gang door deze lage poort, hun leven, voor vrijheid en voor recht gegeven. Zet hun strijd voort." De minister van Onderwijs. Het koninklijk mannenkoor „Die Haghe-sangers" zong ver volgens het lied „Blijf met mij, Heer, ais 't zonlicht niet meer straalt". Daarna sprak de minis ter van Onderwijs, mr. J. M. L. Th. Cals zijn rede uit. „Sterker nog dan in voorgaan de jaren", zo zeide mr. Cals, ..gaan op deze 4de mei onze ge dachten terug naar degenen, wier namen vermeld zijn op de erelijst van gevallenen die hier in ons midden ligt en naar allen, die ons zijn ontrukt in de zware oorlogsjaren. Zo behoort tot onze kostbaar ste herinneringen aan die jaren die aan een stem: de stem van Koningin Wilhelmina, die ons door de radio telkens aanspoor de tot beginselvaste, onbuig zame volharding. Wij in bezet gebied voelden aan hoe innig en begrijpend onze Koningin met ons meeleefde, meeleefde vooral met diegenen die aan het binnen landse front stonden, streden en vielen. Het was eind december 1943 dat de Koningin de hoop uitsprak dat wij deze gevallenen „blijvend, op een sobere doch al leszins hun waardige wijze" zou den gedenken. Zij gewaagde van een „boek voor onze helden en martelaren", dat „een ereplaats zou krijgen in ons midden", een boek dat wij „als een kostbaar kleinood aan het nageslacht zou den doorgeven". Nu, vijftien jaar na het einde van die strijd, ligt dit boek voor ons. In een eindeloze opsomming vermeldt het de namen en en kele andere gegevens van al die genen die, samen met onze bond genoten actief strijdend, in de worsteling voor de herwinning van onze vrijheid, zijn omgeko men. Achttienduizend namen zijn het. Wij hebben als volk, wij weten het, meer verliezen geleden. Ik denk aan de burger slachtoffers van de oorlogshan delingen, van de bombardemen ten in de eerste plaats. Ik denk aan de slachtoffers van de ar beidsinzet en van de gruwelijke hongerwinter; ik denk vooral aan ons meedogenloos getrof fen Joodse volksdeel. Wij zouden deze lijst, zo was de wens van Koningin Wilhel mina, in ons midden een ere plaats geven. Hier aan het Bin nenhof waar het overleg tussen regering en volksvertegenwoor diging plaats vindt, klopt het staatkundig hart van ons land. Hier moest de erelijst van geval lenen komen te rusten. De erelijst komt straks te rus ten in een monument, dat alleen een dienende functie wil vervul len en zijn kracht zoekt in een voud en zuiverheid. Het bestaat uit een gedenktafel, gevormd uit gestolde lava, komende uit het binnenste der aarde lava die ons doet denken aan de woe dende en vernietigende werve ling van de oorlog, maar ook aan het kolken van de gevoelens diep in ons innerlijk, in de jaren 1940—1945. Die gedenktafel be vat een schrijn, door vaardige handen gesmeed uit zuiver goud, het edelste metaal, als een hul de aan hen, die het hoogste ga ven. Op dat goud zullen blanke vellen rusten, waarop de namen vereeuwigd zijn van hen die wij op deze wijze hebben willen eren. Ze staan er in een simpel en krachtig calligrafisch schrift. Vier-en-twintig namen zullen zichtbaar zijn. elke dag vier-en- twintig andere. Mogen voor hen allen de n oor den gelden, die Marnix van Sint- Aldegonde de vader des vader lands in diep Gods vertrouwen in de mond legde: Nae 't suer sal ick ontfanghen van Godt mijn Heer dat soet, daer na so doet verlanghen mijn vorstelick ghemoet dat is dat icb mach sterven met eeren in dat velt, een eeuwich rijck verwerven als een ghetrouwe helt. Slotwoord van mr. Kortenhorst Nadien weerklonken verzen uit het verzet, voorgedragen door de dichteressen en dichters zelve. Maurits Mok droeg zijn „Capitu latie" voor, Clara Eggink haar „Dodenmars", Yge Foppema de „Ballade van dé ter dood veroor deelden", Willem Brandt het „Kerkhof Si Ringo Ringo" en J. C. Bloem zijn „Na de bevrijding". Daarna zong het koor het in drukwekkende Valeriuslied „O Nederland let op u saeck". Kort was het slotwoord van de voorzitter van de Tweede Kamer, dr. L. G. Kortenhorst. „Namens de leden der Staten- Generaal aanvaard ik de door Uwe Majesteit verstrekte op dracht de erelijst der duizenden, tijdens de oorlog 1940-'45 geval lenen in het gebouw der Tweede Kamer een passende plaats te geven. Wij verzekeren u trouwe en piëteitsvolle wachters te zullen zijn van de graftombe der beken de soldaten, die hun leven lieten voor de grote zaak van vrijheid, vrede en gerechtigheid. Verleden, heden en toekomst reiken elkander de hand boven de rustplaats der strijders en martelaren, wier namen ver eeuwigd zijn op deze bladen. Op ons en op hen, die na ons komen, rust de plicht deze hui veringwekkende woorden: „Ik was dood, en zie ik leef" gestalte te ge\*en, daarbij bedenkend, dat alleen de geest levend maakt en alleen de geest inhoud geven kan aan de eenheid die levenden en doden samenbindt: De liefde voor vorstenhuis en vaderland." Daarna werd gezamenlijk het „Mijn schildt ende betrouwen" gezongen. Een voor een namen toen de zes dragers hun deel van de ere lijst op en begaven zich naar de uitgang van de Ridderzaal, ge volgd door de koninklijke fami lie. In diep stilzwijgen liep de kleine stoet over het Binnenhof naar het gebouw vm de Tweede Kamer, waar de lijsten op de gedenktafel werden gelegd. In de Ridderzaal werd bij het hijsen van de vlag door de Prin sessen Jan Campert's „Lied dei- achttien doden" op muziek van Jos Vranken gezongen. Na enige ogenblikken stilte weerklonk het Wilhelmus, gespeeld door de kapel van het regiment „Johan Willem Friso". De koninklijke familie begaf zich per auto weer naar het pa leis Soestdijk. Zusters Benedictinessen ontbraken Zeer velen waren in de Ridder zaal aanwezig, toen de koninklij ke familie op het Binnenhof aan kwam. De Koningin werd naar haar plaats geleid door mevrouw Van Hamel, moe.der van wijlen luitenant ter zee der tweede klasse L. A. R. J. van Hamel, die als eerste agent van de rege ring in Engeland in 1941 voor het vuurpeloton van de bezetter viel en dooi de heer W. IJzer- draat. zoon vla de oprichter van de Geuzenorganisatie, die als een der „eerste achttien doden" in maart 1941 het leven liet. Voorts waren aanwezig minis ters en staatssecretarissen, de gevolmachtigde ministers van Suriname en de Nederlandse An tillen, Commissarissen der Ko ningin, ministers uit het tijdvak 194Ö-'45, jhr. mr. dr. A. W. L. Tjarda van Starkenborch Sta- chouwer, oud-Gouverneur-Ge neraal, enz. Van de zusters Benedictinessen van de „Onze Lieve Vrouwe-ab- dij" te Oosterhout. die de lijsten der gevallenen naar een ont werp van Van Krimpen in jaren lange stille aandacht calligra- feerden, was niemand aanwezig. Hun orderegels gedogen zulks niet. Zij willen ook in dit werk naamloos voor de wereld blijven. Op de Grebbeberg is woens dagmorgen tussen elf en twaalf uur een indrukwekkende her denkingsplechtigheid gehouden voor de gevallenen van de ko- ninkl. landmacht, die werd bijge woond door talrijke militaire en burgerlijke autoriteiten, onder wie de chef van de generale staf, luitenant-generaal Le Fevre de Montigny, vertegenwoordigers van de chef luchtmachtstaf cn marinestaf, alsmede de burge meester van Rhenen jhr. mr. L. H. N. F. M. Bosch ridder van Rosenthal. (Adv.) Aan de feestelijke plechtigheid ter viering van de herwinning van onze vrijheid „Dit wonder bijzonder gedenken" gistermiddag in het Concertgebouw te Amsterdam, werd bijzondere luister ver leend door de aanwezigheid van H. M. de Koningin, Z. K. H. de Prins der Nederlanden, de oudste twee Prinsessen, Z. Em. Bernard kardinaal Alfrink, van de nagenoeg voltallige Raad van State en Raad van Ministers, de Commissarissen der Koningin in Noord- Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Limburg, de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, de president van de Hoge Raad, van de ambassadeurs (c.q. hun vertegenwoordigers) van de Ver enigde Staten, Frankrijk, Engeland, Canada, België en Luxemburg, voorts van verscheidene burgerlijke en militaire hoogwaardigheids bekleders. Tijdens deze bijeenkomst heeft prof. dr. W. J. M. A. Asselbergs i Anton van Duinkerken) een rede uitgesproken. Hij zei o:m.: „De vrijheid vieren als een feest is mogelijk omdat haar wezen ons de keuze laat, haar te beleven op elke manier, die ons lief is. Terwijl dwang zich oplegt, dus geen overleg van de onderdaan met zichzelf of met zijn lotgenoten verwacht, schept vrijheid een geestelijke bewe gingsruimte, waarin toenadering en verwijdering, instemming en afweer, bevestiging en ontken ning met elkander in beraad kunnen gaan. Dwang geeft zijn bevel, maar vrijheid moedigt een gesprek aan tussen de betrokkenen bij ieder ontwerp. Dwang blijft rechtlij nig en doods, terwijl vrijheid on ophoudelijke beproeving en dus ook verbetering van de mogelijk heden toelaat. In onderworpenheid is de mens afhankelijk van andermans wil lekeur; in vrijheid ontwikkelt hij zijn eigen inzicht door het te toetsen. Hij kiest zelf hiertoe de toetssteen. Of deze wordt hem aangeboden door de vrijheid van zijn medemensen. Zo kan uit de ervaring van de vrijheid een zeer verwikkeld 'geestelijk verkeer ontstaan, terwijl onder dwang iedere richting tevoren bepaald is. Vrij blijven is om deze reden moeilijker dan vrij worden. Hand. having van de vrijheid vraagt eerbiedige aandacht voor een voorrecht, dat men met anderen samen mag genieten, zelf feeste lijk mag genieten. De herinnering aan de bezet tingstijd zoekt naar een passen de plaats in de geschiedenis van ons land. Ze beslaat een tijdperk van vijf jaren, niet meer dan het zestiende deel van de duur van de tachtigjarige oorlog. De be vrijding bracht-meer herstel van het bekende dan vernieuwing van het oude. Het leek, of een boze droom voor altijd opklaar de. Van hetgeen die droom te voorschijn riep, is thans geen herhaling te duchten." ZON MAAN op onder op onder Mei 6 5.02 20.12 14.21 3.01 7 5.00 20.14 15.32 3.26 8 4.58 20.16 16.46 3.52 De hoofdlegeraalmoezenier, mgr. H. J. J. M. van Straelen, hield een korte toespraak. Hoofd- legerpredikant ds. A. Th. W. de Kluis ging voor in gebed. De Koninklijke Militaire Kapel bracht gewijde muziek ten ge hore. Door de verenigde chefs van staven en talrijke deputaties, onder andere van het voormali ge KNIL, de koninklijke land macht van vóór 1940, de voor malige binnenlandse strijdkrach ten, de voormalige brigade Prin ses Irene en de vereniging artil lerie werden kransen gelegd aan de voet van het Nationaal Leger- monument. Nadat twee minuten stilte in acht waren genomen werd deze herdenking besloten met het spelen van het volkslied en het voorhijsen van onze nationale driekleur. Belgische zweefvlieger gedood. Een botsing tussen twee zweefvliegtuigen in de lucht in de nabijheid van Gent, heeft het leven gekost aan een 20-jarige Belgische zweefvlieger. Zijn toestel verloor bij de bot sing een vleugel en stortte neer. De vlieger van het tweede toe stel kon met zijn onbeschadigde zweefvliegtuig zonder moeilijk heden landen. Tijdens een korte, indrukwek kende plechtigheid hebben H. M. Koningin Juliana en Z. K. H. Prins Bernhard woensdagoch tend een krans gelegd bij het Nationaal Monument op de Dam te Amsterdam. Daarmee werd de vijftiende herdenking van de gevallenen uit de tweede wereld oorlog ingeluid. Omstreeks half twaalf arri veerde het Koninklijk Paar bij het Nationaal Monument. In zijn gevolg bevonden zich mevrouw W. A. Repelaar van Drielvan der Willigen. Dame du Palais van H. M. de Koningin, Jkvr. C. E. B. Roëll. particulier secreta resse van H. M. ae Koningin, lun.-gen. tit. C. Pahud de Mortagnes, chef van het militai re huis van de Koningin, mr. R. J. E. M. van Zinnincq Bergmann, hofmaarschalk van de Koningin, kapt.-luit. ter zee N. J. H. Gre gory, adjudant van de Koningin en res. luit.-kol. C. C. Geertsema, adjudant van Prins Bernhard. Ter begroeting van het Ko ninklijk Paar waren aanwezig burgemeester mr. G. van Hall, dr. M. J. Prinsen. Commissaris van de Koningin in Noord-Hol land, minister-president prof. dr. J. E. de Quay en ir S. H. Visser, minister van Defensie. Begeleid door de minister-president en de minister van Defensie begaven H. M. de Koningin en Z. K. H. Prins Bernhard (gekleed in het generaals-uniform van de ko ninklijke landmacht) zich vervol gens naar het Nationaal Monu ment. Een erewacht, bestaande uit honderd man van de school der intendance, en het trompet- terskorps der cavalerie, dat op de rijweg stond opgesteld, bracht daarbij de gebruikelijke eerbe wijzen. Terwijl het trompetters- korps van de cavalerie koraal- muziek ten gehore bracht, legden achtereenvolgens H. M. de Ko ningin en Z. K. H. Prins Bern hard en de minister-president en de minister van Defensie namens de raad van ministers kransen aan de voet van het Nationaal Monument. In de groene krans van het Koninklijk Paar waren witte tulpen uit de paleiskweke rij verwerkt. Nadat een minuut stilte in acht was genomen weid de plechtigheid besloten met het spelen van het Wilhelmus. De terechtstelling van Caryl Chessman. De advocaat van Caryl Chess man heeft in San Francisco be kend gemaakt waarom Chess man. die maandag terechtgesteld is. niet de identiteit heeft willen onthullen van de „bandiet met het rode licht", voor wiens mis daden hij moest boeten. De advocaat, George Davis, zei dat Chessman een dochter van-17 jaar heeft en dat hij bang was dat zij door de onderwereld zou worden vermoord als hij zijn mond niet hield. Chessman is tweemaal ge trouwd geweest, doch beide ke-i ren gescheiden. Zijn dochter is geboren uit het eerste huwelijk. Zij bezoekt 'n middelbare school in Californië. Zijn ex-vrouwen zijn beide hertrouwd. Ongeregeldheden in Belgisch Kongo. Twintig Belgische politieman nen zijn woensdagavond gewond bij een overval door honderden opgewonden Kongolezen op do politiekafjrne in een randge meente 'tin Stanleystad in Bel- gisch-Kongo. De betogers bestookten het ge bouw met stenen en vielen de politie met messen aan. De relletjes, die tot laat in de avond voortduurden, baddert naar uit Stanleystad wordt ge meld geen slachtoffers onder de Kongolezen tot gevolg. Niet alleen in ons land maar ook elders op het Westeuropese vasteland, alsook in Duitsland en Polen, was de 5e mei een zonnige en vrij warme dag, waarop het kwik tot ongeveer 20 graden op liep. Vlak aan de kust kwam de temperatuur in ons land maar tot waarden van 13 tot 17 gra den, hetgeen samenhing met een zwakke wind van zee. Het rustige weerbeeld komt op rekening van een hogedrukge- bied dat een langgerekte vorm heeft en zich uitstrekt van de Golf van Biscaye via het Engelse VRIJDAG 6 MEI v.m. Breskens 9.57 Terneuzen 10.32 Hansweert 11.12 Walsoorden 11.22 n.m. 10.27 11.02 11.42 11.52 Kanaal, het zuiden van de Noordzee, naar Denemarken en Polen. Daar dit hogedrukgebied ook de komende 24 uur het weer beeld zal beheersen, duurt het droge en zonnige weer voort, waarbij de temperatuur opnieuw tot boven de 20 graden kan op lopen, maar vlak aan de kust zal een .koelere wind van zee in de middag opnieuw voor lagere temperaturen dan landinwaarts zorgen. medegedeeld door het K. N. M. I. te De Bilt, geldig van vrijdagoch tend tot vrijdagavond. Zonnig voorjaarweer. Droog, zonnig en vrij warm weer met een zwakke tot matige wind uit uiteenlopende richtin gen, maar aan de kust tijdelijk zeewind met lagere middagtem- pcraturen dan landinwaarts.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1960 | | pagina 1