Enkele grepen uit de oude doos
Haaien aan de Gouden Poort
De behoefte aan onderwijzers
bij het L. O.
1957
1958
Amerika staat voor een raadsel
Krijgt Noord-Amerika's zuidwesthoek
een tropisch klimaat?
De buitenlandse migratie in
in
en
ASCBCERTJES
EERLIJKE STA?®
Gemeentewerken
Vrijdag 5 februari I960.
DE VRIJE ZEEUW
Pagina 7
(Van onze correspondente.)
Ruim. een jaar geleden werd
een man, die onder San Fran
cisco's beroemde Golden Gate
Bridge zwom, aangevallen door
een haai en zwaar gewond.
Weliswaar gelukte het een
vriend hem aan de oever te
brengen, maar de aangevallene
stierf kort daarna. Deze haai
stelde de Amerikanen voor een
raadsel, waarover zich sinds
dien de geleerden van vele uni
versiteiten het hoofd breken.
De haai behoorde namelijk
niet tot de betrekkelijke kleine
en ongevaarlijke soorten, die in
de kustwateren van Californië
inheems zijn, maar was een
grote, mensenetende haai van
een soort, die slechts in de tro
pen voorkomt.
Een maand later werd een
andere zwemmer, ditmaal een
duiker, bij La Jolla in zuid-Ca-
lifornië het slachtoffer van zon
„man-eater". In de vele bad
plaatsen aan de kust ontstond
een paniek. Men ging er toe over
uitkijkposten in te richten, be
raamde officiële maatregelen
ter beveiliging van de kustdis
tricten en verdiepte zich in
theorieën, die zich bezighielden
met het probleem, hoe bewoners
van de tropen in het gematigde
van Californië waren verzeild.
Zoölogen en oceanografen
gingen aan het werk en kwamen
onlangs met een verklaring op
de proppen, die niet bepaald ge
schikt was om de angstige ba
ders gerust te stellen: naar alle
waarschijnlijkheid, zo zeiden
zij, zouden er in de toekomst
nog meer grote haaien opdui
ken, want het water langs de
kust was in de laatste jaren
steeds warmer geworden en
daarmede, geschikt geworden
voor deze monsters.
De vissers wisten het al
te zien had gegeven. Tegelij
kertijd was het zoutgehalte
sterk gestegen.
Zij rekenden uit, dat voor een
kunstmatige' verwarming van
het oceaanwater de helft van al
le op de wereld aanwezige olie
voorraden nodig zou zijn ge
weest. Waar kwam die warmte
vandaan? Zij was vier maal zo
groot als de warmte, die de zon
aan het water had geleverd
Koud bij Japan
Nu dook een fascinerende
vraag op: bevond het klimaat
van Californië zich misschien
aan het begin van een cyclus,
zoals die in vroeger tijden de
levensvoorwaarden en daarme
de de geschiedenis der mensheid
voor vele generaties totaal had
veranderd? Vele historici gelo
ven bijvoorbeeld, dat het verval
van het Romeinse rijk verband
houdt met een verandering in de
loop van de golfstroom, waar
door zuid-Europa warmer werd,
de bevolking verslapte en de ma
laria haar intrede deed.
Vast staat, dat Californië in
cude geologische tijdperken een
tropisch klimaat heeft gehad
en de oceaan herbergde toen
zonder twijfel evenveel grote
haaien, als er thans aan de eve
naar te vinden zijn. Waren de
boosdoeners van eén jaar gele
den de voorboden ,van grote ver-
anderineen van het klimaat en
de ontwikkeling in het alge
meen?
De draagwijdte van deze
theorieën en de dapperheid der
combinaties dwmgt werkelijk
respect af. De geleerden namen
om zo te zeggen het gehele weer
verloop der aarde gedurende de
drie voorafgaande jaren onder
de loupe. Was niet de hogere
temperatuur van het Califurni-
sche kustwater slechts het loka
le gevolg van abnormale ver
schijnselen. die men sinds 1956
op de gehele Stille Oceaan had
waargenomen?
Men herinnerde zich plotse
ling. dat in 1957 Hawaii door de
eerste wervelstorm uit zijn ge
schiedenis was getroffen; dat
warme stromingen aan de kust
van Peru miljoenen vissen had
den gedooddat het ijs bij Point
Barrow in Alaska vroeger dan
nooit in de geschiedenis was
opengebroken; dat de tropische
regen in het zuiden van de Stil
le Oceaan weken langer dan
normaal had geduurd; en dat
de wateren aan de Japanse kust,
in volkomen tegenstelling met
het warmere Californische kust
water. abnormaal koud waren
gebleven.
Verandering der stromen
Waardoor al deze verschijnse
len waren veroorzaakt, kon men
niet zeggen, maar zij hadden
klaarblijkelijk iets te maken
met veranderingen der zeestro
men. Om de aarde bewegen
zich voortdurend atmosferische
stromingen, als "evolg van de
luchtwisseling tussen de hete
evenaar en de koude polenen
terwijl de warme, equatoriale
lucht naar de noordpool en de
koude, polaire lucht naar de
evenaar drijft, veroorzaakt de
draaiing der aarde, dat de
stromingen in de richting van
de wijzers van de klok afzwen
ken (op het zuidelijk halfrond
is de richting juist andersom).
Het gevolg daarvan is. dat in
Noord-Amerika de westelijke
winden overheersend zijn. Dgze
winden, die aan de Amerikaan
se westkust naar het noorden
werden afgebogen, stuwen de
door de zon verwarmde kust
wateren voor zich uit en veroor
zaken zo een vele honderden
kilometers lange stroom, die de
onderste waterlagen langs de
Californische kust vrij legt
weshalve het water aan de Ca
lifornische kust steeds betrek-
keli'k keel is. Dikwijls is bet
water daar zelfs zó koud. dat de
er boven gelegen lucht conden
seert en zo ontstaan de beruch
te mistbanken langs de Califor
nische kust.
Minder mist
In de laatste jaren echter was
alles anders; in het bijzonder
de zaak met de mistbanken
klopte niet meer en de mist
hoorns. die in 1956 bij de Golden
Gate 1700 uren hadden geloeid,
waren in 1958 slechts 1200 uren
en in 1958 maar 800 uren hoor
baar. Het water was warmer ge
worden, de lucht condenseerde
niet zo gemakkelijk meer.
Waarom? Niemand weet het.
Er zijn lieden, die beweren, dat
het een gevolg is van atoomex
plosies, anderen, die geloven,
dat er een verandering in de
zonnestraling is gekomen. Dat
laatste zou dan overigens weer
tot een nieuw ..waarom'' leiden.
De voornaamste vraag blijft dus
onbeantwoordof de verande
ring der winden, die in vroeger
jaren het warme water aan de
oppervlakte van de Californi
sche kust naar de oceaan dre
ven, een voorbijgaand verschijn
sel is, of het begin van een fun
damentele in haar gevolgen nog
niet te overziene verandering
van het klimaat betekent, die
een enorme strook van het
Noordamerikaanse vasteland in
een tropisch gebied zal omtove
ren?
(Nadruk verboden.)
Bij de Tweede Kamer der
Staten-Gcneraal is ingediend
een oniwerp van wet houdende
voorziening in de behoefte aan
onderwijzers en vakonderwij
zers bij het uitgebreid lager
onderwijs.
Het wetsontwerp heeft tot
strekking
le. De mogelijkheid te schep
pen, dat onderwijzers aan een
ulo-school, die niet in het bezit
zijn van de akte ven bekwaam
heid voor Frans, Duits, Engels,
wiskunde of handelskennis
met het geven van onderwijs in
een of meer dezer vakken kun
nen worden belast, mits zij in
het bezit zijn van de akte van
bekwaamheid als volledig be
voegd onderwijzer (c.q. de oude
lagere akte of de oude hoofd
akte). Voor het verlenen van
een dergelijke ontheffing zal
uiteraard moeten vaststaan, dat
de onderwijzer bijvoorbeeld
omdat hij reeds ver met de
studie voor een akte is gevor
derd in staat kan worden
geacht dit onderwijs met vrucht
te geven.
2e. In uitzonderlijke gevallen
de aanstelling mogelijk te ma-
Van de in de jaren 1957 en
1958 uit Nederland naar de eigen
lijke overzeese emigratie-gebie
den vertrokken Nederlanders
(33.000 resp. 25.000 personen) wa
ren er 16.000 (48 "o) resp. 11.000
(45 laatstelijk afkomstig uit
de grote steden. Rekening hou
dend met de omstandigheid dat
ongeveer een derde gedeelte dei-
Nederlandse bevolking in de gro
te steden woonachtig is, blijkt de
emigratie uit de grote steden in
de genoemde jaren relatief aan
merkelijk hoger te zijn geweest
dan uit de rest van het land.
In de laatste eeuw voor 1958
waren er aan de Noordameri
kaanse Stille Zuidzeekust slechts
vier mensen door haaien gè-
dood. En nu. plotseling, vieleri
er in een maand twee slacht
offers. Het publiek mocht daar
door geschrokken zijn en de ge
leerden voor een raadsel gesteld
de vissers aan de kust wisten
reeds lang. dat er iets bijzon
ders aan de hand was. Al gedu
rende 'wee tot drie jaren had
den zij op hun tochten merk
waardige dingen beleefd: zij
hadden, naast de zalm, die in
Californische wateren in enorme
hoeveelheden voorkomt, witte
zeebaarzen en zelfs dolfijnen
gevangen vissen, die een duf
zend kilometer meer naar het
zuiden normaal zijn.
De geleerden ontdekten, dat
deze warmwatervissen naar het
noorden waren gelokt, doordat
in het jaar 1957 het kustwater
gemiddeld acht graden warmer
was geworden en 1958 een ver
dere verhoging van temperatuur
Deze gegevens staan vermeld
in de „statistiek van de buiten
landse migratie in 1957 en 1958"
van het centraal bureau voor de
statistiek, samengesteld op grond
van de opgaven van de gemeen
telijke bevolkingsregisters. Het
C.B.S. heeft in deze publikatie
voor het eerst het materiaal om
trent omvang cn betekenis van
de buitenlandse migratie ook ge
rangschikt naar dc indeling vol
gens de publikatie „typologie van
de Nederlandse gemeenten naar
urbanisatiegraad".
Beizet men volgens deze inde
ling naast de cijfers over dc emi
gratie ook die van de immigra
tie, dan blijkt, dat bij de buiten
landse migratie overwegend de
grote stadsbevolking is betrok
ken. Zo vertrokken in 1957 uit de
grote steden 29.000 personen naar
het buitenland, terwijl de vesti
ging uit het buitenland 20.000
personen bedroeg. Voor de overi
ge steden waren deze cijfers resp.
13.000 en 10.000, voor het ver
stedelijk platteland 14.000 resp.
15000 en voor het platteland 7000
resp. 5000.
Het Amerikaanse
waarschuwingsstelsel
De Verenigde Staten zullen
binnen acht maanden een doel
treffend stelsel hebben waardoor
het mogelijk zal zijn dat vijftien
minuten van te voren een waar
schuwing uitgaat voor naderen
de vijandelijke projectielen, aldus
heeft de Amerikaanse minister
van luchtmacht, Dudley Sharp,
woensdag voor een commissie
i, van het Huis van Afgevaardig
den verklaard.
ken van vakonderwijzers, die
niet in het bezit zijn van de
vereiste bevoegdheden, maar
die op andere gronden geschikt
kunnen worden geacht tol het
geven van onderwijs in een
van de vreemde talen, wiskunde
of handelskennis, gedacht wordt
hierbij niet alleen aan diege
nen, die studeren voor een uni
versitair examen of voor een
middelbare akte, doch ook aan
hen. die bijvoorbeeld door hun
werkkring een ruime kennis
hebben gekregen van het te
onderwijzen vak. Ook deze be-
voegdheid zal slechts moeten
worden gehanteerd, indien voi-
dr.ende zekerheid bestaat, dat
re betrokkene voor zijn taak
berekend zal zijn.
■3e De mogelijkheid te openen
aar. uio-scholen ender bepaalde
voorwaarden vakleraren aan
te stellen voor rekening van het
rijk.
I
In de memorie van toelich
ting op dit wetsontwerp wordt
er op gewezen dat, hoewei het
absoluut tekort aan onderwij
zers, over het gehele lager on
derwijs gerekend, reeds spoedig
zal gaan afnemen, de perso
neelsvoorziening bij het rlo in
de eerstkomende jaren nog op
grote moeilijkheden zal stuiten,
vooral omdat bij de yoorzienmg
in vacatures steeds rekening
mot' worden gehouden met ae
bevoegdheden, die voor de ver
schillende zgn. ulo-vakken zijn
vereist. Een van dé middelen,
cm aan de moeilijkheden beter
het hoofd te kunnen bieci-n,
acht de minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen dc
aanstelling van wettelijk nict-
bevoegden tijdelijk mogelijk te
maken
Ernstig heeft hij zien ifge-
vraagd, of de omstandigheden
van 'net ogenblik en de vooruit
zichten ten aanzien van de per
soneelsvoorziening bij het. ulo
zodanig zijn, dar (ot het nemen
van een dergelijke ingrijpende
maatregel dient te worden over
gegaan De mogelijkheid, dar
evenals bij het voorberg, dend
hoger en middelbaar onderwijs
en het nijverheidsonderwijs,
van de bevoegdheidseisen or.t
heffing kan worden verleen",
acht de minister te prefereren
boven de situatie, dat het on
derwijs door gebrek aan perso
neel geen doorgang kan vinden.
EISENHOWER OVER
DUITSLAND
President Eisenhower verklaar
de ten aanzien van Duitsland in
antwoord op een vraag dat een
ernstige toestand zou ontstaan in
dien de Sowjet-Unie een afzon
derlijk vredesverdrag mei Oost-
Duitsland zou sluiten waardoor
V.'est-Borlijn van het Westen zou
worden afgesneden.
DE STEUN VAN
SINGAPORE
AAN INDONESIË
De woordvoerder van de rege
ring van Singapore heefl gewei
gerd commentaar te leveren op
de Britse verklaring, waarin ge
zegd wordt dat de Britse regering
zich distancieert van dc door
premier Lee Kuan Yew aan In
donesië toegezegde steun inzake
de strijd om Nederlands Nieuw-
Guinea.
De hoge commissaris van hot
Britse koninkrijk heeft maandag
in Singapore verklaard, dat zijn
regering het niet eens is met
Lee's toezegging.
Tijdens een bezoek in januari
aan Indonesië, verklaarde de
premier in een communiqué te
zamen met president Soekarno,
dat Singapore de strijd „de terug
keer van West-Irian onder de
territoriale jurisdictie van de
republiek Indonesië tenvoile
steunt".
Akkertjes
werken zonder
tijdverlies
tegen kou
of griep
flitsen uw klachten weg
HOEK
uui\u.
Geboren: 6 jan. Helena Debora,
d. van Pieter A. Hamelink en
Helena Lantsheer; 7 jan. Sara, d.
van Pieter F. Vergouwe en Ja-
coba Wisse; 30 jan. Willem Arie,
z. van Christiaan Platteeuw en
Adrians dp Kraker.
Huwelijks-aangiften: 26 jan.
Jozias D. Haak. 29 j. j.m. en Jo
hanna M. de Mul. 25 j. j.d.
Overleden: 2 jan. Pieter J. Die-
leman. oud 75 j.. z. van R Diele-
man en K. Faas; Adrians Bolle-
man, oud 82 j.; weduwe van P.
Hamelink; 10 jan. Jacobus van
Doeselaar, oud 83 j., wedn. van
Elizabeth Scheele.
EEN REMBRANDT ONTDEKT
Het Californische strand wordt
door haaien bedreigd. Langzaam
nemen de temperaturen toe.
Bij een schilderijen-restaura
teur te Moers in het Ruhrgebied
is een tot op heden onbekend
schilderij van Rembrandt ont
dekt. zo meldt de „Frankfurter
Abendpost". Het schilderij,
voorstellend „Nathan waar
schuwt David", is niet gete
kend. De restaurateur Ri
chard Perret heeft verklaard,
dat het zeker geen vervalsing
is. De mogelijkheid dat het. een
werk is van een leerling van
Rembrandt, acht hij vrijwel uit
gesloten. Perret, die het schil
derij via een deskundige van
een particulier had ontvangen
omdat het schoongemaakt
moest worden, heeft in een
boek over Rembrandt een
schets aangetroffen die volgens
hem een ontwerp voor het
schilderij was. Deze schets be
vindt zich in het Metropolitan
museum in New York.
Overigens is het nieuw ont
dekte werk volgens hem een
voorstudie, mogelijk voor het
schilderij „Koning Saul", ge
weest. Perret heeft enige maan
den gewerkt om het schilderij,
dat ernstig beschadigd was, te
restaureren. Het is inmiddels
weer teruggezonden aan de
eigenaar, wiens naam hij niet
wilde onthullen. Hij schatte de
waarde van het werk on 80.000
tot 100.000 mark, als het als een
echte Rembrandt zou worden
aanvaard.
Prof. Bader, curator van de
dienst voor de staatskunst-
schatten van Noordrijnland-
Westfalen verklaarde woensdag
dat hij er niet zeker van is dat
het schilderij van Rembrandt
is. Is het dat wel, en geen werk
van een leerling van de grote
Nederlandse schilder, dan is
het in ieder geval een „slechte
Rembrandt", zo zei hij, want
het heeft veel zwakke punten.
Hij voegde er evenwel aan toe,
dat het schilderij in zeer slech
te staat verkeerde toen hij het
had bestudeerd.
Prof. Bader heeft de eigenaar
aangeraden het werk op de vol
gende Rembrandt-tentoonstel-
ling in te zenden, zodat kenners
het kunnen beoordelen.
DOOR L. WISKERKE
In de vorige eeuw was hei toezicht op de gemeente
werken opgedragen aan een in Terneuzen
timmermansbaas en bouwkundige, die de™ fnnnt 3„
als nevenbetrekking uitoefende. Hii werri
een stadswerkman terzijdegestaan die Janti» 1 fi°r
was. De meeste tijd was hij bezig de pu fen He
door kinderhoofdjes gevormde bestrating te ulie
De vernieuwings- en onderhoudswerkzaamheden ie?
den aan particuliere ambachtslieden oofwil?
Rond de tachtiger jaren kwam daarin verandering'
Toen werd iemand aangesteld, wiens hoofdtaak
leiding te geven aan de gemeentewerken. Dit was P»n
civiel-ingenieur. een zekere ir. Bertel. wiens gezond-
heidstoestand niet toeliet een veelomvattende taak te
-?®"yaai-den En inderdaad, veelomvattend was ziin
taak nieT. Een bouwverordening was er nog ,-.;zt
Beoordeling van bouwplannen en toezicht daarop was
d 's ";jg niet voorgeschreven. Uitbreiding- en sane-
S!anncn kende men niet. Aan vernieuwing van
waren er^nu tl"? Weinlg geld ten kostp §ele§d Wel
i al twee gemeentewerklieden, maar veel-
iiest ni „=a toezicht daarop wel niet zijn ge-
hnis Pu driimeen^legebouwcn bestonden uit het stad-
zaifdnioi.? f a i are lagere scholen, een op het.
f<grhSiJoffi 1' een aan het Schulpenpadje (Bi
(C) 6en °P het Java aan de Schoollaan
■Rf?Liri?ie?inf iW3S t0e? echter al een zorgenkind. Ir.
Trmt zoals gezegd wat vrije tijd en dat was voor
ïn Z f gelukkig. Het onderwijs in Terneuzen bleef
wu, dagen u6Perkt ,tot lager onderwijs. Vakonder-
U- n, aS, belamaalniet b«- Door de „Verenigde
avnnHtml wer(-J. l*1 ^ie tijd een school voor
Tehnu? JS geTstlcht in het oude verenigings-
ir Bow i Donze Visserstraat. Aan deze school gaf
ongelelH !S; teJW1^ htj .te.vells pr'vé-lessen gaf aan
de burepr nf fWi! ni A?"amen voor °Pzichter in
neuzen» i waterbouwkunde. Dil was voor de Ter
door zbn eC" ultkomst' Verscheidenen hebben
de maTsrtt6" da" °°,k ®en beb°orlijke positie in
kundieen tnii i veroverd. Ook latere gemeentebouw-
hebben hin t .heren Van ""i" «ooft on Dorenbos
hel vakonderwijs .voortgezet, totdat de stich
ting van de ambachtschool, thans lagere technische
school, daaraan een eind maakte.
De gemeentelijke reinigingsdienst, voorzover betreft
het ophalen van het huisvuil, het reinigen der straten
en het uitscheppen der rioolputten, werd op geregelde
tijden uitbesteed aan particuliere vrachtrijders. Het
huisvuil werd in open paardekarren opgehaald. Bij
het ledigen der toen veelal houten vuilnisbakken vloog
het stof naar alle kanten, wanneer de bakken met een
zwaai in de karrer. werden gestort. De bakken waren
door het noodzakelijke stoten op de karrand spoedig
versleten. Toen in latere jaren op de karren ijzeren
deksels aan weerszijden werden aangebracht, die bij
het storten van het huisvuil alleen aan de lijzijde wer
den geopend, vonden we dat al een hele verbetering.
Hygiëne in oude tijden.
Het ruimen der beerputten was aanvankelijk een
particuliere onderneming, die later door de gemeente
werd overgenomen^ Hiervoor had men speciaal ge
construeerde, vrijwel waterdichte en met deksels af
gesloten houten beerkarren. Deze werden ook gebruikt
voor het vervoeren van de modder uit de zinkputten.
Het beerruimen speelde zich in het nachtelijk duister
af teneinde de bewoners zo weinig mogelijk overlast
van de opstijgende geuren te bezorgen. In verband
met die geuren en ook omdat de ruiming niet bepaald
van smetten vrij was, waren de gemakshuisjes meestal
op het erf der woningen geplaatst. Zij stonden direct
boven de put, zodat ook de zitting zonder enig com
municatiemiddel daar onmiddellijk boven was, evenals
het uit losse planken bestaande vloertje. Dit vloertje
moest bij het ledigen van de put worden verwijderd.
Zo is het wel eens gebeurd, dat iemand door het ver
schuiven van de losse planken in een minder gewenste
omgeving terechtkwam. De lezers zullen zich deze
situatie wel kunneiWn denken. zodat ik er niet verder
op in ga. Er waren^elfs woningen waar een, zij het
v? primitieve, maar toch noodzakelijke inrichting
Seheel ontbrak. De vestingwallen moesten dan maar
uitkomst geven. Moest er nu geruimd worden, dan
werd de toegang tot het erf H»oor de komende nacht
opengelaten en werden een paar emmers water en
een flesje met geestrijke inhoud klaargezet. De emmers
water dienden om het ergste vuil wat weg te spoelen,
terwijl de ruimers in de gelegenheid waren hun han
den te wassen. Het flesje dirnae ter beloning en om
hun kracht te geven voor de volgende route.
De ruimers waren voorzien van een emmer, beves
tigd aan een lange stok dienende als schepper, en van
een vaatje, waardoor een lange draagstok was aange
bracht. Dit vaatje werd uit de put volgeschept. naar
de buiten wachtende kar gebracht en daarin gestort.
Was de kar vol dan reed men hiermee naar de vlucht-
haven waar de inhoud werd gestort in de aldaar ge
meerde beerschuit. Was ook deze vol, dan vertrok de
schuit naar de afnemers, meestal in België, waar de
faecaliën voor bemesting werden gebruikt. De hande
laars in België in dit soort produkten waren hele
pieten, die er een keurig ingericht kantoor op na hiel
den.
In de tijd dat de gemeente ook de reinigingsdienst
aan zich had getrokken, vertelde een gemeenteraads
lid, tevens lid van de commissie van fabricage, dit
was de commissie voor de gemeentewerken mij
eens over een bezoek, dat hij namens de gemeente bij
een dier handelaren had gebracht. Hij werd daar ont
vangen door een keurig gekleed heer op een naar de
eisen ingericht kantoor, die achter een groot schrijf
bureau plaats nam en hem een gemakkelijke zitplaats
bij dit bureau aanbood. Mijn zegsman ontdekte op
het bureau een rijtje flessen met inhoud, voorzien
van etiketten van bekende merken likeuren. Zijn keel
was droog van het praten en hij wierp al eens een be
gerige blik op de uitgestalde flessen in de stille hoop.
dat de koopman daaruit een glas zou inschenken. Tij
dens het verdere gesprek nam de koopman een der
flessen ter hand en zijn bezoeker meende al dat er nu
wel glazen zouden verschijnen. Maar op de flessen
wijzende, zei de koopman„Kijk, dat zijn nu extracten
van mijn koopwaar, ik heb ze maar in likeurflessen
gedaan, dat staat wat beter op mijn bureau." Mijn
zegsman had verder geen begeerte meer naar deze li
keur.
Vooruitgang.
Toen de gemeente enkele tientallen jaren geleden
de reinigings- en vuilophaaldienst in eigen beheer had
genomen, kwam geleidelijk aan de oude on-hygiënische
toestanden een einde. Men kan zich nu niet meer in
denken. dat er toen ook nog heel wat tegenstand tegen
modernisering moest worden overwonnen. De aan
schaffing van de eerste machine voor reukloze reini
ging had heel wat voeten in de aarde. Vooral de
financiële bezwaren werden ruim uitgemeten. Als we
horen, dat het tegenwoordig zeifs mogelijk is voor de
verbouw van een ouderwetse inrichting tot watercloset
een bijdrage van de gemeente te krijgen, dan komen
we tot de conclusie, dat de wind nu uit een heel andere
hoek waait. Enfin, de machine kwam er! De ingebruik
stelling zou echter niet geheel reukloos verlopen. Ze
vond plaats bij een café op de markt in tegenwoordig
heid van de toenmalige wethouder van openbare wer
ken. Deze wethouder was een Hagenaar met ietwat
aristocratische allures. Hij besteedde altijd de uiterste
zorg aan zijn uiterlijk en hij zag er bij die gelegenheid
dan ook weer uit „om door een ringetje te halen". Hij
had zich met de caféhouder vlak bij de zuigbuis op
gesteld om vooral nieis van net belangrijke experiment
te missen. Nu. ze misten niets, want toen de machine
in volle actie was, schoot plotseling de zuigbuis ios en
sproeide zijn geurige inhoud over de belangstellende
wethouder en caféhouder.
Ik vermoed dat dit hun belangstelling wel tot nul
gereduceerd zal hebben. Men ziet hieraan weer. dat
ook aan het wethoudersambt bepaald risico's zijn ver
bonden.
Verdere uitbreiding.
Geleidelijk zien we de gemeentewerken tot uitbrei
ding komen. Onder de gemeentebouwkundige komen
opzichters en straatmakers in dienst. De reinigings
dienst wordt meer en meer verbeterd. Het initiatief
van de vereniging „Mooi Terneuzen" wordt uitgebreid
tot een gemeentelijke plantsoendienst. Veel natuur
schoon was met het slopen van de oude vestingwallen
verdwenen, maar door de aanleg van beplantingen,
waaraan ook de Rijkswaterstaat op zijn terrein mede
werkte, is nog veel goedgemaakt. De stadsuitbreiding,
na de eerste wereldoorlog begonnen, vordert steeds
meer werk van bouw- en woningtoezicht.
De riolering in het oude stausgedeelte, die onvol
doende was om de lagere stadsdelen "bij~hëVigé regen
val droog te kunnen houden, kreeg een betere lozing,
zodat men niet meer van waterbezwaren hoort.
Ik heb getracht te schetsen, hoe het vroeger was.
Hoe het nu is, kan men dagelijks om zich heen zien.
Het grote verschil zal ieder zeker opvallén eri we heb
ben reden tot dankbaarheid dat zoveel meer zorg
wordt besteed aan alles wat onze gezondheid, onze vei
ligheid en ons gemak ten goede komt. We behoeven
evenwel de oudere generaties niet te beklagen, want
ze waren tevreden met de oude toestanden, omdat ze
niet anders kenden. Men ging weinig op reis en kwam
daardoor weinig in aanraking met de in sommige sle
den reeds bestaande moderner toestanden. Gelukkig
maar dat er ook in Terneuzen mensen waren met een
ruime en vooruitziende blik. Zij hebben ae stoot ge
geven tot de modernisering onzer stad, waarvan wij
allen in deze tijd op velerlei gebied de vruchten pluk
ken. Het inwonertal van Terneuzen is nu de 16.000-
grens gepasseerd. De race naar de 20.000 is ingezet.
Wij kunnen ons nauwelijks indenken, welke nieu-
w" heden de toekomstige stadsuitbreiding nog te zien
zal geven, maar vast staat, dat het gemeentebestuur
tu uitlij van gemeentewerken mets onbeproefd
zullen laten om het leven der bewoners te veraangena
men. Wij wensen onze goede gemeente voor de ko
mende jaren het allerbeste toel
