Waterman Toekomstvoorspellingen over burgerluchtvaart Nog altijd komen er stenen pijpen uit Gouda BEURSOVERZICHT ZOON VAN HET OERWOUD FaP.J.vandeSandi (Vrijdag 9 oktober 1959 MEESTE BUITENLANDSE ECLIPSEXPEDITIES MISLUKT CHRISSEMEUJE OVERLEDEN Gemeente Terneuzen AGENDA Engelse soldaten waren de grondEeggi van de Goudse pijpen industrie Schade door overstromingen in Noord-Noorwegen DE VRIJE ZEEUW Pagina 7 In de voet van de hoogste toren van Nederland, de Dom in Utrecht, is donderdagmiddag een koker gemetseld, waarin tien personen, onder wie koning Leo pold van België, maar ook de Deltawerker Jan Bruggeman uit Goedereedc, de voorspellingen hebben gedaan over de stand van de burgerluchtvaart in het jaar 2000. Dit geschiedde ter gelegen heid van het 40-jarig jubileum van de K.L.M. Aan deze historische gebeurte nis ging een korte plechtigheid jn het groot auditorium van de Utrechtse universiteit vooraf. Burgemeester jhr. mr. C. J. A. de Ranitz noemde het inmetselen van de koker in de Domtoren tan grote betekenis, omdat de Dom niet alleen Nederlands hoogste toren, maar ook het best bewaarde monument is van r.othische bouwkunst uit de veer tiende eeuw. Sprekende over de toekomst «van de K.L.M. voorspelde hij een ontwikkeling in de richting van rog grotere en nog snellere vliegtuigen, vogels, waarbij dc DC-S met straalaandrijving on 'turboprop electra's in vergelij king slechts vliegen zullen zijn. 'Hjj voorziet dat de grote inter continentale luchtlijnen bevlogen zullen worden door raketachtige luchtschepen met vele honderden passagiers aan boord; die met snelheden, vele malen groter dan die van het geluid, door de bui tenste lagen van onze dampkring sulzen, misschien zelfs wel van de grond af bestuurd door elek tronische apparaten. Weer en wind zullen deze luchtreuzen niet kunnen deren, omdat stormen, onweders, mist en dergelijke zich afspelen op hoogten die het vliegtuig der toekomst groten deels onder zich zal laten, aldus de lieer De Ranitz. De president-directeur van de K.L.M., de heer A. I. Aler, zei vervolgens, dat men de jeugd bij deze plechtigheid heeft willen be trekken, omdat zij, zo God het wil, een kans maakt in het jaar 2000 te zien welke van de 10 voorspellingen de juiste is ge weest. Iets wat men niet voorspellen kan, zo zei de heer Aler, maar vurig mag hopen, is dat in het jaar 2000 het Nederlandse volk zijn K.L.M. op dezelfde wijze in liet hart blijft sluiten als dezer dagen bij de viering van het 40- jarig Jubileum gebleken is. "De inmetseling van de koker «elf had een feestelijk karakter. De K.L.M.-Harmonie, die tevo ren door de binnenstad van Utrecht een rondgang had ge maakt, trok talloze Utrechters naar het Domplein, dat met vlag gen van de tien landen waaruit de voorspellingen afkomstig zijn, was afgezet. Drie jongens, de elf jarige Alphonse Peter Bakkes, kleinzoon van de heer Aler, Alex van Hamert, een leerling van de K.L.M.-bedrijfsschool en de 17- jarige metselaar van de dienst van Openbare Werken der ge meente Utrecht, Anton van de Belt, viel hierna de eer te beurt, de historische koker aan de Dom toe te vertrouwen. Alex van He melt droeg de koker, terwijl Alphons Bakkes er zorg voor droeg dat de voorspellingen een goede plaats in de nis kreeg. De president-directeur van de K.L.M. bood de jongelui na af loop van de plechtigheid op het Domplein een model aan van enkele vliegtuigen, die jle K.L.M. in gebruik heeft. Burgemeester De Ranitz reikte hun een oorkon de uit. waarop zij werden uitge nodigd om in het jaar 2000 aan wezig te zijn bij de opening, van de koker. (Advertentie) jn. hoest, griep, d'arrne.x tnttuenz in etuis met 6 poeders m,ur ook in een ijc Mastl JJ f]5fiEQIhLLEK (mefl f4?lfUr|0f£ &@prs),. zonder prys\erhoging. Vraag uw drogist. MfcENK'S POEDJjfcS helpen! Er zijn Meenk's PoedersB?fg| hoofdpijn, kies pijn, hoest, griep. ^Warrhee, influenza, rheumatiek, koortsige id bij gevatte kou, periodieke pijnen enz. Verkrijgbaar in etuis met 6 poeders maar ook in een handige plastic HUISAPOTHEEK (met 6 verschillende etuis a 6 poeders), zonder prijsverhoging. Vraag uw drogist. N| EEN K'S^EDER^^lpenEr zijn' Prof. dr. M. G. I. Minnaert, di recteur van de Utrechtse sterre- wacht, heeft medegedeeld, dat voor zover thans bekend is, alleen de Nederlandse en de Zwitserse eclipsexpedities gedeel telijk zijn geslaagd. De Nederlandse amateursexpe ditie, de Amerikaanse expeditie van de sterrewacht Sacramento- peak, de beide Engelse expedities uit Londen en Cambridge en de Spaanse expeditie zijn tengevol ge van zware bewolking een vol ledige mislukking geworden. Over liet al of niet slagen van de Oostduitse expeditie (Jena en Berlijn) beslaat nog geen zeker heid. Alle expedities hebben do zons verduistering van 2 oktober op één der Canarische eilanden, Fuerta Ventura, gadegeslagen. v Alleen de Zwitserse eclipsexpedi tie had haar instrumenten op de Afrikaanse kust opgesteld. Het verschil in de resultaten is, vol gens prof. Minnaert, het gevolg van het feit dat de bewolking boven Fuerta Ventura niet over al even dicht was. De Nederland se expeditie kon profiteren van enkele galen in het wolkendek, Lij de buitenlandse collega's was dit echter niet het geval. Prof. Minnaert, die zelf ook de zonsverduistering op Fuerta Ven tura heeft bestudeerd, zei dat over de resultaten van de expe ditie van de Utrechtse sterre wacht meer bekend gemaakt zal kunnen worden, wanneer de pla ten zijn ontwikkeld. Kort nadat haaf omstreeks negen uur de Sacramenten der stervenden waren toegediend, overleed woensdagavond in haar woning le Holtherhoek, gemeente Eibergen, Nederlands oudste inwoonster, de weduwe Christina KarnebeekBacks. Chrissemeuje, de vrijdag 2 ok tober haar 110e verjaardag vierde, was op die dag al- ver kouden en Is sindsdien bedlege rig geweest. Aanvankelijk liet het zich niet ernstig aanzien, doch woensdagmiddag trad plotseling een verslechtering van haar toestand in. De begrafenis heeft maandag plaats op de R.K. begraafplaats te Eibergen. Nu Chrissemeuje uit Eibergen is overleden, is voor zover be kend, de heer W. H. Kostering te Delft, 107 jaar oud, de oud ste inwoner van Nederland. De heer Kostering woont aan de Delfgauwseweg en hoopt op 22 november 108 jaar te worden. DRANKWET Burgemeester cn Wethouders van Terneuzen maken bekend: dat bij hen is ingekomen een verzoek om een verlof A, voor de verkoop van zwak-alcoholi- sche drank in het klein, zowel voor gebruik ter plaatse, waar voor bet verlof geldt, als voor ge bruik elders, van: DIELEMAN, PIETER HENDRIK, wonende te Terneuzen, voor het benedenlokaal van het perceel Axelsestraat 12. Binnen twee weken nadat deze bekendmaking is geschied, kan ieder iegen het verlenen van dit verlof A schriftelijke bezweren indienen bij Burgemeester en Wethouders. Terneuzen, 7 oktober 1959. Burgemeester en Wethouders voornoemd, P. TELLEGEN, Voorzitter. A. J, DEES, Secretaris. VRIJDAG 9 OKTOBER. TERNEUZEN: Luxor-Theater, 8 uur: „Watusi". ZATERDAG 10 OKTOBER. TERNEUZEN: Luxor-Theater, 8 uur: „Watusi". Concertgebouw; 8 uur: „Goudroof". Zuidersportpark, 4 uur: Driewegen IBeren I. Hotel Centraal, 7.30 uur: Prijskaarting. AXEL: Het Centrum, 6.30 en 9 uur: „El Hakim". HOEK: Café ,,'s Lands Wel varen": Prijskaarten. DE PEELBRAND. De Peelbrand rond Horst en Griendtsveen woedt nog steeds voort. Het aan tal hectaren Peelgrond. dat door het vuur is aan getast nadert de 200, het geen in dat gebied een droevig record betekent. Het vuur woedt zowel boven- als ondergronds en gaat gepaard met een alles doordringende rook, die een intense stank verspreidt. Gewacht wordt op een regenbui, de enige blus- mogolükheid voor deze omvangrijke brand. (van onze verslaggever) GOUDA (P P) „Sir Walter Raleigh is indirect de man, aan wie Nederland en Gouda in het biezonder zijn pijpenindustrie te danken heeft, een industrie die produk- ten maakt, die over de gehele wereld be roemd zijn". Dit vertelt ons de heer D. Goe- dewaegen, directeur van Goedewaagen's Koninklijke Hollandse pijpen- en aarde werkfabriek N.V. te Gouda. NATUURLIJK begrijpen wij zo het verband niet, maar wanneer we on ze gastheer om nadere uiteenzetting vragen, horen wij hoe het zit „Sir Walter Raleigh is een van Enge- Iands beroemdste ontdekkingsreizi gers en zeevaarders uit het einde van de zestiende eeuw. Hij was een prototype van de avonturier van be tere huize in die tijd en kwam door zijn vele bijzondere daden in de gunst van koningin Elisabeth. Later verspeelde hij de Koninklijke gunst en kwam in de Tower terecht. Men liet deze belangrijke nan er echter niet en hij heeft daarna nog enkele belangrijke tochten gemaakt. Koning Jacobus I van Engeland mocht hem niet en toen Raleigh zich niet wenste aan te passen aan de gewijzigde Engelse ouitenlandse po litiek, die na moeilijkheden met Spanje onder koningin Elisabeth veranderd werd in een sympathie ke houding tegenover dit land onder Jacobus I, werd hij als vijand van Spanje en als deelnemer aan een complot tegen de koning ter dood veroordeeld. Door zijn roemruchte daden was Raleigh bij het volk van Engeland echter buitengewoon popu lair en men was niet te spreken over het vonnis dat de koning gewezen had. Zijn kop op pijpekop RALEIGH was een van de mannen die het roken van tabak in pijpen uit Noord-Amerika naar Europa bracht. Zijn naam is dus ten nauw ste verbonden aan het pijproken. Vele Engelse pijpenmakers brach ten hun sympathie voor Raleigh tot uitdrukking door stenen pijpen te vervaardigen, waarvan de kop het hoofd van Raleigh voorstelde. Het werd onder het volk een grandioos succes. f Koning Jacobus I bleek hierover na tuurlijk allerminst te spreken. Waar hij ook kwam zag hij pijpen roken, pijpen met de kop van Raleigh. De tabak werd door hem zwaar belast, het roken zelfs tijdelijk verboden en pijpen met de kop van Raleigh in beslag genomen. Tenslotte werden zelfs de pijpenmakers vervolgd en deze namen de wijk naar 't vasteland waar zij veelal dienst namen als huurlingen, vooral in 't leger van de lage landen. Het krijgsmanstijdperk duurde echter maar kort en toen deze mannen een maatschappelijke positie moes ten veroveren, vestigden velen van deze Engelse stenen-pijpenmakers zich in Gouda, waar reeds veel aan aardewerk-vervaardiging als hu in dustrie werd gedaan. Dat was om streeks 1618 en vanaf die tijd da teert de opkomst van de Goudse pijpenindustrie". Engelse termen NOG STEEDS is in dit vak duide lijk de Engelse invloed te herkennen, want de metalen draad die gebruikt wordt om het rookkanaal door de steel te vervaardigen, heet nog „wire" het Engelse woord voor „draad". Zo zijn er nog meer ori ginele of verbasterde Engelse ter men in dit vak terug te vinden. Omstreeks 1750 kwamen de bekende lange pijpen de zogenaamde „Gou wenaars" in de mode en deze lange pijpen zijn er nog steeds niet helemaal uit. De industrie in Gouda toont dit duidelijk aan. Zelf konden wij hier aanschouwen, hoe deze sier lijke lange stenen pijpen worden vervaardigd. Het is echt een oud ambacht. De pijpenmaker, waar er overigens nog slechts weinigen van zijn, model leert ruwweg een brok klei. Voor zich heeft hij een metalen vorm lig gen en daarin wordt het brok ge legd. De twee helften gaan op el kaar en worden tussen een bank schroef geklemd. Waar de kop zich Dc pijpenmaker aan het werk. De „wire" wordt door de steel gestoken. Verkrijg b;utr l>(j: bevindt is een grote opening en hierin steekt de pijpenmaker een metalen taps toelopende dikke pen, die precies de vorm heeft van het open deel van de pijpekop. Wan neer de twee mallen uit de bank schroef worden gehaald en worden geopend, zien we zo de lange n'jp* Het rookkanaal NU KOMT er een prachtig stukje vakwerk. De „wire", een lang stuk metaaldraad, wordt door de steel gedrukt, de kleistecl die nog slap is. Wonderlijk is het, dat de pijpen maker precies het midden weet te houden van deze dunne, slappe sliert klei. Toch gaat het goed en het gestoken rookkanaal komt pre cies in de kop uit. Netjes wordt de kleipijp nu weggelegd, precies in model. In lange bakken liggen die pijpen netjes op een rij, waarna ze worden gebakken en afgewerkt. Veel van die lange pijpen, waarbij er zijn met verschillende fantasie koppen, worden in de souvenirindus trie gebruikt, maar toch zijn er ook nog mensen die uit die pijpen roken. De prettige poreuze wand van de stenen pijp is nog altijd te prefe reren. De te roken tabak blijft in zo'n pijp zuiver en nog worden de ze pijpen gebruikt bij het keuren van tabak op smaak en kwaliteit. Knickerbockcr-club IN DE Verenigde Staten bestaat een club, de St. Nicholas Society, waar van slechts zij lid kunnen worden, die van Nederlandse afstamming zijn. Onder de vele duizenden leden van deze club bevinden zich vele pro minenten der V.S. Het aardige is, dat wanneer deze mannen in verga dering bijeen zijn, zij traditiegetrouw roken uit de bekende lange Goudse pijpen, die ook speciaal voor hen in Gouda worden gemaakt en van wel ke pijpen de kop het model van het hoofd van Knickerbocker, de eerste burgemeester van New York, heeft. De lange pijpen pasten precies in de rococotijd, bij de gepoederd© pruiken en de pompeuze kleding. Na de Franse revolutie, waarbij al deze sier en opschik verloren ging, kwam de korte stenen pijp in de mo de. Gouda maakt nog pijpen voor de hele wereld en men vervaardigt er vele soorten want elk land, elke streek, ja dikwijls elke havenstad, heeft zijn eigen model pijp en u be hoeft beslist niet te proberen om daar een vreemd model te verko pen. In 1870 kwamen de sigaren en te vens de houten pijp en hierdoor ging de fabrikage van stenen pijpen ach teruit. Toen tenslotte in de eerst® wereldoorlog de sigaretten in de mode kwamen, was het pleit voor d© pijpen en de stenen pijp in het bij zonder beslecht. Toch. worden er nog meer stenen pijpen gebruikt dan men zo opper vlakkig zou verwachten. De steen broos en breekbaar, maar er zijn nog genoeg mannen die thuis in d« rust en de stilte verademing vin den bij het genot van zo'n pijp- De pijpenindustrie in Gouda is nog steeds een levende industrie. (Nadruk verboden) ONGEVAL IN ROTTERDAMSE HAVEN, Bij het laden van zware loden pijpen aan boord van het Russi sche stoomschip „Irtish" in de Rijnhaven te Rotterdam is don derdagavond een ongeluk ge beurd, dat het leven heeft gekost aan de 15-jarige matroos, Horst Baumgarten uit Welsch (Oosten rijk). De jongen, opvarende van de sleepboot „Raab" Karcher 88, liep op de kade om zijn schip te ver halen, Eén van de zware loden pijpen zweefde juist in de lucht on maakte een zvyeijking, waar door de matroos bekneld raakte tussen de pijp en de reling van het Russische schip. In bewuste loze toestand is hij naar het Ha venziekenhuis gebracht, waar hij later is overleden. Het Amerikaanse hof van beroep heeft woensdag bepaald dat een kleine groep Indianen in Alaskas recht heeft op ver goeding, die mogelijk in de mil joenen dollar beloopt, voor acht miljoen ha land dat blanken van hun voorouders hadden af genomen. Door sterke regenval veroor zaakte overstromingen hebben in «Je omgeving van Narvik in Noord-Noorwegen grote schade aangericht. In Narvik 7,elf wordt die schade op verscheidene hon derdduizenden kronen geschat. Nu het weer rustiger is ge worden zijn enige belangrijke toegangswegen naar de stad, die ernstig geleden hadden, voorlopig hersteld en de auto busdiensten werden gisteren geleidelijk hervat. Op de spoor lijn, die voor het ertsvervoer van Zweden naar de haven van Narvik dient, zal waarschijnlijk pas maandag weer gereden kunnen worden. De Noorse spoorwegen hebben van Zwe den materiaal voor het herstel werk te leen gekregen. Van een ontspoorde trein zal men de lo comotief naast de spoorbaan laten liggen, omdat opruimen INTERNATIONAALS HOGER IN STILLE MARKT. de stagnatie van het verkeer nog langer zou doen duren. Bij het dorpje Beisfjord ten zuiden van Narvik heeft een riviermonding, die normaal veertig meter breed was, een breedte van honderd meter ge kregen. Een woonhuis, vijf hut ten en twee boerenschuren met daarin de oogst van het hele jaar zijn door het water ver nield, aan landbouwgronden is grote schade toegebracht en midden in het dorp is een weg over honderd meter lengte door het water weggespoeld. In de nacht van woensdag op donderdag is het water in de rivier wat gezakt en door 't op blazen van rotsgedeelten heeft men de waterdruk op een aar den wal, die een aantal boerde rijen beschermt, kunnen ver minderen. Voor een afdoende beveiliging van de omgeving van de riviermond zal een be drag van miljoenen kronen no dig zijn. Alle internationale waarden gaven gistermiddag hogere koersen te zien. De handel was kalm. Van Wall Street, dat on regelmatig was gesloten, ging in Amsterdam geen enkele sti mulans uit. De vaste stemming op de Westduitse beurzen gaf de burger op het Damrak moed om, zij het op bescheiden schaal, in de markt te stappen. De voornaamste reden tot aan kopen was echter de zeer vaste stemming op de Londense beurs. Gisteren vonden de En gelse verkiezingen plaats en de speculatie is gericht op een overwinning van de conserva tieve partij. Hierdoor was de markt aan de overkant van de haringvijver zeer vast gestemd, vooral voor de staalwaren. De arbitrage deed ook gisteren wei nig zaken en wachtte liever nog een dagje, tot de einduitslag van de Engelse verkiezingen een feit is. De Philipsaandelen lagen het best in de markt bij een notering op 636. De koers winst bedroeg, vergeleken bij de slotkoers van woensdag, circa vijf punten. Het buiten land had voor de Philipsaan delen enige belangstelling. Doordat de verkopen voor Duit se rekening in Unilevers achter wege bleven, Ijadden deze stuk ken wat meer aanslag en boek ten op 643 een koerswinst van ca drie punten. Kon. Olies no teerden op rond 153,bijna een gulden hoger. Niettegen staande de aanhoudende verko pen van de olieaandelen door Amerika, toonden de Europese beurzen gisteren een behoorlij ke belangstelling voor Kon. Olie. K.L.M. werd, in tegenstel ling tot de gehele marktverhou ding, iets lager geadviseerd. In de scheepvaartsector wer den de winsten van woensdag merendeels geconsolideerd. De veranderingen waren hoege naamd van geen betekenis en de handel was ook in deze sec tor zeer rustig. De cultuuraf deling gaf een geringe activiteit te zien met koersen die weinig afweken bij de slotkoersen van de vorige dag. Staatsfondsen zeer kalm en hoegenaamd on veranderd. Gisteren kwamen voor het eerst de rentespaarbrieven 1959 Bank voor Nederlandsche Ge meenten in de notering. Voor de series A, B, C, D en E wer den de volgende adviesprijzen gegeven: 102'2, 99U, 98U, 99 en 100 '4. De eerste notering van gewone aandelen Van Wijk en Heringa werd op 102 geadvi seerd. Ook kwamen participa- tiebewijzen „Interbonds" voor het eerst in de notering. De be langstelling voor deze papieren was zeer groot. Prolongatie 3 procent. 10. Kala Nag's onrust stqgt mét de minuut cn eensklaps barst hij in woede uit. Toch neemt hij heel voorzichtig de kleine Jongen, die nog bewusteloos is in zijn slurf. De fakkels naderen en de dra gers schreeuwen: „Pas op... hij gaat er vandoor." Kala Nag kijkt nog even naar de vuurtoortsen en draait zich dan met een ruk om. Op zijn grote, log ge poten zet hij koers naar de waterpoel. Met Toemai hoog boven de kop, waadt de trouwe olifant door het modderije water. De mannen trekken hun boven- klepd uit cn volgen hém, maar Kala Nag is sneller. Eindelijk opent Toemai zijn ogen en kijkt verwonderd rond. „Waar ga je naar toe, Kala Nag"7 vraagt hij verbaasd. Dan herinnert hij zich eensklaps wat er gebeurd is. Doodmoe draait de jongen het hoofd om en ziet naar de schreeu wende mannen, die hen volgen. HU zucht diep en laat Kala Nag maar begaan. De trouwe olifant heeft de over kant al bereikt wanneer dc achter volgers pas halverwege zpn. Zo dra Kala Nag vaste grond onder zich voelt, diaaft hü met zün lich te last voort: d» zon steekt Toemai als vuur en-Wbet zijn talloze won den schrijnen. Maar eensklaps voelt Toemai geen pUn meer. „Ik wordt toch je kornak en niet Sin- gha..., Kala Nag... je hebt mijn leven gered en nu zal ik zorgen dat er met je geen nare dingen meer gebeuren. Smgha zal niet meer de kans krqgen om je le pij ningen, daarvoor zal Toemai zor gen. En nu moeten we eten zoe ken, want ik heb honger, en een heleboel dorst ook. Maar daarvoor moeten we eerst onze achtervol gerst kwüt raken..." En dat duurde niet lang meer. Kala Nag is hen zo'n eind vooruit, dat ze tenslotte de moed maar op gegeven hebben en terugkeren. Dagen verstrijken en steeds dwa len Kala Nag en Toemai door het dichte oerwoud. Met de trouwe oli fant aan zUn zUde hoeft Toemai niet veel te vrezen. Het is een heerlUke tüd voor de zoon van het oerwoud. Overdag eet hq de heer- Iqkste vruchten die hij kan vinden en speelt met Kala Nag in de poe len die zü tegenkomen. Toemai schatert dan van pret en Kala Nag spoelt zichzelf luid schetterend van plezier vol koel water, 's Nachts slaapt hq dicht naast zqn kleine vriend en de volgende dag gaan zq weer vroeg op pad. Zo gaat dat nu al enige tqd zo. Tot de dag kwam, dat Kala Nag plotseling stil stond en onrustig zqn slurf heft en ook Toemai scherp luistert. „Wat is dat... is het Shir Khan, de koningstqger... of"? Eensklaps houdt Toemai de adem in. Voor hem ligt een open ruimte, waarop tientallen hullen verspreid staan. Maar het vreemde van dit alles is, is de doodse stilte die er heerst. Toemai slikt een paar maal en beveelt dan Kala Nag hem te laten afstqgen en sluipt dan zeer voor zichtig op het vreemde dorp toe... Int. concerns Industrie Scheepvaart Banken Ind. fondsen Algemeen BEURS INDICES. 6/10 7/10 8/10 429.82 430.89 432.87 223.51 223.60 224.39 151.27 152.80 152.80 176.41 175.76 174.78 132.46 132.87 133.17 299.09 299.74 300.82 NABEURSKOERSEN Kon. Olie: 151.50—152.00 slot 152.00 (152.90) Unilever: 643—647 slot 646% (642%) Philips: 635—641% slot 641 (635%): A.K.U.: 37i .1370%

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1959 | | pagina 7