EEN MEESTERWERK IS ZOEK
De Kongo wenst zelfbestuur
Rusland en Polen
Nederlandse
bouwondernemers over
de woningnood
Heeft België het nationalisme
te vrezen?
Donderdag 6 november 19'58
DE VRIJE ZEEUW
12e jaargang no. 1519
In de jaren tijdens, maar
vooral onmiddellijk na de twee
de wereldoorlog, heeft België
zijn economisch wonder, gelijk
het destijds is genoemd, voor
een niet gering gedeelte te dan
ken gehad aan het bezit van
de Kongo.
Leopold II, evenals onze Ne
derlandse Koning Willem I, een
handelsman met vooruitziende
blik, heeft van het direkte na
geslacht meer dank voor zijn
bemoeiingen gehad als nog
steeds met Willem I het geval
is. Het heeft hem bij zijn leven
moeite gekost om zijn regering
en ook zijn onderdanen ervan
te doordringen welk' een kost
baar geschenk hij België gaf
door de Kongostaat, door zijn
bemoeiingen tot stand geko
men, en min of meer zijn par
ticulier eigendom, aan België
na te laten, indien het bereid
was om financiële hulp te ver
lenen bij de hem boven het
hoofd groeiende verplichtingen,
die de ontwikkeling van de
Kongo door Stanley eerst aan
Engeland aangeboden, met zich
bracht.
België heeft er wèl bij geva
ren, niet slechts vanaf het
ogenblik dat de koning zijn
ogen sloot, maar vooral na de
eerste en tweede wereldoorlog.
Het heeft de Kongo op voor
treffelijke wijze beheerd; zowel
Albert als Leopold II hebben
door hun bezoeken aan de Kon
go een band gelegd, die Neder
land in zijn uitgebreid Indische
bezit op minstens gelijke wijze,
zo niet sterker, had kunnen leg
gen, maar verzuimde.
VERSCHILLEND OORDEEL.
Er beginnen zich echter in dit
gebied met een oppervlakte, dat
enkele malen België en Neder
land samen omvat, met een be
volking, die in betrekkelijke
korte tijd een grote ontwikke
lingsfase heeft doorlopen, ver
schijnselen voor te doen, die
opmerking verdienen.
In december 1957 zijn, op ini
tiatief van de gouverneur-gene
raal in de 3 grote steden ge-
meenteraads-verkiezingen ge
houden, waarbij voor het eerst
inheemsen hun stem konden
uitbrengen. Het was een expe
riment om vast te stellen welke
omvang het nationalisme in de
Kongo al reeds heeft bereikt.
Een experiment, waarvan de
uitslag tot twee extreme uitleg
gingen aanleiding heeft gege
ven.
Hoort men stemmen uit Frans
Equatoriaal Afrika, waar an
ders zou het geen Frans gebied
zijn. letterlijk iedereen aan
politiek doet en de onafhanke
lijkheid voor de deur schijnt te
staan, heerst er aan de Belgi
sche oever van de Kongo-rivier
nog slechts een ochtendscheme
ring. Hoort men bestuurders van
de Portugese kolonie Angola,
waar het autoritair bewind van
Salazar merkbaar is, dan lijkt
het alsof geheel de Kongo door
drenkt is van gevaarlijke denk
beelden en agitatie. Zelfs zou de
gouverneur van de meest noor
delijk gelegen provincie van An
gola aan de gouverneur-gene
raal in Loeanda een rapport
hebben gezonden, vol verschrik
kelijke vooruitzichten van poli
tieke gevaren, die de aangren
zende Kongo kunnen aantasten.
DUIDELIJK STANDPUNT.
Nu zeggen de kenners van de
Kongo dat nóch het een nóch
het ander juist is. Het opko
mende nationalisme, waarvan
zij het bestaan niet ontkennen,
betekent aan de ene kant min
der dan de Portugezen vrezen,
maar anderzijds ook meer dan
de Fransen begrijpen.
De ontwikkelde Kongolezen
zijn mannen met onafhankelijke
doch redelijke opvattingen,
mannen als de burgemeesters
van Leopoldstad of Elisabeth-
stad, die voorzichtige, maar ge
wisse schreden hebben gezet op
de weg naar een duidelijk om
lijnd politiek standpunt. Men
kan niet anders zeggen dan dat
de Belgen een verstandig kolo
niaal bestuur hebben getoond
en dat zij nóch na wereldoorlog
I nóch na wereldoorlog II zich
onnodig verontrust hebben ge
toond.
De Belgen zijn, nadat zij de
Kongo kregen te beheren, aan
vankelijk vaderlijk, maar tege
lijk autocratisch te werk ge
gaan. Er is natuurlijk een duide
lijke verandering gekomen van
af het ogenblik, dat de Kongo
een Belgische kolonie werd
mplaats van een autocratisch
rijk onder Leopold II. De lijn
van beheer is echter dezelfde
gebleven.
GEEN INMENGING!
De Belgen hebben aan de
Europese kolonisten nóch aan
hun eigen Afrikaanse onderda
nen politieke rechten gegeven.
Lastige Europeanen, ook Belgen,
die er op uit waren radicalen
ideeën te verspreiden of ander
zijds de inheemse arbeiders
slecht behandelen, werden zon
der omhaal hetzij gedeporteerd,
hetzij minstens uit het land ge
zet. Zodoende waren opstanden
van de inheemsen betrekkelijk
zeldzaam en leidden nooit tot
uitgebreide expedities.
De Engelsen hebben wel in de
jaren omtrent 1910, door middel
van in Engeland bekend filan
tropische en humanitaire ver
enigingen getracht het lot van
de Kongolezen zwarter af te
schilderen dan het was, maar
heel veel invloed heeft dit niet
gehad. Dit nog te minder, nadat
Europa in de strijd tegen het
keizerlijk Duitsland België no
dig had, pok in Afrika. Een
laatste opstand heeft in 1943
plaats gehad, en. is, eigenlijk
zonderling genoeg, niet ontsierd
door hulp van Duitse of Ita
liaanse zijde, die men in die
dagen en jaren mocht verwach
ten.
Vandaar, dat aan het einde
van wereldoorlog II de Belgen
een vrijwel rustige Kongo kon
den overnemen. Een Kongo, die
zich gedurende de oorlog econo
misch sterk had ontwikkeld, en
die bleek het na 1945 bijzonder
kostbare uranium te bevatten,
dat de rijkdom van de Kongo,
dus ook van België, verhoogde.
Dit heeft voor de Belgische re
geerders het voordeel gehad, dat
zij zich aan de veranderde toe-
staanden konden aanpassen, en
dat niet de vijand tijdens de oor
log een vijandelijke invloed had
achtergelaten. Integendeel, de
geallieerden hebben onmiddel
lijk na 1945 al het mogelijke ge
daan om België bij zijn kolo
niaal beheer te helpen, al ware
het alleen reeds om het kostba
re uranium-bezit.
DE VEILIGHEIDSKLEP.
In Brits en Frans-Afrika ging
men er toe over om grotere ma
te van vrijheid in te voeren.
Ghana is het eerste voorbeeld
daarvan geworden, en van Gha
na uit hebben de nationalisti
sche gedachten zich verder in
Afrika ontwikkeld. De Belgen
hebben tijdig begrepen, dat een
uitlaatklep diende te worden
geopend voor de denkbeelden
van gelijkheid en onafhanke
lijkheid, die bij de bevolking
waren gaan leven.
Vandaar de gemeenteraads
verkiezingen in Leopoldstad,
Elisabethstad en Jadotstad,
waardoor een grondslag is ge
legd voor verkiezingen op gro
ter en nationaler schaal. Bij de
ze gemeenteraadsverkiezingen
waren alle kiezers, blanke en
inheemse, op een gemeenschap
pelijke lijst geplaatst. De geko
zen kandidaten zijn meren
deels afkomstig uit de Afrikaan
se middenklasse van kleine on
dernemers en geschoolde arbei
ders. Slechts in zeldzame geval
len zijn kandidaten gekozen van
wie bekend was dat zij op bij
zonder goede voet met het be
stuur stonden. Zonder dat men
nu van een anti-Belgische ver
kiezing kon spreken, was de uit-
De woningnood wordt terecht
betiteld als volksvijand no 1, doch
het is onvoorstelbaar dat deze
slogan dertien jaar na de bevrij
ding nog steeds wordt gehan
teerd.
Dit zei dinsdagmiddag de heer
D. J. Beuker, voorzitter van de
Nederlandse Bond van Bouwon
dernemers, toen hij op een pers
conferentie te Utrecht de laatste
tien jaar bouwbeleid aan een be
schouwing onderwierp.
Volgens de heer Beuker kan
men eerst van nood spreken, in
dien een deel van het volk in
nood verkeert, zoals bij de wa
tersnoodramp in 1953. Op het ge
bied van de woningbouw betekent
nood, dat een deel van ons volk
geen onderdak zal hebben. Men
kan zich afvragen, aldus spreker,
welke offers ons volk zich ge
troost heeft om deze nood te leni
gen. In dit verband wees de heer
Beuker erop, dat velen zich wel
financiële offers getroosten voor
andere zaken, die het leven moe
ten veraangenamen, doch voor
het dak boven hun hoofd slechts
geringe offers willen brengen.
Wanneer men werkelijk door
drongen zou zijn van de ernst van
deze maatschappelijke misstand,
dan zou men de woningnood met
man en macht bestrijden. En wel
direct met daden en niet door
middel van commissies, conferen
ties, vergaderingen, kortom pra
ten en schrijven, al jarenlang, al
dus de heer Beuker.
Wanneer men de watersnood
ramp van 1953 op dezelfde wijze
had willen oplossen als men met
alle perfectionisme en ordening
heeft getracht te doen met de
woningnood, dan zou men in Zee
land nog met zijn nek in het wa
ter hebben gestaan, aldus de heer
Beuker, die in dit verband naging
wat er -sinds de oorlog met de
woningbouw is gebeurd.
Inplaats van het grijpen naar
het normale middelhet herstel
van de ondernemersfunctie, heeft
men, volgens de heer Beuker, ge
tracht op kunstmatige wijze de
woningnood op te heffen. Die
kunstmatigheid treft men aan op
het gebied van de huren, van de
subsidies, van de rentevoet, van
het peil der woningen, doch voor
al door de uitschakeling van het
particulier initiatief.
Na de oorlog, zo zei de heer
Beuker, heeft men getracht de
bouwondernemer uit te schake
len. In 1946 heette het, dat het
particulier initiatief een overwon
nen standpunt was en dat de fi
guur van de particuliere bouwon
dernemer gedoemd was te ver
dwijnen. Het moest allemaal an
ders, sneller en beter.
Getracht is, aldus de heer Beu
ker, de woningbouw en -exploita
tie tot overheidstaak te maken,
wat normaliter behoorde tot het
terrein van het particulier initia
tief van bouwondernemer en be
legger.
Na 13 jaar woningbouw staat
voor iedere Nederlander vast, al
dus de heer Beuker, dat deze po
litiek ten principale is mislukt en
voor zover nog aanwezig, ook in
de toekomst gedoemd is te mis
lukken. Hiervan getuigt, volgens
hem, in positieve zin de woning-
produktie van de particuliere
bouwondernemer, zoals deze, on
danks alle belemmeringen, na de
oorlog tot stand is gekomen. In
weerwil van allerlei politieke en
maatschappelijke stelsels, die het
particulier initiatief wensten uit
te schakelen heeft, aldus de heer
Beuker, de praktijk bewezen, dat
men het zonder dat particulier
ondernemerschap niet stellen kan
en dat het zonder de bouwonder
nemer niet mogelijk is het wo
ningtekort op te lossen. Ook de
diverse pogingen die daarna nog
zijn of worden aangewend om
door de overheid geprotegeerde
semi-overheidsinstellingen en
-lichamen als bouwondernemer
te laten optreden en op deze wij
ze alsnog te trachten de particu
liere bouwondernemer van het
toneel te doen verdwijnen zullen,
volgens spreker, schipbreuk lij
den bij het allengs duidelijker
worden van het feit, dat het par
ticulier initiatief het nog altijd
beter, sneller en goedkoper kan.
slag toch wel in het algemeen
anti-koloniaal.
Ook hier is bewezen, dat het
vormen van een middenklasse
gelijk staat met het stimuleren
van een onafhankelijkheidsbe
weging, die zo straks in de prak
tijk moet tonen, of zij in staat
is deze beweging in realiteit om
te zetten.
DE DOELEINDEN
VERSCHILLEN.
Een resultaat is reeds naar
voren gekomen. Er is in de Kon
go een organisatie van de Aba-
go-Baskongo-stammen. Dit zijn
stammen, gevestigd aan de Be-
neden-Kongo. Deze legden in
Laopoldstad beslag op 130 van
de 170 zetels, hoewel hun nume
rieke sterkte slechts iets meer
dan de helft van de ruim 43.000
opgekomen kiezers bedroeg. Er
zijn nu personen, die menen,
dat het Baskongo-nationalisme
domineert, en dat het eigenlijke
algemene Kongolese nationalis
me daarbij ten achter blijft. De
leiders van de Abago achten dit
succes zelf bereikt doordat zij
de eis van onmiddellijke onaf
hankelijkheid van de Kongo
stelden.
Naast hen bestaat er de orga
nisatie „Conscience Afriqaine",
die onafhankelijkheid binnen
30 jaren eist. Bélgische autori
teiten zijn geneigd om het suc
ces van de Abago op rekening
van herlevend stambewustzijn
te verklaren. Het ene is even
goed mogelijk als het andere.
En alleen de eerstkomende ja
ren zullen kunnen leren wie ge
lijk heeft gehad. Het is natuur
lijk zo, dat in de drie grote gro
te steden, waar de arbeidersbe
volking allicht eerder een bron
van onrust is dan de landbou
wende bevolking op het platte
land, aan de Abago, maar ook
aan andere bestaande Afrikaan
se organisaties grote rechten
van vrijheid van spreken en
schrijven zullen worden toege
staan. Daaruit moet nu blijken
of de gemiddelde inheemse Kon
golees vatbaar is voor het spec
taculaire ideaal van direkte on
afhankelijkheid of inziet dat een
door de Belgen voortgezette lei
ding betere lering inhoudt.
VAN DER MANDERE.
(Nadruk verboden.)
Verplichte
invaliditeitsverzekering
in Zwitserland?
De Zwitserse regering heeft
het parlement een ontwerp voor
verplichte invaliditeitsverzeke
ring voorgelegd. De Kamer kan
hierop amendementen indienen,
maar het is de bedoeling de wet
in 1960 van kracht te doen wor
den. Volgens het ontwerp moet
ook voorzien worden in maatre
gelen tot heropneming van een
door invaliditeit getroffene in het
produktieproces zoals door medi
sche verzorging en herscholing.
Prothesen, speciale werktuigen,
ziekenwagentjes e.d. zouden gra
tis te verkrijgen zijn. De uit te ke
ren invaliditeitsrente zou op ba
sis van het ouderdomspensioen
worden berekend.
In 1925 is een grondwetsartikel
aangenomen volgens hetwelk de
sociale verzekering bij de wet ge
regeld moet worden. Wat de
oudedagspensioenen betreft is dit
reeds in 1948 geschied.
(Advertentie^.
door
HILAIRE BELLOC
70)
(Nadruk verboden.)
1. Had lady Norbolt goede en
voldoende redenen om te gelo
ven, dat haar exemplaar het
originele was?
2. Handelde zij met boos op
zet, toen zij het andere exem
plaar als een vervalsing aan
merkte?
3. Had zij schade geleden door
de aanspraken, die de hertog
van Emonsillado voor zijn exem
plaar had gemaakt? Zo ja, tot
welk bedrag?
4. Had de hertog van Emon
sillado goede en voldoende re
denen om te geloven, dat zijn
ezemplaar het originele was?
5. Handelde hij met boos op
zet, toen hij het andere exem
plaar als een vervalsing aan
merkte?
6. Had hij schade geleden
door de aanspraken, die lady
Norbolt voor haar exemplaar
had gemaakt? Zo ja, tot welk
bedrag?
De jury trok zich terug.
De tijd, waarin de jury be
raadslaagt, want er is niets om
de aandacht te boeien. Maar bij
deze merkwaardige gelegenheid
was dat anders.
Archibald Dacy slenterde naar
buiten om een sigaret te roken.
Maar die sigaret zou nooit ge
rookt worden. Want achter hem
kwamen sluipend de stappen
van de monsterlijke dr. Mow-
lem en ze waren nauwelijks de
deur uit en in de vestibule of de
Berg van geleerdheid viel met
kreten van woede op de Lieve
ling der Salons.
Het was de keizerlijke Amb
tenaar die de eerste klap gaf.
Maar de Fat pareerde de tweede
en plaatste er een prachtige te
genstoot boven het hart, zodat
de zwaargewicht wankelde. De
doctor chargeerde opnieuw en
begon er lelijk op te timmeren
met linkse stoten, toen opge
wonden van alle kanten mensen
onder de Spaanse bogen van het
gerechtshof verschenen en er
zich een mas a om hen vorm
den. Er werd gewed en er wer
den favorieten gekozen, toen de
twee ouderen, de zwaargewicht
en de bantam zich lieten gaan.
Goed bloed verloochent zich
niet. Archibald Dacy (wiens
moeder een Pimplehurst is) gaf
de geleerde een stomp op zijn
linkeroog, juist toen de museum-
bewoner een gemene zet wilde
doen door het hoofd van zijn
tegenstander in te slaan met
André's „Catalogue Raisonné".
Een stomp op zijn linkeroog, zei
ik, en daarmee was hij buiten
gevecht gwsteld. Daar ging de
middenstand
De conservator kromp ineen,
zijn verwonde kijker verzorgen
de en brullende als een cycloop.
Archibald triomfeerde zo open
lijk, dat de reusachtige ambte
naar, hoe zeer hij ook leed, hem
nog 'n gemene schop gaf. Maar
juist toen kwamen twee agen
ten, die er al veel eerder hadden
moeten zijn, drongen door de
menigte, pakten de experts ach
ter bij hun nek en namen ze
ondanks hun hevige protesten
mee.
Intussen was de jury weer te
ruggekeerd in de rechtszaal. Het
gebrul en de herrie buiten in de
gang waren nu opgehouden, de
i trijders gedwongen te vertrek-
een man
Het shirt maakt de man - persoonlijk! Wie huizen ontwerpt heeft een artistieke
blik - let op de stijlvolle strepen en ruiten van El-Mior (zoveel interessanter dan
eeuwig effen wit). De zakenman let vooral op de superieure kwaliteit van El-Mior
Toplin, niet-strijken op z'n best (de superieure snit is opzo'nfoto al duidelijk!) Voor
beiden geldt dit: de El-Mior dessins geven ruimte aan iedere persoonlijkheid...
links: El-Mior 'business-ruit' f 17.90 rechtsEl-Mior 'parallel-streepjes' f 17.90
elpmior
TOPLIN NIET-STRIJKEN OP Z'N BEST!
SCHAAK- EN
DAMSPELEN
N.V. Fa P. J. v d. SANDK
ken en het was in volmaakte
stilte, dat de vragen gesteld
werden aan de heer Balchin.
woordvoerder der jury, toen deze
was teruggekeerd en haar plaat
sen weer had ingenomen.
1. Had lady Norbolt goede en
voldoende redenen om te gelo
ven, dat haar exemplaar het ori
ginele was?
Ja. De jury had besloten, dat
zij die had.
2. Handelde zij met boos op
zet, toen zij het andere exem
plaar als een vervalsing aan
merkte?
J a.
3. Had zij schade geleden door
de aanspraken, die de hertog
van Emonsillado voor zijn exern.
plaar had gemaakt? Zo ja, tot
welk bedrag?
Ja. dat had zij. Tot een bedrag
van 20.000 pond.
4. Had de hertog van Emon
sillado goede en voldoende re
denen om te geloven, dat zijn
exemplaar het originele was?
Ja, die had hij.
5. Handelde hij met boos op
zet, toen hij het andere exem
plaar als een vervalsing aan
merkte?
Ja.
6. Had hij schade geleden
door de aanspraken, die lady
Norbolt voor haar exemplaar
had gemaakt?
Zo ja, tot welk bedrag?
Ja, dat had hij. Tot een be
drag van 20.000 pond.
De rechter mr. Dove compli
menteerde de jury. Hij was het
met haar antwoorden volkomen
eens. De kosten zouden natuur
lijk worden verdeeld.
HOOFDSTUK IXX.
U zult wel eens opgemerkt
hebben, mevrouw, die u ver-
Premier Chroesjtsjef van de
Sowjet-Unie en de Poolse com
munistische leider, Gomulka,
waardigt, dit boek te lezen, dat
zelfs gedurende de korte, maar
heerlijke jaren, die voorbijgin
gen tussen uw jong-meisje-zijn
en de tijd, die u nu beleefd als
jong mevrouwtje, het menselijk
leven geen chaos was, maar zo
zeer volgens een plan verliep,
dat men er haast toe zou komen
aan een voorzienigheid te gelo
ven.
De enige man, die ik goed ken,
die dit goddelijk doel in 't men
selijk leven ontkend heeft, was
William Shakespeare, maar ik
geloof niet, dat hij er ooit aan
getwijfeld heeft. Hij liet twijfel
alleen uitspreken door een van
zijn figuren, een zwakke kerel,
die door zijn vrouw opgestookt
werd om mensen te vermoorden
en wiens zenuwen en oordeel
dientengevolge naar de maan
gingen. Neen, de dingen gaan
volgens een plan en hoe vreemd
het ook is: er schijnen geen los
se eindjes bij te zijn. U kon er
dan ook op rekenen, dat aan
twee ..Ames Bourgeoises", die
allebei beweerden, de echte,
authentieke en originele „Ame
Bourgeoise" te zijn en waarvan
geen een kon bewijzen 't authen
tieke en originele te zijn, enz.
niet zou worden toegestaan (en
nu gebruik ik dit woord niet in
een anthropomorfische beteke
nis) zo maar over de wereld
rond te zeilen net als twee sche.
pen, die in een storm op de
Thames van hun ankers waren
losgeslagen. Er moest een op
lossing komen. Want als die er
niet kwam, hoe zou de wereld
dan rationeel zijn? En de oplos
sing kwam door zo'n toeval, dat
ongelovigen toeval noemen maar
waarvoor wijzere mensen een
edeler naam hebben.
(Wordt vervolgd.)
hebben een Russisch-Poolse
vriendschapsbijeenkomst in Le
ningrad bijgewoond, die ter ge
legenheid van het Poolse partij
en regeringsbezoek aan de Sow-
jet-Unie werd gehouden.
Gomulka betoogde o.m. dat
„slechts de kracht van de socia
listische landen, hun onderlinge
solidariteit en eenheid, hun een
heid met de Sowjet-Unie, de
plannen van de imperialisten
kan verijdelen, de vrede in de
wereld kan bewaren en een suc
cesvolle ontwikkeling van het
socialistische systeem kan ver
zekeren".
Chroesjtsjef sloot zich hierbij
aan en zei dat „de revisionisten
van onze dagen de dictatuur van
het proletariaatbelasteren als
zou zij een maximum aan dwang,
onderdrukking van elke vrijheid
en van de individu inhouden.
Uiteraard is de directeur van
het proletariaat verbonden met
een zekeredwang, maar tegen
wie is die gericht? Tegen hen
die eeuwenlang het volk onder
drukten, de Polen en Russen
zijn er zich goed van bewust dat
als er geen vriendschap tussen
hun beide landen heerst, dit
slechts een overwinning voor
onze gemeenschappelijke vijan
den zal inhouden".
De derde Russische
kunstmaan
Heden is de derde Russische
kunstmaan te zien om 17,43 uur
middel Europese tijd in het zuid
oosten op een hoogte van 20 gra
den, en daarna om 19.28 uur in
het noordwesten op een hoogte
van 45 graden. In beide gevallen
beweegt hij zich van zuidwest
naar noordoost.
BALL-PENNEN
N.V. Fa P. J. v. d. SANDE
