Bladerend in de legger
EEN GEZELLIGE KERSTPUZZEL
9
Uit de knor-tox
en worsten van
stappen
morgen
hammen
P
i
DAMPO GENEEST
Kerstmis
in 193719321927, 1922 en
1917
verkoudheden
m
4
DE VRIJE ZEEUW
Dinsdag 24 december 1957.
Het nederlandse varken heeft een goede
naam in het buitenland
AMERIKAANSE
HUIZEN VALLEN NIET
ONDER
MAATREGELEN VAN
INDONESISCHE LEGER
Met de gevoelens en de vol
heid van ervaringen van een
ontdekkingsreiziger is een van
onze redacteuren teruggekeerd
van een reis door oude tijd
schriften en vergeelde kranten-
legers.
Hij heeft er gedwaald langs
de voet van imposante woud
reuzen de grote historische
gebeurtenissen dier dagen, maar
zijn aandacht werd nóg meer
geboeid door de kleine en on
aanzienlijke feiten en gebeur
tenissen, die bij zo'n terugblik
een periode zijn eigen karakter
geven.
Hij is zijn reis in het verle
den begonnen in 1937, nu dus
twintig jaar geleden en is daar
na met reuzenstappen van tel
kens vijf jaren, via 1932-1927 en
1922, doorgedrongen tot 1917.
Hier verhaalt hij van hetgeen
hij op zijn reis ontmoette.
1937 De geldigheid van mijn
fietsplaatje is alweer een paar
weken verstreken. Het is dus
hoognodig, dat ik naar het
postkantoor ga om een nieuw
„rtfwielbelastingmerk" te ha
len. Alweer een extra-uitgave
van een riks. Maar er is één
lichtpunt. De briefport is ver
laagd van zes op vijf centen
voor een interlocale brief van
20 gram. Al scheelt het niet
veel, alle beetjes helpen.
Het leven was moeilijk in die
dagen. We zaten midden in De
Grote Malaise. Loonsverlagin
gen waren niet van de lucht.
Nu weer bij de Oranje-Nassau-
mijnen, waar de daglonen om
laag gingen met zo'n tien tot
vijftien cent. „Wees maar blij,
dat je nog werkt", was toen de
vertroosting. Zeker, want in ons
land liepen in dat jaar 531.000
mannen rond, voor wie geen
plaats meer was in het arbeids
proces. In andere landen telde
men de werklozen bij vele mil
joenen.
Werkverschaffing moest uit
komst brengen. B.v. de Zuider
zeewerken. Men ging nu ook
het werk in de Noordoostpolder
aanpakken. Nóg een groot kar
wei: de Rotterdamse Maastun
nel, die op 31 januari werd aan
besteed. Een half jaar later be
trad Rotterdams burgemeester
Droogleever Fortuyn bij een
plechtige bijeenkomst het bouw
terrein; hij drukte op een
knop; een sirene begon te loei
en en dat was het signaal dat
met het eigenlijke karwei kon
worden bëgonnen. Vijf jaar la
ter, in 1942 was de tunnel klaar.
„PRINS BENNO".
1927. Weer vijf jaar terug,
een Duitse prins afscheid nam
van zijn medewerkers op het
Parijse kantoor van een grote
Duitse onderneming. Nederland
noemde hem aanvankelijk Prins
Benno, spoedig veranderde dat
in Prins Bernhard en op 7 ja
nuari 1939 trad hij in het huwe
lijk met Prinses Juliana.
De huwelijksreis maakten de
jonggehuwden naar Krynica en
Polen, waar zij gingen winter
sporten. Ze namen hun intrek
in hotel Patria, dat het bezit
was van Jan Kiepura en Mar
tha Eggerth, die door dit ko
ninklijk bezoek zoveel extra pu
bliciteit in ons land kregen, dat
ze ijlings naar ons land kwa
men voor de introductie van
een nieuwe film, waarin zij de
hoofdrollen speelden. Trouwens,
we kregen ook bezoek van Ro
bert Taylor en de Duitse Lilian
Harvey.
Om te besluiten van oor
logen in Spanje en China en
van Hitlers, Mussolini's en
Musserts daden reppen we
hier verder niet hebben we
nog wat prijzen geplukt uit
de kranten van dat jaar.
,,'s Zondags eten we buitens
huis", moedigde een restau
rant ons aan. Het bood een
compleet diner aan voor één
gulden. Wie wilde leren dan
sen, kon intekenen op een
cursus van tien lessen voor
vijf gulden en een kruidenier
adverteerde„Bij aankoop ter
waarde van een gulden, twee
pakken havermout voor tien
cent".
Kom daar nou eens om
KOFFIE IN ZEE..
1932. Vijf stappen dieper in
het oerwoud der historie en we
belanden bij het jaar, waarvan
in de Troonrede werd gezegd:
„In alle takken van ons volks
bestaan bleef de bedrijvigheid
gestadig afnemen. De werkloos
heid, bron van zoveel leed, heeft
een nooit gedachte omvang
aangenomen".
De handel verliep steeds
stroever. Koffie werd in zee ge
worpen, theeaanplant werd
vernield om de oogst te beper
ken, groente werd doorgedraaid
omdat er geen afzetgebied voor
was.
Ons land telde 315.000 werklo
zen. Maar ook wie nog werk
had, ontgingen de gevolgen van
de depressie niet. De regering
stelde een commissie in om
richtlijnen te verkrijgen voor
noodzakelijke bezuinigingende
Commisde-Welter. Deze conclu
deerde, dat ambtenaren een sa
lariskorting tot 10 "h moesten
slikken. Die van het Nederlands
Indische gouvernement moes
ten zelfs 15 °/o salariskorting in
casseren.
IIAN HOLLANDER EN
KOVACS LAJOS.
Maar voor veel van deze na
righeid konden we vergetelheid
vinden bij de sport. Internatio
nale voetbalwedstrijden werden
over de radio uitgezonden. (Ne
derlandBelgië één keer 41,
de tweede keer 21, Nederland-
Duitsland 02 en Nederland
Tsjecho-Slowakije 12). Maar
winst of verlies, Han Hollander
zorgde voor een paar spannen
de uurtjes. En dan waren er
dat jaar nog de Olympische
Spelen in Los Angeles. Onze
wielrenner, de sprinter Jacques
van Egmond, veroverde een
gouden en een zilveren, plak en
net als nu leverden onze
zwemstertjes ook toen al haar
aandeel tot Nederlandse succes
sen. Alleen, de namen waren
toen andere. Willy den Ouden
bijv., die de tweede plaats ver
overde op de 100 meter vrije
slag voor dames en samen met
Marietje Vierdag, Puck Over-
sloot en Corrie Laddé tweede
werd bij het dames-estafette
zwemmen.
En dan de muziek. Kovacs La-
jos en orkest zorgden samen me"
Bob Scholte voor gemoedelijke
gezelligheid, doorregen met hier
en daar een saxofoon- of een
drumsolo, die de toenmalige
jeugd rechtop deed schieten.
Het hoogste compliment was in
de oren van de een als 't leek op
Marek Webers Berlijnse solis
ten-ensemble, volgens de ander
als het net was of je Jack Hyl-
ton uit Londen hoorde. Sommi
ge gelukkigen hadden plaatjes
van deze groten in huis en
draaiden ze eindeloos op een
opwindgrammofoon, die we
toen nog als gramophone schre
ven. De zwarte schijven, waar
op die populaire liedjes voor
kwamen, kochten we voor 1.50.
Ja, met een gulden deed je
toen nog wat. Twee zware
stukken huishoudzeep no
teerden 25 cent, een paar
schoenen voor door de week
had je al voor ƒ2.90 en een
stel nette, voor de zondag,
kostte ƒ4,90. Een soepkip
deed ƒ0.50 per pond en wie
een flink wild konijn in de
pan wilde hebben, schoof
drie kwartjes over de toon
bank.
Hier is nog een bericht: de
prijs van het spek is zover ge
daald, dat boeren in Drente
biggetjes afmaken. Het is niet
lonend meer de dieren op te
fokken.
EEN MANTEL VOOR 9,75.
1927. Weer vijf jaar terug.
Toen kon je een nieuwe Ford,
een sieraad voor de weg, kopen
voor 1950, toen stapte wie in
het vroege voorjaar wat bloe
men in de tuin wilde hebben,
naar de bollenhandelaar en
kocht darwintulpen voor l1 2
cent en narcissen voor 2 cent.
De hyacinten waren duur: wel
4 cent per stuk. Toen kon je
naar de winkel gaan voor zo'n
„leuke ribsmantel met breede
shawlkraag en manchetten van
imitatiebont en moderne stra-
lengarnering", prijs 9.75. Toen
kon, wie voor oud en nieuw wat
in huis wilde hebben, voor 70
cent per fles keus maken uit
bordeaux, port en samos. Toen
kon, wie hier niet aan de slag
kon komen, dienst nemen voor
Nederland-Indië. Wie zich wil
de verbinden voor vijf jaar
kreeg een premie van ƒ400,—,
maar kunnen lezen en schrij
ven was wel een vereiste.
Het was het jaar, waarin
Charles Lindbergh, „Lucky Lin-
dy" in zijn eentje over de At
lantische Oceaan vloog. Luite
nant Koppen bracht met zijn
mannen de „Postduif" in tien
dagen van Amsterdam naar
Batavia. We gingen denken
over een regelmatige verbinding
door de lucht van Nederland
met Indië. Mussolini was wel
een rumoerige dwarsdrijver in
de wereldpolitiek, maar dat hij
ooit, met zijn vriend Hitier, ge
vaarlijk zou worden, geloofde
toen geen kind.
Nederlanders en Belgen
hadden onder elkaar ruzie.
Belgen kwamen bij nacht en
ontij de grens over, Limburg
binnen, waar zij papiertjes
aanplakten om de bevolking
op te wekken zich van Neder
land af te scheiden en zich
bij België te voegen. De Bene
lux scheen toen ondenkbaar.
Maar de radio kreeg burger
recht. We konden iedere dag
luisteren naar twee Neder
landse zenders, Hilversum en
Huizen, 's Middags om 12 uur
begonnen de uitzendingen
meestal en duurden dan onaf
gebroken door tot 's avonds tien.
Nachtvlinders, die er dan nog
niet genoeg van hadden, gingen
dan Daventry, Kalundborg of
Köningswinterhausen opzoe
ken, waar vandaan zij, lucht-
storingen en Mexicaanse hon
den dienende, dan dansmuziek
kregen tot middernacht.
STOFZUIGERS EN RADIO.
1922. De elektriciteit is in
opmars en niets kan haar te
genhouden. De prijs van ga^-
gloeikousjes gaat omlaag: pa
tent Ross, staand model, zal
voortaan nog slechts 35 cent
kosten. Maar het is een hope
loze strijd. Nu kunnen we ook
al electrische stofzuigers huren
voor twee gulden per dag en
het persbureau Vaz Dias gaat
via de z.g. „draadloze telefonie"
van Amsterdam uit nieuwsbe
richten „de lucht in blazen",
die op hetzelfde moment waar
op zij worden uitgesproken door
de geabonneerde kranten wor
den opgevangen.
Nog meer nieuwerwetsighe-
deneen onderneming in Den
Haag is importeur geworden
van een lichte motorfiets. Ben-
zinegebruik 1 liter op 65 kilome-
ter, trekkracht V/% pk, snelheid ™u;z,',1°™,
van 4 tot 35 km per uur. Prijs
compleet325,—, losse moto
ren 200,Het ding was wat
we nu zouden noemen een
bromfiets, maar het succes was
gering, ondanks de verzekering
van de importeur dat het „ide
aal voor H.H. doktoren" was.
In dit jaar hield een Neder
lands tijdschrift een enquête
naar de populairste landgenoot.
Er kwamen er 20 uit de bus,
van wie nu alweer veel namen
vergeten zijn. De populairste
was de dirigent Willem Mengel
berg, de derde plaats was voor
toneelspeler Louis Bouwmees
ter toen 80 jaar, de vierde
voor Anthony Fokker. Bouw
meester Berlage werd achtste,
Herman Heyermans twaalfde,
dr. Colijn zeventiende en mr.
P. J. Troelstra twintigste.
DE MOTORFIETS OP HET
FIETSPAD.
Uit de vragenrubriek van een
krant worden we gewaar, dat
het motorfietsen was toege
staan gebruik te maken van
fietspaden. Schande, zei de
krant, maar er was niets aan
te doen.
In 1922 waren er verkiezingen
voor de Tweede Kamer. De kie
zers konden te kust en te keur
gaan bij53 partijen. Er wa
ren alleen al drie bonden van
belastingbetalers. Er werd veel
en luidruchtige stembuspropa-
ganda gemaakt maar het grote
publiek vond de vliegfeesten op
't Rotterdamse vliegveld Waal-
toch een boeiender aangelegen
heid. Ongelofelijk wat luite
nant Versteegh en de sergeants
v. d. Grient en Bakkenes, alle
drie van Soesterberg daar lie
ten zien. Ze vlogen zelfs bij
avond. Wanneer de piloot twee
rode lichtkogels uitwierp bete
kende dat „ik ga landen". Het
publiek kon rondvluchten ma
ken, maar daarvoor bleef de be
langstelling beneden de ver
wachting. De constructies van
wat hout en linnen boezemden
niet zó veel vertrouwen in.
bij Vader, Moeder en Kind
Van links naar rechts:
1. dus (Lat.)
3. zwerven
7. insect
8. niet gesloten
12. Chinese maat
13. kleur
15. in orde (afk.)
17. een der muzen
19. rivier in Oostenrijk
21. bevel
22. soort onderwijs
(afk.)
24. Zuid-Amerikaanse
hoofdstad
29. te kort (afk.)
30. bocht
32. snelle
34. rondhout
35. éerste persoon
(afk.)
36 bouwland
39. herdenkingsdag
40. bekende dierentuin
42. rondhout
43. jaar (Fr.)
45. middeleeuws
zanger
47. cent (afk.)
48. plantje
51. jaargetijde
54. bijwoord
55. speelgoed
56. drank
58. vervaardigingsplaats
60. geogr. aand. (afk.)
61.
zedig
8. stofmaat
37.
economische ontwrichting
62.
afstandsmaat (afk.)
9. meisjesnaam
38.
deel van een kasteelmuur
64.
steun
10. kloosterzuster
41.
muziekteken
65.
mening
11. rekening
44.
soort hardloopwedstrijd
68.
opdracht
14. Frans pers. voorn.woord
45.
rivier op Sumatra
69.
narigheid
16. voertuig
46.
zoogdier
18. weerom
49.
het Romeinse rijk (afk.)
20. persoonsafbeelding
50.
ijzeroxyde
Van boven naar beneden:
21. morsdoek
52.
netto (afk.)
22. zangnoot
53.
vertaler
1.
jong dier
25. koerier
56.
uitroep van pijn
2.
sterrebeeld
26. sierlijk
57.
plant
3.
Christelijke feestdag
27. uitheems zoogdier
59.
voedsel
4.
voorzetsel
28. feestdos
63.
pers. voorn.woord
5.
Chinese maat
31. land in Europa
66.
goud (Fr.)
6.
water in Friesland
33. artistiek beroep
67.
eerwaarde heer (Lat. afk.)
Onder de goede oplossers van deze Kerstpuzzel verloten wij weer 3 romans. De inzendingen moeten
uiterlijk 28 december a.s. in ons bezit zijn. In de bovenhoek van kaart of brief vermelden; Oplossing
Kerstpuzzel.
KERSEN EEN KWARTJE
HET POND.
1917. Hebt u al slaolie in
huis voor oudejaarsavond? Hier
is de prijs, die deze noteerde in
december, veertig jaar geleden
1.50 per fles. Nog onwezenlij
ker doet het aan de adverten
tie te lezen in juni van
een fruitkweker, die aanbiedt
franco door het hele land
mandjes te versturen a 2.75
per tien pond.
Nu lijken deze prijzen mooi
er dan ze waren. Want tegen
over deze prijzen stonden b.v.
deze lonenOp een kantoor
werd een goed onderlegde
jongeman gevraagd als klerk.
Werktijden van 's ochtends
acht tot 's avonds zes bij een
beloning van twintig gulden
in de maand.
De gemeente Utrecht zocht
een opzichter voor de dienst
bestratingen. Hij kon verdienen
tussen 1800 en 2100. Er kon
ook gesolliciteerd worden naar
de functie van sluiswachter bij
Vreeswijk. Er zat aan vast een
vrije rijkswoning en een jaar
loon van ƒ1000,—. Bij een mid
delgrote gemeente was plaats
voor een tijdelijke leerkracht
aan een lagere school. Men stel
de hem een jaarsalaris van 600
gulden in het vooruitzicht.
EILAND IN DE OORLOG.
Een bewogen jaar, dat 1917.
We zaten hier in Nederland op
bevroren toestand aan. Hier worden ze
uitgepakt en in grote betegelde kuipen
ontdooit. Dan worden ze schoongemaakt.
Daarna gekookt. Na het koken kan de
gesloten doordat een vooraf aangebrachte kuid van de tong er afgepeld worden zon-
tinrand door kortsluiting ineens dicht- der enige moeite en dan worden ze gewo-
vloeit. Daarna wordt het blik in een grote ®en en klaargelegd voor het inblikken,
machine tezamen met enkele andere blik-Dit inblikken is een belangrijk werk. De
ken vacuum gepompt en het kleine laat- tongen mogen er niet ongelukkig in lig-
ste gaatje dichtgesmolten. gen. Het luistert zeer nauwkeurig. Dan
worden de blikken gesloten en zijn ze
Pneumatische worstproduktie voor gebruik gereed.
MAAR MET DE HAMMEN alleen zijn Engeland is er zeer enthousiast over en
DRIEBERGEN (P P) - Wagen na wagen rijdt aan voor de stallen. „Vee-
vervoer" staat er op de auto's en reeds van ver hoort men aan het ge
knor dat uit de vrachtauto's opstijgt, dat er varkens in worden vervoerd.
De knortaxi's draaien zo, dat de achterzijde aansluit op een pad, afgezet
met houten schotten, dat naar de grote stallen voert. De deuren gaan open
en de varkens worden uit de auto's in de stal gedreven, waar ze een
plekje zoeken tussen honderden lotgenoten. Wij zijn op de terreinen
van de „Gevato", een grote vleesverwerkende industrie en exportslach
terij met een produktie van enige duizenden tonnen vlees en vleeswaren we er niet. Er is een worstmakerij, waar het merkwaardige is, dat de amerikaanse
1 U.. „1v,t„„ act uit prima delen van het varken dè worst- ossetongen niet rechtstreeks naar En ge-
per week. „Het slachten van de varkens gebeurt hier zonder dat de die- ma4 wQrdt gemaakt_ Het stoppen van land gaan maar eem naar ons land om
ren er iets van bemerken, vertelt ons de heer C. Hoogenboezem, be- worst gaat machinaal. Een machine verwerkt te worden en dan naar Enge-
drijfsleider. Komende in de slachterij zien wij hoe hij dit bedoelt. Het perst een straal worst met kracht naar land. Maar onze industrie is er blij mee.
binnenkomende varken krijgt een elektrisch apparaat op de kop met één buiten in een kunstdarm. Het werken aan Engeland zeer veel waarde-
J Wrtl t, 1./. wioeUinA Ie Ann 11 torcf
pool boven het linkeroog en de andere pool achter het rechteroor. Een
korte stroomstoot brengt het dier in een langdurige verdoving. Nu kan
men het inderdaad slachten zonder dat het iets bemerkt.
een dergelijke machine is een uiterst
nauwkeurig werk en de man, die er aan
Onthaard EN GEKEURD
week worden uitgevoerd. Voorts is En-
NA HET SLACHTEN moet het varken ®elandGen van de "er f'ote afnemers,
van zijn haren ontdaan worden. Dit ge- dle °nder, andere °ok veel OSSet°ngen en
lunchmeat afneemt,
schiedt grotendeels in een machine en
daarna in een felle vlam om de stoppels HAMMEN ALS HAMERS
weg te schroeien, onbereikbare plekken
zoals de oksels e.d. worden met de hand DE HAMMEN kunnen op verschillende
gedaan. manieren worden verwerkt. In enorme
Nu kan het varken gehalveerd worden, vriescellen worden honderden en honder-
schoongemaakt en gecontroleerd. De con- den hammen bij temperaturen van ruim
trole is zeer scherp. Het "bedrijf heeft dertig graden onder nul tot in het hart
twee keurmeesters in dienst die tezamen ingevroren. De hammen zijn dan zo hard,
met twee door het rijk aangewezen en ,jat men er yy wyze van spreken een spij-
gesalarieerde keurmeesters de varkens ker mee in een plank kan slaan. Ze kun-
controleren. Wordt er een bepaald dier „en zo in koelschepen naar het buiten-
niet vertrouwd, dan wordt het apart ge- iand WOrden vervoerd. Ook worden ham-
houden en neemt men er op het labora- men gerookt in eigen rokerijen. Wij ont-
torium proeven mee om te zien wat er dekken grote rookk-asten met een latten-
aan de hand is. vloer boven de grote kelder waar zaagsel
Verderop in de fabriek wordt het halve wordt verbrand, zodat de rook ontstaat,
varken verdeeld in zijn belangrijke delen, die door de vloer in de kasten trekt en
zoals schouder, ham en middenstuk, zijn het vlees rookt. Ook worst wordt hier op
spek en wat al niet meer. Al die delen die manier bewerkt.
gaan naar gespecialiseerde afdelingen.
Wij wandelen met onze gastheer het ge- Voorts kan de ham ingeblikt worden. Dat
hele bedrijf door en zien de afdeling gebeurt op een speciale afdeling die hier-
hammen, een van de grootste afdelingen toe gebruik maakt van een zeer kostbare
van het bedrijf. De heer Köhnen, direc- apparatuur. De blikken worden namelijk
teur van het bedrijf vertelt ons, dat al-
leen reeds naar Amerika niet minder dan in lange rüen hangen er de halve
400 tot 500 ton hammen en schouders per varkens
De droogkamers bevatten duizenden
heerlijke worsten in alle soorten
ring voor de nederlandse' ossetongen, die
daar een delicatesse zijn.
BIJ DE BLOKKENMAKERS
NATUURLIJK beschikt men in een der-
staat, moet vakbekwaam zijn. Maar al te gelijk bedrijf over zeer veel dierlijk vet
snel scheurt onder de geweldige druk de en dat moet een keer verwerkt worden.
kunstdarm en bovendien vergt het een Dat is een bedrijf apart. Het vet wordt
grote handigheid om de worst mooi glad gesmolten, gereinigd en komt tenslotte op
en gelijk gestopt te krijgen. .Wanneer je een bepaalde temperatuur vloeibaar in
het ziet lijkt het zo gemakkelijk, maar het grote ketels. Door dit vet uit te spuiten
is moeilijker dan u denkt,' vertelt ons de in pakjes of kistjes krijgt men de blokken
heer Hoogenboezem en wij geloven het die wij in de handel zien. In een schitte-
graag. rende machine gebeurt dit geheel auto-
,Wij exporteren ruim negentig procent matisch.
van onze productie, want het nederlandse Tientallen producten komen er uit al de
varken is in het buitenland zeer geliefd afdelingen van de fabriek. Alles wat aan
en heeft een goede naam,' zegt de heer bederf onderhevig is wordt ingevroren en
Köhnen. ,Het leeuwendeel gaat naar En- de vrieshuizen met een totale capaci-
geland en Amerika, doch wij exporteren te;t van njet mmder dan 800 ton bewaard,
ook zij het in mindere mate naar Frank- totdat het zijn weg zal vinden naar de
rijk, Oostenrijk, Hongarije en Afrika. Een gebruikers.
aardig artikel is onze ossetong.' Deze fabriek is een van die moderne,
grote, echt levende bedrijven, waaraan
Amerikaanse longen Nederland zo rijk is en die da naam van
WIJ BEREIKEN de afdeling waar aan de land over de *ehele wereld hoog hou-
ossetongen wordt gewerkt. Deze osseton
gen komen uit de Verenigde Stalen in (Nadruk verboden).
een aan alle kanten belaagd
neutralisatie-eilandje. Soms vie
len er per vergissing bom
men of granaten op onze ste
den, soms kwam een luchtschip
of een vliegtuig van de oorlog
voerenden binnen onze grenzen
omlaag. Drijvende mijlen spoel
den jaarlijks bij duizenden aan,
alleen in november al 483. Nu
eens konden ze onschadelijk
gemaakt worden, andere keren
weer explodeerden ze met luid
geweld, zodat ruiten van hotels
en woningen langs de kust het
begaven. Er was schaarste aan
veel levensmiddelen een
aardappeloproer in Amsterdam
en we dachten dat we hon
ger leden, maar de echte hon
ger kwam toch pas in de winter
1944-1945. We aten "ïëgerings-
brood en eenheidsworst..
Van over de grenzen kwamen
oproerige geluiden. In Rusland
moest een zekere Lenin voor
het ogenblik het hoofd zijn van
de regering. Er was stof tot ge
sprek te over in dat jaar 1917.
(Nadruk verboden.)
I)e woordvoerder van het Ame
rikaanse ministerie van Buiten,
landse Zaken heeft vrijdag- ver
klaard, dat de Verenigde Staten
hebben vernomen, dat de nieuwe
Indonesische maatregelen om
buitenlands huizenbezit over te
nemen alleen gericht zijn tegen
Nederlanders.
De woordvoerder zei, dat be
richten, volgens welke Indonesië
van plan is 25 procent van het
buitenlands huizenbezit in Dja
karta over te nemen, onjuist wa
ren.
Hij zei, dat het departement
twee telegrammen had notvan-
gen van de Amerikaanse ambas
sadeur in Djakarta, waarin werd
medegedeeld dat de maatregelen
alleen betrekking hebben op Ne
derlands eigendom.
De woordvoerder zei, dat bij de
Amerikanen, die aanwezig waren
op de bijeenkomst in Djakarta
waarop deze kwestie besproken
werd vertegenwoordigers waren
van de General Electric Com
pany en de Standard Vacuum Oil
Company. Andere functionaris
sen van het State Department
zeiden aan te nemen, dat de Ame
rikanen misschien voor deze bij
eenkomst waren uitgenodigd om
dat mogelijk Nederlandse em-
ployées woonden in huizen van
de Amerikaanse maatschappijen.
De woordvoerder zei dat vol
gens de mededelingen van de am
bassadeur de nieuwe regelingen
betrekking hebben op huizen van
Nederlanders, die leeg komen
tengevolge van evacuatie uit In
donesië.
Deze nieuwe regelingen hiel
den volgens de toelichting van
de Indonesische legerwoordvoer-
der op deze bijeenkomst in,
dat Nederlandse huiseigenaren
toestemming van het leger moe
ten hebben voordat zij 'n nieuwe
bewoner aanwijzen.
„Daar er geen nieuwe Neder
landse huurders voor de lege
huizen zullen zijn", zo had de
Amerikaanse ambassadeur mee
gedeeld, „stelde het leger voor
een percentage van deze lege
huizen te betrekken. Officieus
was het cijfer van 25 procent ge
noemd".