Exodus van Nederlanders
uit Indonesië
Syrische lezing
van het optreden van
koning Saoed
vrouwen en
één
mode-schoenen
Staat van beleg in Guatamala
man
Donderdag 24 oktober 1957
DE VRIJE ZEEUW
3
Bij de overdracht van de
soevereiniteit in december
1949 leefden ongeveer een
kwart miljoen Nederlan
ders in de Indonesische ar
chipel. Er zijn er thans geen
50.000 meer. En hun aantal
vermindert nog iedere week.
Vermoedelijk zullen er op 1
januari 1958 nog 46.000 zijn.
Er is geen reden om aan te
nemen, dat de uittocht thans
ten einde loopt.
DE STAKING IN
ARGENTINIË
OECUMENISCHE RAAD
VAN KERKEN SCHRIJFT
OVER KERNWAPENS
INCIDENT AAN
SYRISCH-ISRAELISCHE
GRENS
Juist voor de charmante vrouw heeft Swift de
nieuwe serie najaars-modellen ontworpen
Met liefde en smaak werd ieder modelletje verzorgd
Een goed gekozen Swift-schoentje maakt
uw najaars-garderobe dan ook tot een volledig succes.
Let op Swift in de schoen-etalages
Spierpijn
Kloosferbalsem
EISENHOWER WIL
AMERIKANEN
GERUSTSTELLEN
DE FINANCIËLE
POLITIEK DER
BELGISCHE REGERING
STAKING IN URUGUAY
STAKING IN
LONDENSE HAVEN
Acht jaar geleden was de sa
menstelling van de Nederlandse
gemeenschap nog rijk gescha
keerd. Zij bestond uit enkele dui
zenden hogere en vele duizenden
lagere ambtenaren, militairen,
uitgezonden krachten van han
dels-, grootlandbouw- en mijn-
bouwbedrijven, talrijke in Indo
nesië geboren klerken en opzich
ters bij die bedrijven, winkeliers,
hotel- en pensionhouders en een
eindeloze variatie kleine midden
standers.
De planters, de ingenieurs en
middelbare technici, de bedrijfs
leiders en hogere bank-em.ployé's
zijn gebleven. Van re hogere amb
tenaren zijn nog slechts enkele
honderden in dienst van de Indo
nesische regering als deskundi
gen, professoren of middelbare
onderwijskrachten. In de grote
steden bestaat nog een Neder
landse winkelstand. Maar de
plaatsen van de Nederlandse
klerken en opzichters zijn nage
noeg alle ingenomen door Indo
nesische staatsburgers. En voor
kleine middenstanders van bui
tenlandse nationaliteit is in het
nieuwe Indonesië geen plaats
meer.
Deze ontwikkeling lag in de
lijn der verwachtingen. Maar het
tempo waarin zij zich voltrok, dat
veel groter is dan men in 1950
voor waarschijnlijk hield, heeft
problemen gesteld, welke niet te
voorzien waren.
Reeds in het eerste jaar na de
soevereiniteitsoverdracht raak
ten vele kleine ambtenaren en
klerken zonder werk. Aan het
eind van 1952 ontvingen 5.000 van
hen reeds ondersteuning van de
Nederlandse regering.
Duizenden anderen, die moes
ten leven van een pensioen of
van een salaris, dat onvoldoende
rekening hield met de snel ver
minderde koopkracht van de ru-
piah, konden alleen met de groot
ste moeife de eindjes aan elkaar
knopen. Men kon een enkele keer
bij spoorwegovergangen en aan
de uitgangen van de bioscopen
tussen de horde bedelaars een
oude vrouw of een knaap van on
miskenbare Europese afkomst
aantreffen.
De snelle veranderingen in
de economische structuur van
het land en het gevoel van on
zekerheid over sociale en
rechtspositie, het aflopen van
ambtelijk dienstverband en de
snelle Indonesianisatie van de
grote buitenlandse bedrijven
deed in de eerste vijf jaren na
de soevereiniteitsoverdracht
ongeveer 150.000 Nederlanders
tot repatriëring besluiten.
In die jaren waren de passa
giersschepen van de Mij Neder
land en van de Koninklijke Rot-
terdamsche Lloyd reeds twee ja
ren vooruit volgeboekt. In 1955
verminderde het Nederlandse be
volkingsbestand met 20 procent.
Op 1 januari 1956 was het aantal
Nederlanders rond 75.000, hoofd
zakelijk geconcentreerd op Java
en in Zuid- en Oost-Sumatra.
Sedertdien vertonen de absolute
vertrekcijfers wel een daling,
maar het percentage van vertrek
is vrijwel gelijk gebleven.
De sociale zorg voor de Neder
landse gemeenschap in Indonesië
werd midden 1954 toevertrouwd
aan een raad voor maatschappe
lijk werk. De leider van deze or
ganisatie, de heer G. A. F. A.
Bouricius, raad voor sociale aan
gelegenheden, verklaarde aan de
correspondent van ANP dat se
dertdien ongeveer 10.000 Neder
landers op rijksvoorschotbasis
zijn gerepatrieerd, namelijk 2600
in 1955, 4000 in 1956 en 2800 tot
en met de Sibajak van medio sep
tember j.l. Hij schatte, dat dit
jaar in totaal rond 6.000 perso
nen op rijksvoorschotbasis naar
Nederland zullen vertrekken.
Bij de instelling van het mi
nisterie van maatschappelijk
werk hielden de richtlijnen voor
verlening van rijksvoorschot voor
de reis naar het moederland,
volgende criteria in:
de
1. Betrokkenen moesten in In
donesië in behoeftige omstandig
heden verkeren;
2. Huisvesting en levensonder
houd in Nederland moesten ver
zekerd zijn;
3. De mogelijkheid tot terugbe
taling van het te verlenen voor
schot moest aanwezig zijn.
Bij de behandeling van talrijke
ingediende verzoeken bleek reeds
vier jaar geleden, dat in vele ge
vallen niet kon worden vastge
houden aan de laatste twee voor
waarden. Men nam toen als ge
dragslijn aan, dat het reëele be
lang van betrokkene en zijn ge
zin het enige richtsnoer diende
te zijn. Afhankelijk van de vraag
of een vertrek naar Nederland
in het welbegrepen belang van
de betrokkene zou zijn, werden
daarna de verzoeken ingewilligd
of afgewezen.
Een jaar geleden is ook deze
richtlijn weer verruimd.
Met deze sociale zorg is tot nu
toe een bedrag van bijna
50.000.000 gemoeid geweest, de
personeelsuitgaven voor het ap
paraat van de dienst voor maat
schappelijk werk in Indonesië
niet inbegrepen. De begroting,
welke in 1952 nog 1.500.000 be
droeg, was dit jaar tot bijna het
tienvoudige van dit bedrag ge
stegen.
Wetten op de tewerkstelling
van buitenlandse arbeidskrach
ten, stringente immigratiebepa
lingen, inkrimping van buiten
landse bedrijven, in het bijzonder
handelshuizen, en de langzamer
hand enorme kosten verbonden
aan het aanhouden van uitgezon
den krachten (een bescheiden
huis kost rp 400.000 in Djakarta
een middelgrote auto bijna de
helft van dat bedrag) zijn er de
oorzaak van, dat ook het aantal
welgestelde Nederlanders gesta
dig afneemt. De sociëteit in Ban
dung heeft nog slechts 400 leden.
De sociëteit de Harmonie in Dja
karta is een internationale club
geworden, die snel het typisch
Nederlandse karakter verliest.
De kleinere en nog steeds in
aantal verminderende Neder
landse gemeenschap drukt be
paald haar stempel niet meer op
de samenleving in Indonesië. En
in de Molukken, waar de eerste
Oost-Indië vaarders het anker
lieten vallen, herinneren eigen
lijk alleen nog maar de ruïnes
van forten, grafzerken op verge
ten begraafplaatsen en de Wil
lem I-rijksdaalders, waarmee de
dorpshoofden op feestdagen hun
baadje sieren, aan de eeuwen van
Nederlandse activiteit in wat
eens heette „Het vaderland over
zee".
Het personeel van vervoersbe
drijven in Buenos Aires heeft
met verlenging van de staking
gedreigd als de zetel van de vak
bond, die door de politie is be
zet, niet ontruimd wordt.
Strategische punten in de Ar
gentijnse hoofdstad worden door
militairen en politie bewaakt.
Er zijn reeds meer dan 50 arre
staties verricht.
Persident Aramburu heeft op
een bijeenkomst van personen
uit het bedrijfsleven en de han
del gezegd, dat de regering zich
in een moeilijk parket bevindt.
Winkeliers hebben prijsverla
gingen van 5 tot 20 toegezegd.
Het Syrische ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft een
uitvoerige verklaring uitgegeven
betreffende het optreden van ko
ning Saoed ten aanzien van de
spanning tussen Syrië en Tur
kije. Volgens het communiqué,
dat ook door radio-Damascus
werd bekendgemaakt, heeft de
Syrische regering in een bood
schap van de Saoedi-Arabische
vorst, die toen in de Libanese
hoofdstad Beiroet vertoefde, aan
president Koewatli nooit een
aanbod tot bemiddeling gezien.
Zij had het schrijven slechts be
schouwd als een tot uitdrukking
brengen van Saoeds vriendschap
pelijke gevoelens jegens Syrië;
Bij een incident aan de grens
tussen Israël en Syrië zijn dins
dag twee Israëlische landarbei
ders gewond geraakt, aldus deelt
een Israëlische militaire woord
voerder mee.
Het incident gebeurde bi,
Dafna, toen een tractor, waarop
beide mannen zaten, op een Sy
rische mijn reed.
Bij het dorp Dan hebben Sy-
riërs op Israëlische tractorbe
stuurders gevuurd, aldus de
woordvoerder. Niemand werd
hierbij gedood of gewond.
De oecumenische Raad van
Kerken in Nederland heeft zich
in een schrijven betreffende de
proefnemingen met kernwapens
gericht tot de participerende
kerken, de raad van ministers
en de beide Kamers der Staten-
Generaal, achter de conclusie
gesteld van het „Central Com
mittee van de wereldraad van
kerken" in deze kwestie.
Het „Central Committee"
heeft in de afgelopen zomer een
verklaring afgelegd over de
proefnemingen met kernwapens,
waarin wordt verwezen naar
een pre-advies van de „Commis-
sio of the churches on interna
tionals affairs" over „Atomic
tests and disarmament".
In de konklusie dringt het
.Central Committee" aan op
stopzetting van atoomproeven,
hetzij door alle partijen teza
men, hetzij door individuele lan
den. Wèl wordt erkend dat het
vraagstuk van de stopzetting
van atoomproeven moet wor
den beoordeeld in het kader
van het ontwapeningsvraagstuk
en de internationale veiligheid
in het algemeen en dat een pro
gramma van ontwapening in
étappes zal moeten verlopen. De
oecumenische Raad kan deze
conclusie van het „Central Com
mittee" tot de zijne maken, mits
gelezen in het kader van de bei
de bovenbedoelde documenten
De oecumenische Raad acht
het, blijkens het schrijven, ver
antwoord de stukken van de
C.C.I.A. over deze kwestie als
basis voor de verdere gedachten-
wisseling in de kerken te ne
men. Tevens zal de Nederlandse
commissie voor internationale
zaken het ontwapeningsvraag
stuk nauwkeürig blijven volgen
Over de gevolgen van de
atoomstraling, zowel bij gebruik
van radio-actieve stoffen voor
vreedzame doeleinden als ten
gevolge van atoombomproeven
zullen, besluit de brief, binnen
kort gezaghebbende publikaties
van de Ver. Naties en van de
Koninklijke Nederlandse acade
mie van wetenschappen kun
nen worden verwacht.
Weliswaar had koning Saoed
voorgesteld, dat Syrië een func
tionaris naar Saoedi-Arabië zou
zenden om hem over de jongste
ontwikkelingen in te lichten,
maar hij had nooit een suggestie
gedaan, dat deze afgezant een
Turkse vertegenwoordiger zou
ontmoeten. President Koewatli
had de vorst laten weten, dat hij
het niet nodig achtte, een afge
vaardigde te zenden. In elk ge
val had Syrië niet het bestaan
van een geschil toegegeven en
daarom beschouwde het bemidde
ling als iets onnodigs, aldus de
Syrische verklaring.
Hieraan werd toegevoegd, dat
Syrië zijn actie bij de Verenigde
Naties zal voortzetten.
De verhouding tussen Syrië en
Turkije was, naar Syrische op
vatting, geen zaak voor bemidde
ling omdat het er alleen maar
om ging, dat de troepenconcen
traties aan de Syrische grenzen
worden teruggetrokken en de
Turkse staatslieden er mee op
houden, „beschuldigende verkla
ringen aan het adres van Syrië
af te leggen en zich in de binnen
landse aangelegenheden van dit
land te mengen".
President Koewatli had in zijn
antwoord koning Saoed meege
deeld dat Syrië zijn leger op
bouwt, „maar absoluut geen actie
tegen de Turken overweegt".
Voorts had het Syrische staats
hoofd geschreven, dat Syrië de
Verenigde Naties zou vragen, een
internationale commissie in te
stellen, waarvan de Verenigde
Staten deel uitmaken, om het in
het gebied van de Turks-Syrische
grens een onderzoek in te stellen
naar de vraag, welk land de vei
ligheid van het andere bedreigt.
crushed cans
24.90
zwart suède 25.90
gekleurd suède 27.90
zwart calfs
zwart suède
hunting
De regering van Guatemala
heeft de staat van beleg afge
kondigd voor de duur van 30
dagen.
Op zondag j.l. zijn er in Gua
temala verkiezingen gehouden
voor een nieuwe president. De
president van het hooggerechts
hof, Miguel Pasarelli, die ge
steund werd door anti-commu
nistische coalitie van vier par
tijen, werd toen uitgeroepen tot
opvolger van Carlos Castillo Ar
mas, de voormalige president
van Guatemala, die in juli is
vermoord.
Aanhangers van generaal Mi
guel Idigoras Fuentes, die in de
mening verkeerde, dat hun kan
didaat de overwinning had be
haald, hielden maandag een
bijeenkomst, waarop zij protes
teerden tegen de verkiezing van
Pasarelli, die volgens hen op
frauduleuze wijze gekozen is.
Zij eisten dat de verkiezing
van Pasarelli ongeldig zou ver
klaard worden en dreigden met
een algemene staking.
De Guatemalaanse minister
van Buitenlandse Zaken, Jorge
Skinner Klee, deelde later leden
van het diplomatieke corps mee,
dat de staat van befeg was afge
kondigd „met het oog op de kri
tieke toestand als gevolg van
politieke demonstraties tegen de
grondwettige regering".
De strijdkrachten hebben
thans volledige bevoegdheden
om de orde te handhaven en
verscheidene grondwettelijke
waarborgen te beperken.
Dinsdagmiddag raakten dui
zenden aanhangers van gene
raal Fuentes in de hoofdstad
slaags met de politie, die van
traangasbommen gebruik maak
te toen zij met stenen werd be
kogeld. Daarop kregen de poli
tiemannen versterking van mili
tairen, die met overvalauto's
werden aangevoerd. Verscheide
ne personen werden aangehou
den. Een vrouw werd gedood.
of rheumatiek? Flink wrijven
met Kloosterbalsem, die
diep in het weefsel dringt.
urrijft dt pijn weg J
President Eisenhower heeft mee
gedeeld, dat hij in de komen
de weken in verscheidene de
len van het land het woord
zal voeren om het vertrouwen
van de Amerikanen in de we
tenschappelijke verdediging
van het volk en in de binnen
landse economische programs
te versterken.
De president bond zijn landge
noten op het hart, „elk zieke
lijk pessimisme ten aanzien
van het vermogen van het
stelsel van particulier initia
tief in de V.S. om het hoge
peil van werkgelegenheid, pro-
duktie en inkomen te handha
ven, te laten varen".
Eisenhower wees op „het we
reldconflict tussen hen die ge
loven in de suprematie van de
staat en zij die geloven, dat
de mens de hoogste waarde
vertegenwoordigt, de strijd
tussen de vrije wereld en het
communisme", waarin iedere
Amerikaan een rol heeft te
spelen.
door
BRUNO J. VAN LHEENKE.
2)
(Nadruk verboden.)
Meneer Tuimelaar was klein
en gezet en had een gedistingeerd
uiterlijk. Hij was ongeiovelijk
vergeetachtig en verstrooid; vaak
vergeleek ik hem met de ver
strooide professoren waarover
men het in motppenblaadjes al
tijd zo druk heeft. Met dat al was
het een heel knappe kop, iemand,
die héél wat meer in zijn mars
had dan gewone huis-, tuin- of
keukenartsen, die overigens óók
meestal hun weetje wel weten.
Hij vertrouwde mij eens toe, dat
hij met iets gewéldigs bezig was
en dat hij niet zoveel geld nodig
had voor studieboeken, maar voor
experimenten. Hij deed daar ech
ter erg geheimzinnig mee en
sprak er niet meer dan een keer
of drie over. De kelder van zijn
grote huis was als laboratorium
ingericht en mocht door niemand
betreden worden dan door hem
zélf. De heer Tuimelaar schreef
ook enkele wetenschappelijke ar
tikelen en toen ik een paar maan
den bij hem in huis was vertelde
hij mij zelfs glunder dat hij de
hele wetenschappelijke wereld
had verbaasd, door met een
proefschrift op de proppen te ko
men en nü nog, op zijn vijfen
tachtigste jaar, te willen promo
veren. Inderdaad mocht hij en
kele weken later Dr. voor zijn
naam zetten.
Een maand na zijn promotie
werd de heer Tuimelaar zes-en
tachtig jaar en precies 'n maand
na die verjaring kwam dr. Leo-
nardus Hermanus Tuimelaar met
zijn uitvinding klaar.
HOOFDSTUK 2.
Het was op een mooie zomer
avond, dat er aan mijn deur werd
geklopt. „Binnen", riep ik.
Dr. Tuimelaar kwam binnen,
ging zwijgend zitten, leunde ach
terover, nam zijn lorgnet van zijn
neus, wreef de glazen schoon,
zette de lorgnet weer op, nam
deze weer af, keek mij aan met
enthousiast tintelende ogen, ging
rechtop zitten, sloeg zich op de
knie en riep: „Walter, kerel: hij
is er!"
„Hoeraa!", juichte ik.
„Jawie is er eigenlijk?",
vroeg ik even later tamelijk nuch
ter.
"De heer Tuimelaar keek mij
even verbaasd aan en begon toen
te lachen. „Ja, natuurlijk!", zei
hij, „hoe zou jij ook weten van
de O.M.M."
„Dede watte?" informeer
de ik voorzichtig.
De heer Tuimelaar keek mij
wéér even verbaasd aan en begon
toen wéér te lachen. „Natuurlijk,
natuurlijk", lachtte hij, „dat zegt
jou allemaal niets. Luister, Wal
ter, ik zal 't je vertellen. Maar.,
mondje dicht. Je moet me belo
ven, dat je er voorlopig met nie
mand over spreekt. Jou neem ik
in vertrouwen, omdat ik jou vol
komen vertrouw in de eerste
plaats, omdat jij mijn vriend bent
dus, maar in de tweede plaats,
omdat jij heel nauw met de
O.M.M. betrokken zult raken."
„O", zei ik. „Nouuh....
vertel u dan maar. In brand van
nieuwsgierigheid! Eerst: wat is
dat?: O.M.M.?"
„O.M.M.", zei dr. Tuimelaar, „is
de afkorting van mijn uitvinding,
de onmachinaalmaking van de
mens machine!"
Ik begreep er geen snars van.
„Wat zegt u nu?" vroeg ik ver
baasd. „De on-ma-chi-naal-ma-
king van de mens-machine
„Ja, natuurlijk", zei dr. Tuime
laar, ,,'t is toch niet zó'n moeilijk
te begrijpen woord? Gewoon: on
machinaalmaking van de mens
machine.
Kijk eens, jongen: Wij hebben
het samen al vaak gehad over de
tegenwoordige mens. Je weet hoe
de mensen zijn. Je weet, hoe de
mensen op alles reageren. Er is
bij de mensen een ontstellend ge
brek aan zelfwerkzaamheid van
de hersenen te bespeuren, een
gebrek aan spontaniteit, een ge
brek aan vermogen, om 't denk
vermogen, het verstand als je het
zo maar noemen wilt, zelfstandig
te gebruiken, en dat is in feite
een gebrek aan menselijkheid;
immers: de rede is het primaire
verschil tussen de mens en al het
andere levende!
De mens is het enige wezen,
(voor zover ons althans bekend),
dat een denkvermogen heeft ge
kregen. Er zijn levende wezens
die iets hebben, dat enige ver
wantschap met dat denkvermo
gen van de mens vertoont, maar
een ontwikkeling naar eenzelfde
vermogen, naar de rede, is bij die
wezens toch niet waarneembaar.
Ik knikte instemmend. Over dit
onderwerp hadden wij het al dik
wijls gehad.
„Welnu", ging dr. Tuimelaar
verder, „er zal een tijd komen,
dat het machinale in de mens de
overhand krijgt, mits.... er tij
dig iets aan die neergang wordt
gedaan. De mensen kunnen niet
meer zelfstandig denken, zei ik
zo-even. Dit is natuurlijk niet
absoluut waar, maar goed, in gro
te lijnen is het toch wèl waar.
We krijgen nu de situatie, dat de
mensen „en massa" denken, dat
er een enorme, een angstwekken
de uniformiteit komt in het den
ken van de mens. Nü al zien wij,
hoe die uniformiteit haar vol
tooiing langzaam maar zeker na
dert bij groepen van mensen. De
uniformiteit in denken wordt
aangekweekt, voor een deel be
wust, voor een groot deel ook on
bewust. De techniek is de mens
verreweg de baas; de mens be
heerst de techniek al lang niet
Op een bijeenkomst van de
koninklijke Belgische vereniging
voor staathuishoudkunde heeft
de Belgische minister van Fi
nanciën, Liebaert, een uiteen
zetting gegeven omtrent de fi
nanciële politiek der Belgische
regering. Hij deelde hierbij me
de, dat de Belgische regering
voornemens is een meer realis
tische geldmarkt te scheppen
teneinde de huidige financiële
crisis der Belgische schatkist te
overwinnen. De geldmarkt zou
worden beheerst door een poli
tiek, welke vermindering beoogt
van de hoeveelheid geld in om
loop tijdens perioden van ex
pansie en een uitbreiding van
het geidaanbod in tijden van
een depressie zo mogelijk
door verlaging van de monetai
re dekkingsmarges en door an
dere middelen.
De minister wees erop, dat da
voorgestelde geldmarkt in de
eerste plaats zou bestaan uit
een werkelijke markt voor on
middellijk opeisbare middelen,
waarop schatkistcertificaten,
welke tot 10 dagen zullen gel
den, voorts een markt voor kort
lopende schatkistwissels, met
looptijden van 15 dagen tot 4
maanden en tegen voorwaarden
te bepalen door de nationale
bank en tenslotte, nog een
markt voor schatkistwissels met
middelmatige en lange looptijd,
tot 12 maanden, waarvan de
voorwaarden zullen worden be
paald door een overeenkomst
tussen de schatkist en de natio
nale bank.
meer.
(Wordt vervolgd.)
Vijftig vakverenigingen in
Montevideo, waarbij 120.000 ar
beiders zijn aangesloten, hebben
een staking van 24 uur afgekon
digd, die o.m. de industrie, de
haven, de pers, radio, bioscopen
en bakkerijen dreigt stil te leg
gen.
De staking is bedoeld als
steun aan 250 man van de radio-
omroep, wier onderhandelingen
met de werkgevers zijn mislukt.
Enige honderden ladingcon
troleurs zijn woensdagochtend
in de Londense haven in sta
king gegaan uit protest tegen
het ontslag van een arbeider
wegens het uitschelden van een
havenfunctionaris. Op meer
dan 30 schepen, die met levens
middelen geladen zn, kon daar
door woensdagochtend niet ge
werkt worden.
De staking is niet officieel.
