Bonn, Parijs, Moskou, Triëst Onder de loupe sloper „Brabazon" bij de KONINGIN en PRINS expositie De regering neemt maatregelen Nieuwe zorg voor de Geallieerden bezochten Van Gogh Wat er deze treek gebeurde Bij de milliarden van de koude luchtoorlog telt 120 millioen gulden nauwelijks mee DE ONRUST IN NYASSALAND Protest van Israël bij de Veiligheidsraad Een schandaal Prins Bernhard op jacht naar Tanganjika De juwelendiefstal te Montauroux „AVIFAUNA" BOMMEN MET RADIO-ACTIEVE STOF Ruime subsidies Nieuw-Guinea onder de loupe Het cultureel bezit TWEEDE BLAD Zaterdag 12 September 1953 8e Jaargang No. 2944 De Duitse kiezers hebben gesproken en zij hebben Adenauer een onverwacht grote overwinning be zorgd. Met 244 zetels, reeds dadelijk versterkt door 3 zetels van de kleine Centrumpartij, heeft de C.D.U. de volstrekte meerderheid in de Duitse bondsdag, die 487 leden telt. Belangrijk is, dat de communisten uit Bonn zijn verdwenen en de rechtse extremisten geen voet aan de grond hebben gekregen. De moeilijkheid, die zich voordoet is deze, of Adenauer bij een eventuele uit spraak van het bondsgerechtshof te Karlsruhe, waar door de Europese defensiegemeenschap ongrond wettig zou worden verklaard, kan beschikken over 2/3 meerderheid, nodig voor grondwetswijziging. DE VRIJE ZEEUW Dat de positie van West-Duits- land in de verhouding tussen Rusland en de geallieerden thans duidelijk is gemarkeerd, staat vast. Dat niet alleen naar bin nen, maar ook naar buiten Duits- lands invloed is vermeerderd, spreekt zich volgens Franse perscommentaren beangstigend sterk uit. ZORGEN IN PARIJS. Frankrijk zelf werkt aan een prijzenoffensief enerzijds, een fiscaal offensief anderzijds. Maar tegelijk zijn de politici weer be zig, die Laniel vooral niet tot 12 October rust gunnen, en de na tionale vergadering reeds één of twee weken vroeger willen doen bijeenkomen. Laniels kabinet kan énigszins verzwakt worden geacht door 't heengaan van staatsminister Mitterand uit overwegingen, die op Marokko en Tunis betrekking hebben. Mitterand oordeelt niet ten onrechte dat de resi- dentengeneraal in beide gebieden de regering te Parijs te veel voor voldongen feiten hebben gesteld en dat daaraan voorgoed een einde moet komen. De Veilig heidsraad heeft intussen beslo ten Marokko niet te behandelen. De geallieerden hebben nu tot Rusland de uitnodiging gericnt om deel te nemen aan een confe rentie der vier ministers van buitenlandse zaken te Lugano, beginnende op 15 October a.s. Indien aan de wensen van de Verenigde Naties zou worden voldaan en de Koreaconferentie Volgens het Zuidafrikaanse radiostation is de toestand te Tsjikwama, in Zuid-Nyassaland, erger geworden. Woensdag wa ren reeds door een dreigende menigte demonstraties gehou den. Aanvankelijk wist de po litie de betogers met traangas in bedwang te houden, doch te lgen de avond kon zij de orde niet handhaven en moest zij van de vuurwapenen gebruik maken. Twee demonstranten kwamen hierbij om het leven en verscheidene hunner werden ge wond. Observatievliegtuigen meld den, dat de wegen naar Tsji kwama met rotsblokken waren versperd en dat er in het gehele gebied grote onrust heerst. Er werden nieuwe ongeregeldheden verwacht. Israël heeft bij de Veiligheids raad een protest ingediend te gen het vasthouden van een Grieks schip met Israëlische goederen door de Egyptische autoriteiten te Port Said. op diezelfde datum te Genève bijeenkomt, is er, ook al blijven beide conferenties streng ge scheiden, toch een mogelijkheid om Europese en Aziatische vraagstukken met elkaar in ver binding te brengen. Amerika toont blijkens de ove rigens nïet altijd gelukkige uitin gen van Foster Dulles zeker ac tiviteit ten opzichte van Oost- Azië. In het bijzonder ten aan zien van Indo-China heeft het aan Frankrijk verzekeringen ge geven, die daar met instemming zijn begroet. WAT DOET MOSKOU? Hoewel Rusland vermoedelijk niet aan de Koreaconferentie zal deelnemen, zijn te Moskou be sprekingen gevoerd met belang rijke en uitgebreide Noord- koreaanse en Chinese delegaties. In Amerika, dat op dit ogen blik meer het imperialisme van China dan van Rusland in Euro pa vreest, worden deze natuurlijk met grote aandacht gevolgd. Men ontkent niet, dat zij de mogelijk heid bieden, dat de aanbevelin gen der Verenigde Naties niet worden aanvaard. Wat dan? Dan zal de 8ste assemblée, die op Dinsdag 15 September te New- York samenkomt, vermoedelijk een nieuw Korea-debat moeten aanvatten, hoewel in de slotzit ting van de 7de assemblée juist tegen de wensen van Rusland in besloten is dit niet te doen. In hoeverre Rusland er dan in zal slagen het toch niet al te sterke front der geallieerden nog meer te doorbreken moet worden afgewacht. Of de ijver, die En geland toont voor een president schap van deze 8ste assemblée van de zuster van Pandit Neh- roe, in Amerika instemming vindt, valt moeilijk te zeggen. Men vergete niet, dat een presi dent der assemblée, gelijk bij de thans afgelopen 7de assemblée is gebleken, meer zeggenschap heeft dan vroeger in de Volken bond het geval was. DE KWESTIE TRIëST. Maarschalk Tito heeft Zondag j.l. nabij de Italiaanse grenzen gesproken over Triëst. Hij geeft uiteraard alle schuld aan Italië, dat zich zijnerzijds beroept op de beloften der geallieerden in 1948, waarvan Amerika zich ten dele tracht los te maken. Tito heeft gesproken van het circus-Pella, gelijk hij het oprukken van Ita liaanse troepen noemde; Pella heeft zijn zelfoverschatting ge- critiseerd. In één onzer grootste bladen verscheen dezer dagen een ar- tikel over een Nederlandse emi. grante, die door haar huwelijk als Australische een verlofreis naar het vaderland maakte. Zij koos voor deze reis het Italiaan se motorschip „Surriento", dat haar in 5 weken „op comfortabele wijze" met 2 kin deren naar Mar seille zou voeren. Het is in letterlijke zin een dodenreis geworden. Onderweg waren de hygiënische toestan den erbarmelijk. Het ontbijt aan boord bestond uit 'n bord slechte pap, enkele sneetjes oud brood en een kopje thee of koffie. Met het klontje boter kon nog niet één boterham worden gesmeerd. Lunch en diner bestonden beide uit koolsoep of spaghetti, waar na een stukje vlees met helgroe ne sla werd geserveerd. De por ties waren zodanig, dat alle passagiers zienderogen verma gerden. Onderweg stierven 3 passa. giers, die zonder enig ceremo nieel in een zak van zeil in het kielzog werden gesmeten. Hier mede is de hondse behandeling voldoende geïllustreerd. Duizenden Nederlanders be vinden zich in Australië. Velen van hen zullen nog eens met va- cantie naar Ne derland gaan. Laat men familie aldaar toch aanraden met een te goeden naam en faam be kend staande maatschappij te reizen. Laten onze emigratie autoriteiten al het mogelijke doen om te verhinderen, dat Nederlanders op „hongerboten" een vacantiereis naar Nederland maken. En laat men de Australische regering er op wijzen, dat er controle dient te zijn op de hygiëne en de accomodatie van passagiersschepen, die de Australische havens verlaten. Dit is een groot schandaal Intussen is Tito's voorstel om Triëst te internationaliseren een stap terug op de reeds afgelegde weg, die hij had zich dit in dachtig kunnen zijn slechts te Moskou vreugde zal verwekken. Voor de geallieerden een nieuwe zorg. Er is enig stof opgewaaid over het oordeel van het hoogste ad ministratief gerechtshof van de Verenigde Naties, dat enkele ontslagen van ambtenaren, door Trygve Lie verricht, omdat zij niet hadden willen zeggen of zij vroeger deel van een communis tische organisatie hadden uitge maakt, ongedaan heeft gemaakt. De moeilijkheid zit natuurlijk hierin, dat de Verenigde Naties haar zetel hebben te New-York en dat MacCarthy en andere ket terjagers niet alleen staan in hun pogingen om communistische invloeden uit de V. S. te weren. Amerika heeft, enige voorlopige hulp verleend aan Perzië, dat in middels een handelsverdrag met Rusland heeft gesloten. Generaal Zahedi schijnt geneigd de diplo matieke betrekkingen met Enge land te herstellen. Hoe nodig voor Perzië zelf in de eerste plaats hervatting der besprekin gen over het oliegeschil is, blijkt uit lie! feit, dat de raffinaderij te Abadan thans in zodanige toestand verkeert, dat een jaar zal moeten worden gewerkt om haar geheel te herstellen en dat dit herstel reeds 100 millioen dollar zal kosten. VAN DER MANDERE. Op 15 September zal Prins Bernhard, daartoe door de plaat selijke autriteiten uitgenodigd, zich per vliegtuig naar Arusha (Tanganjika) begeven om enkele jachtpartijen bij te wonen en filmopnamen te maken Het ver blijf in Arusha zal veertien dagen duren. De Nederlander J. L. is Don derdagavond in een hotel te Pa rijs gearresteerd. Hij wordt er van beschuldigd op 30 Augustus juwelen ter waarde van vijf mil- loen frank uit Chateau Rouge, de woning van een Nederlander te Montauroux bij Saint Topez, te hebben gestolen. In zijn bagage vond de politie enige voorwerpen van geringe waarde, die aan de eigenaar van de woning tpebehoorden. Volgens L. had de Nederlandse eigenaar hem deze voorwerpen, ter hand gesteld voor enkele werkzaamheden die eerstge noemde in „Chauteau Rouge" had verricht. De gemeenteraad van Alphen aan de Rijn heeft zich Donder dagavond opnieuw bezig gehou den met de eventuele aankoop van het vogelpark „Avifauna". Omdat het ditmaal informa tieve besprekingen betroffen werden na afloop van de beslo ten vergadering geen officiële mededelingen verstrekt. De Engelse minister van Be voorrading, Duncan Sandys, heeft niets te veel gezegd, toen hij kort geleden in het Lagerhuis verklaarde, dat de twee grootste verkeersvliegtuigen ter wereld, de „Brabazon I" en zijn broer, nummer II, zouden worden ge sloopt. Volgens berichten uit Londen is men inderdaad met de demon tage van de toestellen begonnen en bij elk onderdeel, dat de slo pers losschroeven of wegbran den, „vervliegt" een flinke som van het totaalbedrag van 120 millioen gulden, dat in het Bra- bazon-project werd geïnvesteerd, ook al heeft dat bedrag dan wel enig nuttig experimenteel effect opgeleverd. Het is wel interessant de Braba- zon-affaire, welke „de grootste vergissing" in de geschiedenis van het Britse luchtvaartexperi ment wordt genoemd, in het kort te belichten. Het monster-verkeersvliegtuig met een spanwijdte van 70 me ter, een gewicht van ca. 130 ton en plaats biedend aan 72 passa giers over een actieradius van 5000 kilometer, ontleende zijn naam aan lord Brabazon, die voorzitter werd van het ook al naar hem genoemde Brabazon- comité, dat in de jongste oorlog de taak kreeg toegewezen de Britse verkeersluchtvaart alvast nieuw vredesleven in te blazen. Van de verschillende typen toe stellen was de Brabazon er één. Het grootste en imposantste, dat dan ook uitsluitend op de trans atlantische routes zou worden ingezet. De Bristol-fabrieken gingen het toestel bouwen, nadat de regering 120 millioen gulden had beschikbaar gesteld. De be lastingbetaler krabde zich eens achter het oor, maar de regering stelde hem gerust met de ver zekering, dat de Britse lucht vaartmaatschappijen (staats eigendom) de kosten er gemak kelijk zouden uithalen, wanneer deze reus eenmaal in de lucht zou zijn NIET EXPLOITABEL Terwijl ten behoeve van de Brabazon 's werelds grootste hangar werd opgetrokken een gevaarte van 150 bij 300 meter en het aanstaande luchtmonster op het vliegveld Filton bij Bristol alvast de beschikking kreeg over een meer dan twee kilometer lange startbaan, waarbij 250 hui zen uit de weg moesten worden geruimd en elders weer opge bouwd, wilde de eigenlijke bouw van de Brabazon door allerlei omstandigheden maar niet vlot ten. In 1949, meer dan twee jaar later dan officieel voorzien was klom het toestel naar de hemel. Brabazon nummer twee zou al niet meer worden afgebouwd, want men was intussen tot de ontstellende ontdekking ge komen, dat een verantwoorde exploitatie van het toestel niet mogelijk was. Het luchtmonster was te duur en economisch ge zien niet te gebruiken en zeker niet meer, toen andere typen, met name de „Cornet" en de „Brittannia" niet alleen veel sneller konden worden geprodu ceerd, maar ook een behoorlijke exploitatie verzekerden. „Naar de sloper met die Bra bazon", zei toen de minister, waarbij hij waarschijnlijk wel méér parlementaire uitdrukkin gen bezigde dan wij hem hier kortheidshalve in de mond leg gen. MILLIARDEN GULDENS... Die 120.000.000 gulden zijn niet allemaal naar de maan. De han gar en de startbaan kunnen dienstbaar blijven en liet ont werp en de bouw van het toestel hebben ongetwijfeld het hunne bijgedragen tot een verdere, mo dernere ontwikkeling van de vliegtuig industrie. Men mag nochtans zeggen, dat dit Braba zon-experiment op z'n zachtst gezegd nogal prijzig is geweest. De ganse wereldpers heeft er haar misnoegen over kenbaar gemaakt. Of de belastingbetaler er ver drietig van geworden is, geloven wij niet. De Brabazon is een for midabele misgreep geweest op het vredesvlak. Een misgreep, welke al veel van dat formida bele verliest, wanneer men er open oog voor houdt, dat bij de geweldige vlucht van de ontwik keling van het vliegtuig het mo derne toestel van vandaag mor gen door een nog moderner type wordt achterhaald. En wat te zeggen van de mil liarden guldens, die de militaire luchtvaart in onze koude oorlog van een opeenstapeling van het allernieuwste op het nieuwste (dat dezelfde dag verouderd heet) opslokt? Die 120 millioen gulden mogen dan nauwelijks naam hebben Jan Sijmen zal eerst wel op de vrede wachten Vrijdagmorgen hebben Konin gin Juliana en Prins Bernhard het stedelijk museum aan de Paulus Potterstraat in Amster dam bezocht. Terzijde van de ingang op het trottoir en aan de overzijde had den groepen schoolkinderen, met zelf gemaakte oranje-versierselen getooid, en een talrijk publiek post gevat om de aankomst van de koninklijke bezoekers gade te slaan. Toen even voor tienen de grote zwarte Daimler voorreed steeg een luid gejuich uit de saamgestroomde schare op. Jhr Sandberg begroette aan de voet van het bordes H. M. en de Prins. In de eerste zaal van de grote Vincent van Goghtentoonstelling, die zoals bekend ter herdenking van diens 100ste geboortedag wordt gehouden, droeg een mu seumsuppoost de gehoorappara ten aan waarmede de bezoekers een draadloze rondleiding kunnen volgen. En de vorstin, de leden van haar gevolg brachten het gehoorstukje in het oor en scha kelden het apparaat in. Nu eens alleen volgens de aan wijzingen van de uitgezonden tekst langs de schilderijen wan delend, dan weer voorgelicht door de heer Sandberg bekeek H. M. vol belangstelling de doe ken. De Prins en de leden van het gezelschap werden door leden van de museumstaf ingelicht over het geëxposeerde. Hoewel het publiek kort nadat de hoge bezoekers waren gearri veerd binnen werd gelaten, was er toch zorg voor gedragen dat de Koningin en de Prins rustig en ongestoord de expositie kon den rondwandelen. Aan het slot van de rondgang dankte de Ko ningin mej. M. Winter, die de tekst voor de rondleiding voor de tape-recorder had uitgespro ken. Tegen half elf begaf het gezelschap zich naar een andere zaal waar de koffie werd geser veerd. De Prins vertrok iets eer der omdat de Prins nog een be zoek zou brengen aan de nieuwe electrische centrale aan de Hem- weg. Toen tegen elf uur H. M. de bovenzalen verliet hadden zich rond de ballustrade een groot aantal bezoekers opgesteld om de Koningin zich over de grote trap naar de uitgang te zien be geven. Onder luide toejuichingen van het publiek reed om elf uur de hofauto naar het koninklijk pa leis terug. PRINS BERNHARD BEZOCHT ELECTRISCHE CENTRALE. Om 10 minuten vóór elf bracht Prins Bernhard een bezoek aan de nieuwe centrale van het ge meentelijk energiebedrijf aan de Hemweg te Amsterdam. De drie directeuren begroetten de hoge gast bij de ingang. Aan de Prins werd allereerst in een der kantoorruimten een kort overzicht van de bouw der nieuwe centrale gegeven, waar na hij een rondgang door de fa briek maakte. Ir Vos liet de Prins zien hoe de kolen over het Noordzeekanaal worden aangevoerd en achter de fabriek worden gelost. Hij ver telde, dat een eenheid bestaat uit twee hoge druk stoomketels, die gestookt worden met poeder kool, en een turbo-generator van 50.000 kilowatt met bijbehorende hulpwerktuigen. Het gezelschap maakte vervolgens een rondgang door het ketelhuis en de com mandoruimte waar de „electri sche wach" der centrale is ge vestigd. Het bezoek duurde een uur. Toen nam de Prins met zijn ge volg afscheid en keerde in zijn auto, geëscorteerd door motor politie terug naar het koninklijk paleis op de Dam. DE KONINGIN BEZOCHT GELEIDEHONDENSCHOOL. Een schare Amsterdammers, opgesteld langs de trottoirs van Linnaeusstraat en Middeweg garneerden Vrijdagmorgen de route waarlangs Koningin Julia na zich naar de opleidingsschool van het Kon. Nederl. Geleide hondenfonds zou begeven. Bij de ingang aan de Middenweg ston den behalve honderden volwas senen, een aantal kleuterklassen van de Groen van Prinsterer- en de Hogewegschool, die op initia tief van haar onderwijzeressen tot de tuin waren toegelaten en„ getooid met oranjemutsen en an dere hoofdversierselen, een luid hoera aanhieven toen de Konin gin de voortuin binnenreed. Er werd haar een bouquet theerozen aangeboden. De lichte regen was opgehou den en de chauffeur van de ko ninklijke Daimler had het geris keerd, de kap van het voertuig neer te laten, toen de Koningin zich naar de grote tuin begaf om de geleidehonden in actie te zien. Er werd geen speciale demon stratie gegeven maar een voor beeld van het dagelijkse werk, met geoefende honden en onge oefende blinden zowel als anders- De Amerikaanse bodemdes- kundige dr Fuller heeft te Tus- con in Arizona melding ge maakt van onderzoekingen op het gebied van eenvoudige bom, men met radio-actieve stof. De ze bommen zouden het leven in het gehele land in gevaar kun nen brengen. Dr Fuller zeide in de afgelopen twee en een half jaar de lei ding te hebben gehad bij 'het onderzoek van het element strontium. Dit onderzoek werd verricht voor de commissie 'voor atoomenergie. Een bom met radioactieve stof, gemaakt van strontium, kan oogsten, het land en grote watermassa's besmetten. Als radio-actieve strontium door middel van besmet water in het menselijk of dierlijk lichaam komt, hoopt het zich op in de beenderen en dit kan de dood tengevolge hebben, aldus dr Fuller. Planten nemen strontium op door de bladeren of de wortels. De minister van wederopbouw heeft met zijn ambtgenoten van sociale zaken en financiën be kendgemaakt, dat ook dit jaar weer subsidie zal worden ver leend uit het' particuliere Terlin- genfonds. In bijna alle gevallen zal de subsidie door het rijk wor den verleend. Deze regeling wordt met ingang van 1 October a.s. van kracht. Het komt erop neer, dat men zestig procent vergoed krijgt bij woningsplitsing en vijftig pro cent bij woningverbetering. Bij het eerste krijgt men maximaal 2100 vergoed; bij het tweede ƒ1400. Gedurende de periode van 1 Oct. tot 1 April kan men bovendien een subsidie van de D.U.W. krij gen, welke resp. ƒ1000 en ƒ700 bedraagt. Deze subsidie wordt echter alleen verstrekt, wanneer in deze maanden bij het arbeids bureau in de betreffende plaats bouwvakarbeiders als werkzoe kend staan ingeschreven. Voor de periode van 1 Novem ber tot 1 Maart kan men een subsidie op schilderwerk krijgen. Deze subsidie komt neer op ëen vergoeding van ongeveer twintig procent, waarbij het aanbestede minimum voor buitenschilder werk 250 en voor binnenschil- derwerk ƒ600 moet bedragen. Deze subsidies hebben een tweeledig doel. Ten eerste wil men trachten door splitsing meer woonruimte te krijgen. Ten twee de wil men werk verschaffen aan bouwvakarbeiders en schil ders in de voor hen kritieke maanden. Ongetwijfeld mogen wij het verlenen van dergelijke subsidies toejuichen, want hierdoor wor den alle categorieën gediend. Door woningsplitsing wordt de mogelijkheid tot meer ruimte geschapen, terwijl door de sub sidies de kans op een goed onder houd van de bestaande woon ruimte wordt gegeven. Van deze activiteit kunnen dan de hierbij betrokken vaklieden profiteren. NIEUW-GUINEA- COMMISSIE. Nieuw-Guinea, het enige deel van de gordel van smaragd dat ons nog rest, was voorheen het stiefkind. Nu heeft een parle mentaire commissie, bestaande uit leden van de Eerste en Tweede Kamer, een bezoek van .drie weken aan dit gebied ge bracht. Volgens het verslag van de voorzitter van deze commissie hebben de heren daar niet stil gezeten, maar zijn ze doorlopend actief geweest om een juiste in druk te krijgen van het voor velen nog zo onbekende Nieuw- Guinea. Die indruk heeft men gekregen en binnenkort zal er een uitvoerig rapport verschij nen, waarin de commissie haar bevindingen zal neerleggen. Naar aanleiding van dit rapport zal men maatregelen nemen op so ciaal, cultureel en economisch gebied. Misschien zal nu binnenkort iets voor Nieuw-Guinea worden gedaan, iets dat reeds eerder had kunnen gebeuren, wanneer men had geluisterd naar de stemmen van deskundigen, die reeds jaren hierop wezen. Het is echter beter laat dan nooit en misschien kan dit gebied nog rijpe vruchten 1 plukken van wat komen gaat. AVIFAUNA GESLOTEN. Het bekende vogelpark Avi fauna in Alphen aan de Rijn is gesloten en verkeert in staat van faillissement. De schulden be dragen rond 700.000. Ongetwijfeld verliest Neder land hiermede een cultureel ob ject van belang, want Avifauna had een goede naam, die tot ver over de grenzen bekendheid ge noot. Het onjuiste beleid van de directie is echter aanleiding tot deze catastrofe geworden. Naar verluidt wil de regering trachten dit cultureel bezit te behouden en er zijn momenteel onderhandelingen gaande tussen de gemeente Alphen aan de Rijn en de curatoren in het faillisse ment. Wanneer de gemeente tot aankoop van dit mooie vogel park overgaat, is het gered. Waarschijnlijk zal men dan de exploitatie op een andere manier ter hand nemen om een finan ciële débacle als nu heeft plaats gevonden te voorkomen. Laat men echter gewaarschuwd zijn, dat de goede naam, die Avifauna tot over de grenzen bekend maakte, voor een deel het gevolg is van het attractieve element, dat men tot nog toe in de exploi tatie verwerkte. Het feit echter, dat ook de re gering zich voor het behoud van dit unieke vogelpark interes seert, is een reden tot voldoe ning.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1953 | | pagina 5