Het gaat om de laatste gaten.... Amerikaanse arbeider wordt conservatief i Vroeger ie zou aan dichten niei meer denken zijn geweest Betogingen in Roemenië? Onrustige wereld brengt de verworven welvaart in gevaar wtte urouuicn Mevr. Roosevelt en het onderzoek naar on-Amerikaanse activiteit Amerikaans bouwpro gramma voor vliegdek schepen van 60.006 ton Terug uit Siberië TWEEDE BLAD Zaterdag 27 Juni 1953 8e Jaargang No. 2377 VRIJE (Van een waterstaatkundige medewerker). Langzamerhand begint het her stel van onze zo zwaar gehaven de dijken te vorderen. Hier en daar zijn reeds grote gaten ge dicht en een aantal polders werd zelf reeds drooggemalen. Dat men bij het herstel van de wa terkeringen soms op onoverko- menlijke moeilijkheden stuit, is uiteraard niet te vermijden. Maar een volk, dat de Zuiderzee heeft weten te bedwingen, is ook in staat de gevolgen van deze wa tersnood op te vangen. In vroeger tijden zouden de gaten, die in de dijken zijn ge slagen, niet meer te dichten zijn geweest. Hierbij doelen wij niet op de gaten in de binnendijken maar op die in onze grote wa terkeringen, zoals bijv. op Schou wen en Duiveland. Verschillende eilanden zouden dan voor goed een prooi van de zee zijn gewo: den. En het -is nog niet eens zo heel lang geleden, dat de tech niek de middelen heeft gevonden, welke het mogelijk maken de waterkeringen weer in hun oude staat terug te brengen. Want de methode om de gaten met zandzakken te dichten is slechts een noodoplossing. Hoe wel de zandzakken, mits met vol doende hoeveelheid aangewend, tijdelijk het gevaar kunnen ke ren, kunnen zij toch nooit het woeste geweld van wind en wa ter weerstaan. En het is logisch, dat zandzakken geen enkel nut hebben bij de grote stroomgaten, waardoor het water ziedt en kolkt. Want het zijn juist die ga ten, waardoor de getijstromen hun weg zoeken en die de mees te moeilijkheden opleveren bij het dichten. Vier maal per dag rijst en daalt het water. Bij eb stroomt het de polder uit en bij vloed weer naar binnen, dikwijls met een snelheid van 100 km per uur. Soms is het getijverschil meer dan 3 meter. En hierin ligt ook het grote gevaar van verdere uitschuring van de gaten. Binnen enkele dagen kunnen gaten, die eerst gemakkelijk te dichten wa ren, enige malen groter worden gemaakt door het steeds weer uitschurende water. KEILEEM IS DUUR. Bij het bouwen van de afsluit dijk had men voor het eerst in grote mate met deze moeilijk heden te kampen. Want er is geen wezenlijk verschil tussen het sluiten van een laatste ope ning in een nieuw aan te leggen dijk en het dichten van een gat, dat in een bestaande dijk is ge slagen. De afsluitdijk heeft 200 millioen gulden gekost. Wellicht waren de totale kosten lager ge weest, wanneer men destijds de moderne methoden had gekend. Naast bazaltblokken is keileem één der voornaamste materialen bij het bouwen van dijken. Dit keileem echter is schaars en daardoor zeer duur. Toen men de afsluitdijk moest dichten, zijn ettelijke tonnen kei leem in het water gestort, die door de stroming weer werden weggevoerd. Maar men bleef storten, om dat wanneer tenslotte meer kei leem in het water werd gestort dan verloren ging, het gat geslo ten kon worden. Dit is tenslotte ook gelukt, maar het verlies aan materiaal en kapitaal is moeilijk te schatten. Men zag echter in, dat dergelij ke methoden op de duur niet te handhaven waren. Daarom be studeerden de technici alle moge lijkheden, die zich voordeden. Bij het aanleggen van de dijken, ron dom de Noordoostpolder traden in dit opzicht geen moeilijkheden op. Door de afsluitdijk hadden immers de getijstromen geen vrij spel meer in het IJselmeer. Het blad van de Zuidslavische communistische partij „Borba", haalt in haar editie van Don derdag uitlatingen van vluchte lingen aan, volgens welke ook in Roemenië arbeiders betogingen tegen de regering hebben ge houden. Onlangs zou er ernstige on rust hebben geheerst in een van de grootste Roemeense fabrie ken, een metaalfabriek te Boe karest. De arbeiders hadden hier het werk neergelegd toen de directie hun loon niet op tijd uitbetaalde. De autoriteiten hadden toegegeven en onmid dellijk betaald. Volgens de verhalen van de Roemeense vluchtelingen zou er eveneens onrust heersen op het platteland. De voedseltoestand was, volgen hen, critiek. Voor 'n half rantsoen brood zou men 5 uur in de rij moeten staan. VIER METER VERSCHIL Bij de herstelwerkzaamheden aan de dijken van Walcheren, vlak na de bevrijding, kwamen deze moeilijkheden weer naar voren. Hier waren zij nog groter, omdat het getijverschil bij Wal cheren veel groter is dan bij de Waddenkust. Bij Vlissingen na melijk zijn verschillen van rond 4 meter geen zeldzaamheid, ter wijl het verschil bij Den Helder soms „slechts" 1% meter be draagt. Hoe groter het getijverschil, hoe sterker de stroming, omdat de hoeveelheid water dan ook veel groter is. Bovendien moest men het werk na de bevrijding zonder voldoende materialen-aan pakken. En zoals het veelal gaat in tijden van nood, kreeg de tech niek gelegenheid zich in ijltempo te ontwikkelen. Toen bleek, dat de normale hulpmiddelen zoals keileem, bazaltblokken en zink- stukken niet voldeden, liet men in de gaten oude landingsvaar tuigen zinken. De eerste keer mislukte ook dit, zodat men er aan wanhoopte Walcheren ooit boven de zeespiegel te zien uit komen. De tweede poging had betere resultaten en de techniek had een grote stap vooruit ge daan. Bij het sluiten van de dijken in de Brielse Maas en de Braakman werd gebruik gemaakt van cais sons. Deze grote betonnen dozen waren uit Engeland afkomstig. Zij waren n.l. gefabriceerd in de oorlog om dienst te doen bij het aanleggen van een landingsha ven. Rijkswaterstaat bezit thans nog twee van deze pontons. IN TIEN MINUTEN. Maar ook bij het dichten van gaten op deze manier ontbreken de problemen niet. Het welslagen van een sluiting door middel van een ponton hangt van verschil lende omstandigheden af. In de eerste plaats is er het getij, de stroomsnelheid van het water en het verschil tussen eb en vloed. Doch deze factoren kan men be rekenen. Daarnaast spelen de weersomstandigheden een be langrijke rol. Bij een tamelijk sterke wind uit een bepaalde hoek kan soms het gehele plan mislukken. Eén van de resultaten van het dichten van gaten door middel van pontons is geweest de slui ting bij Hellevoetsluis. Bij gebrek aan beter waren hier twee beton nen olietanks aan elkaar gekop peld. Hier had men een tijd van c.a. 10 minuten om de caisson op zijn plaats te brengen en te doen zin ken. Dat was de tijdsduur van de' kentering tussen eb en vloed. Men wacht n.l. tot het water zo veel mogelijk uit de polder is ge stroomd en op hetzelfde ogenblik dat de vloed weer komt opzetten, wordt het gat gesloten. Bij Hel levoetsluis ontstond door het vastraken van de ponton een ver traging van enkele minuten. De technici, die belast waren met de leiding van het werk, hebben dus enkele benauwde ogenblikken doorgemaakt. Onmiddellijk nadat de ponton op zijn plaats lag, werden onder de waterspiegel kleppen geopend zodat het water kon binnenstro men en de ponton zonk. Daarna vulde men deze op met zand en dichtte de overgebleven openin gen tussen de ponton en de dijk. Dit laatste was een zware taak, omdat het opkomende water met een enorme kracht door de over gebleven opening spoot. Hier ont stond een groot gevaar, dat de dijk zou afbrokkelen onder de voortdurende wrijving van het water en zodoende het gehele werk zou mislukken. ZINKSTUKKEN. Soms is het gat te diep om er een ponton in te laten zinken. Dan moeten eerst zinkstukken worden gelegd. Deze zinkstuk ken, gemaakt van rijshout en verzwaard met stenen, zijn ge weldig duur. Door de sterke stro ming gebeurt het dikwijls, dat een zinkstuk wegslaat of uit el kaar wordt gerukt. Zo werd het gat bij Hellevoetsluis van bVz meter diep bij laag water terug gebracht tot 4% meter. Toen pas was het mogelijk een ponton tot zinken te brengen. De zinkstukken doen, onmid dellijk nadat de ponton is gezon ken, ook goed dienst. Het opko mende water tracht zich voortdu rend een weg te banen naar de polder. Door de ontzettende kracht van de stroming wordt het zand onder de ponton dik wijls weggegraven. Hierdoor zou het water toch nog in de polder kunnen komen en zou het ge vaar ontstaan, dat de ponton van zijn plaats wordt gedreven. Om dit te voorkomen worden tegen de zijkanten van de ponton direct zinkstukken gezonken. Deze hou den het zand vast. Al deze werkzaamheden moe ten in enkele uren worden uitge voerd, zodat er soms op een paar honderd meter honderden arbei ders door elkander wriemelen. Een dergelijk werk is alleen te volbrengen door de kracht van het water te overbluffen met een grote hoeveelheid materieel en mensenkracht. OOK GOEREE! Het is logisch, dat men talloze berekeningen moet maken, eer men tot sluiting kan overgaan. Met alle factoren moet rekening worden gehouden en soms kan het gebeuren, dat juist een bun deling van bepaalde factoren het werk onmogelijk maakt. Dit was vooral de moeilijkheid bij het sluiten van het grote stroomgat op Goeree. Prof. Thijsse werkte echter in het waterloopkundig laborato rium onvermoeid aan dit grote werk. Hij was er reeds in Febru ari van overtuigd, dat ook dit gat gesloten zou worden. Want deze man, die ook de berekeningen heeft gemaakt voor het sluiten van de gaten in de dijken van Walcheren, zal nooit toelaten, dat de zee zijn prooi kan behou den. En zolang hij en alle tech nici, die hun sporen reeds hebben verdiend op waterstaatkundig ge bied, deze grote taak, het terug geven van het land aan de bewo ners, op zich hebben genomen, behoeven wij over de resultaten niet te wanhopen. Al zal het niet te vermijden zijn, dat soms een poging mis lukt. Want de mens is niet op permachtig. Bridgeport in de staat Connecti cut is een Amerikaanse industrie stad van gemiddelde grootte. Het voornaamste deel van zijn arbeids krachten werkt in fabrieken, die naai. en schrijfmachines maken. Georganiseerd in sterke vakvereni gingen geven de arbeiders de stad jarenlang een socialistisch bestuur. Bij de presidentsverkiezingen boek ten de democraten in Bridgeport steeds een grote overwinning. Maar in 1952 werd dit democrati sche bolwerk op een haar na door de republikeinen veroverd. Hetzelfde geschiedde in de meeste andere industriecentra der Verenigde Staten. Weliswaar hebben de democraten in bijna alle grote steden nog een meer derheid, maar deze is zo geslon ken, dat de staten, waarin deze steden liggen, in hun geheel aan de republikeinen zijn toegevallen. Reeds in 1950 behaalde de con servatieve senator Taft, bij re gionale verkiezingen in de staat Ohio, met zijn vele industrie steden, een onverwacht groot succes. In dat jaar was de naam van Eisenhower nog niet aan de republikeinse partij verbonden zijn populariteit kon daarbij dus geen rol hebben gespeeld. Hoe het fenomeen dan wel te verkla ren? Er is, geloof ik, maar één antwoord mogelijk: de Ameri kaanse arbeider begint conserva tief te worden. VEEL WERK, HOGE LONEN. Deze ommezwaai naar het con servatisme is, op zijn beurt, ge makkelijk te verklaren. Ruim tien jaren al verheugt Amerika zich in een groeiende welvaart, waarvan de arbeiders in hoge mate medeprofiteren. Nog nooit zijn de lonen zó hoog geweest, nog nooit het arbeidsaanbod zó groot. De student, die in zijn eigen onderhoud moet of wil voorzien, kan behoorlijk betaalde betrekkingen, die hem genoeg vrije tijd tot studeren laten, te over krijgen. De 40-urige werkweek is in bijna alle takken der industrie reeds lang een feit; het ideaal, waarnaar men streeft is nu de 30-urige werkweek. Zijn „job", waarvan hij immers niet meer behoeft te vrezen, dat hij hem kwijtraakt, is voor de Ameri kaanse arbeider niet meer het voornaamste. Dat is zijn vrije tijd. En om deze aangenaam door te brengen heeft hij de daar toe nodige dollars, een royale auto, een televisietoestel. Zijn vrouw kan het zich ge makkelijk maken zij heeft in haar huis alle arbeidsbesparende apparaten, die een vindingrijke industrie heeft kunnen uitden ken. Zijn kinderen gaan goed ge kleed, genieten een goede oplei ding en krijgen hun pleziertje. TOCH ONTEVREDEN Wanneer de Amerikaanse ar beider zich desondanks onbeha gelijk voelt, komt dit, doordat hij de kosten van het levensonder houd met sprongen omhoog ziet gaan. Maar dat is iets wat niet slechts hem, maar ook iedere an dere Amerikaan treft. En met de meeste andere Amerikanen zoekt hij de oorzaak daarvan in de internationale toestand, die WW* - Een der caissons, die werden gebruikt bij de afsluiting van de Braakman. Door W. KERREMANS 50) (Nadruk verboden). „Venkel, je kent je plaats niet. Je kunt hier maar niet in en uit lopen alsof het een kroeg is. Wanneer je mij iets te vragen hebt behoor jij je aan te melden bij mijnheer Grip van Overzij, die zal beoordelen of het nodig is dat je mij lastig komt vallen. Vergeet dat niet. Wat heb je?" „Ik heb", sprak Venkel, tot op zijn gebeente verkild, „een rap port geschreven over wat naar mijn mening in de stallen en zo veranderd zou moeten worden en nu wilde ik. Van Deurne nam het papier onwillig en verstoord aan en keek hem uit de hooogte en nors aan, wierp een blik op het rapport en gaf het Venkel terug. „Venkel", zei hij gemelijk, „je begrijpt je positie hier verkeerd. Ik heb een stalmeester gevraagd en niet iemand, die mij de les komt lezen. Als er iets te veran deren of te verbeteren is, dan zijn mijn zoons en ik heel goed in staat om dat zelf op te mer ken en te laten uitvoeren, daar voor behoef jij je tijd niet te ver spillen. Zie toe dat hetgeen ge beurd, goed gebeurt, zorg dat de paarden in conditie zijn en doe verder wat de beide heren en ik je zullen zeggen. Overigens niets. Heb je dat goed begrepen?" „Ik heb dat zeer goed begre pen", antwoordde Venkel met ijzerige nadruk, „en ik zal er naar handelen". „Dat verwacht ik ook". Diep teleurgesteld en verne derd gevoelde Venkel zich, ter neergeslagen. Hoe goed waren zijn plannen geweest, hoe nodig die veranderingen die hij had voorgesteld en inplaats van eni ge waardering, weigert die trot se man er zelfs kennis van te nemen. Hij ging naar de stal en onder hield zich met Koos de stal knecht. „Ben U bij de baas geweest?" vroeg Koos. Venkel knikte. Koos grinnikte. „Een lollige vent, niet? Je kunt zo echt gezellig met hem kletsen. Heb ie je niet op de thee ge vraagd? Bat doet ie mijn altijd". Venkel gaf geen antwoord en legde een zadel recht op de za- delstoel. „Is Gipsy al afgestapt van daag?" vroeg hij. „Neen nog niet. Misschien gaat jonker Charles er wel op uit." De twee zoons van Van Deur ne moesten door het personeel met jonker worden aangespro ken, hoewel zij geen adellijke ti tel hadden, maar „meneer" was niet patricisch. Venkel liep wat heen en weer en zocht of hij een werkje kon vinden. „U kunt wel zoeken, wacht meester", riep Koos, „maar U zult niks vinden, dat niet in or de is". „Zou je denken? En deze sin gel dan, is die wit? En dit hak stuk is dat gepoetst en die teu gels zijn die lenig? Neen man, in orde is dat allemaal niet. Kijk daar eens een losse splinter aan de latierboom, straks krijgt het paard die aan zijn been". „Dingen van niks, die krijgen allemaal een beurt. Daar heb ie de jonker al". De twee jonkers waren opge voed in het volle begrip van hun waardigheid en gedroegen zich stijf, voornaam en hautain te genover alle leden van het per soneel. „ZegehVenkel, hoe is het met de paarden? Is Gipsy af gestapt vandaag?" „Neen jonker, ik vroeg het juist aan Koos. Hij dacht dat U er op wilde rijden". „Hm.... ja.... neen.... straks, vanmiddag misschien. Neem hem in elk geval maar een uurtje aan de longe, maar niet laten sprin gen. Ik zou graag zien dat je Jen ny wat meer liet springen, dat kan een goed springpaard wer den". Venkel wilde zeggen dat niet Jenny maar Moor aanleg voor springen had, maar hij bedacht zich en zweeg. Hij haalde Gipsy en liet lusteloos het dier lang aan de longe draven, galopperen en stappen. Jonker Charles kwam nu en dan eens kijken en gaf wenken. Venkel hield de longe te strak, zei hij en dan weer te los. Hij moest meer meevoelen met het paard. Het longeren was niet zo gemakkelijk, vertelde hij, lang niet ieder kon dat. Venkel zweeg en verbeet zich. Hij bracht Gipsy terug naar zijn stal en begaf zich naar het ver trek dat voor het personeel was bestemd. Het had hem bij zijn nieuwe functie wel gehinderd, dat hij moest eten met de mei den. de knechts en de stalknecht en dat alleen de stom verwaan de butler een afzonderlijke be diening genoot, maar hij had zich daarin geschikt en gepoogd op vertrouwelijke voet te komen met de anderën. Dat ging gemak kelijk genoeg en een der dienst boden was naar zijn zin wel wat al te vertrouwelijk met hem. Hij ontweek haar, maar zij achter volgde hem met haar attenties en toen zij eindelijk begreep dat Venkel geen toenadering wenste, werd zij woedend als een ver smade vrouw kan zijn en belas terde hem bij de anderen. (Wordt vervolgd). Mevrouw Eleanor Roosevelt, weduwe van wijlen president Franklin Roosevelt van de Ver. Staten, heeft meegedeeld het eens te zijn met een professor, die had gezegd dat de commissie van het huis van afgevaardig den voor onderzoek naar on Amerikaans activiteit de Ameri kaanse reputatie in de rest van de wereld vernietigt. Mevr. Roosevelt zeide te wen sen, dat de sub-commissie van onderzoek van de senaat wordt afgeschaft en dat alles in het werk wordt gesteld om het bondsbureau voor onderzoek in zijn taak te versterken. Volgens een vraag-en-ant- woord-artikel in het Juli-num- mer van McCalls Magazine, zou zij in normale omstandigheden niet verhelen dat een vriend eens lid is geweest van de com munistische partij, maar zij zou er aan toevoegen dat hij nu een trouwe staatsburger is. Maar als ik te maken heb met een dergelijke hysterische toe stand, dat een verklaring van dit soort deze man de gelegen heid om zijn brood te verdienen zou ontnemen en indien ik wist dat er geen belangrijke redenen zijn voor het geven van een der gelijk getuigenis, zou ik weige ren, aldus mevr. Roosevelt. zijn land dwingt enorme verplich tingen in het buitenland op zich te nemen. Daarover moppert hij. Maar zijn ontevredenheid is geen radicale kracht meer, doch een conservatieve. De vertwijfe ling van de dertiger jaren, met hun grote werkloosheid, spoorde de arbeiders aan, hun steun te geven aan moedige experimen ten, ter verwezenlijking van nieuwe ideeën. Op het ogenblik hebben de arbeiders aan de goe deren der maatschappij deel; zij willen dit aandeel bewaren en verlangen naar een stabiliteit, waarin zij van hun welstand kun nen genieten. Het is typerend, dat de Ameri kaanse arbeider thans de rugge steun van een traditie zoekt. De wederopleving van de religieuze belangstelling, die in de laatste jaren is waar te nemen, vormt daarvoor een indrukwekkend be wijs. Zowel de rooms-katholieke kerk als de verschillende sekten, die onder de Amerikaanse arbei ders de meeste aanhang hebben, beloven zo'n stabiliserende tra ditie. LEIDING GEVRAAGD. Tegenover de verwarrende on zekerheid van onze tijd en de daaruit voor hem voortvloeiende gevaren zoekt de Amerikaanse arbeider ook een zekere leiding- Hij vindt die steeds minder bij zijn vakvereniging, omdat deze immers slechts het terrein van zijn arbeid bestrijkt. Wel is hij er zich van bewust, dat deze mis schien nog wat betere loontarie- ven voor hem bedingen kan. Maar cfat beschouwt hij als een vanzelfsprekendheid. In ieder ge val is hij niet bereid de vakver eniging in vraagstukken, die niets uitstaande hebben met de arbeidsverhoudingen, een aan spraak op leiderschap te geven- Waar hij naar zoekt, is een poli tieke leiding, die hem orde en stabiliteit op alle gebieden van het leven belooft. Natuurlijk heeft het conserva tisme der Amerikaanse arbeiders een nieuw karakter. Zij denken geenszins aan een terugkeer naar het „rugged ïndivudualism". naar het ongebreidelde individua lisme uit de pionierstijd; even min verlangen zij naar een (be- eindiging van de staatsbemoeiin gen, waaraan zij in de laatste jaren zoveel te danken hadden Veeleer streven zij naar het be houd van de bereikte zekerheid en de uitbreiding daarvan tot ge bieden, waarop deze nog niet aanwezig is. De Amerikaanse marine heeft verzocht om toewijzing van gel den voor de bouw van een derde vliegdekschip van 60.000 ton. Het eerste vliegdekschip van deze klasse, de „Forrestal", die 217 millioen dollar zal kosten, zal volgens de plannen in 1955 in dienst worden genomen. Het tweede, de „Saratoga", onge veer een half jaar later. Uit gepubliceerde verklaringen van de onder-minister van Ma rine voor een congrescommissie is gebleken, dat de Amerikaanse marine plannen maakt voor de bouw van een vliegdekschip van de „Forrestal"-klasse per jaar. tot 10 van deze schepen in ge bruik zullen ziin. Hij verklaarde, dat deze vlieg dekschepen alle bestaande ty pen vliegtuigen van de marine, ook de typen geschikt voor het vervoer van atoomhommen, kunnen opnemen, evenals de vliegtuigen, waarvoor plannen worden gemaakt. Henrijk Zaborski, een 26-jarige Pool, die uit gevangenschap in Siberië wist te ontsnappen, heeft voor radio-München verslag ge daan van zijn ondervindingen. Hij heeft vijf jaar in Russische gevangenschap doorgebracht, de eerste vier jaar wegens onder gronds anti-communistisch werk en een jaar voor poging tot ille gale grensoverschrijding van Russisch naar Duits-Polen. Onder de 35.000 gevangenen van verschillende nationaliteit in het kamp te Potma, op ongeveer 350 km afstand van Moskou, be vonden zich volgens hem o.a. Svetlana Kostioekowskaja, een ballerina van het Moskouse Bolsjoi-theater, die gehuwd is met een officier van de Ameri kaanse missie in de Sowjet-Unie tijdens de oorlog; verder de Sow- jet-generaal Kalinin, kolonel Stoe- katoeroff, voormalig Russisch militair attaché te Warschau en Konstantin Zaskjoff, schaakkam pioen van Georgië. In de Amerikaanse staten Texas, Oklahama, Arkensas en Louisiana verschroeien de ge wassen op het veld en komt veel vee om door de grote droogte, gepaard gaande met een hitte golf.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1953 | | pagina 5