Ramp
VOLKSGEZONDHEID
Sportnieuws
Het kanaal van Gent naar Terneuzen
m
Drie Nederlandse
zeerovers uit Tanger
uitgewezen
en
Medische wereld waakzaam
De „Lark" nog vermist
AGENDA
Februari,
maand van de
longontsteking
ainiiiüiitmiiiiiiiruiiiiinniiiiuiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimniminiiifiH
Drie Nederlanders, opvaren
den van het piratenschip „Esme"
dat op 4 October j.l. in de Mid
dellandse Zee 't schip „De Com
binatie" overviel en leegplunder
den, zijn op verzoek van de Ne
derlandse gezant in Tanger bij
een besluit van het internatio
naal bestuur buiten het territo
rium van dit gebied uitgewezen.
Het zijn de kapitein van de „Es-
me, E. J. E. en de beide opvaren
den F. B. en J. J. van D. Een
verzoek van de gezant is voorts
een uitwijzing bij het speciale in
stituut aldaar vereist.
De drie mannen zullen nu naar
Marseille worden overgebracht
om aldaar te worden berecht, zo
wordt vernomen.
Zoals bekend, kwam de „Es-
me" in de nacht van 4 October
langszij „De Combinatie". Ge
maskerde en gewapende piraten
besprongen het schip, overmees
terden de bemanning en zetten
de mannen gevangen in de ver
blijven. Eerst op 17 October ver
lieten de zeerovers het schip en
op 27 October kwamen de man
nen van „De Combinatie", uitge-
honeerd en bevuild op de rede
van Tanger aan. De rovers had
den voor een waarde van 100.000
dollar aan Amerikaanse sigaret
ten buit gemaakt, zoals later
was gebleken tijdens het proces
tegen de Amerikaan Sydney Pa-
ley, die tezamen met de voort
vluchtige Elliot Forrest de over
val op het Nederlandse schip had
beraamd.
Uit een door het voorlich
tingskan loor der Ver. Naties ge
publiceerd overzicht blijkt dat
de Verbondenen sinds 1 Juli '50
voor een bedrag van 605.811.183
dollar niet-militaire hulp heb
ben verleend-
Chaotische toestanden, zoals
die zich in de eerste Februari
dagen voordeden, vormen een
ernstige bedreiging van de volks
gezondheid.
Medisch Nederland is paraat
om eventuele epidemieën het
hoofd te bieden. Tegen sómmige
besmettelijke ziekten is reeds op
ruime schaal ingeënt.
Alle artsen hebben van de des
betreffende overheidsinstanties
een rondschrijven ontvangen
over het meest doeltreffende op
treden tegen een ernstige ziekte
als longontsteking.
Zonder buitengewone omstan
digheden is Februari ieder jaar
weer de maand, waarin een groot
aantal krachtige jonge mannen
plotseling met een flinke long
ontsteking in een ziekenhuis moet
worden opgenomen.
Dat er dit jaar heel wat meer
van dergelijke patiënten zullen
zijn, kan men op zijn vingers na
tellen. De Zeeuwen en de West-
Brabanders mogen dan al tegen
een stootje kunnen, er zijn be
paalde ontberingen, die ook door
het sterkste gestel niet straffe
loos verdragen worden.
's Winters dagenlang zonder
warmte en water en voedsel op
een donkere zolder huizen, uren
lang in een snijdende wind met
een geïmproviseerde vlag op het
dak staan zwaaien; het zijn be
proevingen waar menig gezond
mens beslist niet tegen bestand
is.
Op de rouw-Zondag van 8 Fe
bruari gingen in de kerk van het
veilige Aardenburg dan ook vele
woorden van ds Blom verloren
door de voortdurende hoest der
ontheemden van het zo zwaar ge
teisterde Schouwen, die zich on
der zijn gehoor bevonden.
DAG EN NACHT.
En dan de redders. Onder hen
waren er velen, die niet anders
dan een rustig en gemakkelijk
leven in de stad gewend waren.
Zonder kleren die daarop be
rekend waren, zonder dat hun
lichaam daarop getraind was,
stonden zij op platte en open
vaartuigen in de storm, sleepten
zij met natte voeten en ver
kleumde handen zware zakken
zand langs de dijken, overver
moeid van het dag en nacht door
werken.
Ook in het „achterland" was
alles mobiel. Jongens, die anders
in de beschutting van de muren
van een schoollokaal leefden, za
ten nu op het voorspatbord van
een brandweer auto, geld en goe
deren inzamelend voor de getrof
fenen.
Er is in dit achterland gewerkt
tot diep in de nacht, soms zelfs
Het Nederlandse m.s- „Lark",
waarvan wij gis.eren berichtten
dat het al sinds 10 Februari
wordt vermist in het Skagerrak,
is nog niet gevonden. Thans is
aan alle schepen verzocht,
nieuws over het schip door te
geven aan radio-Scheveningen.
tot vroeg in de morgen. En men
gunde zich bij alle vermoeienis
sen maar enkele uren slaap, om
dat alle helpende handen zo drin
gend nodig waren.
ETEN EN SLAPEN.
Er zijn nu 50.000 geëvacueer-
den, laten zij en ook degenen, die
in het rampgebied achterbleven,
proberen hun oude lichamelijke
en geestelijke conditie spoedig te
herkrijgen. Dat is een zware op
gave, want de innerlijke rust, die
daarbij zo dringend nodig is, zul
len zij moeilijk kunnen' vinden.
Laten zij erop toezien, dat hun
kinderen zo snel mogelijk de
weerstand terugkrijgen, die hen
voor ziek-worden kan behoeden.
Volwassenen die aan het red
dingswerk deelnamen of die op
andere wijze hulp verleenden,
moeten zoveel slapen en eten als
nodig is om weer geheel op
krachten te komen. Ouders van
kinderen, die in de weer zijn ge
weest, dienen er op toe te zien
dat zij zich geheel herstellen. Er
zijn vaak ongemerkt geweldige
lichamelijke prestaties geleverd;
het zien van de ellende heeft
velen een geestelijke knauw ge
geven.
De grootste bedreiging wordt
nu niet meer gevormd door het
water. Thans moeten wij ons te
weerstellen tegen de kwaadaar
dige longontsteking. Bij koude
rillingen met koorts en met ste
kende pijn in de rechter- of lin
kerzijde sture men dadelijk een
boodschap naar de dokter.
Dr. ALFR. BRIEDé.
HEDEN:
TERNEUZEN: Luxor Theater
8 uur: Biosc. De mijnen van
koning Salomo.
Concertgebouw, 3, 4, 5 en
6 uur: Reportage Waters
noodramp. 8 uur: Biosc. De
smokkelpoort van Azië.
BRESKENS: Gem. ontspan
ningslokaal, 10 uur: Solisten-
concours.
AXEL: Het Centrum, 6.30 en
9 uur: Biosc. De blauwe
sluier.
Em. Herman, hoek West.
straatZeestraat, 6.30 uur:
Grote Monster-biljartprijs
kamp.
MORGEN:
TERNEUZEN": Luxor Theater
2, 4.30 en 8 uur: Biosc. De
mijnen van koning Salomo.
Concertgebouw, 8 uur:
Biosc- De smokkelpoort van
Azië. 2.30 uur: Middagvoor
stelling.
Café Astrida, 7 uur:
Prijskaarting.
AXEL: Het Centrum, 4.15
uur: Bicsc. De blauwe sluier.
8 uur: Het gevloekte zeil
schip.
Terrein Watertoren, 2.30
uur: Voetbalwedstrijd Axel
De Baronie.
VOETBALPROGRAMMA
K. N. V. B.
ZONDAG 22 FEBRUARI.
EERSTE KLASSE A.
AjaxZwolse Boys; Wagenin-
genDe Volewijckers; Sneek
Enschedese Boys; Frisia—EDO;
DOS—RCH; VSV—Heracles.
EERSTE KLASSE B.
DWSStormvogels; 't Gooi-
Blauw Wit; HaarlemLeeuwar
den; Achilles-Enschede; AGOVV-
Vitesse.
EERSTE KLASSE C.
SpartaMW; Willem IIEx
celsior; SW-Emma; Theole—
VVV; SittardiaLONG AJulia
naBrabantia; BWHBS.
EERSTE KLASSE D.
FeijenoordEindhoven; ADO-
Xerxes; NACBleijerheideRBC
Maurits; NO AD—IH) VS; Lim-
burgiaDHC.
ZUID I.
TWEEDE KLASSE B.
MiddelburgTerneuzen; RAC
Rood Wit (W.); Internos—
Dosko; AxelDe Baronie.
DERDE KLASSE D.
BiervlietCorn Boys; Odio
Meto; RCSZeelandia; Vlissin-
genBreskens.
VIERDE KLASSE H.
OostburgRIA (W.)Koe
wachtSluiskil; HulstHonte-
nisse; PSK—EMM; Steen-IJzen-
dijke.
Door D. KEUR.
XIV.
Fig. 16. Slopen van de
vroegere duikersluis voor
afwatering van de Koe-
gorspolder in de oostelijke
kanaaldijk bij Sluiskil (25
Mei 1908).
Een interessante ervaring werd in 1952 nog opgedaan met de
duiker welke bij Sluiskil dienst had gedaan voor afwatering
van het aan de westzijde van het kanaal afgesneden gedeelte
van de Koegorspolder. Ter plaatse waar die duiker was gebouwd,
werd gedurende vele jaren aan de westzijde van de kanaaldijk
doorsijpeling van water waargenomen. Aangezien de hoeveelheid
doorsijpelend water van weinig of geen betekenis was, werd
daaraan geen verdere aandacht geschonken. Enkele maanden
geleden werd echter geconstateerd dat de hoeveelheid lekwater
belangrijk was toegenomen. Hoewel het doorstromend water
helder was, werd deze toestand niet van gevaar ontbloot geacht
en een onderzoek ingesteld naar de oorzaak van dit verschijnsel.
Uit dit onderzoek bleek, dat bedoelde duiker nog bijna over de
volle lengte aanwezig is en achterloops was geworden. Aan de
kanaalzijde waren de damplanken van de houten boordvoorzie-
ning slechts tot op het metselwerk van de duiker geheid, wat
betekende dat ze boven het gewelf slechts 1.50 m lang waren.
Aangezien ter plaatse het grondbeloop door de schepen geleidelijk
tot 2 m diepte is weggewoeld, ligt het voor de hand dat deze
toestand min of meer gevaarlijk werd geacht. Er werd dan ook
direct besloten aan de kanaalzijde vóór en dóór de duiker een
scherm van stalen damplanken te heien. Na het inheien van dit
scherm dat ter plaatse van de duiker door het metselwerk en de
houten fundering moest worden geslagen, (hetwelk zich vrij goed
liet uitvoeren) is de lekkage vrijwel geheel opgehouden.
AFSLUITDIJK IN HET AXELSE GAT.
Eén van de eerste objecten waarmede moest worden aangevan
gen, was ook het maken van de afsluitdijk in het Axelse gat.
Zolang hier het zeewater niet werd geweerd konden de dijken
van de te doorsnijden polders bezwaarlijk worden doorgegraven.
De sluiting van het Axelse gat is wel het meest spannende werk
van de gehele kanaalaanleg geweest. Niet zozeer voor het gedeel
te dat op het schor langs de brede geul moest worden aangelegd,
maar meer voor het gedeelte dat die geul zou kruisen.
Het gedeelte op het schor kon rustig worden aangelegd en
leverde geen moeilijkheden op. Dit kreeg een dwarsprofiel als in
fig. 14 is aangegeven. Voor het gedeelte dat door de 630 m brede
geul moest worden opgeworpen was het dwarsprofiel bepaald als
in fig. 17 is getekend.
De bodem van de af te sluiten geul lag ongeveer 4 i 5 m be-
dwarsprofiel afsluitdijk door geul axelse gat
ZinKiluk
Fig. 17.
neden gemiddeld hoogwater, terwijl het water bij ebbe te Sluiskil
ongeveer tot 3.75 H.W. afliep, zodat de geul dus bij laagwater
bijna droog viel.
Over de gehele lengte van dit dijksgedeelte werden zowel
onder de binnen- als de buitenzijde zinkstukken neergelaten, welke
uiteraard bij hoogwater moesten worden gezonken. Ze werden
in grote lengte's gemaakt. Zo werd in een brief van 25 Juni 1825
bericht dat een stuk was gezonken lang 220 m en breed 10.50 m,
met de opmerking erbij dat werd vertrouwd dat er nimmer stuk
ken van zodanige lengte hebben bestaan, veel minder met succes
bewerkt zijn.
De bodem van het af te sluiten gat bestond over de gehele
lengte uit zand, zodat de stukken op een vaste grondslag kwamen
te liggen. De ballast welke voor het zinken en beneden houden
van de stukken werd gebruikt bestond uit Doornikse steen en
schorgrond. De ruimte tussen de twee rijen stukken, welke tra-
peziumsgewijze werden opgezonken, de zogenaamde kleikist,
werd met schorgrond opgevuld. Met het zinken moest er rekening
mede worden gehouden dat zowel aan de binnen- als de buiten
kant van de dijk nog een flinke kleibekleding kon worden aange
bracht. De hoogte tot welke de stukken werden gezonken be
droeg ongeveer lm H.W.
Boven de aldus tot stand gekomen rijzendammen met kleikist
werd een kade van klei opgeworpen tot boven de gewone vloeden
om dan later de dijk tot de vereiste hoogte op te werken.
Aanvankelijk hadden de werkzaamheden een gunstig verloop,
niet alleen voor de afsluitdijk maar ook voor het graven van het
kanaal. Zo kon in bovengenoemde brief van 25 Juni worden be
richt dat de werken aan het kanaal nog allervoordeligst voort
gingen, op enige plaatsen tot volle diepte waren gevorderd, waar
bij nagenoeg geen overlast van grondwater werd ondervonden en
met het bedijken (afsluiten) van het Axelse gat was men zover
gevorderd dat de eerste rij zinkstukken over de volle breedte van
het gat (630 m) ongeveer gereed was. Er werd nog stellig op ge
rekend dat de afsluitdijk op de voorgeschreven datum 1 Sep
tember voltooid zou kunnen zijn. Deze wens ging echter niet
in vervulling.
Op 5 Juli kwam het alarmerende bericht dat er onlusten op het
werk uitgebroken waren. De oorzaak was niet direct met zeker
heid vast te stellen doch werd verondersteld te zijn gelegen in een
minder goede uitbetaling van de aannemer, hoofdzakelijk in ver
band met vergoeding van reiskosten.
Vele arbeiders moesten n.l. van elders worden geworven
omdat Zeeuws-Vlaanderen het benodigde aantal werk
krachten bezwaarlijk voor een zo groot object zelf kon
leveren. Op bepaalde tijden mochten deze arbeiders naar
huis en werden daarvoor als regel de kosten voor de boot
tocht naar de overzijde van de Schelde vergoed. De betaling
daarvan scheen de laatste keer achterwege te zijn gebleven.
De eerste berichten waren echter, zoals dat meesal gaat,
nog erg verward.
Een en ander, had tengevolge dat het geval heel wat stof deed
opwaaien, zoals wel blijkt uit het feit dat nog dezelfde dag een
detachement infanterie naar Terneuzen werd gezonden om orde
op zaken te stellen. Dit schijnt wel enige indruk gemaakt te heb
ben, men ging althans, zij het dan enigermate lijdelijk verzet
plegend, met het werk voort. Dat het uitbreken van de onlusten
als een ernstig geval werd beschouwd blijkt wel uit de uitvoerige
correspondentie die daarover later werd gevoerd.
Het zou te ver voeren daarop diep in te gaan. In hoofdzaak
kwam het hierop neer dat een nauwkeurig onderzoek werd inge
steld, of het arbeidsloon dat werd uitbetaald voldoende kon wor
den geacht om daarvan in het nodige levensonderhoud te kunnen
voorzien. Uitvoerige lijsten werden samengesteld waaruit de
kosten voor het levensonderhoud kon worden bepaald. Alle win
kels in de omgeving van het kanaal te Sluiskil en Terneuzen
werden bezocht om te noteren tegen welke prijzen de levens
middelen, dranken, enz. werden verkocht. Om een indruk te krij
gen wat de toen geldende prijzen waren, zijn in onderstaand
staatje de prijzen van de voorkomende artikelen genoteerd.
Artikel Prijs Tegenwoordige
prijs
1 roggebrood van 4 pond 0,28 1,40
14 pond boter 0,43 1,15
14 Goudse kaas 0,27 0,85
14 Neder 1. komijne kaas 0,20 0,80
Vt reuzelvet 0,40 0,55
14 kaarsen 0,35 0,50
14 spek 0,37 0,75
14 suikerij 0,15 0,50
14 j# koffie 0,77 2,04
14 thee 1,60 2,25
14 suiker 0,38 0,24
14 rijst 0,20 0,30
14 gort 0,13 0,22
14 geparelde gort 0,18 0,27
14 H zeep 0,18 0,26
14 droge vis 0,18 0,40
14 i» zoute vis 0,12 0,55
14 tabak 0,40 tot 0,32 3,75
een anker azijn 2,50 11,40
14 tonnetje pekelharing 7,12,50
1 stoop jenever 9*/i0 graad 1,10 18,75
1 oud Ned. kop (liter) meel 0,30 0,40
1 kop zout 0,13 0.30
Uit de ln het staatje opgenomen tegenwoordige prijzen blijkt
dat die gemiddeld ongeveer het 3-voudige van de in 1825 geldende
bedragen.
Op grond van de verzamelde gegevens concludeerde men dat
een dagloon van 1,50 genoeg was. Men meende dat de onlusten
niet een gevolg waren geweest van te lage lonen, maar dat die
moesten worden toegeschreven aan de volgende minder goede
toestanden.
Ten eerste zou er achterstand in de uitbetaling van de lonen
zijn, wat ontevredenheid wekte. In de tweede plaats zouden vele
arbeiders misbruik maken van sterke drank; 's Zaterdags en
's Zondags gingen ze zich daarin zo te buiten, dat ze 's Maandags
niet bekwaam waren om te werken en eerst Dinsdag op het werk
verschenen met gevolg, geen geld meer op zak en minder ver
diensten per week in vergelijking met degenen die geen over
matig gebruik van drank maakten. In de derde plaats zou er
minder soepel gewerkt worden door de onderaannemers tenge
volge van onjuiste organisatie van de aannemers en in de vierde
plaats zouden er bepaalde personen met het werkvolk in contact
gekomen zijn, die getracht hadden hen af te kopen voor andere
werken in het noorden van het land.
Inmiddels waren de ongeregeldheden wat geluwd en werd er
weer behoorlijk gewerkt. Door een en ander was het tempo van
de voortgang der werken wel wat vertraagd. Er was geen sprake
van dat op 1 September de dichting van de afsluitdijk, laat staan
het opwerpen tot de vereiste hoogte, gereed zou komen. Nu moet
wel direct worden opgemerkt, dat dit niet geheel aan de plaats
gehad hebbende onlusten mag worden toegeschreven. De gestelde
termijn was ook zeer kort. Dit neemt echter niet weg dat de
risico tengevolge van mogelijke stormschade toenam, naarmate
men later in het jaar kwam.
Eind Juli was men met het werk zover gevorderd dat de 280 m
lange dijk op het schor nagenoeg gereed was. Alleen moest een
gedeelte nog van een kleibekleding van schor- en vletgrond wor
den voorzien. De hoeveelheid grond die aan dit dijksgedeelte
was verwerkt, bedroeg 15275 m3, terwijl toen aan het eigenlijke
dichtingswerk door de geul een bedrag van ƒ22.500,was
besteed.
Begin Augustus begon het echter weer tegen te lopen. Niet
door onlusten onder het werkvolk maar door oorzaken van ge
heel andere aard.
(Wordt vervolgd.)
RES. TWEEDE KLASSE C.
Breskens 2Axel 2; Middel
burg 2RCS 2; De Zeeuwen 2
Terneuzen 2; Corn Boys 2Vlis-
singen 2.
ONDERAFDELING ZEELAND.
ZATERDAG 21 FEBRUARI.
TWEEDE KLASSE D.
AZVVTern Boys.
ZONDAG 22 FEBRUARI.
EERSTE KLASSE B.
RetranchementGroede.
RES. EERSTE KLASSE A.
Oostburg 2—Ria 2; Hulst 2—
Hontenisse 2; PSK 2—EMM 2;
Steen 2IJzendijke 2; Terneuzen
3Sluiskil 2.
ij»
RES. EERSTE KLASSE B.
iVlissingen 3—Breskens 3;
Axel 3Biervliet 2.
TWEEDE KLASSE A.
Middelburg 4Breskens 4;
Zuidzande 1—RCS 3; Zeelandia 3
Biervliet 3.
TWEEDE KLASSE B.
Graauw 1—Koewacht 2.
DERDE KLASSE A.
Hoofdplaat 2Walcheren 2;
Schoondijke 2RCS 2.
DERDE KLASSE B.
Rapenburg 2—Graauw 2; Hon
tenisse 4—Steen 3; Clinge 3~
Terneuzen 4.
BEPERKT PROGRAMMA IN
TWEEDE KLASSE B. EN
DERDE KLASSE D.
Langzaam, heel langzaam
zoekt het leven buiten de ramp
gebieden weer naar normale
banen. Men vindt dit weerspie
geld in het beperkte voetbalpro
gram, hetwelk de K.N.V.B. voor
dit weekend heeft vastgesteld in
de Tweede Klasse B en de Derde
Klasse D, waar vier wedstrijden
zijn uitgeschreven.
De Terneuzense rood-zwarten,
die met het eind van Februari
reeds in zicht nog maar zeven
keer in het veld zijn geweest,
zien zich in Middelburg voor een
zware opgave gesteld. Hun laat
ste optreden in Goes bood weineg
perspectief voor het verdere com
petitieverloop. Een overwinning
zou spelers en aanhang uiterst
welkom zijn en zou de precaire
positie op de ranglijst niet weinig
ten goede komen, maar wij dur
ven met de beste wil van de we
reld zelfs niet op een kleine zege
rekenen. Dit wil natuurlijk niet
zeggen, dat Terneuzen morgen
in Middelburg volstrekt kansloos
is. Misschien heeft de bespre
king van verleden week, waarbij
ook de training aan de orde is
gekomen, een heilzame invloed
gehad op de geest van het eerste
elftal. MisschienLaten wij
daarom de maanden, die komen,
met vertrouwen tegemoet zien.
In Axel komt een der kam-
pioenscandidaten op bezoek. Ook
voor de oranje-witten zit er wei
nig perspectief in de komende
wedstrijd. Wel zal De Baronie
alles moeten geven om het tot
een goed eind te brengen, want
aan de watertoren geeft men de
punten niet cadeau.
De andere wedstrijden gaan
tussen Brabantse clubs. RAC
ontvangt Rood Wit, hetgeen o.i.
een overwinning voor de thuis
club zal opleveren, terwijl DOS
KO van Internos moet winnen
om zijn kampioenskansen te be
houden.
DERDE KLASSE D.
De grote rivalen in de derde
klasse, Vlissingen en RCS, spe
len beiden thuis. Hier zal na de
komende Zondag dus niet veel
veranderen, want wij achten noch
Breskens noch Zeelandia in staat
de koplopers veel last te bezor
gen.
Biervliet ls, dunkt ons, sterker
dan de Corn Boys, zodat de na
komelingen van Willem Beu-
kelsz. de beide punten wel thuis
zullen houden.
ODIOMeto tenslotte is van
weinig belang. Een overwinning
voor de thuisclub is het aanne-
melijkst.
VIERDE KLASSE II.
In de vierde klasse gaan Hulst
en Hontenisse uitmaken wie op
de moeizame weg naar het kam
pioenschap de beste papieren ver
krijgt. De clubs staan samen
aan de kop van de ranglijst en er
is dus van een duidelijk krachts
verschil geen sprake. Wij hou
den het niettemin op Hulst,
welke ploeg stellig over meer
routine beschikt dan de concur
renten uit Kloosterzande.
Sluiskil trekt naar Koewacht.
Het zal een harde dobber worden
voor het dappere team, maar wij
geloven toch, dat de Sluiskille-
naars er wél in zullen slagen de
beide puntjes te veroveren.
RIA en IJzendijke staan even
eens voor moeilijke uitwedstrij
den, resp. tegen Oostburg en
Steen, die vooral op eigen terrein
als gevaarlijke tegenstanders
gelden. Toch menen wij dat de
bezoekende clubs met de eer
zullen gaan strijken.
PSK en EMM lopen niet veel
uit elkaar. Een gelijk spel lijkt
ons hier in de lijn der verwach
tingen te liggen.
