DE KERKEN EN DE WATERSNOOD
Onder de loupe
Sensationele berichten uit Perzië
w;ij
Herinneringen aan
Reimerswaal en Bommenede
De amnestie van de twaalf
veroordeelde Elzassers
ENGELS BLAD OVER DE STORM
iPaaorl
In 1421 deed het water
de klokken luiden
Deense militairen doen
weer dienst
Democratie
Ons land in den vreemde
Nederlands schip bij
Svensborg gestrand
Scherpe reacties in de W. Duitse
Bondsrepubliek
Petroleumijzerzilverlood
TWEEDE BLAD
Zaterdag 21 Februari 1953
8e Jaargang No. 2273
Kankerbestrijding
helpt
Rampenfonds
Reeds 40.000 uit
luciferactie
VRIJE ZE
„De Heere heeft gezeten over
den watervloed". Dat opschrift
lezen wij boven de gereformeer
de kerk in Buiksloot. Als er
ergens plaats was voor een der
gelijke tekst, dan was het daar.
Het kerkgebouw, in gebruik ge
nomen in 1915, werd op 14 Jan.
1916 edn prooi van de golven.
De watervloed in het gebied ten
Noorden van Amsterdam, die tal
van dorpen en stadjes aantastte,
spaarde Buiksloot en zijn nieuwe
kerk niet.
In alle Deense kazernes, waar
dienstplichtigen hebben geprotes
teerd tegen het jongste dienst-
plichtsbesluit der regering, dat
voorzag in ongelijke diensttijden
voor verschillende onderdelen
van de Deense weermacht (het
verschil bedroeg een half jaar),
wordt weer normaal dienst ge
daan. Tenminste 700 man hebben
tijdelijk geweigerd de militaire
discipline te handhaven.
Tien soldaten is insubordinatie
ten laste gelegd. Zes hunner zijn
afkomstig van het eiland Born-
Ook deze keer, nu de overstro
ming een zoveel uitgestrekter
gebied beslaat, zijn tal van kerk
gebouwen door het water geraakt
en zeker zal de schade groot zijn.
Het staat echter wel vast, dat
vrijwel geen enkele monumen
tale kerk bedoeld is dan een
historisch bouwwerk -door het
water is vernietigd. Tot heden
hebben de bedehuizen zich voor
treffelijk gehouden. Kerken zijn
beter bestand tegen een overstro
ming dan tegen een oorlog.
Overigens moet men niet ge
ring denken over de schade.
Vooral aan de kerken van jon
gere datum is vèel letsel toege
bracht. Om een geval te noemen,
dat veel weg heeft van Buiksloot
1916; in Moerdijk werd op Vrij
dagavond 30 Januari een nieuwe
Gereformeerde kerk geopend (de
oude is in de oorlog verwoest).
Zaterdag bracht men het splin
ternieuwe bedehuisje in gereed
heid voor jle Zondagsdienst.
Maar de eerste en enige bezoe
kers op die dag waren de golven!
Het water stond er weldra meters
hoog.
Middeleeuwse kerken zijn in
de regel gebouwd op de hoogst
gelegen plek in de dorpen. Vaak
werden ze in tijden van overstro
ming als schuilplaats gebruikt.
Bovendien was men gewend om
holm, waar de demonstranten het ze stevig te bouwen. Deze kerken
roerigst waren. I kunnen dus wel tegen 'n stootje.
De grote rede, die dr. Drees
heeft gehouden in de Tweede
Kamer, is door velen in ons land
gevolgd via de luidsprekers. De
volksvertegenwoordiging bevond
zich plotseling weer in ons hart.
Zij is daar helaas maar al te dik
wijls niet aanwezig.
Onze minister-president gaf
namens de regering rekenschap
van de getroffen maatregelen in
de noodgebieden. Wij wilden het
allen horen, want in deze dagen
houden wij oog en verstand op
de regering gericht. Velen zullen
de regeringsverklaring met vol
doening hebben gevolgd.
Men was bevredigd, dank zij
het directe contact tussen rege
ring en volk.
Wij willen pleiten voor een ge
regelder gebruik van de micro
foon in de zalen van de Staten-
Generaal. Dan zal ons volk weer
beter gaan mee-regeren en zich
opnieuw laven aan de democra
tie. Want in Nederland werkt
het systeem uitstekend, alle cri-
tiek ten spijt. Door de waters
nood en zijn gevolgen zijn wij
daar nog eens op bijzondere wij
ze van overtuigd geraakt.
In de afgelopen weken heeft sensatie-lustige buitenlandse pers
ns land zich meer bekendheid wel voor.
in de wereld verworven dan ooit.
Iedereen weet waar Holland ligt
endat het verdronken is.
Menig vreemdeling verwondert
zich erover, dat er op Schiphol
nog vliegtuigen kunnen landen.
Men denkt direct in het water te
stappen.
Deze gedachtengang is aange
kweekt door de buitenlandse
pers, die de ramp nog erger heeft
gemaakt dan zij reeds was. Dat
heeft de hulpverlening geweldig
bevorderd, maar het doet schade
aan onze handel en industrie. Er
zijn gevallen, waarin wij export
orders onze deur voorbij zagen
gaan, omdat men meende, dat
alles in het water lag.
Als bewoners van Nederland
hebben wij een taak. Wij zullen
onze buitenlandse vrienden en
relaties op korte tijd een juist
beeld van de stand van zaken
moeten geven. Dat heeft weinig
nadelige invloed op de hulp,
maar het kan ons zakenleven al
leen maar goed doen. Dus in alle
brieven naar het buitenland
schrijve men liever over onze
goede industrie en de vele han
den uit de polders, die nu elders
werk vragen dan over water, wa
ter en dode koeien. Daar zorgt de
Het Nederlandse vrachtschip
„Viking", dat met een lading
kokoskoeken op weg was van
Hamburg naar Svenborg (Füh-
nen) is in de Sont gestrand. De
schipper heeft hulp van de hand
gewezen, daar hij van oordeel is
dat ziin vaartuig op eigen kracht
vlot kan komen. Een en ander is
het gevolg van slecht zicht en
ijsgang.
Liever dan een bedrag voor
hulp boeken wy een order, die
werk brengt, onze producten naar
het buitenland voert en de Ne
derlandse naam een magische
klankt geeft in den vreemde. Die
Nederlanders toch; nu staan ze
met hun klompen in het water
en nóg produceren ze!
Maar de bedehuizen van klei
nere kerkformaties, als regel in
de laatste zeventig jaar ge
bouwd, staan dikwijls op lage
plaatsen en zijn maar al te vaak
van wankele makelij. Bouwkun
dige waarde hebben ze niet;
waarmee echter niet gezegd is,
dat de betrokken gemeenten niet
gedupeerd zouden zijn. Volgens
onze gegevens zijn in heel het
rampgebied tien van deze kerkjes
verwoest of ernstig beschadigd.
Kleinere schade aan kerken
moet in zeker zestig gemeenten
worden gedragen. Onder die
„kleine" posten vallen verwoest
meubilair, stoffering, verwar
mingsinstallaties of kachels, mo
toren, ruiten, kerkboeken enz.
Soms is de schade moeilijk in
geldswaarde aan te duiden. Zo
heeft de Lutherse gemeente van
Vlissingen haar archiefstukken
in het water aangetroffen. Der
gelijke verliezen zijn onherstel
baar.
Ook in plaatsen waar men nog
tijdig maatregelen kon nemen om
de vloeren en banken vrij te krij
gen, was de schade soms aanzien
lijk.
Te Heinenoord bracht men in
derhaast alle lopers en matten
in veiligheid op de preekstoel.
Maar het water nam ook de kan-
seltrap tree voor tree, zodat de
vreemde bergplaaas wel hoog
maar niet droog bleek te zijn.
VERDRONKEN PLAATSEN.
In het verleden hebben zich
talrijke overstromingen voorge
daan, waarbij de kerkgebouwen
het zwaarder te verduren had
den. Zo wordt gezegd, dat tij
dens de stormvloed van 1682 het
water in Tholen zo hoog stond,
dat alleen de torenspits boven de
golven uitkwam. Dit lijkt ons
overdreven. Zeker onjuist is het
welbekende watersnoodliedje:
En temidden van de
[rommel, rommel,
Dreef de torenspits van
[Bommel, Bommel!
De torenspits van Zaltbommel
is nog altijd zoek, zoals ieder zien
kan, die met de trein het oude
stadje aan de Waal passeert.
Maar deze spits verdween niet
door het water van haar hoge
standplaats, doch door het vuur;
zij verbrandde namelijk in 1696. J
Beroemd is de verdronken stad
Reimerswaal, die in de 17e eeuw
een prooi van de golven werd.
Nog een enkele keer worden de
restanten van de stad (in de Oos-
tersche'l de bij Tholen) gezien op
een zandplaat. Ook de omtrek
ken van een kerk-plattegrond
de stad telde eertijds verschei
dene kerken en kloosters wor
den dan aangewezen.
Een andere verdronken plaats
is Bommenede op Noordelijk
Schouwen. Dit dorp werd op 16
Januari 1682 geheel geïnundeerd.
Van lieverlede stortten de huizen
in, maar geruime tijd bleef het
verlaten kerkgebouw eenzaam in
de zee staan, totdat het water
ook dit bouwwerk vernielde.
DE PLOMPE TOREN.
Op Zuidelijk Schouwen trekt
aan de zeekant bij Burgh een
vreemde verlaten toren de aan
dacht, genoemd de Plompe To
ren. Het is een kerktoren zon
der spits, het laatste restant van
het kerkgebouw in Koudekerke
op Schouwen, een plaatsje dat
tengevolge van langdurige over
stromingen geheel ontvolkt
raakte. En dan zijn er de dorpen
op Noord-Beveland. Wissekerke
werd in de jaren 15301532 zo
geteisterd door de zee, dat het
hele dorp verdween. Pas in 1652
toen het eiland bedijkt was, her
bouwde men de kerk ten teken
dat het dorp weer bewoond kon
worden.
Ook het dorp Kats maakte
deze geschiedenis mee en voorts
Kortgene. Heer Philip van Bors-
sele, die in de Middeleeuwen het
dorp bezat, liet er een kerk bou
wen, waar men voor de zielsrust
van zijn moeder „ten eeuwigen
dage met acht priesters de zeven
getijden zingen zoude, alle dagen
met drie zingende missen". Maar
van dat „ten eeuwigen dage"
kwam niet veel, aangezien ook
deze kerk in 1532 door de golven
werd verzwolgen. De kerk stortte
in, maar de toren hield alleen
stand in de baren. Hij was in
1681 nog stevig genoeg om er een
nieuwe kerk tegenaan te bou
wen.
Nadat in 1421 de St. Elisabeths-
vloed 300 dorpen ten onder deed
gaan, verschenen weldra de ver
halen van klokgelui uit torens
diep onder water. Dergelijke
verhalen, konden natuurlijk ge
makkelijk ontstaan na een ramp
van zulk een omvang. Een
ramp, waarvan de sporen nog
niet uitgewist zijn.
Ook in het gedeelte van de
vroegere Zuiderzee, dat nu
Noordoostpolder heet, hebben
verzonken kerkgebouwen een rol
gespeeld. Vissers uit Urk en
Schokland vertelden, dat het
uitermate gevaarlijk was om te
vissen boven Nagelen, een der
verdronken dorpen. Men zou
daar kans lopen om met de net
ten vast te haken aan de grafzer
ken op het kerkhof der verdwe
nen plaats
H. DE JONG.
Het Koningin Wilhelmina-fonds
voor de kankerbestrijding prijst
zich gelukkig een steentje tot
leniging van de nood te kunnen
bijdragen; niet uit eigen kasmid
delen, doch door een luciferactie.
Zoals bekend brengt het fonds
de K.W.F.-lucifers op de markt
met een toeslag van 5 cent per
pak van 10 doosjes, welke toeslag
aan de kankerbestrijding ten
goede komt.
Er is nu besloten de K.W.F.-
lucifers voorlopig cn onder een
speciaal etiket als „Rampluci
fers" uit te brengen. Dezelfde
toeslag komt dan aan het ram
penfonds ten goede.
Op 7 Februari werden de eerste
ramplucifers reeds afgeleverd.
Dit was mogelijk, doordat alle
arbeiders van de fabrieken te
Eindhoven en Breda belangeloos
overwerkten. Het loon en over-
werkgeld voor 8 uur arbeid wer
den aan het rampenfonds afge
staan.
De directie van de N.V. Ver-
eenigde Hollandsche Lucifers
fabrieken verdubbelde niet alleen
dit bedrag, doch nam tevens het
besluit de genoemde toeslag van
5 cent per pak met 10 ten bate
van het rampenfonds te verho
gen.
De K.W.F.-lucifers zijn door
grossiers en winkeliers met sym
pathie ontvangen. Reeds werden
meer dan 8.000.000 doosjes be
steld.
Als eerste bijdrage uit de luci
feractie heeft de directeur van
het Koningin Wilhelmina-fonds
een chèque van ƒ40.000 voor het
rampenfonds overhandigd.
De raad van de republiek
Franse senaat heeft Donder
dagavond met 174 tegen 79 stem
men het wetsontwerp goedge
keurd, waarbij amnestie wordt
verleend aan de twaalf Elzassers
die vorige week wegens het aan
deel dat zij hadden in de uit
moording van het Franse plaats
je Oradour, zijn veroordeeld.
De senaat schrapte een clau
sule uit het ontwerp, waarbij de
orde van de natie aan de 642
slachtoffers van Oradour wordt
toegekend. De senaat vond het
niet juist dat de slachtoffers on
derscheiden worden bij dezelfde
wet waarbij de misdadigers am
nestie wordt verleend.
De socialist noemde het „onze
delijk" dat het wetsontwerp tege
lijkertijd eer bewijst aan de
slachtoffers en „hun moorde
naars vergiffenis geeft".
Een andere socialistische sena
tor, Lamousse, van wie zeven
familieleden te Oradour werden
gedood, zei dat het wetsontwerp
schijnt vast te stellen dat een
Fransman een Fransman straffe
loos kan doden.
Premier Mayer verwierp de be
weringen dat de regering het be
rechten van de misdadigers van
Oradour te lang had uitgesteld.
Als minister van justitie had,
Mayer, naar hij verklaarde, ge
tracht de berechting eerder te
doen geschieden, maar er waren
onvermijdelijke vertragingen op-
Een Engelsman ïs erin ge
slaagd een reis door heel Perzië
te maken en naar Engeland terug
te keren met gedetailleerde rap
porten over de fabelachtige rijk
dommen aan grondstoffen, die
Perzië de wereld wil aanbieden.
Deze Engelsman, A. H. Gol
ding, is met toestemming van
Mossadeq naar Perzië vertrok
ken, toen de andere Britten het
land moesten verlaten. Hij be
weert enorme depóts met ijzer
erts en chroom, mangaan, anti
monium, zilver en zwavel te heb
ben gezien en van een Perzische
firma een concessie voor zes
maanden te hebben gekregen om
deze voorraden op de wereld
markt te verkopen. In ruil wil
len de Perzen locomotieven,
spoorwegmateriaal en machines
voor land- en mijnbouw ontvan
gen „Ik weet, aldus heeft Gol
ding tegenover de pers verklaard,
dat mijn verhaal op een sprookje
uit de Duizend-en-één-nacht zou
kunnen lijken, maar ik heb alle
bewijsstukken meegebracht".
Golding toonde daarop vele
monsters met chemische analy
ses, waaruit een ijzergehalte
bleek van 66 procent; koper van
een gehalte van 62 procent pn
chroom met een gehalte van 58
procent.
Perzië, aldus Golding, heeft tot
aan zijn breuk met Engeland
geleefd van de opbrengst van de
petroleum en het heeft zijn an
dere minerale rijkdommen een
voudig verwaarloosd. Maar nu
reeds na een eerste onderzoek
kan men verzekeren, dat wan
neer deze mineralen op de we
reldmarkt verschijnen, zich grote
veranderingen zullen voltrekken.
„In Semnam", aldus Golding,
„aan de grenzen van de Zout-
woestijn, ongeveer 250 km van
de Kaspische Zee, heb ik 500.000
ton ijzererts gezien, die klaar
zijn voor transport en die zo aan
de oppervlakte worden gevonden.
In deze zelfde streek zijn nog
zes andere ijzermijnen. Het ma
teriaal wordt op de meest primi
tieve manier gewonnen, maar
de mogelijkheden zijn onbe
grensd. Er zijn ook ijzermijnen
in Sjamsabad en de reserves van
deze erts, die van een zeer hoog
gehalte is, worden op een mil-
lioen ton geschat. In deze streek
zijn ook loodlagen met een ge
halte van 70 procent.
Op negentig kilometer afstand
van dit gebied heeft men ons op
muilezels naar de Zilvervallei
gebracht en daar heb ik een ko
lonie van 300 technici en arbei
ders aangetroffen, die op zoek
waren naar zilver. In Bandar
Abbas in het Zuiden heeft men
mij zwavelvoorraden getoond, die
volgens de Perzen de rijkste op
aarde zijn. Ik heb ook de rijk
dommen van Perzië aan chroom
en mangaan kunnen aanschou
wen. Maar de sleutel voor de
hele export is het rijdend mate
rieel. De spoorverbindingen oe-
staan al, maar de buitenlanders
zullen locomotieven en vracht
wagons moeten leveren, opdat de
voorraden van de grondstoffen
naar de havens gebracht kunnen
worden. Ik hoop, dat Engeland
op deze grote mogelijkheden zal
ingaan, want als Engeland dit
niet doet, kan Perzië locomotie
ven krijgen uit Japan, uit West-
Duitsland of uit Hongarije. Wan
neer de reeds gedolven voor
raden verkocht zijn, zal men ma
terieel voor een grootsere en
systematischer exploitatie kun
nen kopen, zodat de voortzetting
van de productie verzekerd is.
De „Manchester Guardian" wijdt
een hoofdartikel aan de ramp,
die de lage landen en Engeland
heeft geteisterd. Onder de „kop"
„Storm", schrijft het blad:
door
Allan Penning
31)
(Nadruk verboden.)
„Aha, Amoy! Nu begint er licht
in de historie te komen. Daar zit
vrees ik, mijn geachte vrind Hus
sein Abdullah bin Said achter...
Tja, dat zal het wezen. Mijnheer
wil me even waarnemen, omdat
ik zijn gore chartertje niet wilde
accepteren..."
„En waarom wilde U dat dan
niet accepteren? Een charter is
een charter," vroeg Bill McLeod.
„Omdat ik nattigheid voelde,
omdat ik juist zo'n gek gevoel
had, dat Hussein mij wilde ge
bruiken voor precies hetzelfde,
waarvoor ze me nu aan de ket
ting leggen. Clandestien vervoer
van wapenen! Zekerheidshalve
had ik in de charterpartij van het
woord „lading" „legale lading"
gemaakt en daartegen protesteer
de vriend Hussein zó allemach
tig heftig, dat ik maar geen ver
dere woorden over het geval heb
vuil gemaakt. En nu probeert
mijn vriendelijke vriend me er op
deze manier in te draaien, maar
ik zal 'm helpenLaat direct
een sloep strijken, Bill, ik ga
naar de havenmeester en zal dat
zaakje 'seven recht zetten."
Peter Wins zat meer dan een
uur in het wachtlokaal van het
havenkantoor te antichambreren.
Toen kreeg hij de boodschap, dat
de havenmeester die dag geen
tijd had hem te ontvangen en dat
er morgen nog een dag was.
De volgende dag herhaalde zich
hetzelfde spul, alleen kreeg hij
na twee volle uren wachten het
dood-doenertje. De derde dag zat
Peter weer in dezelfde wachtka
mer, waar hij zo langzamerhand
een stuk van het meubilair was
geworden. Traag kropen de wij
zers van de klok over de wijzer
plaat. Van tien uur werd het elf
uur en na een verder half dozijn
Sigaretten te hebben gerookt, was
het twaalf uur.
„Wie is die havenmeester van
jullie eigenlijk, dat ie het zó druk
heeft?" vroeg hij aan de klerk,
die in de portiersloge zat.
„Kapitein Robinson, maar hij is
net weggegaan en komt vandaag
niet meer terug."
Met een onderdrukte verwen-
sng ging Peter weg.
„Aha", dacht hij, „mijn vriend
uit PenangKapitein Robin
son, die nu eindelijk zijn kans
krijgt om revanche te nemen...
Maar tenslotte is een havenmees
ter alleen maar Toean Besar en
er is nog een Toean Kandjeng
boven hem. We zullen dan ook
maar 'seen papieren brief aan
de Toean Kandjeng schrijven."
Aan boord teruggekomen, nam
hij een indrukwekkend stuk pa
pier en gaf hij „met de verschul
digde eerbied" aan de gouver
neur der kolonie te kennen, dat
hij, Peter Wins, gezagvoerder van
het stoomschip „Ping Ho", het
welk liggend ter rede van Hong
kong" protest wenste aan te te
kenen tegen de vuige aantijgin
gen hem en zijn lading aange
daan door de betreffende haven
autoriteiten, als gevolg waarvan
zijn schip aan de ketting was ge
legd. Voorts protesteerde hij, en
dat natuurlijk ook weer „met de
verschuldigde eerbied" tegen de
behandeling, die hij van kapitein
Robinson, havenmeester, had on
dervonden en verzocht hij, met
nog meer eerbied, op de inter
ventie van de gouverneur te mo
gen rekenen. „Hetwelk doende
enz."
Waartoe het laatste diende en
wat het betekende, was Peter
Wins niet volkomen duidelijk,
maar het stond netjes.
Nadat hij het papieren geval
met een zekere trots aan Bill had
laten zien, waarvoor hij beloond
werd met de woorden „U zou een
aardig schoolmeestertje kunnen
worden als de „Ping Ho" niet
meer vrijkomt," calligrafeerde
hij het adres van Z. E. de gouver
neur op een enveloppe van mon
ster-formaat en plantte hij in de
linkerbovenhoek het woord „Ur
gent," waardoor de kans bestond,
dat z'n epistel niet langer dan een
week onder een loodje zou komen
te liggen.
Peter Wins was er in stilte van
overtuigd, dat zijn brief als een
bliksemstraal zou inslaan, dat de
gouverneur met zijn vuist op de
tafel zou bonken en de verwens
te havenmeester ogenblikkelijk
op het matje zou roepen.
In gedachten zag hij reeds het
dikke mannetje met het wiebe
lende pince-nétje zijn nederige
verontschuldigingen maken aan
de gezagvoerder van de „Ping
Ho" en eigenhandig de zegels
van de luiken verbreken.
Maar dag na dag verstreek zon
der enig teken van leven van de
autoriteiten en toen hij zich bij
de gouverneur meldde, kreeg hij
te horen, dat zijne excellentie niet
kon ontvangen.
(Wordt vervolgd.)
Een natuurramp is een doel
treffend middel om de mens zijn
nietigheid in herinnering te bren
gen. Hij mag dan een hoop druk
te maken over atoomenergie,
maar een storm uit het N.W.
maakt nog immer de zeeën ge
vaarlijk en kan zijn huis, dat ver
land-inwaarts ligt, vernietigen.
In een wereld vol van politie en
geld-verdienen wordt te weinig
aandacht besteed aan de meest
elementaire menselijke noden en
bescherming tegen de elementen.
De ramp, die het Britse stadje
Lynmouth verleden jaar trof,
toonde reeds aan, dat een rivier
nog niet getemd is, ook al heeft
men in tijden geen last van een
overstroming gehad.
De afgelopen weken hebben
bewezen, dat duizenden en nog
eens duizenden woningen in En
geland en de lage landen nog al
tijd bedroevend slecht tegen de
Noordzee beschermd zijn, als een
krachtige wind landinwaarts
waait.
En de tragische ondergang van
de „Princess Victoria" bewijst,
dat de modernste aller schepen
nog altijd een speelbal van de
zee is. Hoewel de resultaten van
het onderzoek, dat naar deze
ramp wordt ingesteld, nog niet
bekend zijA, bestaat er weinig
twiifel over, dat de ondergang
van het schip te wijten is aan
het feit, dat de twee grote deu
ren, die zich aan de achterzijde
van de scheepsromp bevonden
waardoor auto's de ruimen bin
nen konden rijden door het
watergeweld zijn ingedrukt. Mis
schien denken we te lichtvaard'g
over het vervoer van auto's over
zee; het kan zijn, dat de construc-
getreden door de debatten in het
parlement over de wetgeving in
zake de oorlogsmisdaden en door
moeilijkheden bij het opsporen
van de daders.
Mayer bracht de moeilijkheden
van Elzas in de oorlog in her
innering en hij bewees eer aan
de slachtoffers van de moord in
Oradour.
De amnestie is, aldus Mayer,
geen amnestie voor de misdaad.
De misdaad was volledig veroor
deeld. De amnestie sprak ook
een oordeel uit over de rechters.
Het enigste doel van de amnes
tie is het handhaven van de na
tionale eenheid, aldus Mayer.
Na de stemming over het wets
ontwerp keurde de senaat een
voorstel goed tot het opstellen
van een officiële „erelijst van
vaderlandslievende martelaren
van 19401945" om de namen te
bewaren van de Fransen, „die
door de Hitleriaanse barbaars-
he:d zijn vermoord".
De burgemeester van Oradour-
sur-Glane en negen burgemees
ters van omringende plaatsen
hebben Donderdagavond een be-
stuursstaking van veertien dagen
afgekondigd als protest tegen de
amnestie voor de twaalf in het
proces-Oradour veroordeelde El
zassers.
De staking zal heden beginnen.
Van de openbare gebouwen zul
len de vlaggen halfstok hangen.
De burgemeesters handelden
in overleg met de vereniging van
de familieleden van de slacht
offers van Oradour.
Uit Bonn werd Donderdag ge
meld dat Lammerding, de com
mandant van de voormalige SS-
divisie „Das Reich", en van de
eenheid die Oradour heeft uitge
moord, deel uitmaakte, zich in
het gebied van Wiesbaden ver
borgen houdt.
Een woordvoerder van de
Britse commissie voor Noord-
Rijnland-Westfalen verklaarde
dat Britse autoriteiten bezig zijn
het bewijsmateriaal te bestude
ren dat Frankrijk ter ondersteu
ning van zijn verzoek tot uitleve
ring van Lammerding bij de
Britse autoriteiten heeft inge
diend. Hij zei dat Lammerding
uitgeleverd zal kunnen worden
indien een voorlopig onderzoek
van het bewijsmateriaal aantoont
dat er sprake is van moord vol
gens het Duitse recht.
DUITSE REACTIES.
De Franse amnestiewet voor
de Elzasser veroordeelden in het
proces-Oradour heeft in de
bondsrepubliek terstond levendi
ge en scherpe reacties doen ont
staan. Deze gaan er alle van uit,
dat het recht ondeelbaar moet
zijn en dat er geen verschillend
recht mag bestaan voor Fransen
en Duitsers, die aan dezelfde
handelingen hebben deelgeno
men.
Van liberale zijde wordt ver
klaard, dat men in Bonn in rege
ringskringen verwarrende uit
werkingen op juridisch gebied
verwacht, wanneer de Elzassers
verschillend zouden worden be
handeld. De Westduitse minister
van Justitie, Dehler, heeft ver
klaard: „Wanneer men van
schuld spreekt, dan is de rechts
positie van een veroordeelde ge
lijk, onverschillig of hij als Duit
ser of als niet-Duitser in de Waf-
fen-SS werd gedwongen. Een
verschillende behandeling bij ge
lijke strafrechtelijke schuld lijkt
mij ondraagbaar daar zij spot
met de grondslag van de gelijk
heid voor de wet. De erkenning
van een tweezijdig recht zou tot
onmogelijke gevolgtrekking lei
den".
De in Dusseldorp verschijnen
de „Mittag" schrijft dat Frank
rijk zich tot amnestie gedwon
gen ziet om binnenlandse moei
lijkheden te ontgaan. Het moet
er volgens het blad echter van
bewust zijn, dat het daardoor
„zeer veel grotere moeilijkheden
op internationaal gebied schept.
„Want in Duitsland zal niemand
het begrijpen, dat in dit geval
tweeërlei recht voor Elzassers en
Duitsers zou moeten bestaan.
Wanneer volgens westelijk ge
zichtspunt recht gesproken was,
dan zouden waarschijnlijk alle
beklaagden van Oradour vrijge
sproken hebben moeten worden,
daar zij kunnen aantonen, dat zij
op bevel hebben gehandeld", al
dus het blad.
tie van deze moderne boot te
wrak is geweestMaar, zo
vervolgt het Engelse blad, al
toont een noodlottige stormramp
de mens zijn kleinheid, 't brengt
ook de goede kanten van de men
selijke samenleving naar voren.
Er waren helden op de „Prin
cess Victoria", toen het schip
zonk; helden onder hen, die
trachten hulp te bieden; èn in de
lage landen èn in Oost-Engeland
hebben talloze mensen geholpen
zoals bij weinig gelegenheden te
voren. En de hulp duurt voon!