BREDA in DEN HAAG Het proces te Oradour Atoomvloot en andere schandalen 642 mensen vonden de dood De plannen voor een Europese Landbouwgemeenschap Valt kettingverkoop onder loterijwet WEERSVERWACHTING HOOGWATER ZON- en MAANSTANDEN nr> De Koningin naar Arnhem Frankering bij abonnement: Terneuzen Directeur-Hoofdredacteur I. van de Sanüe Redactie-adres: Noordstraat 5557 Terneuzen Telefoon 2510 NA 5 uur 2073 Gironummer 38150 Abonnementsprijs: 5,20 per kwartaal; per maand ƒ1,75; per week 42 cent. Losse nrs 8 ct. DE VRIJE ZEEUW ZATERDAG 17 JANUARI 1953. 8e Jaargang No. 2243. Verschijnt dagelijks Uitgeefster N.V. v/h Firma P. J. van de Sande, Terneuzen Advertentieprijs: per mm 12 ct.; minimum pet advertentie 1,80. Rubriek Kleine Advertenties: 5 regels 75 cent; Iedere regel meer 15 cent. Vermelding: Bureau van dit Blad, of: Adres Bureau van dit Blad 15 cent meer. Inzending advertenties tot 's namiddags 2 uur Voor het Maandagnummer: Zaterdags 11 uur (Van onze Haagse redacteur). Het is al zeven-ontsnapte-ge- vangenen wat de klok slaat in Den Haag. Grote belangstelling was er, gelijk te verwachten viel, voor de interpellatie, die minis ter Donkers partijgenoot In 't Veld daarover tot hem richtte. Maar noch de interpellant zelf, die een bijkans oneindig aantal vragen stelde, noch de heer Wen- delaar, die een VTij scherpe toon bij de op het antwoord van de minister gevolgde discussie deed horen, maakten veel indruk. Dat deed wel de minister zelf, omdat men gevoelde, dat het bij hem ernst was. Niets verbloemde hij; niets verschoonde hij, maar wel bleek hij een tegenstander van krachtig ingrijpen. Wat uiteraard de gemiddelde Nederlander niet wist, hoorden wij thans: Breda is een gevange nis, die voor 'n groot deel levens, lang gestraften bergt. Een ge vangenis dus, waar gevangenen met zware vergrijpen zijn, voor wie ontsnappen de enige uit komst lijkt; die bovendien gepro beerd kan worden, omdat het lot dezer gevangenen bij een misluk king er toch niet erger op wordt. Men kan in een dergelijke gevan genis een humaan stelsel toepas sen, maar de maatregelen tegen ontsnapping moeten er strenger zijn dan elders. Thans zal men mitrailleurs plaatsen op de mu ren /an deze gevangenis. Men heeft een alarmstelsel aange bracht, dat onmiddellijk kan werken; men patrouilleert bui ten de muren. Best, maar had dat niet tevoren kunnen gebeu ren? Gaat een directeur-generaal van het gevangeniswezen, die geacht mag worden de toestand van elke gevangenis in het bij zonder te kennen, vrij uit, wan neer in zodanige gevangenis blijkt, da+ niet het uiterste is ge daan om ontsnapping te voorko men? De directeur-generaal zat rus tig op de tribune, toekijkend op zijn critici daarbeneden, in ge zelschap van de substituut-offi cier van justitie ,die al evenmin als de minister tijdig werd ge waarschuwd. In gezelschap ook van de di recteur, een der besta, die wij hebben, verzekerde de minister. Wij nemen het graag aan, maar hij moet dan toch over een erva ring beschikken, die hem op het beslissend moment anders had doen handelen dan hij deed. MEN SLIEP Het bedenkelijkste zijn wel de fouten, die het opsporings-appa- raat vertoonde. Het identificatie bureau sliep; het departement was niet te bereiken; de minis ter zelf werd terwijl hij ver moedelijk toch wel telefoon aan huis zal hebben eerst door een toevallige omstandigheid bijna een etma&l later van het gebeur de in kennis gesteld. Hij is toen onmiddellijk naar Breda gegaan; hij heeft enkele maatregelen ge nomen, die eigenlijk door lagere autoriteiten reeds tevoren geno men hadden kunnen worden. Maar de vogels waren gevlogen, en al is de regering te Bonn be reid ze als misdadigers te erken nen het onderhoud dat een der leden van de bondsdag met een dezer ontsnapten had, zonder hem onmiddellijk aan de politie uit te leveren, wijst op een men taliteit, die weinig succes voor spelt voor de nasporingen in Duitsland. Vooral wanneer men bedenkt, dat dit bondsdaglid van de vrijzinnige partij was, dus niet een dergenen, die men neo-nazis- me of soortgelijke gevoelens in de schoenen kan schuiven De indruk, die dit alles heeft achtergelaten, is droevig. En dit komt in een tijd laten wij het niet uit het oog verliezen dat op handelingen van de justitie ook elders wel enige aanmerking kan worden gemaakt. Nederland is en naar wij aannemen nog altijd terecht trots op de on kreukbaarheid van zijn rechter lijke macht. Wanneer men echter de blik wendt naar Haarlem en ziet, dat daar een rechtercommissaris, verbonden aan de inmiddels op geheven bijzondere rechtspraak, zich wegens meineed en het op maken van een vals proces-ver baal zal hebben te verantwoor den, dan komt er iets over de ge middelde Nederlander, dat hij niet begrijpt. Dan herinnert hij zich, dat de Haarlemse justitie enkele maanden geleden fabri kanten door een poltiemacht van wel 150 man deed gevangen ne men, terwijl ze spoedig daarop moesten worden vrijgelaten. Maar deze beschuldigde, die tegen medio Maart is opgeroe pen, zet zijn gewone leven voort; legt als wethouder van Bloemen- daal een openlijke verklaring van onschuld af, die reeds door zijn collegae in de raad aanvaard wordt en dient zelfs een klacht in wegens belediging tegen de betrokken subst.roff icier. Voor een gewoon mens is dit alles on begrijpelijk. Gelijk het ook onbe grijpelijk is, dat tegen de daders van de aanslag op de Indonesi sche militaire attaché van het hoge commissariaat door het openbaar ministerie zulke onge woon hoge straffen werden ge- eist. Een aanslag, die met moord had kunnen eindigen, dient zwaar te worden gestraft. Toch heeft de rechtbank het openbaar ministe rie op deze weg niet gevolgd. De straffen zijn mild geweest en de gestraften zijn, hoewel één hun ner in voorarrest de volledige straf nog niet had uitgezeten, on middellijk in vrijheid gesteld. juist, dat de maatstaf is aange legd, die voor een gelijk misdrijf andere omstandigheden ook geldt. Tegenover Indonesië ze ker, dat het met het recht tegen over Nederlandse ingezetenen nu waarlijk niet al te nauw neemt. Dat dit alles door de vele uit Indonesië gerepatrieerden met belangstelling wordt gevolgd, spreekt vanzelf. Ook zij moeten erkennen, dat het, zodra men In donesië verlaten heeft en zelfs wanneer men daar is niet ge makkelijk is om een juist oor deel over de toestand te vellen. Sommigen zien verbetering, zij het voorlopig nog niet op econo misch gebied; anderen vrezen elke dag voor een uitbarsting, al weten zij niet precies, in welke richting deze zal gaan. Wij kun nen menen dat wij los van Indo nesië zijn, maar in wezen zijn wij het niet. Dat gaat niet alleen om de belangen, die velen daar nog hebben, al zijn deze tot kleine af metingen ingeschrompeld. Het gaat ook om het land zelf, want velen van hen, die redenen en recht hebben verbitterd te zijn, denken nog steeds met liefde aan dat land en aan een groot deel van het volk dat daar woont, te rug. Niet slechts de veiligheid van degenen, die in Indië zijn, maar ook onze eigen veiligheid is nog altijd een vraagstuk, dat in de residentie velen bezighoudt. Zelfs in het voorlopig verslag van de Eerste Kamer is nog eens duide lijk tot uiting gekomen, dat men een meer afdoend antwoord wil de op de vragen, die indertijd prof. Gerretson heeft gesteld. Sommigen menen nu, dat men dat antwoord heeft gekregen door de verklaring, ook uit het Atlantisch hoofdkwartier, dat de veiligheid en integriteit van Ne derland worden verdedigd op ge lijke wijze als die van de andere landen, bij het Atlantisch Pact aangeslotenen. Toch klinkt dit alles wat vaag, vooral wanneer men de laatste ontwikkeling van onze betrekkin gen met Amerika ziet. Die gaat niet alleen om economische za ken, maar ook om geheel onze financiële basis. Het staat nu wel vast, dat Ame rika aan de Nederlandse rege ring de gelegenheid heeft gege- ven zelf voor verdere dollarhulp te bedanken, maar doet de rege ring dit niet, er toch een einde aan zal maken. Daartegenover heeft Truman, ook tegenover Europese landen, die geleverd hebben in grote mate ach ter het ijzeren gordijn, een heel wat schappelijker houding aan genomen. Men hoopt dus nog al tijd het beste. Zij die verantwoordelijkheid dragen, sluiten de ogen niet voor het feit, dat de basis van ons volksbestaan, de basis dus ook van de betrekkelijke voorspoed van het afgelopert jaar, gelegen is in de verbintenissen, die wij met andere landen weten te kweken. Met Amerika in het bij zonder, omdat tal van Ameri kaanse maatschappijen zich hier hebben gevestigd, hetzij direct, hetzij door dochter- of zuster maatschappijen. Gaat het Ame rika goed. dan gaat het ons goed; gaat het Amerika slecht dan EN EEN KLEIN GEHEIMPJE. Wij zijn en blijven nu eenmaal regeringsstad, en hoe zwijgzaam onze brave ambtenaren ook zijn, er druppelt hier meer door dan zelfs in de hoofdstad Amsterdam laat staan dus in grotere en klei ne provinciale hoofdsteden. Wij hebben ook nog altijd dank zij het corps diplomatique een echte society. Als zich daar wat af speelt, weet „heel Den Haag" het direct. Er gebeuren daar wel eens ra re dingen, want op een partij, die op Oudejaarsavond een der leden var. een aanzienlijk gezantschap gaf, zijn twee dames uit de socie ty, die een paar jaar geleden van man verwisselden, tegenover el kander komen te staan en heb ben een conversatie gevoerd, die in deze kring niet paste. Toen de heren er aan te pas kwamen, liep het tussen hen bijna op bak keleien uit te midden van de pre- cieuse schatten van de gastheer. Den Haag fronst het voorhoofd maar het gnuift inwendig DE KWESTIE INDONESIë. Heeft de rechtbank wellicht het gevoel gehad, dat hoge straf fen werden geëist terwille van Indonesië? Dan lijkt het ons De Amerikaanse minister van Marine, Dan Kimball, heeft verklaard, dat Amerika over 10 tot 15 jaar goede vorderingen zal hebben gemaakt bij de bouw van een vloot, welke geheel door atoomkracht zal worden aangedreven en geleide projec tielen zal kunnen afschieten. Hij hoopte, dat tenminste acht van de twaalf vliegdekschepen, waarvoor plannen bestaan, door kernenergie zullen worden aangedreven en dat er torpedo- bootjagers zullen worden ge bouwd, die een soortgelijke vorm van energie zullen gebrui ken. De Amerikaanse marine heeft opnieuw 4 Martin Viking raket ten besteld, die zich met een maximum-snelheid van 9200 km per uur 320 km boven de aarde kunnen verheffen. Deze raketten zouden, indien zij ge noeg brandstof konden bevat ten, in ruim 41 uur de maan kunnen bereiken. Er zijn reeds 10 Viking-raketten voor de ma rine gebouwd, maar deze zijn op één na, niet meer bruikbaar als gevolg van de experimenten, die er mee zijn uitgevoerd. NIEUW JAARSRECEPTIE VAN H. M. DE KONINGIN. Donderdagmorgen heeft H. M. de Koningin, vergezeld door Z. K. H. Prins Bernhard, in het paleis op de Dam te Amsterdam het Corps Diplomatique ter Nieuwjaarsreceptie ontvangen. De erewacht was betrokken door een compagnie van 100 man Jagers van het Garderegiment Grenadiers en Jagers, met het vaandel van de Jagers en de drumband. Verder was hierbij ingedeeld de koninklijke militaire kapel onder leiding van de kapitein Rocus van Yperen. Het geheel stond onder leiding van de kapitein van de Jagers, C. Kerkvink. H. M. Koningin Juliana en Z. K. H. Prins Bernhard begeven zich naar het paleis. Voor het gerechtshof van Bor deaux is Vrijdag het proces voortgezet tegen zeven Duitsers en veertien Elzassers, die ervan worden beschuldigd betrokken te zijn geweest bij de massamoord, welke in Juni 1944 door leden van de Duitse S.S.-divisie „Das Reich" op inwoners van het dorp je Oradour-sur-Glane werd ge pleegd en die aan 642 personen het leven kostte. 86 voormalige leden dezer S.S.- divisie, die ook schuldig worden geacht, konden niet worden opge spoord, daar zij öf gesneuveld öf vermist zijn. De hoogste in rang onder de thans terecht staande beklaagden is de voormalige sergeant-majoor van de Duitse S.S. Karl Lenz, een veteraan van de strijd tegen de Russen, die in 1939 vrijwillig dienst nam. Donderdag is het horen van Lenz begonnen. Hij wierp alle verantwoorde lijkheid voor de Oradour gepleeg de gruweldaad van zich. Hij zeide noch bij het met machinegewe ren en automatisch vurende ge weren beschieten der slachtof fers, noch bij het in de as leggen van de huizen van het dorp, waardoor doden en gewonden ge lijkelijk verbrandden, betrokken te zijn geweest, hetgeen de rech ter bijtend deed opmerken: „U was ongetwijfeld als toerist aanwezig, niet?" De voorzitter van de rechtbank bracht in herinnering dat geble ken is, dat Lenz zich voor de kerk heeft bevonden, waarin de bijeen gedreven vrouwen en kinderen met schoten werden gedood of gewond, waarna het gehele ge bouw in brand werd gestoken". „En wat deed u daar dan?" luidde zijn vraag. „Luitenant Barth (een der 86 beklaagden, die bij verstek zullen worden berecht) zeide mij te blij ven waar ik was", antwoordd Lenz. „Hoe lang?" vroeg de voorzit ter. „Een ogenblik maar", ant woordde Lenz. „Wel een zacht baantje voor een sergeant-majoor, vindt u zelf niet?" vroeg de rechter vinnig. De Oostfront-veteraan bloosde tot achter zijn oren, doch ant woordde niet. De voorzitter van de rechtbank merkte op, dat ser geant Boos, een der twee vrijwil lig bij de S.S. in dienst getreden Elzassers (de overigen hebben verklaard hiertoe te zijn gedwon gen), heeft verklaard, dat Lenz het bevel voerde over een terecht - stellingspeleton. Lenz had eerder toegegeven na de schietpartij naar een schuur te zijn gegaan, waar hij een blik had geworpen op daarin gebrachte lijken. „Ik zag" er ongleveer twintig", ver klaarde Lenz, toen hem dit in herinnering werd gebracht. Hij bleef echter ontkennen aan de moordpartij in de kerk te hebben deelgenomen. Op verzoek van de rechter gaf Lenz vervolgens op een tegen de wand van de rechtszaal hangen de kaart aan, waar luitenant Barth en zijn peleton, bewapend met twee machinegeweren en automatisch vurende geweren, vele inwoners van het dorpje, die zich in schuren en stallen hadden verborgen, neerschoten. Lenz verklaarde later rond het dorp te hebben gelopen en te heb ben gezien dat alle huizen in brand stonden. „En u heeft daar niet aan mee gedaan?" vroeg de rechter. „Neen", antwoordde Lenz. De rechter vroeg de gewezen S.S.-sergeant-majoor vervolgens of het waar was, dat „het vuile zaakje in de kerk" uitsluitend door onderofficieren was opge knapt. „Er waren ook soldaten bij", aldus Lenz. Een andere beschuldigde, de voormalige soldaat Herbert Daab, verklaarde dat Lenz' ver klaringen juist waren. Een vol gende beklaagde, de gewezen sol daat Degenhardt, kon echter Lenz' verklaringen niet ontken nen of bevestigen, daar hij in het geheel niet te Oradour was ge weest. Slechts één vrouw wist met brandende kleren aan het bloed bad in de kerk van Oradour te ontkomen, door zich door een venster te werpen. Vele vrouwen en kinderen, die door de schoten slechts gewond waren, vonden de dood in de vlammen, toen de kerk in brand werd gestoken. Vóór de aanvang der zitting werd vernomen dat de verdedi gers der Duitse beklaagden een brief van generaal Lammerding, destijds bevelhebber van de S.S.- divisie „Das Reich", hebben over gelegd, waarin deze verklaart dat majoor Dickmann, die het be vel voerde over de S.S.'ers, die te Oradour hebben huisgehouden, aldaar in strijd had gehandeld met een hem gegeven bevel. De generaal schreef destijds op dracht te hebben gegeven de verantwoordelijken voor het ge beurde te Oradour voor een mili tair gerechtshof te dagen. De volgende beklaagde was de gewezen Duitse soldaat Fritz Pfeufer. Deze vertelde indertijd bij geruchten te hebben gehoord dat de bevelhebber van het derde bataljon der S.S.-divisie „Das Reich" Kampfe, van zijn bevel zou zijn ontheven in verband met het gebeurde te Oradour. Pfeufer gaf voorts toe deel te hebben uitgemaakt van een te- rechtstellingspeleton, dat een groep van twintig boeren in een schuur had neergeschoten. Hij zeide dit te hebben gedaan op be vel van kapitein Kahn, die even eens bij verstek wordt berecht. „Na de terechtstelling in de schuur gelastte kapitein Kahn het in brand steken van het ge hele dorp", vervolgde Pfeufer. „Ik ben echter op straat geble ven. Ik zag, hoe andere soldaten de huizen binnendrongen en ze in brand staken". Vervolgens werd de beklaagde Hermann Frenzel gehoord. Deze was 17 jaar, toen hij bij het ge beurde te Oradour werd betrok ken. Hij verklaarde dat kapitein Kahn het bevel had gegeven het dorp te omsingelen. Frenzel gaf toe te hebben gehoord tot hetzelf de terechtstellingspeleton als Pfeufer. Hij zeide dat een zekere Baier, op bevel van luitenant Barth, de terechtstelling had ge leid. Frenzel deelde voorts mede dat een aantal andere S.S.-ers te- zelfder tijd op ongeveer dertig meter afstand in een schuur een andere groep boeren had doodge schoten. In antwoord op een vraag van de voorzitter verklaarde Frenzel dat kapitein Kahn en een onder officier de gewonden had afge maakt, naar hij meende met een schot in de nek. Hij verklaarde tenslotte nog, toen hem werd gelast te vuren, dit te hebben gedaan, zonder op een der slachtoffers te mikken. Vervolgens werd de zitting verdaagd. In een te Bonn gehouden pers conferentie heeft minister Mans. holt aangedrongen op spoedige verwezenlijking van de plannen voor oprichting van een Euro pese landbouwgemeenschap. Wij hebben geen tijd te verliezen, zo verklaarde hij. De minister heeft de plannen tijdens een tweedaags bezoek aan de Westduitse hoofdstad be sproken met kanselier Adenauer en de Westduitse minister van Landbouw, W. Niklas. Hij deel de mede tijdens de besprekingen, welke hij onlangs in Denemar- ken heeft gevoerd, de indruk te hebben gekregen, dat de Denen, die aanvankelijk de neiging had den een afzijdige houding aan te Op 28 Januari zal koningin Juliana een bezoek aan Arnhem brengen om het nieuwe gebouw voor de ouden van dagen „Huis en Haard" te openen. Daarna brengt H. M. een bezoek aan de instellingen en tehuizen voer ouden van dagen, die te Arnhem in de loop van 1952 zijn inge richt. Het betreft hier de drie gasthuizen, de sociëteit voor ouden van dagen op het Roer- mondsplein en de Kohlmann- stichting. De officier van justitie bij de rechtbank te Den Haag wenst in hoogste instantie uitgemaakt te zien of de z.g. kettingverkoop onder de loterijwet valt. i In dit verband heeft hij ho ger bercep aangetekend tegen een vonnis van de Haagse rechtbank, waarbij de Hage naar O. werd veroordeeld tot 'n boete van 1 wegens overtre ding van de loterijwet. De kan tonrechter te Den Haag had O. in eerste instantie, in afwijking van de eis van de ambtenaar van het O. M., ontslagen van rechtsvervolging. Het betrof hier een ketting verkoop van nylonkousen door middel van bonnen. Degene die deze verkoop organiseert begint er gemeenlijk mee een aantal vrienden of kennissen (a) vier bonnen te geven om de zaak aan het rollen te brengen. Deze -1 bonnen moeten aan anderen worden verkocht a raison van i 2,50 per stuk. Geeft nu a de namen van 4 kopers aan de or ganisator op, dan kreeg hij in dit geval 6 paar nylonkousen toegestuurd. Elk der kopers koopt weer 4 bonnen van de or ganisator die hij moet verko pen. Zijn deze verkocht dan krijgt hij 6 paar nylonkousen, die hem dus in feite op 2,50 komen en zo rolt de sneeuwbal voort. iNu vallen in dit verband on der de loterijwet die handelin gen waarbij men geen overwe gende invloed kan uitoefenen op het resultaat. En dit zou het geval kunnen zijn als de markt zo verzadigd is, dat men de bonnen niet meer kwijt kan en het dus een gokje gaat worden of men ze al dan niet van de hand kan doen. nemen, er thans meer voor be ginnen te voelen de plannen voor een landbouwgemeenschap te steunen. Minister Mansholt gaf als zijd mening te kennen, dat het geen zin heeft te trachten alleen met de zes landen van de Europese kolen- en staalgemeenschap een landbouwgemeenschap te begin nen. Reeds aan de oprichting van de landbouwgemeenschap moet door veel meer landen worden deelgenomen en dit was de reden, waarom hij een bezoek aan Denemarken had gebracht. De minister verklaarde zich tegen het Franse denkbeeld aan vankelijk alleen voor bepaalde landbouwproducten, zoals wijn en tarwe, een gemeenschappelij ke markt in te stellen. De op te richten gemeenschap dient "naar zijn oordeel alle landbouw producten te omvatten. Naar de Oeutse Presse-agen- tur meldt, had minister Mansholt de lachers op zijn hand, toen lljj in antwoord op de vraag van een Duitse journalist, of de Ne derlandse 'andbouw speciale wensen een aanzien van Duits land heeft, zeide: „Een zo groot mogelijke uitvoer tegen zo hoog mogelijke prijzen". medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt geldig van Zaterdag ochtend tot Zaterdagavond. WEINIG WIND. Op vele plaatsen mist, overi gens droog weer met hier en daar opklaringen. Weinig wind en lichte dooi. ZONDAG 18 JANUARI. v.m. n.m. Breskens 3.37 4.01 Terneuzen 4.12 - 4.36 Hansweert 4.52 5.16 Walsoorden 5.02 5.26 MAANDAG 19 JANUARI. Breskens Terneuzen Hansweert Walsoorden v.m. 4.23 4.58 5.38 5.48 n.m. 4.50 5.25 6.05 6.15 ZON MAAN v.m. n.m. 17 8.40 17.01 9.42 19.54 18 8.39 17.04 10.13 22.52 19 8.38 17.04 10.13 22.52 20 8.37 17.06 10.26 21 8.36 17.08 10.41 0.17

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1953 | | pagina 1