TOTALE VERANDERING IN OORLOGVOERING Zoals de Russen vliegen Nieuw-Guinea en de grondwetswijziging in Nederland Japanse aanval op Borneo Kans op vrede nu groter? Balik-Papan één vuurzee ZWARE REGENVAL IN ITALIË Overleed Stalins oudste zoon tijdens de oorlog? PUROL GENEEST Oorlogservaringen van een Terneuzenaar TWEEDE BLAD Zaterdag 10 November 1951 7e Jaargang No. 1881 Onlangs verraste de democratische senator Brien MacMahon, voorzitter van de commissie voor atoom energie van het Amerikaanse Congres, zijn collega s met een rede, waarin hij uitriep, dat de tijd is geko men om de zogenaamde conventionele wapens door atoomwapens te vervangen. Zijn uitlatingen baarden groot opzien, in het bijzonder omdat MacMahon be kend staat als een man, die weet wat hij zegt en in alle atoomzaken goed thuis is. enorme uitbreiding. Einde van New-Yorkse havenstaking Het spannende kwartiertje, dat de Russische diplo maat Malik in de Parijse lucht heeft doorgemaakt, deed vele herinneringen als verbleekte beelden op leven. Het is interessant daarover iets te vertellen, omdat de Russische luchtvaart in onze dagen een on derwerp is van voortdurende speculatie. De erkenning van de gelijkwaardigheid van de Rus sische jachtvliegtuigen met die van Amerikaanse ma kelij heeft het Westerse superioriteitsgevoel m het luchtruim wel belangrijk doen devalueren, doch er blijven in dit gevecht om de suprematie nog steeds enkele winstpunten voor ons Westerlingen. De „Crams" antwoordt generaal Scholten DE VRIJE ZEEUW Revolutie in het atoomkamp Niet slechts in het Congres, ook in het Pentagon, het ministerie van Defensie, was de sensatie enorm. Een samenhang met een eerder afgelegde verklaring van president Truman, waarin over .fantastische nieuwe 'wapens" werd gesproken, lag immers voor de hand. Maar wat later maakte Lovett, die generaal Marshall als minister van Defensie was opge volgd, duidelijk dat het woord „fantastisch" niet geheel correct was, omdat de president waar schijnlijk doelde op de ,,atoomgra naten" en "baby-atoombommen", die het experimentele stadium reeds lang te boven waren en op het ogenblik voor levering gereed zijn. Ici ieder geval begreep ook de leek onmiddellijk dat het bestaan van dergelijke lichte" atoomwa pens de gehele oorlogvoering der toekomst zal beïnvloeden. Want wanneer er naast de steeds ge vaarlijker en ook steeds kostoaar- der wordende super-atoombommen nu ook kleine atoomwapens ko men, betekent zulks, dat de atoom wetenschap de tot dusver bestaan de factor van de „kritieke groot te" heeft overwonnen. Deze maakt het nodig, zo zware atoombommen te maken, dat slechts de mach tigste bommenwerpers ze konden vervoeren. Bovendien moeten ei nieuwe materialen gevonden zijn, waaruit atoomwapens in zo grote hoeveelheden kunnen worden ver vaardigd, dat zij aan de totale defensiebehoefte van de Ver. Sta ten voldoen. Dit nu is bevestigd door de minister van Luchtvaart. Finletter, een man met grote ken nis van atoomkwesties. Bovendien is bekend, dat de ma rine opdracht tot de bouw van een door atoomenergie gedreven duik boot en de luchtmacht opdracht tot de constructie van een dito vliegtuig hebben gegeven. De der de strijdkracht, het leger, is dag en nacht bezig met de verbetering van de „atoomkoppen" voor artil lerie-granaten en raketten*. Inderdaad is het gehele Amerikaanse atoomprogramma, dat onder leiding van de „Atomic Energie Commission" staat en een negeringsmonopolie is, in de laat ste jaren in een adembenemend tompo uitgevoerd en uitgebreid. In tegenstelling nfct de lange termijnen van vroeger v\ orden atoombommen nu om de twee of 3 maanden in het kader der proef nemingen tot ontploffing gebracht en 'kleine atoomwapens worden in de laatste tijd met steeds kortere tussenpozen beproefd. Wie de landkaart bekijkt, die onlangs door de A.E.C. is gepubli ceerd en deze vergelijkt met de iri 1945 door deze instanties uitgege ven kaart, zal verbaasd zijn over het grote aantal atoomfabrieken laboratoria en proef terreinen, dat in 5 jaar tijd uit de grond is ge stampt. Enorme sommet! werden in de atoomfabrieken gestoken. Zo is voor het Savannah-project in Zuid-Caroüna, waar de waterstof hom zal worden gemaakt, reeds 1 milliard dollar beschikbaar ge steld. De door de „Carbide and Carbon Company" geëxploiteerde fabriek voor de vervaardiging van uranium-235 in Oakridge (Tenes- see), die oorsponkelijk 500 millioen dollar kostte, is nu uitgebreid, waarvoor 200 millioen dollar nodig was. Een nieuw bedrijf, dat als aan vulling moet dienen van de instal laties te Oakridge, wordt thans voor 500 millioen dollar in Padu- cah (Kentucky) gebouwd. General Electric, Du Pont en andere fir ma's werken met de regering aan verdere projecten samen eii hoe wel het regerings-monopolie en dus de regerings-controle abso luut zijn, wordt toch 90 procent van het personeel door de par ticuliere industrieën betaald. REDEN TOT HOOP. Eigenlijk is de ontwikkeling nauwelijks meer bij te houden. De door MacMahon uitgesproken me ning, dat met de uitgave voor conventionele wapens kan worden bespaard, wordt nu door alle des kundigen gedeeld en door de leden van het Congres als juist aan vaard. Evenzo is een ieder hier het er over eens, dat het bezit van tactische atoomwapens een revo- lutionnaire verandering in de oor logvoering betekent. En vrijwel al gemeen gelooft men, da', deze technische vooruitgang eerder een reden tot hoop dan tot vertwijfe ling biedt n-1- hoop voor de mil- lioenen mensen,, die totnogtoe vreesden, dat er slechts één alter natief was: een langzame onder werping der mensheid aan een voortdurend groeiende communis tische heerschappij, of een totaio vernietiging door atoombommen. Nu opent zich een derde moge lijkheid, ti.l. om de vijand op de plaats van de agressie zelf tege moet te treden en hem uit het veld te slaan met een vuurkracht, die elke overmacht aan mankracht van de tegenstander te niet zal doen. Wellicht moet men er zicli voor hoeden aan deze ontwikkeling een al te grote be token's toe te ken nen. Maar aan de andere kant be hoeft men niet over hpt hoofd te zien, dat deskundigen Zoals de lei der van Atomic Energie Commis sion,, Gordon Dean, ernSt'g me nen, dat die mogelijkheid van ver mijding van een wereldomvatten de oorlog thans is gekomen. Vrijdag hebben de stakende hn- veriarbeiders te New York beslo ten het Werk te hei-vatten. De langste staking, die de haven van New York ooit heeft gekend, rs hiermede geëindigd. 26 Dagen achtereen heeft het werk in de haven bijna geheel stil gelegen. De stakers protesteerden tegen een nieuwe arbeidsovereenkomst, die hun vakvereniging had goed gekeurd. Op ruim 100 schepen heeft het werk stil gelegen en goederen ter waarde van ongeveer 1 milliard dollar werden opgehouden. Na een) besloten vergadering van 4 uur met vertegenwoordigers van de stakers heeft het hoofd van een commissie van onderzoek van de staat New York, Edward Corsi, verklaard, dat de stakers het werk zouden hervatten. Volgens de nieuwe arbeidsover eenkomst werden de lonen met 10 dollarcent verhoogd tot 2,10 dollar per uur. De stakers willen een verhoging van 25 dollarcenten per uur en andere voorzieningen. Deze kwestie is nog niet beslist. MALIK IN DE MIST Om te beginnen: waarom kwam de Russische escadrille met de UNO-delegatie met zo grote ver traging in Parijs aan? Enkel en alleen omdat de Russen het altijd te kwaad hebben in slecht-weer- vliegen. Men zou denken, dat zij Na een bezoek van de Neder landse hoge commissaris, de heer Lamping, aan de Indonesische minister-president, Dr. Sukiman, deelde Dr. Sukiman het volgende aan Aneta mede: N-aar aanleiding van de medede lingen, die de heer P. Scholten in zijn hoedanigheid van hoofdleider der Ambonese woonoorden in Ne derland aan het ANP' heeft ge daan, vraagt de CRAMS (commis sie rechtspositie Ambonese mili tairen en schepelingen) de aain- dacht van de pers voor haar me- ming, „dat de in de CRAMS vrije lijk 'en democratisch verenigde kampraden der Ambonese woon oorden in Nederland door de heer Scholten van 't begin van zijn op treden als hoofdleider stelselmatig overal zijn huiten gehouden" en dat de heer Scholten als een dic tator, steunende op het geweld van de door hem ingezette rijkspolitie, allerlei maatregelen tracht door te voeren". De CRAMS deelt voorts mede dat 'wegens het optreden van de heer Scholten in de Ambonese woonoorden „De Biezen" en „De Schaffelaar" te Barneveld een strafklacht is ingediend, daar de „ingevolge bevel van de heer Scholten door de rijkspolitie ge pleegde gewelddadigheden tegen Ambonezen, die geen enkel straf baar hebben gepleegd of daarvan verdacht worden, in de rechtstaat Nederland door de rechter stellig zullen worden gestraft." „Wij hebben thans een ant woord ontvangen op de vragen, die gerezen zijn in verband met het voornemen tot wijziging van de Nederlandse grondwet. Dit antwoord wijkt niet veel af van hetgeen daaromtrent reeds was bekend geworden. Verdere stap pen van de zijde der republiek Indonesië zullen afhangen van een bespreking in de kabinets raad. Op een vraag of er thans een volledig beeld van de kwestie is verkregen, antwoordde Dr. Suki man (bevestigend, waaraan hi toevoegde: „Wij hopen, dat deze moeilijkheid uit de wereld zal worden geholpen". COMMUNIQUé VAN DE HOGE COMMISSARIS. Het Nederlandse hoge commis sariaat heeft over deze aangele genheid een communiqué uitge geven, waarvan hier de tekst volgt: „De Nederlandse hoge commis saris heeft Donderdagmiddag aan de Indonesische minister president het antwoord overhan digd van de Nederlandse regering ring gestelde vragen aangaande de voorgenomen herziening van de Nederlandse grondwet. Dit antwoord luidt als volgt: Zoals bekend geeft artikel 1 van de Nederlandse grondwet 'n opsomming van de delen van het koninkrijk, doch dit artikel werd na de overdracht d£r souvereini- teit aangepast dan de huidige toestand, welshalve als nieuwe tekst werd voorgesteld: „Het koninkrijk der Nederlan den omvat het grondgebied van Nederland, Suriname, de Neder landse Antillen en Nieuw-Gui- nea". Immers, de souvereiniteit over Indonesië werd overgedragen met uitzondering van Nieuw Guinea, waarvan de statusquo werd gehandhaafd in afwachting van het resultaat der onderhan delingen over dit vraagstuk. Ook het veertiende hoofdstuk, de regeling van de overgang naar een nieuwe rechtsorde is, voor wat betreft het overgedra gen gebied van Indonesië uitge werkt, zodat door het wijzigings voorstel slechts behoeft te wor den voorzien in de mogelijkheid van regeling van de rechtstoe stand van Nieuw-Guinea, zonder dat daartoe een nieuwe grond wetsherziening van node is. Ook het voorschrift, bepalend, dat de staatsregeling van Nieuw-Guinea bij de wet wordt vastgesteld, is een overblijfsel van het bestaan de artikel 63 der grondwet. In feite veranderdt het thans aanhangig gemaakte voorstel dus met betrekking tot Nieuw-Gui nea in grondwettelijk opzicht „Ir. mmnTYlin als PT in het standpunt van de Nederlandse regering enige wijziging is geko men. De mogelijkheid, om door onderhandelingen het bestaande geschil over Niéuw-Guinea tot een oplossing te brengen, wordt door het voorstel tot wijziging van de grondwet op generlei wijze beïnvloed. Op vorengaande gronden heeft de Nederlandse regering het niet noodzakelijk geoordeeld omtrent deze voorstellen tot wijziging van de Nederlandse grondwet, welke een geheel andere strekking heb- ben dan daaraan door de Indone sische pers wordt toegeschreven, overleg te plegen met de Indone sische regering. Zij meent tevens onder de aandacht van de Indo nesische regering te moeten brengen, dat het voorstel tot wij ziging van de grondwet reeds sedert geruime tijd een onder werp heeft gevormd van publie ke discussie in Nederland en der halve voor de Indonesische rege ring geen novum kan zijn. in hun barre klimaat wel het een en ander gewend zijn en dat is ook zo; dat zij niet opgewassen zijn in de lucht tegen ongunstige weergoden, ligt dan ook niet aan hun constitutie, doch aan hun instrumenten. Terwijl de industrie van moto ren en vliegtuigrompen een hoge graad van ontwikkeling heeft be reikt, is die van de instrumenten in hoge mate in gebreke geble ven Het Westen heeft nog steeds een grote voorsprong in de ken nis van radar; eerst in 1946 leer den vele Russische officieren het gebruik van radar en wel in Berlijn, als gast van Amerikaan sg vliegers, die hun Russische collega's mee de lucht innamen om vertrouwd te raken met het wonderscherm. Men zou denken, dat in de vier volgende jaren de Russen de radartechniek wel on der de knie gekregen zouden heb ben, doch dit is niet zo. De Fran sen op Orly het grote inter continentale vliegveld van Pa rijS vertellen, dat Maliks piloot niet met radar kon werken en dus niet in staat was op eenvou dige wijze een mistige landing te maken. Nu hebben de geallieer den reeds jaren geleden afgespro ken dat, indien een van hun vliegtuigen over het rechtsgebied van een andere mogendheid vliegt, zij van die natie een piloot als „loods" moeten meenemen. Daardoor krijgt U, die naar Mos kou wil vliegen, in Berlijn een Russische vlieger aan boord, die aan het stuur gaat zitten en dat niet meer loslaat, voor hij op Moscovitische bodem staat. Om gekeerd kreeg Maliks toestel een Franse piloot mee voor de vlucht van Berlijn naar Parijs. Doch de Russen zijn wantrouwend en stonden het niet toe, dat de Fransman het stuur in handen nam. Hoffelijk schikte hij zich daarin, doch boven Parijs, letter lijk in de mist, zal hij zich wel verbeten hebben en met moeite de verleiding weerstaan om de Rus uit zijn stuurstoel te trekken om het zelf „even te doen". vliegtuigen kennelijk op hun vliegvelden niet wordt aangelegd. Het moge ook verbazing hebben gewekt, dat een zo belangrijke missie als die van Malik nog met zulke ouderwetse toestellen vliegt, nog niet eens van Russi sche origine. Dit is gemakkelijk te verklaren; de Russische vlieg tuig-industrie heeft zich met hardnekkigheid toegelegd op jachtvliegtuigen en in de laatste tijd ook op de zware bommen werpers, doch aan de productie van transporttoestellen is men nog niet toegekomen. Vandaar dat men er met in onze ogen ver ouderd materieel werkt. Het vliegtuig van Malik was hetzelfde als dat, waarmee de Franse com munistenleider Thorez indertijd voor herstel van gezondheid van Parijs naar Rusland gevlogen werd; men zit er dus niet dik in het transportmaterieel. En of schoon de Dakota een voortref felijk toestel is, heeft het Rus sische exemplaar zo enorm veel moeten werken, dat het op een Europese dump niet veel meer zou opbrengen. Toch laten de Russen er hun beste diplomaten mee reizen en dan kan men ook mankementen verwachten. Het is nog goed gegaan ditmaal, doch het gaf ons toch weer even een beeld van de stand van het heden daagse Russische transport wezen. N. W—Italië heeft ernstig te lij den gehad van zware regenval. Grote gebieden staan onder wa ter, doordat rivieren buiten hun oevers zijn getreden''. Wegen, en spoorwegen zijn door grondver schuivingen geblokkeerd. Twee personen zijn als gevolg van een door de regen veroorzaakte grond verschuiving omgekomen. Vier hoofdwegen in het Italiaans sprekende deel van Zwitserland zijn door overstromingen afgesne den. Verscheidene bergrivieren! zijn buiten hun oevers getreden. Hoe het ook zij, het is alles goed afgelopen, doch het had an ders kunnen gaan. De omstan digheden werden immers ver zwaard, doordat één wiel niet „uit" wilde. Deze wielen worden hydraulisch uit de romp ge pompt, met landingsgestel en al en dit apparaat moet function- neren, anders kunnen de grootste ongelukken gebeuren. Bij ons is het vrijwel uitgeslo ten, dat het mechanisme zou wei geren; bij de Russen kan men van alles verwachten, omdat de uiterste graad van perfectie in verzorging en onderhoud van de Frans Seliger, een uit het Sude- tenland uitgeweken Duitser, die thans te Neuhof nabij Wiesbaden woont, verklaarde Donderdag dat Stalins oudste zoon, de ingenieur Jakob Djoegaswili die in de afge lopen oorlog als eerste luitenant der artillerie dienst deed bij het Rode Leger, als krijgsgevangene in een Duits kamp is overleden,. Hij verklaarde dat Djoegaswili is begraven in een massagraf te Lamsdorf in Opper-Silezië, dat thans onder Pools gezag staat. iSeliger deelde mee dat hij in de oorlog commandant is geweest van het Duitse kamp voor krijgs gevangenen te Jaegerdorf in het Sudeteuland (Tsjecho-'Slowakrje) Doegaswili bevond zich onder de krijgsgevangenen te Jaegerdorf. Hij was ziek geworden, waarop Seliger hem in het ziekenhuis van Jaegerdorf had doen opnemen. Maarschalk Stalin heeft inder tijd een beloning van een, millioen roebel uitgeloofd voor degene, die inlichtingen ken geven 'welke zou den leiden tot het vaststellen van de plaats waar zijn oudste zoon i; begraven. Seliger zou de Russische pre mier het bovenstaande in een brief hebben meegedeeld. Hij had te ven]:; verzocht hem de uitgeloofde belcaing niet uit te betalen, doch zoveel Duitse krijgsgevangenen in vrijheid te doen stellen als het ge tal honderd in een millioen is be grepen. Zijn brie? Is nog niet be antwoord. (Advertentie). ruwe huid, ruwe handen, ruwe lippen den zou etc. den HL. De Japanse vloot bleef maar „laveren" in de Straat van Ma kassar, zonder op haar volgende doel af te gaan. Onze verkenningsvliegtuigen konden er ook geen hoogte van krijgen; 's ochtends zaten ze aan de Borneo-kant en 's avonds weer aan de kant van Celebes. Op de 19e Januari 's morgens om een uur of tien (ik zat juist in de commandopost een beetje aan de telefoon te prutsen) hoor de ik opeens een hevige knal. Ik vloog naar buiten en zag aan de overkant van de rivier een grote steekvlam naar boven schieten, gevolgd door dikke rookwolken. Kort daarop weer zo'n knal, maar nu achter een heuvel zodat ik daar weinig van kon zien. „Ze laten de zaak de lucht in vliegen", was het eerste wat ik dacht. Ik vloog weer naar bin nen en belde onmiddellijk „Chris tof fel" (de codenaam van de com mandant) op. De „ouwe" vertel de me dat men het heen en weer kruisen van de Jap door de Straat van Makassar beu gewor den was en men had aan alle olievelden rondom Balik-Papan de opdracht verstrekt voorlopig alle boortorens en olie-spuiten te vernielen. Borneo had niet vol doende troepen om met een rede lijke kans op succes de olievelden te verdedigen! Het parool was geworden „vernielen en daarna de vijand zo veel mogelijk af breuk doen", met andere woor als de vijand op Balik-Papan landen, moesten ook de tanks, installaties, werkplaatsen vernield worden en dan zou de militairen terugtrekken naar het binnenland een soort guerilla-actie gaan uitvoeren. Enigszins geschokt door dit grote nieuws ging ik weer naar buiten om daar een schouwspel gade te slaan zoals ik nog nooit in m'n leven gezien had en ook nooit meer hoop te zien. Overal, tot kilometers ver in de omtrek, begon het nu te knallen. Keer op keer kon je grote steek vlammen de lucht in zien schie ten, veroorzaakt door het sprin gende trotyl in en onder de olie installaties, gevolgd door dikke walmende rook van ruwe olie, of beter gezegd aardolie waar de petroleum en benzine nog in zat Na een uur zag de lucht vol komen zwart met daar tussen door zo af en toe een paar „vuur tongen" die er tussendoor glip ten alsof ze de rook wilden op likken! En nu stonden in Sanga-Sanga, op 8 kilometer van ons vandaan, de eigenlijke opslagtanks nog, die elk enige duizenden tonnen olie bevatten Als die de lucht ingingen, wat zou er dan wel gebeuren? Lang hoefden we niet op een antwoord te wachten, want vlak na het middaguur gingen met een verschrikkelijke knal ook die tanks de lucht in De algehele vernieling was be gonnen Toen leek het wel of het opeens nacht werd. Overal in het rond, tientallen kilometers ver, ston den de olievelden in brand met daarboven één grote zwart wol kendek. Het was een schouwspel om nimmer te vergeten en het bleef maar doorknallen. In de loop van die dag gingen er voor tientallen millioenen gul dens de lucht in en werd het noeste werk van de B.P.M.-pio niers in de rimboe met één slag tenietgedaan. Doch het was beter zo dan deze kostbare olie-installaties en niet te vergeten de olie zelf, waar de Jap met z'n ver vooruit gescho ven vloot zo'n gebrek aan had, in 's vijands handen te laten vallen! 's Middags deed er zich een eigenaardig natuurverschijnsel voor. Het was net of er tussen dat donkere wolkendek een on weer losbarstte! Af en toe schoot er een korte bliksemflits door de lucht en korte tijd later viel er zelfs enige neerslag Toen werd het helemaal een trieste beweging, want het „goed je" dat naar beneden kwam, was geen gewoon regenwater maar was je reinste olie. Men kan wel nagaan hoe onze mensen er na een poosje uitzagen! Het was één en al roet, olie en blubber en dat goedje drong overal naar bin nen langs hals. armen en langs kousen in schoenen. Iedereen die buiten moest zijn, was na een kwartier onherkenbaar! En we moesten allemaal bui ten zijn want ons bivak, waarom heen nog enkele oliespuiters stonden, moest ontruimd worden. Het grootste gedeelte van onze bezetting zou de volgende mor gen terugtrekken op Samarinda, omdat onze taak hier eigenlijk door de vroegtijdige vernieling overbodig geworden was. Een kleine groep van 25 man onder een sergeant-majoor zou achterblijven om de laatste hand aan de vernieling te leggen. De nacht, die nu aanbrak bood weer een geheel nieuw schouw spel. Een olieveld dat in brand staat, is geen alledaags gezicht en zo was het 's avonds van de heuvel achter ons bivak een in drukwekkend gezicht. Tegenover ons bivak, aan de overzijde van het zijriviertje, hadden een paar oliespuiters gestaan die door een onderaardse gaslaag hun olie naar boven spoten, waar deze boven de grond in pijpleidingen werd geperst (dit in tegenstel ling met de boortorens die de olie uit de grond moeten pom pen). De leidingen boven de spuiters waren nu echter ver nield zodat de olie vrijelijk naar boven geperst werd, daar ont vlamde en als een vuurfontein tot 40 a 50 meter hoogte de lucht in ging! Een machtig gezicht als het niet zo droevig geweest was... In het Zuid-Oosten in de rich ting van Balik-Papan konden we tussen de rookwolken ook at en toe een rode vuurgloed waar nemen. Daar hadden ze dus ook niet gewacht tot de Jap z'n eerste troepen aan wal zette! Om goed te kunnen slapen dronk ik in de loop van de avond met enkele collega's nog een paar koude „pijpjes" bier, maar tocht duurde het nog geruime tijd eer ik de slaap te pakken had. In de loop van de volgende morgen vertrok ons detachement, op het kleine groepje na, met 2 gouvernementsboten, de „Triton" en de „Mahakkam", naar Sama rinda. De olievelden waren grondig vernield maar we hadden nog geen vijand gezien Binnen niet al te lange tijd zou den echter de twee boten, waar we nu op zaten, nog menig Ja pans soldaat aan het schrikken brengen, maar dat is weer een ander verhaal D. C. K. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1951 | | pagina 5