«8. J
18
Begroting van Onderwijs
BINNENLANDS
m
r-koole
NIEUWS
De Onderwijzersopleiding
Zilveren Jubileum K. R. O.
Firma P. J. van de Sande
Elke
rarAe?» SSTe HUNTER d. E,Po„.v„sil
„gezonde"verras$ing!
&16
IIIBlIillllllliBlIlBBi
WENSEN VAN DE KAMER.
Het zeer uitvoerige verslag van de Tweede Kamer
over de Begroting van Onderwijs vestigt de aandacht
ap enige belangrijke wetsontwerpen, die reeds het
vorig jaar werden aangekondigd betreffende het
kweekschoolonderwijs, het kleuteronderwijs, het
V.H.M.O., de radio, de schoolartsendienst en het
jeugdwerk. Tot nog toe zijn slechts de twee eerstge
noemde ontwerpen bij de Kamer ingediend.
PAARD, ZO TROUW ALS
EEN HOND!
ONAANGENAAM „NUMMER".
Ten aanzien van de wijziging
van de Nijverheidsonderwijswet
en de decentralisatie van het
technisch hoger onderwijs tast de
Kamer dan ook nog steeds in het
duister, aldus vele leden.
Sommige leden hadden met be
vreemding in de memorie van
toelichting gelezen, dat de Minis
ter ,,de gang van zaken bij het
onderwijs blijft volgen". Zij wa
ren van mening, dat de Minister
niet zozeer moet volgen", maar
dat het zijn taak is voor te gaan
en leiding te geven aan het onder
wijs en aan de opbouw van een
onderwijsstelsel, dat de jeugd van
de kleuter af tot de academisch
gevormde toe omvat. Het onder
wijs is in ons land aldus deze
leden nog verre van ideaal. Uit
alle kringen komen klachten
over ons onderwijsstelsel, over de
onderwijsinrichting en -metho
den.
KOSTELOOS ONDERWIJS.
Vele leden zouden gaarne van
de Minister vernemen, hoe hij
staat tegenover het denkbeeld
van het kosteloos onderwijs voor
de lagere scholen en voor het
middelbaar en hoger onderwijs
verwezenlijkt. Steeds meer blijkt
het schoolgeld een groot bezwaar
".oor het merendeel der ouders.
Andere leden zouden tegen in
voering van kosteloos onderwijs
lezwaai' hebben. Grote bedragen
aan school- en collegegelden, die
niet gemist kunnen worden, zou
den dan aan de overheidskassen
ontgaan.
Vele leden merkten met betrek
king tot deze kwestie op, dat kos
teloos onderwijs thans niet over
de gehele linie door te voeren zou
ztfn.
TEKORT AAN LEER
KRACHTEN.
Omtrent het tekort aan onder
wijzers doet de Minister een opti
mistisch geluid horen. Van de
maatregelen, welke de toeneming
van het aantal onderwijzers be
ogen. zegt de Minister terloops,
dat zij met succes zijn bekroond.
Gevraagd werd. of de Minister
verwacht, dat in de behoefte aan
ij.et grote aantal leerkrachten, die
Lp de jaren 19521958 zal be
staan. voorzien zal kunnen wor
den.
Tal van leden drongen aan op
speciale cursussen ter opleiding
van onderwijzer of leraar.
Dezelfde leden legden ook de
nadruk op de noodzakelijke bouw
van gymnastieklokalen.
GEZONDHEIDSZORG.
Sommige leden vroegen de
T.b.c'.-bestrijding, met name onder
leerlingen en studenten, met
kracht ter hand te nemen. Voor
hetgeen op dit gebied reeds wordt
gedaan, waren deze leden erken
telijk, doch zij wezen er op, dat
regelmatige doorlichting en keu
ring thans vrijwel beperkt is tot
het onderwijzend personeel. Be
smetting kan echter evenzeer
plaats vinden door de leerlingen,
ónder de studenten maakt de
-.b.c., naar men meende te weten,
eel wat slachtoffers. Regelma
te doorlichting van studenten
op kosten van 's Rijks kas acht
en deze leden wenselijk.
OPENBAAR EN BIJZONDER
ONDERWIJS.
Vele leden vroegen zich af, of
langzamerhand niet gesproken
moet worden van een achterstel
ling van het openbaar onderwijs
bij het bijzonder. Tal van voor
beelden zijn bij de behandeling
van de vorige onderwijsbegroting
in de Eerste Kamer door de heer
Wendelaar aangehaald, en men
meende daarnaar te mogen ver
wijzen.
Andere leden merkten hierbij
op, dat zij enige achterstelling
van het openbaar onderwijs zou
den betreuren, doch dat men bij
de beoordeling 't wezensverschil
tussen beide onderwijsvormen
niet uit het oog moet verliezen.
De bijzondere scholen zijn parti
culiere instellingen. De openbare
school daarentegen is een over-
heidsschool. Dit onderscheid leidt
tot allerlei consequenties, ook
met betrekking tot de beheers
vorm. Wanneer de voorstanders
van de openbare school de indruk
geven, dat zij de voorrechten, wel
ke inhaerent zijn aan het bijzon
der onderwijs, met die van het
openbaar onderwijs willen combi
neren, schijnt een dergelijke wens
weinig geschikt om een werkelij
ke pacificatie te bestendigen.
NIJVERHEIDSONDERWIJS.
Vele leden vroegen, waarom de
leeftijd voor jongens en meisjes
die het nijverheidsonderwijs gaan
volgen, verschillend is vastge
steld. Waarop grondt de Minister
dit verschil in toelatingseisen?
Voorts wilden zij aandringen
op hogere subsidie voor de nij
verheidsscholen voor jongens in
verband met de gestegen kosten
van materialen en gereedschap
pen.
Tenslotte wezen deze leden er
op, dat het een ongewenste toe
stand is. wanneer leerlingen van
nijverheidsscholen belast worden
met onderhoudswerkzaamheden
in de school, zonder dat daarop
voldoende toezicht wordt gehou
den. Vooral in werkplaatsen
waar machines aanwezig zijn
brengt dit grote gevaren met zich
mede. Gaarne zouden deze leden
zien, dat hier de nodige maatre
gelen werden getroffen.
Sommige leden hadden er be
zwaar tegen, dat de toestand op
het gebied van het nijverheidson
derwijs nog steeds niet bevredi
gend is. Zij waren van mening,
dat de leerlingen eerst na het be
reiken van het 14de jaar tot de
nijverheidsscholen dienen te wor
den toegelaten ten einde het mo
gelijk te maken, dat zij een be
hoorlijke- vakopleiding kunnen
genieten, die zowel op het te vol
gen beroep als op het maatschap
pelijk leven in zijn geheel moet
zijn ingesteld.
DE NIEUWE MELKPRIJS
VOOR DE BOER.
De minister van Landbouw.
V isserij en Voedselvoorziening
tieeft de gemiddelde produce»
.«iprijs voor melk voor het
aelkprijsjaar 1950/51 vastgesteld
:»p 17.5 cent per kg melk met een
vetgehalte van 3%
Ook in het nieuwe melkprijs
jaar zal het verschil tussen de
srijs gedurende de winterperiode
er: die in de zomerperiode 3 cent
c«er kg bedragen. Daartoe zal in
■ie wintermaanden weer een toe
slag van ongeveer 2 cent worden
gegeven, welke in de zomermaan-
jen door middel van een heffing
van ongeveer 1 cent wordt terug
gevorderd.
De wintermelkprijs voor de
ooer zal dus ongeveer 19 cent
tiedragen en de zomermelkprijs
ongeveer 16% cent per kg melk
ran 3% vet. De toeslag voor
de winterperiode wordt reeds
verstrekt van 5 November 1950
af
in verband met het tijdstipt,
waarop deze beslissing genomen
is, zullen de noodzakelijke wijzi
gingen in de met de basismelk-
crijs samenhangende prijsstellin
gen etc. op 2 December 1950 van
-tracht worden.
De wijziging van de melkprijs
voor de veehouders zal geen wij
ziging van de maxiumprijzen
voor de consumenten ten gevol
ge hebben.
In het Voorlopig Verslag ter re
geling van de vorming van onder
wijzers en onderwijzeressen ge
ven vele Tweede Kamerleden
uiting aan hun bezwaren, dat het
wetsontwerp de hoofdaktestudie,
welke de Minister wil laten ver
vallen, onder een andere naam
terugbrengt. Er zullen immers 2
akten van bekwaamheid komen,
die voor onderwijzer en die voor
volledig bevoegd onderwijzer.
Verscheidene leden konden zich
ermee verenigen, dat het onder
scheid tussen onderwijzers met
en zonder hoofdakte blijft be
staan, doch er is naar hun me
ning een belangrijk verschil tus
sen de bestaande en de voorge
stelde regeling: zij, die wel de ge
wone onderwijzersakte van het
wetsontwerp bezitten, maar niet
de akte als volledig bevoegd on
derwijzer, zullen geen onderwijs
mogen geven aan U.L.O. en V.G.
L.O. scholen look al hebben zij
verschillende bij-akten), terwijl
dit bij de geldende regeling wel
het geval is. Deze leden voelden
dit als een bezwaar.
Van verschillende zijden zag
men de verlenging van de onder
wijzersstudie als een ernstig be
zwaar tegen dit wetsontwerp.
Wanneer de leerlingen van de
lagere school komen, zullen zij
voor het grootste deel eerst vier
jaar de U.L.O. en dan nog vijf
jaar de kweekschool moeten be
zoeken, tenzij zij met de lagere"
akte genoegen nemen. Deze on
derwijzers zullen dus een oplei-
dingstijd van negen jaar nodig
hebben, hetgeen voor velen op fi
nanciële moeilijkheden zal stui
ten.
Vele leden zouden „Esperanto"
onder de facultatieve vakken op
genomen willen zien.
Zeer vele leden bepleitten een
opleiding van onderwijzeressen,
welke meer is aangepast aan de
behoeften van het onderwijs voor
meisjes na de zesde klasse van de
lagere school.
Voor een goed zo mogelijke
vorming van de onderwijzers
achtten zeer vele leden een volle
dig geschoold lerarencorps aan
kweekscholen een eerste vereis
te.
Met grote verbazing hadden de
ze leden er kennis van genomen,
dat 't wetsontwerp wel bevoegd-
heidseisen stelt aan leraren in de
moderne talen, doch niet aan hen,
die de voornaamste vakken doce
ren, t.w. paedagogiek. psycholo
gie en didactiek.
Vele leden achtten de U.L.O.-
school, welke de Minister ken
schetst als „het voorportaal voor
de kweekschool", weinig geschikt
om als zodanig te fungeren.
Andere leden legden er de na
druk op- dat de oorzaak van een
tekort aan leerlingen voor de
kweekschool moet worden ge
zocht in de nog steeds onvoldoen
de salariëring.
Dat een groot aantal leerlingen
zich aan drie examens zal hebben
te onderwerpen, voordat de be
voegdheid van onderwijzer is ver
kregen, achtte men een te zware
belasting. Deze leden vroegen
zich af, of het niet beter zou zijn
de overgang van de tweede naar
de derde leerkring zonder exa
men te doen geschieden.
dere kweekscholen met de Rijks
kweekscholen in belangrijke mate
af van de geldende regeling. Vele
leden juichten deze gelijkstelling
toe, al hadden zij nog wel enkele
bedenkingen.
Een landbouwer uit Haps (N.
Br.) kocht in Maart 1947 een
paard bij J. Peters te St. Antho-
nis, enkele uren verder gelegen.
Dezer dagen was het paard
spoorloos verdwenen. Het had ge
zien uit te breken. Alle nasporin
gen bleven vruchteloos, totdat uit
St. Anthonis de tijding kwam, dat
het trouwe paard de stal van zijn
vroegere baas was binnengewan
deld.
VIER EN TWINTIG KOEIEN
OMGEKOMEN.
Vier en twintig koeien kwamen
in de vlammen om bij een felle
brand in de kapitale boerderij
„Horrelbos", gelegen tussen Be-
dum en Onderdendam in Gronin
gen.
De familie Elzinga, die deze
boerderij bewoont, was in huis en
ontdekte plotseling een gloed aan
de achterkant van de boerderij.
Toen één van de familieleden
naar buiten ging, zag men de
vlammen reeds oplaaien. Onmid
dellijk probeerde men van de
binnenzijde de stallen te berei
ken, hetgeen niet meer mogelijk
was, doordat het vuur te snel
om zich heengreep.
De brandweer uit Bedum kon
alleen het woonhuis redden. Een
grote voorraad hooi en stro- als
mede vier en twintig koeien
kwamen in de vlammen om-
Over de oorzaak is nog niets
bekend. De politie stelt een on
derzoek in.
BRANDWEER WERD NIET
GEWAARSCHUWD
Tijdens de afwezigheid der
ouders is brand ontstaan in de
boerderij van de landbouwer Van
der Laar in Essendorp (gemeen
te Gernert).
De 17-jarige zoon wist direct
alarm te slaan en kon het vee in
aima van
blijvend goede kwaliteit
r grote rol
veiligheid brengen. Buurtbewo
ners schoten te hulp en namen de
bestrijding van de brand met
kracht ter hand. Vergeten werd
om de brandweer te waarschu
wen, zodat deze eerst laat arri
veerde. Het woonhuis bleef be
houden. De rest ging verloren.
De schade die in de duizenden
loopt, wordt door verzekering ge
dekt.
INVASIE VAN WILDE
ZWIJNEN.
Door het steeds meer in cul
tuur brengen van het voor een
groot deel platgeschoten „Reichs-
wald" in het Duitse grensgebied
om Kleef, zoeken de wilde zwij
nen steeds meer hun toevlucht in
de bossen op Nederlands gebied.
In de omgeving van Groesbeek
en Nijmegen komen zij zelfs in
kleine kudden voor.
Men verwacht, dat zij nog die
per ons land zullen binnendrin
gen. Tot nu toe zijn er nog niet
veel wilde zwijnen geschoten in
de omgeving van Nijmegen.
Het Nederlandse Circus Mik-
kenie, dat een tournée door Ita
lië maakt, ontdekte in Genua
met
„nummer
passen en contracten van de
hele troep stalen. De auto van
de heer Frans Mikkenie, die voor
het hotel stond, werd openge
broken en leeggeplunderd.
AUTO IN AANRIJDING
MET KANON.
Een personenauto, bestuurd
door de heer Dickman, eigenaar
van het hotel „De Mallejan" te
Vierhouten, is in de buurt van
Elspeet tegen een stilstaand ka
non aangereden. De loop van het
kanon drong dwars door de auto.
Mevr. Dickman, die haar man in
de auto vergezelde, werd zwaar
gewond. Haar echtgenoot en een
andere passagier, een dame uit
Nunspeet. werden minder ernstig
gewond. Allen zijn naar het zie
kenhuis te Ermelo vervoerd. De
auto werd totaal vernield.
Militairen waren bezig geweest
het kanon te koppelen. Zij ver
klaarden, waarschuwingsseinen
aan de autobestuurder te hebben
gegeven.
SMOKKELAARS LIETEN
KOEIEN ACHTER.
Donderdagavond stuitten amb
tenaren der Rijkspolitie te Luyk-
gestel op een groep smokkelaars,
die zes vaarsen naar België wil
den smokkelen. Toen de smok
kelaars onheil zagen, vluchtten
de Belgische grens. De
leen waarde van circa
werden in beslag ge-
zij over
koeien
4000
nomen.
Behalve in de regeling van de
opleiding wijkt het wetsontwerp
door de uivoering van de finan-
'ciële gelijkstelling van de bijzon-
Zaterdag heeft de Katholieke
Radio-Omroep met luister zijn
zilveren jubileum ingezet.
Toen de uitzending des mor
gens om 9 uur aanving, opende
de programmaleider, de heer
Toon Rammelt, de feestdag met
een begroetingswoord tot de
luisteraars, uitgesproken namens
de Voorzitter, Prof- Dr J. B. Kors
O. P., die zich inmiddels in de
pastorie van de Sint Vituskerk
bevond om de vele hoge gasten,
die naar Hilversum waren ge
komen, te ontvangen.
In de prachtig kerk, waarin een
schat van bloemen, werd de
feestviering op kerkelijke wijze
begonnen met een Pontificale
Mis.
Behalve de duizenden in het
kerkgebouw, stonden vele hon
derden buiten om de komst van
de kerkelijke hoogwaardigheids
bekleders en burgerlijke autori
teiten gade te slaan. Onder hen,
die deze kerkelijke plechtigheid
bijwoonden, bevonden zich Joh.
Kardinaal De Jong, Aartsbisschop
van Utrecht, de Bisschoppen van
Haarlem en 's-Hertogenbosch,
Mgr J- P. Huibers en Mgr W. P.
A. M. Mutsaerts, Kanunnik Dr
Jansen, President van de Katho
lieke Vlaamse Radio-Omroep, en
vele andere hoge Geestelijken.
Onder de zeer talrijke burger
lijke autoriteiten bevonden zich
de Minister van Onderwijs, Kun
sten en Wetenschappen, Prof. Dr
Rutten, en de Minister van Bin
nenlandse Zaken, Mr Teulings,
de Commissarissen der Konin
gin in de Provincies Noord-Hol
land en Limburg, vertegenwoor
digers van vrijwel alle Katholie
ke organisaties in den lande, le
den van de Raad van State, van
de Eerste en Tweede Kamer, Bur
gemeesters enz.
De Pontificale Mis werd gece
lebreerd door Mgr Paolo Giobbe,
Pauselijke Internuntius.
De feestpredicatie werd gehou
den door Mgr Dr F. J. Feron,
Vicaris-Generaal van het Bisdom
Roermond. Verscheidene koren
luisterden de indrukwekkende
plechtigheid op.
Vele geschenken.
Bij de jubilerende K. R. O. kwa
men inmiddels talloze bloemstuk
ken binnen. Deze geschenken-
stroom werd des middags voort
gezet tijdens de officiële herden
kingsplechtigheid en de daarop
volgende receptie.
Onder hen, die deze feestelijke
bijeenkomst bijwoonden, bevon
den zich niet alleen de gasten,
die des morgens de Heilige Mis
bijwoonden, maar ook de Minis
ter-President en enkele anders
Ministers, vooraanstaanden ujt
de Radio-wereld en vele andere
gasten uit brede, voornamelijk
Katholieke kring.
De bijeenkomst werd geopend
met een herdenkingsrede, die
werd uitgesproken door de Voor
zitter van de K. R. O., Prof. Dr
J. B. Kors O. P.
Het woord was daarna aan Mgr
P. de Giobbe, Apostolisch Inter
nuntius, die na zijn eigen geluk
wens, mededeling deed van een
brief van de Paus, waarin deze
het werk van de K. R. O. ten
zeerste prees.
De Minister-President, Dr W.
Drees, bood namens de Regering
gelukwensen aan en gaf uitdruk
king van haar waardering voor
de arbeid, die in de afgelopen 25
jaren is verricht.
De gevoelens van het Neder
lands Episcopaat werden vertolkt
door de Bisschop van Haarlem,
Mgr J. P. Huibers, die zeide, dat
de Bisschoppen dankbaar en vol
bewondering zijn voor hetgeen
de K. R. O. heeft gepresteerd.
Burgemeester Mr Van Hellen-
berg Hubar van Hilversum bood
de gelukwensen van het gemeen
tebestuur aan en deed zijn felici
tatie gepaard gaan van een ge
schenk. Vervolgens werd nog het
woord gevoerd door Mr Ph. de
Vries, adjunct Regeringscommis
saris voor het radiowezen in Ne
derland, door Mr A. B. Roosjen
namens de Nederlandse Radio-
Unie en door Mr E. J. A. Ver
dijk, Voorzitter van de Diocesane
contactcommissie in het Bisdom
Den Bosch, die het geschenk van
DE FAMILIE SCHRAM
WEDEROM GERED.
De familie Schram, vader, moe
der en drie jongens van negen,
vijf en zeven jaar, werd Zaterdag
avond voor de vierde maal ge
red. Hun vaartuigje de sloep
„Amy XI" geraakte op weg van
Weymouth naar Crok (Ierland)
in een storm in nood. Er werden
noodseinen gegeven en een red
dingsboot van Torbay sleepte
het vaartuig in de haven van
Brixham.
Schram verklaarde tegenover
Reuter, dat hij zich mogelijk in
Crok zou vestigen als hij er kon
komen. Het oorspronkelijke plan
was naar Zuid-Amerika te emi
greren.
Kardinaal Mindszenty
In een rapport, gepubliceerd
door het Staatssecretariaat van
het Vaticaan, wordt meegedeeld
dat de door de Communisten tot
levenslange gevangenisstraf ver
oordeelde Hongaarse Kardinaal
Jozef Mindszenty zijn spraak en
zijn geheugen heeft verloren.
De Kardinaal zou zich in een
kliniek te Boedapest bevinden,
waar hij is onderzocht door drie
Russische specialisten, zulks in
opdracht van maarschalk Stalin.
De Hongaare Regering zoekt
naar een manier om de Hongaar
se Kerkvorst „vrijheid onder con:
trole" te geven teneinde te voor
komen, dat hij, door in de gevan
genis te overlijden een rrtartelaar
van de R. K.-Kerk wordt.
de K. R. O -leden aanbood. Onder
groot enthousiasme deelde hij
mede, dat dit geschenk bestaat
uit een aanwas van K. R. O.-le-
den, alleen in dit jaar niet min
der dan 112.930, waardoor het
totaal aantal leden is gestegen
tot 265.102. „Daarmede is de K-
R. O. de grootste In ons land ge
worden, aldus Dr Teeuwen.
Na 't dankwoord van Prof. Kors
volgde de receptie, waarop vele
honderden hun gelukwensen kwa
men aanbieden. Onder hen be
vonden zich bekende figuren van
.alle richtingen uit helt gehele
land, ook velen uit de kunste
naarswereld.
Directeur gemeenteiijke
woningdienst
Woensdagavond kwam in de
Amsterdamse raad aan de orde
de benoeming van een directeur
van de gemeentelijke woning-
dienst.
B. en W. hadden voorgedragen:
1. J. Bommer, adviseur van
de directie van de wederopbouw
en de volkshuisvesting, tevens
hoofd van de afd. voorlichting
van het Ministerie van Wederop
bouw (en oud-wethouder van
Amsterdam voor de P. v. d. A.).
2. Ir. L. van Marlen b.i. hoofd
ingenieur bij de gem. woning-
dienst te Amsterdam.
De raadsleden Boekei (VVD),
Bot (CPN), De Groot (KVP) en
Seegers (CPN) hadden B. en W.
uitgenodigd de voordracht terug
te nemen en een nieuwe in te
dienen, waarbij o.a. zou worden
voorgedragen Ir. J. F. A. Alozerij
b.i., directeur van openbare wer
ken in Den Helder.
Na een geheime zitting van
bijna twee uur deelde de voorzit
ter mede, dat B. en W. hadden
besloten van hun „voordracht"
een „aanbeveling" te maken en
dat het andere voorstel was in
getrokken.
Kort vóór middernacht werd
tot de stemming overgegaan. Be
noemd werd Ir. J. F. A. Alozerij
met 23 stemmen. De heer J.
Bommer verwierf 20 stemmen.
De Russische stoorzenders
De Ver. Staten hebben de Sow-
jet-Unie er van beschuldigd ge
bruik te maken van een duizend
tal radiostoorzenders, die het ge
ronk van vliegtuigen, het ge
schreeuw van meeuwen en het ge
huil van Siberische wolven na
bootsen om, de buitenlandse uit
zendingen te storen.
Mevr. Edith Sampson heeft de
ze beschuldiging uitgebracht voor
de Sociale Commissie van de Ver.
Naties tijdens een debat over het
storen van radio-uitzendingen.
Zij betoogde dat deze methode
een schending betekent van de
Internationale Conventies van
Cairo en van Atlantic City.
De Russische afgevaardigde
Rotsjin antwoordde:
„Alle staten hebben de plicht
en het recht de nodige maatrege
len te nemen om zich te verzetten
tegen het psychologisch aspect
van de koude oorlog, die ten doel
heeft het Russische vredesoffen
sief te neutraliseren".
A9 cnJa
HEDEN:
TERNEUZEN: Luxor Thea
ter, 8 uur: Biosc. „Holiday in
Mexico".
Concertgeb., 8 uur: Biosc.
„Look for the silver lining".
Bethel, 7.30 uur: Evange
lisatiesamenkomst
ZAAMSLAG: Ned. Herv. kerk,
7 uur: Winterlezing.
MORGEN:
TERNEUZEN: Luxor Thea
ter, 8 uur: Biosc. „De Show
koningin".
BOEKHANDEL TERNEUZEN
