DE VRIJE ZEEUW
Ik
Vrede
dief d
Rode Z
je van
ecje 1
4
in de harten
JAAR
an
neer
ZATERDAG 24 DEC. 1949
Inhoudsopgave
commandant
w-Guinea
ÏRWACHTING
ZON- EN MAANSTANDEN
wreedbeden
WATER,
ZON- EN MAANSTANDEN
DERDE BLAD No 1304
insi m
Er is geen vrede op aarde. Aan alle horizonten
ligt het geweer nog op 's mensen schouders
en als wij zingen: Vrede op aarde; in de mens
een welbehagen.... kunnen we er nog niet in
geloven.
En toch. Wie het voorrecht heeft in Kersttijd
veilig thuis te zijn, temidden van de zijnen, die
kan denken over de betekenis, de gedachte van
Kerstmis. Ieder op zijn wijze!
Mien kan meeleven met de natuur; men kan
er zich in het Noorden „heidens" in verheu
gen, dat de zon het weer winnen gaat, dat
de afsterving en het dieptepunt van de winter
voorbij zijn, of de herinnering beleven aan
stemming-rijke donkere dagen voor Kerst, als
het in Holland zo zacht, zo luw, zo schemerig
en nevelig kan zijn.
Men kan, als men christelijk is opgevoed,
in de kerk de geboorte herdenken van Hem,
de Kinderlijke, de Weerloze, de Vredelievende,
de door de machthebbers van zijn tijd en het
volk ter dood veroordeelde timmermanszoon,
machtiger evenwel dan de Romeinse impera
tors.
Dit wordt het verhaal van een oude Russische
emigrant Serge, in wie veel leed tot herin
nering gestold was. Ergens in zijn hart lag een
versteende bloem, een kus tot een glimlach
verwrongen en gekristalliseerd. Ook was er een
kinderhand in zijn hart, geel als van oude was,
en met het breekbare in de materie van tube-
reuses. En een water, dat noch een begin noch
een einde had, waarin een zwart beest woonde,
dat wederom Serge heette en dat alles vrat,
wat nog niet versteend was.
Het wordt echter ook het verhaal van kleine
Tanja Persakow, die sterren knipte uit goud
papier. Die sterren plakte zij met stijfsel op
een vel donkerblauw karton; dat betekende
voor Tanja de hemel. Zij reeg kleine stukjes
watten aan een witkatoenen draadje; dat be
tekende voor haar de sneeuwstormen over de
Russische steppen. Zij kneedde een hartje uit
een warm stukje zegellak; dat betekende voor
kleine Tanja de liefde. De sneeuw hing op zij
tegen de spiegel, zodat het dubbel zoveel leek.
was en vriendelijk, een beetje schuw ook, als
de donkere geduldige dieren in het veld; Oom
Iwan, die vaandrig geweest was in het Rus
sisch Keizerlijk Leger en die teruggegaan was,
slechts om de dood te vinden in een vaderland,
dat hem niet meer van node had. Haar eigen
vader ook, die de mensen was gaan vrezen,
omdat zij, zoals hij zeide, erger waren dan de
wilde beesten in hun begeerten en hun instinc
ten.
Haastig zocht zij toen het engeltje, omdat zij
bang was om Stepan een onrecht te hebben
gedaan, nu zij hem en zijn engeltje vergeten
had op deze dag, die voor alle Russen een dag
van zachtheid moest zijn, van licht en van
weemoed, van herinnering en van verhalen, van
de schrijnende, bloedende verhalen der emi-
Herinnerde hij zich dan ook het sparretje
niet meer vóór de bemoste eikestam? En laag
in de appelboom de dikke mareknoest?
Tanja was gewend, dat hij bij tijden alles
vergat: de uitlopende prunis, het blauw van
een voorjaarslucht, een melodietje, aarzelend
gefloten en weer verdwaald. Hij vergat, dat zij
'n kind was; dikwijls vergat hij, dat zij bestond.
Maar deze dag was anders. Dit was de dag
van de appels en van de kastanjes, van de vuren
en van de lichten, van de klokken en van de
oude Russische cantaten. Vandaag zouden
levenden en doden elkander ontmoeten in het
mysterie van de geboorte. Vandaag moesten
de doden hun vreugde vinden temidden van de
levenden, aan wie zij door hun liefde verbon
den waren gebleven. Neen. Vandaag moeste»,
er geurende sparrebomen staan in alle Rus
sische kamers, er moesten waskaarsen branden,
alle dingen, die een zachtheid waren in een
zeer bitter leven. Oom Serge moest mee naar
het bos om de spar te kappen, om de mare
knoest te snijden uit de zwarte appelboom.
Men kan Kerstmis ook als het Feest van het
kind vieren, wat wij grote mensen toch
allen gebleven zijn: heiligen, wijzen en kun
stenaars. Alleen kleine mensen, onwijzen en
onheiligen zijn onkinderlijk en zij zijn het die
het onrecht mogelijk maken.
Vondel, de prins der Nederlandse dichters
heeft dit conflict beschreven in de schoonste
Kerstpoëzie, ooit in Nederland geschreven, in
zijn Gijsbrecht van Aemstel.
Midden in dit drama van oorlogsgeweld en
angst staat er
Wij edelingen, blij van geest,
Ter kerke gaan op 't hoge feest
Den eerstgeboren Heiland groeten.
En knielen voor de kleine voeten
Van 't kind, waarvoor Herodes vreest;
Hier is de wijsheid ongeacht,
Hier geldt geen adel, staat noch pracht.
De hemel heeft het kleen verkoren.
Al wie door ootmoed wordt herboren,
Die is van 't hemelse geslacht.
Ei Vondel besluit dan deze rij van edelingen
met de regels: „Laat den tiran zijn aanslag
missen, die den onnoozelen (onschuldigen)
lagen leit". De tiran is hier Herodes, die bevel
gaf tot de kindermoord in Bethlehem; deze
regels zijn tevens een zinspeling op het ko
mende bloedbad van het als Troje verraste
Amsterdam. En in het derde bedrijf, in de
bekende rij van Klarissen:
„O Kerstnacht, schoner dan de dagen,
Hoe kan Herodes 't licht verdragen
dat in Uw duistemisse blinkt?"
keert het Herodes-thema terug: Herodes de
verpersoonlijking van de macht en het geweld,
die de kindermoord beveelt. Toch verliest He
rodes het van het kind, want juist dat éne kind
ontkomt en de duisternis (de wereldlijke
macht) verliest het van het licht (het boven
aardse).
Vondel stelde deze Kerstgedachte in het hart
van zijn drama van oorlogsgeweld. Hij, de
dichter, deinsde er niet voor terug de Kerst
gedachte midden in die wrede strijd van de
13e eeuw te plaatsen.
Zo moet het ook ons gaan, wij die leven in
het ten einde spoedende jaar 1949, temidden
van woelingen en spanningen. De wereld gaat
haar gang en sleept ons mee. Toch, boven alles,
straalt het licht, dat de duisternis zal over
winnen.
Om met Vondel te zeggen:
Komt, ghy koningen en heeren
V hier spieglen in dit licht:
Jesus zal u ootmoedt leeren.
Die zijn hof in stallen sticht.
Ziet de Moeder: ziet den Zoon.
Kust de windsels: kust de doecken.
Buight uw hoofden: buight uw kroon.
Zwijght, vernujtigen, en kloecken,
Englen, daelt van 't Paradijs:
Zingt den hemel eer en prijs.
En met vre de harten kroont,
Daer een goede wil in woont.
De sterren blies zij dof met haar kleine warme
adem; zij wist niet waarom zij dat deed, e»
het hartje stopte zij weg in de zak van haar
onderjurk, waar niemand het zien kon. Daarna
wreef zij een vijffrankstuk gloeiend op de mouw
van haar jurk en legde de munt tegen de
ijsbloemen op de ruit. Door het ronde gaatje,
wat daardoor ontstond keek zij naar beneden
in de stille straat. Een dunne stofsneeuw had
de keien wit overpoederd en een paar joden
jongetjes uit het achterliggende ghetto hadden
met stokken figuren getekend op de glinste
rende rijweg. Nu hinkelden zij over drieën en
vieren, over vijven en zessen van de hemel
naar de hel, en van de hel weer naar de hemel,
zoals zij dat hun leven lang zouden blijven
doen. Een uitgehongerde kat stal schichtig
een vuilnisbak leeg.
Verder was er niets te zien, behalve dan oude
buurman Serge, die net de hoek van de straat
omsloeg. Bij de hinkelende jongens bleef hij
even staan kijken, stampend met zijn plompe
laarzen van de koude. Tanja vond, dat hij er
net zo uitzag als de heilige Wladimir op de
icoon. Hij had dezelfde lange, vergeelde baard,
dezelfde ronde, vermoeid afzakkende schouders.
Zijn hoofd hield hij even opzij gebogen, als
luisterde hij aandachtig naar een roep, naar
een snikje van een schreiend kind. Meestal
kromde hij zijn rechterarm zo, alsof hij een
onzichtbare, levende last droeg, die hem zeer
lief was, een jongetje, of een gewonde hond
misschien.
Tanje bedacht, toen zij hem zag, dat zij het
engeltje van olijvenhout vergeten had, dat oom
Stepan Perekotine voor haar gesneden had,
Oom Stepan, die zich opgehangen had, omdat
hij niet leven kon buiten zijn Rusland, dat ver
weg was, nog achter Berlijn, noch achter Polen,
en dat het beloofde, maar ook het verboden
rijk was voor hen allen, de droom ook, waar
zij allen aan ten gronde gingen, ieder op zijn
eigen wijze; Oom Stepan, die zacht geweest
granten waarvan de biltere pijn ondanks alles
een zegen was. Zij vond het poppetje onderin
de kast in een schoenendoos. Daar lag het in
ontroerende stunteligheid met zijn roze gelakte
buisje, met zijn broekje van schreeuwend groene
zijde, met zijn vleugels van zwart geworden
goudbrokaat en met zijn rood leren laarsjes,
die Oom Stepan met een vreemde glimlach
gesneden had uit zijn eigen hoge officiers-
laarzen.
Zij zag hem nog zitten tegen de wastafel in
hun kamer, met zijn dikke onhandige vingers
snijdend aan het engeltje „om het kind een
plezier te doen".
Er was een andere Oom Stepan geweest, die
de kleine Tanja nooit meer vergeten zou om
dat hij geschreeuwd had met zijn hartstoch
telijke, hoge stem, hier, in dezelfde kamer,
waar de vallende sneeuw achter het venster de
stilte nog accentueerde: „Bij God Iwan! In
deze laarzen ben ik Rusland uitgevlucht, maar
met dezelfde laarzen zal ik in het overwinnende
leger Rusland weer binnentrekken." En hij had
op de grond gestampt en het scheen wel alsof
er in zijn overslaande stem tranen klonken.
Later echter had hij de laarzen versneden om
er poppeschoentjes van te maken, en nog later
had hij zich opgehangen.
Tanja luisterde naar de onzekere, slepende
voetstappen van oude buurman Serge op de
trap. Dan hoorde zij hem, zoals altijd struikelen
over de laatste trede, als kon hij slechts met
grote moeite zijn tegenzin overwinnen om thuis
te komen. Wist hij dan niet meer, dat het
vandaag de dag was van de gebraden appels,
van de zoete mandarijnen, van de gepofte
kastanjes en van de rijstetaart?
Was hij vergeten, hoe zij samen slingers
geplakt hadden, rode en blauwe, roze en paarse,
brede en smalle? Had hij werkelijk kunnen
vergeten, dat zij samen dennenappels en eikels
hadden verguld en verzilverd? Was dat
mogelijk?
T anja ging naar zijn kamer, klopte aan, en
ging naar binnen. Meer dan ooit geleek de
oude man een heilige van een sombere icoon.
Naast hem stond een open fles en in de kamer
hing een prikkelende lucht, die het kleine
meisje maar al te goed kende. Hij keek haar
aan met die nietsziende blik, die de blik was
van Serge het dier, en niet van Serge de man.
Doch dat kijken was wijs en schoon in zijn
droeve onbewustheid, in zijn blinde glinstering.
Hij hoorde haar kinderstem van over het water,
dat noch een begin, noch een einde had, en dan
het driftige stam [ten van haar voet, dat tot het
bonzen werd van zijn eigen zieke bloed. Ook
was het hem alsof een klein wassen handje, het
handje van zijn dode zoontje Iwan zachtjes
bewoog, hem trillend te strelen begon van bin
nen uit, met de onhandige dikke babyvingertjes,
Vervolg op pagina 2
pag. i;
Kerstverhaal door Jo Boer
pag. 2:
Kerstmis in het Buitenland
3.
(Engeland. België. Zweden
Zwitserland. New York
pag4:
Pastorale klanken
pag. 5;
Onsterflijk kerstverhaal
Ontmoeting in Niemansland
pag. 6:
Voor de Vrouw
pag. 7:
Voor de jeugd
pag. 8;
Kerstpuzzle
Sneeuw
Kerstgebruiken
iprijs: per mm 10 ct.;
>er advertentie 1,50.
eine Advertenties: 5
t.; iedere regel meer
onder nummer Bu
it Bad 15 cent meer.
advertenties tot des
2 uur.
dueu naua, minis
ter-President van Indonesië, te
Karatsji venklaard, dat het mo
gelijk is, dat Koningin Juliana
wordt uitgenodigd ,,te eniger
tijd'' een bezoek aan Indonesië te
brengen. Hij voegde er echter aan
toe, niet een bepaalde uitnodiging
bij zich te hebben.
uinc aai Aomen ie vrraeren. e-
zamen met Portugal onderhoudt
Nederland zeer nauwe betrekkin
gen met Groot-Brittannië en het
Sterlingblok, die niet gemakkelijk
kunnen worden 'verbroken. Neder
land, dat nog steeds met balans
tekorten worstelt, woelt voce
grote vraagstukken gesteld. Van-
De afgelopen week is geen
wijziging gekomen in het totale
bedrag dat Nederland aan toe
wijzingen van de E.C.A. te Was
hington heeft ontvangen.
Per 23 December 1949 waren
die toewijzingen opgelopen tot
586.897.000 dollar.
sempper Arie van Duijn (de
Vlaardingen 85 was met 17
„Katters" bemand) zei was:
„Zou ik een soldatenjas kunnen
krijgen, want ik heb het koud".
„Ga maar eerst een kop koffie
drinken", repliceerde de gezag
voerder van de „Kota Inten".
Toen het troepenschip ,0m
Het acht de Zondagsrust een
godsdienstig en sociaal goed van
hoge orde en meent, dat de
overheid geroepen is, deze Zon
dagsrust te bevorderen.
Het verbond verzoekt de Raad
van Ministers met nadruk, het
Zondagsrijverbod ook na 1 Ja
nuari te handhaven.
KtUIVU
Walsoorden
■liven (de duif is het
an de Heilige geest)
Pieter losgelaten.
Deutm", dat door de
eld op de drempel van
ieur was ingezet, werd
>or overgenomen. Ook
k gevolg betrad dóór
leur de basiliek,
igorius-kapel werd de
urgers, die gedurende
e jaar bij de Heilige
dit zullen houden, ge-
regeven hun eerbewij-
gen aan de Paus, die
naar de Petronella-
1 gedragen, waar hij
xir het Heilig Sacra-
■knielde. Vervolgens
us in de Sedia Gesta-
een estrade gedragen
•.uselijik altaar midden
«pel van de Sint Pie-
i plaats, waar volgens
ring het lichaam van
■»etrus is begraven,
rrdinalen deden voor-
et Italiaans en in het
de voorwaarden voor
,-n van de volle aflaat
eilig Jaar, waarna de
"gen gaf.
tigheid was hiermede
i de 90 minuten du-
lonie was de genees-
de Paus aan de zijde
■1 Aorat. Hij was be
de zware gewaden
last zouden zijn voor
gestel van de Paus.
ie gewone accomoda-
e Romeinse hotels en
pelgrims bieden, zijn
en andere gebouwen
ïuzen 22.000 bedden
schikbaar voor dege-
le gedurende het Hei-
3 pelgrims bezoeken,
t er nog twee kampen
>r jeugdige bezoekers,
gen stroomde de aan-
tigte naar de St. Pie-
waar de gelovigen in
e door de Zaterdag
aus geopende Heilige
eschreden. De poort
•Jet door de leden van
Artsbroederschap, aan
king voor het gehele
ïrtrouwd. Een grote
Rome en uit geheel
ievaartgangers uit *t
'aren op het St. Pie-
zameld. In Vaticaan-
serst de gewone rust
stdagen. Aan de in
de stad wapperde de
selijke vlag evenals
lamste gebouwen.
XII heeft omstreeks
de Kerstnacht gece-
het Pauselijk altaar
ter. De mis, die meer
duurde, werd uitge-
e Italiaanse en Vati-
staions. Radio-com-
ven in vele talen een
de plechtigheid, die
zenden pelgrims bij-
d.
nachtmis in de St.
voor de eerste maal
t gecelebreerd op de
nis na de bevrijding
>or de Amerikaanse
van 24 December is
auctie van conrman-
rine op Nieuw-Giii-
iplaats is HoXlandia
door het K.N.M.I.
Mig van Dinsdag-
linsdagavond.
acht.
ar bewolkt met nu
lichte regen. Aan
itige tot harde, in
and matige tot
•id tussen Zuid-
Zeer zacht voor
?t jaar.
iWATER.
27 DECEMBER.
v.m. n.m.
7.04 7.38
7.39 8.13
8.29 9.03
1949 Zon
Dec. Opk. Ond.
27 8.48 16.34
28 8.48 16.35
29 8.48 16.36
Maan
Opk. Ond.
12.34 0.06
12.43 1.37
12.54 2.47
ct-; minimum per
3: 5 regels 60 et-?
mmer Bureau w
3 namiddags 3 uur.
i/ngen
en in tal van be-
i. Verder zal hij
dng verlenen aan
,tie van het Zie-
a.
tan is nu 70 jaar
t ingespannen en
at hij een welver-
tegemoet in een
t, dat niet langer
het uiterste van
tn.
>r. Staverman ge-
ïog heel lang van
enieten.
s werken geweest,
ten, al zjjn vrien-
i medewerkers op
a gunnen hem zo
a prettige levens-
gische proeven op
.ngenen
iundigen in de oor
ziektekiemen heb-
i drieduizend met
•atyphusbacillen be
djes aan Chinese
ten uitgereikt en de
laarna vrijgelaten,
ïkten onder de Chi-
zouden verbreiden,
klaagde Foeroetsji,
:h assistent bij de
bacteriologische
verklaard tijdens
egen 12 Japanners,
wordt gevoerd-
enserty onder wie
en voor experimen
n blootgesteld aan
:lis, bevriezing en
gassen, tot zjj
leklaagde verklaar-
afdeling op grot»
kweekte, ion deze
te besmetten. De
ien speciale groep,
om de vlooien op
vring van Japanse
ienueester
rmalig kwartier-
ie Japanse leger-
die volgens de
ihe beschuldiging
de oorlogvoering
eft in het proces
ormalige Japanse
Chabarofsk ver-
jgsgevangenen bij
ziektebacillen iD
werden opgeslo-
n in een dieren-
eens een opstand
de krijgsgevange
zij de vreselijke
tiet meer konden
zij trachtten te
'erden zij achter-
dgeschoten, aldus
Dtta kregen de
j de proeven ijze-
egen de borst en
tren de gebruikte
xd met bloed.
JAPAN ONKSNT
blad „Tokyo Sji-
ïtkendi, dat Japan
ische oorlogvoering
orbereid of toege
eft nooit meer dan
en gehad en het
zijn geweest, een
in 3000 bacteria lo
zoals door Mos-
feerd.
igen de Japanners
ant het blad „een
bare mening in. de
Jen van de kwestie
X van Japanners".
iWACHTING
'oor het K.N.M1
lig tot Zaterdag-
'g weer.
met enkele over-
envelden. Voor-
t Zuiden van het
elijk nog mist.
jke wind en iets
(j dag.
1 JANUARI
v.m.
11.34
0.09
0.49
0.59
n.m.
11.58
12.33
1.13
1.23
Meer dan een jaar lang 'heeft
de luchtmacht geen gewag ge
maakt van snelheden met dit toe
stel bereikt, behalve de medede
ling, dat het honderden km snel
ler dan het geluld had gedogen.
Wegens de voortgezette proever
met dit model, aldus de verkla
ring, is het om veiligheidsredenen
uitgesloten, dat bijzonderheden
over snelheden worden, bekend
gemaakt.
OPRICHTING VAN EEN
AUTOFABRIEK IN
INDONESIË
Naar in Washington wordt me-
j degedeeld, voeren de Ver. Staten
van Indonesië onderhandelingen
met de Kaiser Frazer over de
stichting van een autofabriek in
Djakarta voor de levering van
i i-ertuigen aan h t Verre Oosten.
uicis van genei aue uuo genei a-
tie een sleutelpositie ingenomen
in het economisch bestaan van
Nederland. Indonesië staat
tegenover zeer ernstige en drin
gende moeilijkheden, waardoor
dit land ernstig moet wensen
nauwe betrekkingen van samen
werking met Nederland en met
het Westen als geheel te vesti
gen. In de nieuwe tijd hebben
deze eilanden en hun bewoners
voordeel geplukt van het wijze
hefvermogen, van tachtig ton, yan
W. A v. d. Tak's bergingsbedrijf
uit Rotterdam, langszij van het
vliegkampschip kwam. Twee lich
ters lagen op 30 meter reeds te
wachten. Op de ene de romp van
lie Dakota twee oranje wimpels
hingen omlaag van het staartvlak
en op de andere de vleug "s.
De twee lichters waren van cie
Fokkerfabrieken uit Amsterdam
gekomen,, die er voor hadden ge
ne nuttige lessen, uie we m aeze
aangelegenheid hebben geleerd,
was de noodzaak van geduld en
doorzetten, zelfs als men gesteld
was voor ernstige teleurstellingen
en tegenslagen.
Het is een prachtige ervaring
om te zien, hoe een kans op over
een temming haar oorsprong kan
vinden in wellichtvolkomen on
belangrijke zaken en haar dan
groter te zien worder. en groeien
uitvinder, welke in de ~Giomale
dTtalia" is verschenen, zouden
met dergelijke motoren uitgeruste
Russische vliegtuigen elk punt
van de Verenigde Staten kunnen
bombarderen en naar hun basis
kunnen terugkeren. Het blad
dringt er bij. de Italiaanse over
heid op aan, de uitvinding eens
ernstig tè onderzoeken, voordat
vreemde move'dheden Beluzzc
enig voorstel kennen doen
vG 2 JANUARI.
Breskens
Terneuzen
Wemeldinge
Walsoorden
v.m. n.m.
0.23 12.38
0.58 1.13
1.38 1.53
1.48 2.03
Zon- Maan-
Jan. Opk. Ond. Opk. Ond.
1 8.48 16.39 13.49 6.30
2 8.48 16.40 14.27 43
