Inleidende operaties door Nederlandse
strijdkrachten ingezet.
l
1
ml
m
Verklaring (van Dr. Van Mook
re.
ieri4'
H
MAANDAG 21 JULI 1947.
DE TOESTAND IN INDONESIË
RADIOREDE VAN DE MINISTER-PRESIDENT.
Gisteravond om acht uur heeft Minister-President Dr. L. J.
M. Beel zich over de beide radio-zenders met de volgende
rede tot het Nederlandse volk gericht.
I)L NEDERLANDSE REGE
RING HEEFT DIT GEDAAN.
Brief aan
Republ. Regering.
ie»
f=
°P^U|
Frankering bij 'Abonnement - Temeuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Maan
dagavond.
Af en toe nog dreigend.
In het Zuid-Westen van het
land tot matige aansterkende
wind tussen West en Zuid. Af
nemend buiig. Weinig veran
dering dn emperatuur en be
wolking.
yj>j j?2££uW
3de Jaargang No. 558.
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande Temeuzen
Advertentieprijs
per mm 10 ct minimum
per advertentie ƒ1,50.
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 unt»
Rubriek kl. advert en tieej
15 regels 60 ct.; leden
regel meer 12 et. To*
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blal
10 ct. meer.
Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
..Landgenoten,
De gebeurtenissen in Indonesië
nemen zo ernstige loop, dat ik
meen u geen ogenblik langer dan
strikt noodzakelijk is, in het on
zekere te mogen laten.
In dit onzekere immers hebben
wij nu lang genoeg verkeerd. U,
zowel als ik. En met mij al de
genen' in het Kabinet zowel als
daarbuiten, die in de laatste maan
den dag aan dag, om niet te zeg
gen dag en nacht, al hun krach
ten hebben ingespannen om tot
een vredelievende oplossing der
gerezen moeilijkheden te geraken.
Ik zal u ene opsomming bespa
ren van de pogingen daartoe aan
gewend, docb enkele feiten moge
ik in uw berinnering terugroepen.
Op 27 Mei 1.1. voleindigde de
Commissie-Generaal het moeizaam
om de ronde tafel onderhandelen
met de Republiek over de uitvoe
ring van enkele onderdelen der
Linggadjati-overeenkomst zulks
omdat zij de overtuiging had op
gedaan, dat verdere besprekingen
tot geen aannemelijk resultaat
zouden leiden. De wederpartij im
mers gaf blijk te steunen op be
ginselen, die in lijnrechte strjjd
waren met de overeenkomst van
Linggadjati door diezelfde weder
partij geparafeerd en getekend
en bovendien ging zij blijkbaar
ervan uit, dat de toestand einde
loze onderhandelingen zou gedo
gen.
De Commissie-Generaal heeft in
haar nota van die 27ste Mei een
laatste poging ingezet om de Re
publiek tot andere gedachten te-
brengen. Zij meende,, dat dit niet
beter kon geschieden dan door
alle kaarten open op tafel te leg
gen. De Commissie-Generaal ont
vouwde aan de Republiek een
nauwkeurig uitgewerkt program
voor de uitvoering der overeen
komst van Linggadjati over de
hele lijn.
Zij deed dit in de hoop, dat de
Republiek hierdoor zou worden
overtuigd van de eerlijke wil der
Nederlandse Regering en niet
slechts naar de letter maar ook
naar de geest de overeenkomst
van Linggadjati uit te voeren en
dat de Republiek in die overtui
ging aanleiding zou vinden om
ook harerzijds de beginselen de
zer overeenkomst tot richtsnoer
té nemen, zodat deze weer als
gemeenschappelijk uitgangspunt
bij de verdere uitwerking kon die
nen.
Uit de sindsdien van de zijde der
Republiek geproduceerde docu
menten en afgelegde verklaringen
zomede uit de daden harer ge
zagsdragers treedt naar voren,
hoezeer de Republiek vast houdt
aan grondgedachten, die in strijd
met uitdrukkelijke bepalingen der
door haar vrijwillig aangegane
overeenkomst.
Dit spreekt in het bijzonder ten
aanzien van het feit, dat de Re
publiek vast houdt aan de mis
kenning van de aan Nederland's
souviereiniteit verbonden (verant
woordelijkheid voor de handha
ving van veiligheid en rechit in.
heel Indonesië gedurende de over
gangstijd, alsmede opeist de er
kenning van een souvereiniteit
harerzijds, die haar noch in de
overgangstijd, noch daarna, toe
komt, doch d'ie slechts bedoeld is
voor de Verenigde Staten van In
donesië in hun geheel, binnen het
kader der overeengekomen Konin
klijke Unie.
Ruim anderhalve maand heeft,
eerst de Commissie-Generaal en
heeft vervolgens de Nederlandse
Regering gepoogd de Regering
van de Republiek weer te bren
gen op de grondslag van het vrij
willig bij de ondertekening van
Linggadjati aanvaardde.
Tevergeefs:
Landgenoten, daar is meer.
Op 14 October van verleden
jaar werd bussen Nederland en
de Republiek een militair Bestand
gesloten, krachtens hetwelk alle
daden van wapengeweld achter
wege zouden worden gelaten.
Nederland heeft aanstonds offi
cieel gevolg gegeven aan de ver
plichting, bij diit Bestand aan
vaard. Nog diezelfde dag, 14 Oc
tober 1946, werden de Nederland
se strijdkrachten telegrafisch in
kennis gesteld van het gesloten
Bestand onder toevoeging van de
instructie, dat zij zich van dat
ogenblik af, van iedere vijande
lijkheid hadden te onthouden.
De Republiek van haar kant
heeft eenzelfdie verklaring eerst
maanden nadien afgelegd en is
vervolgens daarop weer gedeelte
lijk teruggekomen. .Zij heeft nim
mer opgehouden daden te stellen
in lijnrechte strijd met dit Be
stand, en ontkent dit ook niet.
Van de ondertekening van het
Bestemd af tot vandaag toe zijn
van Republikeins grondgebied uit
overschrijdingen der demarcatie
lijnen, schermutselingen, aange
bonden door regelmatige of on
regelmatige troepenonderdelen,
beschietingen van Nederlandss
patrouilles, brandstichtingen in
lie (kampongs, intimidatie, mis
handeling, ontvoering en dood
slag, optreden van sluipschutters
en artillerie, aanleg van stellin
gen, storing van telefoon en
spoorowegverbindingen, vernieling
van wegen en bruggen enz. aan
de orde van de dag geweest.
L>iiniggald|Jati zou een 'tijdperk
van eerlijke samenwerking 'inlui
den. Niettemin is het aantal
schendingen sinds de onderteke
ning van Linggadjati de duizend
gepasseerd.
Bij ons bezoek aan Indonesië
hebben mijn ambtgenoot van
Overzeese gebiedsdelen en ikzelf
de 'toestand in ogenschouw geno
men; wij zjjn d'iep onder de in
druk gekomen van het welhaast
bovenmenselijke geduld, dat van
onze Nederlandse soldaten werd
gevergd.
Zeker: ook onzerzijds hebben
schendingen van het Bestand
plaats gevonden. De Republiek
heeft er enkele tientallen mede
gedeeld. Al deze gevallen zijn on
derzocht en over elk hunner is een
rapport opgemaakt en toegezon
den aan de Republiek. Nimmer
heeft de Republiek ons enig rap
port d)oen toekomen aangaande
door ons opgegeven schendingen.
Herhaaldelijk hebben wij van
de Republiek geëist, dat zij eer.
einde zou maken aan deze onhoud
bare toestand. In de documenten,
gewisseld na 27 Mei, waarover ik
u zo juist sprak, is telkens op-
n euw de eis gesteld opdracht tc
geven tot staking van dc vijande
lijkheden. De Republiek heeft deze
eis zolang mogelijk genegeerd en
tenslotte afgewezen omdat zij een
eenzijdig gestelde voorwaarde zou
inhouden.
In werkelijkheid heeft Nederland
van de eerste dag af het Bestand
nageleefd en bovendien voorge
steld om wederzijds de troepen
terug te trekken en te verminde
ren mits zij door ene deugdelijke
politie-organisatie zkyu worden
vervangen.
Landgenoten, ik behoef u met
te zeggen, dat het de Regering
in de laatste maanden niet ge
makkelijk is gevallen naar lank
moedigheid jegens dit alles te be
waren. Men zal van haar niet
kunnen getuigen, dat zij het ge
duld niet tot het uiterste heeft
beitrachit. Zij heeft dit gedaan voor
eerst omdat zij de overtuiging
koesterde en nog koestert, dat
zeer velen zowel binnen als bui
ten het Republikeinse gebied In
donesië in het algemeen, en Java
en Sumatra in het bijzonder, wil
len opbouwen in blijvende samen
werking met Nederland.
Zij heeft dit gedaan omdat zij
zowel in de verwerping der grond
gedachten van Linggadjati ais in
de voortdurende Bestandsschen
dingen bovenal het drijven zag
van bepaalde groepen binnen de
Republiek, die helaas tenslotte
zó machtig bleken, dat zij dege
nen, die een eerlijke, constructie
ve politiek voorstonden, dwongen
tot heengaan of het onmogelijk
maakten voorstellen, die deze per
sonen redelijk achtten, aan te
nemen.
Zij heeft dit gedaan, omdat zij
elders, in de Malino-gebieden,
steeds meer de gelegenheid kreeg
te tonen, wat in goede samen
werking te bereiken valt; hoe
daar in onderling vertrouwen,
constructief werk kan worden
aangevat. Tenslotte scheen dit
ook met de Republiek nog moge
lijk te worden. Op 15 Juli werd
overeenstemming bereikt met hare
vertegenwoordigers, met de Mi
nister-President, de vice-Minister-
President en twee andore Minis
ters over uitvoeringsmaatregelen,
die de hoop schenen te wettigen,
dat een begin kon worden ge
maakt met de practische samen
werking. Helaas verwierp Djocja
ook deze overeenkomst van haar
eigen voormannen, zoals vroeger
al de heer Sjahrir tot aftreden
werd gedwongen, werd nu de heer
Sjarifoeddin gebracht tot bestrij
ding der voorstellen, door hem
zelf aanvaardt.
Landgenoten, er komt een punt,
waarop lankmoedigheid ophoudt
een deugd te zijn.
Nu het vaststaat, dat de tegen
woordige Regering der Republiek
economische afbraak en plunde
ring, monetaire verwarring en
wetteloosheid, niet kan tegengaan
en dus allerminst in staat mag
worden geacht om in haar gebied
veiligheid en recht te verzekeren
en anderzijds weigert om samen
met oms de voorwaarden hiertoe
te scheppen;
Nu vaststaat, dat, indien hier
niet snel verandering in komt,
talrijke economische objecten,
utiliteitsbedrijven, verkeerswerken
en andere waardevolle bezittingen
merendeels toebehorende aan niet-
Indonesiërs en buitenlanders,
mitsgaders grote voorraden grote
voorraden levensmiddelen en grond
stoffen, waar de wereld de groot
ste behoefte aan heeft, zullen wor
den vernield;
Nu de gevaren voor de bewo
ner® van bepaalde streken door
het uitblijven van een behoorlijke
voedselvoorziening worden ver
groot, en nu vaststaat, dat deze
Republikeinse Regering weigert
aan het gerechtvaardigd verlan
gen der Nederlandse Regering,
tot het beëindigen van al deze
aparte schendingen van eenmaal
aangegane overeenkomsten gevolg
te geven;
Nu moet de Nederlandse Rege
ring zich op het standpunt stel
len, dat èn het op 14 October 1946
gesloten Bestand èn de op 25
Maart 1947 getekende overeen
komst van Linggadjati door de
Republikeinse Regering en haar
organen zodanig zijn overtreden
en geschonden, dat de Nederland
se Regering hieenbij goede w;i
niet meer aanwezig kan achten
en dus haar vrijheid van hande
len, overeenkomstig hetgeen bij
het aangaan der overeenkomst
van Linggadatji harerzijds is uit
gestippeld, moet hernemen.
Zij heeft de Landvoogd gemach
tigd, om, gezien het nog steeds
voortduren, het verscherpen zelfs,
van de vijandelijkheden, de ver-
nielirngen en al wat dies meer zij,
met de hem ter beschikking
staande strijdmacht tot politioneel
optreden over te gaan, om dat
gene te verwezenlijken,, waartoe
de Republiek zelf onmachtig blijkt.
Landgenoten, de Regering
verheelt niet, dat defze stap haar
zelf grote moeite heeft gekost
en zij is er zich van bewust, dat
hierdoor bij velen onder u naast
bezorgdheid voor hen, die ginds,
ver overzee, hun plicht moeten
doen, een teleurstelling wordt
gewekt, niet. geringer dan de
hare.
Wij hebben zorgvuldig nagelaten
enige druk op de Republiek uit
te oefenen zolang biet erom ging
tot een accoord te geraken.
Integendeel, de Nederlandse Re
gering is de Republiek in deze
zover mogelijk tegemoet geko
men. Zij heeft volledig begrip ge
toond voor het gezonde nationa
listische streven, hetwelk zich in
Indonesië heeft geopenbaard. Dat
haar iedere neiging om dit gezon
de nationalisme te weerstreven
vreemd is, Oost-lndonesië en
West-Borneo kunnen het getuigen
en getuigen het ook.
Wij hebben de Republiek in vol
komen vrijheid tot een overeen
komst bewogen op beginselen,
waarvan wij de juistheid blijven
erkennen en de toepassing blijven
vergen, ook nu.
Het 'is echter ten enenmale on
aanvaardbaar, dat, wanneer een
maal een overeenkomst vrijwillig
is getekend, dat dan dag tot dag
wordt geschonden.
De Regering blijft aan de be
ginselen van Linggadjati vasthou
den. Wie mocht menen, dat er
aanleiding is om zich van deze
beginselen te ontdoen, zal de Re
gering tegenover zich vinden.
De toepassing dezer richtlijnen
ten aanzien van de beide andere,
reeds gevormde deelstaten van
Indonesië en ten aanzien van al
die delen, die daartoe de wens als
nog zullen te kennen geven, zal
ononderbroken voortgang vinden.
Ook tegenover de Republiek be
houden zij ten volle hun kracht.
Zodra een leiding der Republiek
bereid is en bij machte zal blijken
tot ene daadwerkelijke samenwer
king overeenkomstig Linggadjati,
staat ene gelijkberechtigde plaats,
als door de andere deelstaten in
genomen, in de kring van de Ver
enigde Staten van Indonesië voor
haar open."
Zondag te middernacht heeft de
Luit.-Gouverneur-Generaal, Dr.
Van Mook, op het Paleis aan de
pers een verklaring uitgegeven,
dat de Nederlandse Regering de
geëigende maatregelen zal nemen
om de orde en de veiligheid te
herstellen. In een brief aan de
Republiek heeft Dt. Van Mook
bovendien medegedeeld, dat de
Nederlandse Regering haar vrij
heid van handelen herneemt, ten
einde aan de onhoudbare toestand
een einde te maken.
Dr. Van Mook zeide: „Na vele
maanden van geduldige onder
handelingen en een beheerste af
weer tegen bijna voortdurende
agressie is de Nederlandse Rege
ring zeer ongaarne en met groot
leedwezen, tot de overtuiging ge
komen, dat de huidige Regering
van de Republiek Indonesië hetzij
niet bereid, hetzij onmachtig is
om zowel het Bestand dat op 14
October 1946 gesloten werd, als
de overeenkomst van Linggadjati,
die op 25 Maart 1947 werd onder
tekend, uit te voeren.
Sommige van de eindvoorstel
len, die door de Commissie-Gene
raal aan de Indonesische delega
tie werden overhandigd op de 27e
Mei, werden oP papier aanvaard
na langgerekte en moeizame be
sprekingen. Het eerste voorstel
betreffende de z.g. interim-rege
ring gedurende de overgangspe
riode, was in werkelijkheid èn ver
snelde en royale uitvoering van
Nederlandse kant van artikel 15
der overeenkomst.
Het tweede voorstel, beogende
de buitenlandse betrekkingen ge
durende die periode terug te bren
gen, binnen de duidelijke grenzen
van de overeenkomst, werd over
treden zelfs nadat het was aan
vaard, aangezien de Republikeinse
Minister van Buitenlandse Zaken
zijn onderhandelingen in het mid
den-Oosten voortzette en de on
wettig benoemde Republikeinse
vertegenwoordigers in hun functie
bleven gehandhaafd.
De drie andere voorstellen, om
vattende de economische rehabili
tatie, het rechtsherstel voor niet-
Indonesiërs en de binnenlandse
veiligheid, moeten worden be
schouwd als één geheel, omdat
zonder de veiligheid rehabilitatie
onmogelijk zou zijn. De verwer
ping door de Republiek van we
zenlijke samenwerking in dit op
zicht, maakt de aanneming van de
beide andere voorstellen krachte
loos, daar zij de uiteindelijk ver
antwoordelijke interim-regering
de deugdelijke middelen zou ont
houden om die veiligheid te be
heersen.
Het bestand werd eigenlijk nim
mer door de Republikeinse strijd
krachten in acht genomen. Aan
vallen op de demarcatielijnen, ge
weldplegingen tegen mensen on
der Nederlandse bescherming, ge
wagende actie tegen het gebied
buiten de republiek en opruiende
propaganda hebben bijna zonder
onderbreking voortgeduurd.
De voedselblokkade van Medan,
die een deel van de bevolking op
de rand van hongersnood bracht,
werd niet opgeheven, hoewel de
Republikeinse regering verklaar
de, dat zii de bevelen daartoe
meer dan tien dagen geleden had
gegeven.
Nog steeds worden gijzelaars
vastgezet en vastgehouden in het
binnenland.
Gedurende de iaatste maanden
zijn de gewelddadigheden, zowel
op de demarcatielijn als in delen
van Oost-Inonesië en Borneo eer
der toe- dan afgenomen. Zij wer
den vergezeld door een redeloze
vernieling van wegen en bruggen
en van economische objecten. Ons
laatste voorstel om de Republi
keinse strijdkrachten ten minste
10 km van de demarcatielijnen te
rug te trekken en te vervangen
door Republikeinse politie werden
niettemin verworpen.
Wanneer men al deze feiten in
aanmerking neemt, tezamen met
de omstandigheid dat sinds bijna
twee jaar honderduizenden Indo
nesiërs, Chinezen, Arabieren en
Nederlanders uit hun woningen en
betrekkingen zijn verdreven en
samengebracht zijn in beperkte
gebieden, dan moet de huidige
toestand onhoudbaar worden ge
acht.
Na al deze ervaringen, met in
begrip van het gedwongen aftre
den van de Eerste Minister Soe-
tan Sjahrir, schijnt er geen uit
zicht meer op een werkelijke op
lossing door verder onderhande
len.
Daarom heeft de Nederlandse
Regering aan de Regering van de
Republiek doen weten, dat zij, ge
zien de bijna voortdurende schen
dingen van Republikeinse zijde,
zich niet verder gebonden kan
achten door het Bestand en de
overeenkomsten haar vrijheid van
handelen herneemt
Met het oog op haar uiteinlijke
verantwoordelijkheid en haar on
veranderlijke wil om het politieke
programma, vervat in de overeen
komst van Linggadjati uit te
voeren, zal zij geëigende maatre
gelen nemen ten einde orde en
veiligheid te herstellen in voldoen
de grote gebieden om dat pro
gramma te verwezenlijken.
Zij is overtuigd, dat zij daarbij
de hulp en de goedkeuring zal ver
krijgen van talloze Indonesiërs,
die er zich van bewust zijn, dat
het gedrag of het gebrek aan ge
zag van de huidige Republikeinse
regering slechts tot onheil kan
leiden en nimmer de stevige
grondslagen kan verschaffen voor
een voortgezette samenwerking
met Nederland en de vrije Ver
enigde Staten van Indnesië."
Dr. Van Mook heeft aan de
Republikeinse Regering de vol
gende brief overhandigd:
„Namens de Nederlandse Rege
ring zie ik mij tot haar en mijn
leedwezen genoodzaakt het vol
gende mede te delen: De verwer
ping van de laatste voorstellen,
welke ik U Minister-President
mocht doen op 15 dezer heeft de
Nederlandse Regering tot de
overtuiging gebracht, dat de Re
publikeinse regering hetzij niet
bereid hetzij niet in staat is om
aan redelijke eisen voldoende uit-
idii
inj
Bu1,
frb
f
e
lvv
M
neu-y
ida
V-j;
tge»
daf
..„"N
x>nt
"t-iir
'n 11
Mc:
k i ll
t g-5
de i
i]
rl
flu
io:
ym
ik
en
)e tf
onlj
ooi'
Ier
ipa|
nd
roe
eid
ctuaB
l 3 rifL
Pet'
3n
es
a,le!
tod