Inleidende operaties door Nederlandse strijdkrachten ingezet. l 1 ml m Verklaring (van Dr. Van Mook re. ieri4' H MAANDAG 21 JULI 1947. DE TOESTAND IN INDONESIË RADIOREDE VAN DE MINISTER-PRESIDENT. Gisteravond om acht uur heeft Minister-President Dr. L. J. M. Beel zich over de beide radio-zenders met de volgende rede tot het Nederlandse volk gericht. I)L NEDERLANDSE REGE RING HEEFT DIT GEDAAN. Brief aan Republ. Regering. ie» f= °P^U| Frankering bij 'Abonnement - Temeuzen WEERSVERWACHTING medegedeeld door het K.N.M.I. te De Bilt, geldig tot Maan dagavond. Af en toe nog dreigend. In het Zuid-Westen van het land tot matige aansterkende wind tussen West en Zuid. Af nemend buiig. Weinig veran dering dn emperatuur en be wolking. yj>j j?2££uW 3de Jaargang No. 558. Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande Temeuzen Advertentieprijs per mm 10 ct minimum per advertentie ƒ1,50. Inzendingen advertenties tot des namiddags 4 unt» Rubriek kl. advert en tieej 15 regels 60 ct.; leden regel meer 12 et. To* melding brieven onder nr. Bur. van dit Blal 10 ct. meer. Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal. ..Landgenoten, De gebeurtenissen in Indonesië nemen zo ernstige loop, dat ik meen u geen ogenblik langer dan strikt noodzakelijk is, in het on zekere te mogen laten. In dit onzekere immers hebben wij nu lang genoeg verkeerd. U, zowel als ik. En met mij al de genen' in het Kabinet zowel als daarbuiten, die in de laatste maan den dag aan dag, om niet te zeg gen dag en nacht, al hun krach ten hebben ingespannen om tot een vredelievende oplossing der gerezen moeilijkheden te geraken. Ik zal u ene opsomming bespa ren van de pogingen daartoe aan gewend, docb enkele feiten moge ik in uw berinnering terugroepen. Op 27 Mei 1.1. voleindigde de Commissie-Generaal het moeizaam om de ronde tafel onderhandelen met de Republiek over de uitvoe ring van enkele onderdelen der Linggadjati-overeenkomst zulks omdat zij de overtuiging had op gedaan, dat verdere besprekingen tot geen aannemelijk resultaat zouden leiden. De wederpartij im mers gaf blijk te steunen op be ginselen, die in lijnrechte strjjd waren met de overeenkomst van Linggadjati door diezelfde weder partij geparafeerd en getekend en bovendien ging zij blijkbaar ervan uit, dat de toestand einde loze onderhandelingen zou gedo gen. De Commissie-Generaal heeft in haar nota van die 27ste Mei een laatste poging ingezet om de Re publiek tot andere gedachten te- brengen. Zij meende,, dat dit niet beter kon geschieden dan door alle kaarten open op tafel te leg gen. De Commissie-Generaal ont vouwde aan de Republiek een nauwkeurig uitgewerkt program voor de uitvoering der overeen komst van Linggadjati over de hele lijn. Zij deed dit in de hoop, dat de Republiek hierdoor zou worden overtuigd van de eerlijke wil der Nederlandse Regering en niet slechts naar de letter maar ook naar de geest de overeenkomst van Linggadjati uit te voeren en dat de Republiek in die overtui ging aanleiding zou vinden om ook harerzijds de beginselen de zer overeenkomst tot richtsnoer té nemen, zodat deze weer als gemeenschappelijk uitgangspunt bij de verdere uitwerking kon die nen. Uit de sindsdien van de zijde der Republiek geproduceerde docu menten en afgelegde verklaringen zomede uit de daden harer ge zagsdragers treedt naar voren, hoezeer de Republiek vast houdt aan grondgedachten, die in strijd met uitdrukkelijke bepalingen der door haar vrijwillig aangegane overeenkomst. Dit spreekt in het bijzonder ten aanzien van het feit, dat de Re publiek vast houdt aan de mis kenning van de aan Nederland's souviereiniteit verbonden (verant woordelijkheid voor de handha ving van veiligheid en rechit in. heel Indonesië gedurende de over gangstijd, alsmede opeist de er kenning van een souvereiniteit harerzijds, die haar noch in de overgangstijd, noch daarna, toe komt, doch d'ie slechts bedoeld is voor de Verenigde Staten van In donesië in hun geheel, binnen het kader der overeengekomen Konin klijke Unie. Ruim anderhalve maand heeft, eerst de Commissie-Generaal en heeft vervolgens de Nederlandse Regering gepoogd de Regering van de Republiek weer te bren gen op de grondslag van het vrij willig bij de ondertekening van Linggadjati aanvaardde. Tevergeefs: Landgenoten, daar is meer. Op 14 October van verleden jaar werd bussen Nederland en de Republiek een militair Bestand gesloten, krachtens hetwelk alle daden van wapengeweld achter wege zouden worden gelaten. Nederland heeft aanstonds offi cieel gevolg gegeven aan de ver plichting, bij diit Bestand aan vaard. Nog diezelfde dag, 14 Oc tober 1946, werden de Nederland se strijdkrachten telegrafisch in kennis gesteld van het gesloten Bestand onder toevoeging van de instructie, dat zij zich van dat ogenblik af, van iedere vijande lijkheid hadden te onthouden. De Republiek van haar kant heeft eenzelfdie verklaring eerst maanden nadien afgelegd en is vervolgens daarop weer gedeelte lijk teruggekomen. .Zij heeft nim mer opgehouden daden te stellen in lijnrechte strijd met dit Be stand, en ontkent dit ook niet. Van de ondertekening van het Bestemd af tot vandaag toe zijn van Republikeins grondgebied uit overschrijdingen der demarcatie lijnen, schermutselingen, aange bonden door regelmatige of on regelmatige troepenonderdelen, beschietingen van Nederlandss patrouilles, brandstichtingen in lie (kampongs, intimidatie, mis handeling, ontvoering en dood slag, optreden van sluipschutters en artillerie, aanleg van stellin gen, storing van telefoon en spoorowegverbindingen, vernieling van wegen en bruggen enz. aan de orde van de dag geweest. L>iiniggald|Jati zou een 'tijdperk van eerlijke samenwerking 'inlui den. Niettemin is het aantal schendingen sinds de onderteke ning van Linggadjati de duizend gepasseerd. Bij ons bezoek aan Indonesië hebben mijn ambtgenoot van Overzeese gebiedsdelen en ikzelf de 'toestand in ogenschouw geno men; wij zjjn d'iep onder de in druk gekomen van het welhaast bovenmenselijke geduld, dat van onze Nederlandse soldaten werd gevergd. Zeker: ook onzerzijds hebben schendingen van het Bestand plaats gevonden. De Republiek heeft er enkele tientallen mede gedeeld. Al deze gevallen zijn on derzocht en over elk hunner is een rapport opgemaakt en toegezon den aan de Republiek. Nimmer heeft de Republiek ons enig rap port d)oen toekomen aangaande door ons opgegeven schendingen. Herhaaldelijk hebben wij van de Republiek geëist, dat zij eer. einde zou maken aan deze onhoud bare toestand. In de documenten, gewisseld na 27 Mei, waarover ik u zo juist sprak, is telkens op- n euw de eis gesteld opdracht tc geven tot staking van dc vijande lijkheden. De Republiek heeft deze eis zolang mogelijk genegeerd en tenslotte afgewezen omdat zij een eenzijdig gestelde voorwaarde zou inhouden. In werkelijkheid heeft Nederland van de eerste dag af het Bestand nageleefd en bovendien voorge steld om wederzijds de troepen terug te trekken en te verminde ren mits zij door ene deugdelijke politie-organisatie zkyu worden vervangen. Landgenoten, ik behoef u met te zeggen, dat het de Regering in de laatste maanden niet ge makkelijk is gevallen naar lank moedigheid jegens dit alles te be waren. Men zal van haar niet kunnen getuigen, dat zij het ge duld niet tot het uiterste heeft beitrachit. Zij heeft dit gedaan voor eerst omdat zij de overtuiging koesterde en nog koestert, dat zeer velen zowel binnen als bui ten het Republikeinse gebied In donesië in het algemeen, en Java en Sumatra in het bijzonder, wil len opbouwen in blijvende samen werking met Nederland. Zij heeft dit gedaan omdat zij zowel in de verwerping der grond gedachten van Linggadjati ais in de voortdurende Bestandsschen dingen bovenal het drijven zag van bepaalde groepen binnen de Republiek, die helaas tenslotte zó machtig bleken, dat zij dege nen, die een eerlijke, constructie ve politiek voorstonden, dwongen tot heengaan of het onmogelijk maakten voorstellen, die deze per sonen redelijk achtten, aan te nemen. Zij heeft dit gedaan, omdat zij elders, in de Malino-gebieden, steeds meer de gelegenheid kreeg te tonen, wat in goede samen werking te bereiken valt; hoe daar in onderling vertrouwen, constructief werk kan worden aangevat. Tenslotte scheen dit ook met de Republiek nog moge lijk te worden. Op 15 Juli werd overeenstemming bereikt met hare vertegenwoordigers, met de Mi nister-President, de vice-Minister- President en twee andore Minis ters over uitvoeringsmaatregelen, die de hoop schenen te wettigen, dat een begin kon worden ge maakt met de practische samen werking. Helaas verwierp Djocja ook deze overeenkomst van haar eigen voormannen, zoals vroeger al de heer Sjahrir tot aftreden werd gedwongen, werd nu de heer Sjarifoeddin gebracht tot bestrij ding der voorstellen, door hem zelf aanvaardt. Landgenoten, er komt een punt, waarop lankmoedigheid ophoudt een deugd te zijn. Nu het vaststaat, dat de tegen woordige Regering der Republiek economische afbraak en plunde ring, monetaire verwarring en wetteloosheid, niet kan tegengaan en dus allerminst in staat mag worden geacht om in haar gebied veiligheid en recht te verzekeren en anderzijds weigert om samen met oms de voorwaarden hiertoe te scheppen; Nu vaststaat, dat, indien hier niet snel verandering in komt, talrijke economische objecten, utiliteitsbedrijven, verkeerswerken en andere waardevolle bezittingen merendeels toebehorende aan niet- Indonesiërs en buitenlanders, mitsgaders grote voorraden grote voorraden levensmiddelen en grond stoffen, waar de wereld de groot ste behoefte aan heeft, zullen wor den vernield; Nu de gevaren voor de bewo ner® van bepaalde streken door het uitblijven van een behoorlijke voedselvoorziening worden ver groot, en nu vaststaat, dat deze Republikeinse Regering weigert aan het gerechtvaardigd verlan gen der Nederlandse Regering, tot het beëindigen van al deze aparte schendingen van eenmaal aangegane overeenkomsten gevolg te geven; Nu moet de Nederlandse Rege ring zich op het standpunt stel len, dat èn het op 14 October 1946 gesloten Bestand èn de op 25 Maart 1947 getekende overeen komst van Linggadjati door de Republikeinse Regering en haar organen zodanig zijn overtreden en geschonden, dat de Nederland se Regering hieenbij goede w;i niet meer aanwezig kan achten en dus haar vrijheid van hande len, overeenkomstig hetgeen bij het aangaan der overeenkomst van Linggadatji harerzijds is uit gestippeld, moet hernemen. Zij heeft de Landvoogd gemach tigd, om, gezien het nog steeds voortduren, het verscherpen zelfs, van de vijandelijkheden, de ver- nielirngen en al wat dies meer zij, met de hem ter beschikking staande strijdmacht tot politioneel optreden over te gaan, om dat gene te verwezenlijken,, waartoe de Republiek zelf onmachtig blijkt. Landgenoten, de Regering verheelt niet, dat defze stap haar zelf grote moeite heeft gekost en zij is er zich van bewust, dat hierdoor bij velen onder u naast bezorgdheid voor hen, die ginds, ver overzee, hun plicht moeten doen, een teleurstelling wordt gewekt, niet. geringer dan de hare. Wij hebben zorgvuldig nagelaten enige druk op de Republiek uit te oefenen zolang biet erom ging tot een accoord te geraken. Integendeel, de Nederlandse Re gering is de Republiek in deze zover mogelijk tegemoet geko men. Zij heeft volledig begrip ge toond voor het gezonde nationa listische streven, hetwelk zich in Indonesië heeft geopenbaard. Dat haar iedere neiging om dit gezon de nationalisme te weerstreven vreemd is, Oost-lndonesië en West-Borneo kunnen het getuigen en getuigen het ook. Wij hebben de Republiek in vol komen vrijheid tot een overeen komst bewogen op beginselen, waarvan wij de juistheid blijven erkennen en de toepassing blijven vergen, ook nu. Het 'is echter ten enenmale on aanvaardbaar, dat, wanneer een maal een overeenkomst vrijwillig is getekend, dat dan dag tot dag wordt geschonden. De Regering blijft aan de be ginselen van Linggadjati vasthou den. Wie mocht menen, dat er aanleiding is om zich van deze beginselen te ontdoen, zal de Re gering tegenover zich vinden. De toepassing dezer richtlijnen ten aanzien van de beide andere, reeds gevormde deelstaten van Indonesië en ten aanzien van al die delen, die daartoe de wens als nog zullen te kennen geven, zal ononderbroken voortgang vinden. Ook tegenover de Republiek be houden zij ten volle hun kracht. Zodra een leiding der Republiek bereid is en bij machte zal blijken tot ene daadwerkelijke samenwer king overeenkomstig Linggadjati, staat ene gelijkberechtigde plaats, als door de andere deelstaten in genomen, in de kring van de Ver enigde Staten van Indonesië voor haar open." Zondag te middernacht heeft de Luit.-Gouverneur-Generaal, Dr. Van Mook, op het Paleis aan de pers een verklaring uitgegeven, dat de Nederlandse Regering de geëigende maatregelen zal nemen om de orde en de veiligheid te herstellen. In een brief aan de Republiek heeft Dt. Van Mook bovendien medegedeeld, dat de Nederlandse Regering haar vrij heid van handelen herneemt, ten einde aan de onhoudbare toestand een einde te maken. Dr. Van Mook zeide: „Na vele maanden van geduldige onder handelingen en een beheerste af weer tegen bijna voortdurende agressie is de Nederlandse Rege ring zeer ongaarne en met groot leedwezen, tot de overtuiging ge komen, dat de huidige Regering van de Republiek Indonesië hetzij niet bereid, hetzij onmachtig is om zowel het Bestand dat op 14 October 1946 gesloten werd, als de overeenkomst van Linggadjati, die op 25 Maart 1947 werd onder tekend, uit te voeren. Sommige van de eindvoorstel len, die door de Commissie-Gene raal aan de Indonesische delega tie werden overhandigd op de 27e Mei, werden oP papier aanvaard na langgerekte en moeizame be sprekingen. Het eerste voorstel betreffende de z.g. interim-rege ring gedurende de overgangspe riode, was in werkelijkheid èn ver snelde en royale uitvoering van Nederlandse kant van artikel 15 der overeenkomst. Het tweede voorstel, beogende de buitenlandse betrekkingen ge durende die periode terug te bren gen, binnen de duidelijke grenzen van de overeenkomst, werd over treden zelfs nadat het was aan vaard, aangezien de Republikeinse Minister van Buitenlandse Zaken zijn onderhandelingen in het mid den-Oosten voortzette en de on wettig benoemde Republikeinse vertegenwoordigers in hun functie bleven gehandhaafd. De drie andere voorstellen, om vattende de economische rehabili tatie, het rechtsherstel voor niet- Indonesiërs en de binnenlandse veiligheid, moeten worden be schouwd als één geheel, omdat zonder de veiligheid rehabilitatie onmogelijk zou zijn. De verwer ping door de Republiek van we zenlijke samenwerking in dit op zicht, maakt de aanneming van de beide andere voorstellen krachte loos, daar zij de uiteindelijk ver antwoordelijke interim-regering de deugdelijke middelen zou ont houden om die veiligheid te be heersen. Het bestand werd eigenlijk nim mer door de Republikeinse strijd krachten in acht genomen. Aan vallen op de demarcatielijnen, ge weldplegingen tegen mensen on der Nederlandse bescherming, ge wagende actie tegen het gebied buiten de republiek en opruiende propaganda hebben bijna zonder onderbreking voortgeduurd. De voedselblokkade van Medan, die een deel van de bevolking op de rand van hongersnood bracht, werd niet opgeheven, hoewel de Republikeinse regering verklaar de, dat zii de bevelen daartoe meer dan tien dagen geleden had gegeven. Nog steeds worden gijzelaars vastgezet en vastgehouden in het binnenland. Gedurende de iaatste maanden zijn de gewelddadigheden, zowel op de demarcatielijn als in delen van Oost-Inonesië en Borneo eer der toe- dan afgenomen. Zij wer den vergezeld door een redeloze vernieling van wegen en bruggen en van economische objecten. Ons laatste voorstel om de Republi keinse strijdkrachten ten minste 10 km van de demarcatielijnen te rug te trekken en te vervangen door Republikeinse politie werden niettemin verworpen. Wanneer men al deze feiten in aanmerking neemt, tezamen met de omstandigheid dat sinds bijna twee jaar honderduizenden Indo nesiërs, Chinezen, Arabieren en Nederlanders uit hun woningen en betrekkingen zijn verdreven en samengebracht zijn in beperkte gebieden, dan moet de huidige toestand onhoudbaar worden ge acht. Na al deze ervaringen, met in begrip van het gedwongen aftre den van de Eerste Minister Soe- tan Sjahrir, schijnt er geen uit zicht meer op een werkelijke op lossing door verder onderhande len. Daarom heeft de Nederlandse Regering aan de Regering van de Republiek doen weten, dat zij, ge zien de bijna voortdurende schen dingen van Republikeinse zijde, zich niet verder gebonden kan achten door het Bestand en de overeenkomsten haar vrijheid van handelen herneemt Met het oog op haar uiteinlijke verantwoordelijkheid en haar on veranderlijke wil om het politieke programma, vervat in de overeen komst van Linggadjati uit te voeren, zal zij geëigende maatre gelen nemen ten einde orde en veiligheid te herstellen in voldoen de grote gebieden om dat pro gramma te verwezenlijken. Zij is overtuigd, dat zij daarbij de hulp en de goedkeuring zal ver krijgen van talloze Indonesiërs, die er zich van bewust zijn, dat het gedrag of het gebrek aan ge zag van de huidige Republikeinse regering slechts tot onheil kan leiden en nimmer de stevige grondslagen kan verschaffen voor een voortgezette samenwerking met Nederland en de vrije Ver enigde Staten van Indnesië." Dr. Van Mook heeft aan de Republikeinse Regering de vol gende brief overhandigd: „Namens de Nederlandse Rege ring zie ik mij tot haar en mijn leedwezen genoodzaakt het vol gende mede te delen: De verwer ping van de laatste voorstellen, welke ik U Minister-President mocht doen op 15 dezer heeft de Nederlandse Regering tot de overtuiging gebracht, dat de Re publikeinse regering hetzij niet bereid hetzij niet in staat is om aan redelijke eisen voldoende uit- idii inj Bu1, frb f e lvv M neu-y ida V-j; tge» daf ..„"N x>nt "t-iir 'n 11 Mc: k i ll t g-5 de i i] rl flu io: ym ik en )e tf onlj ooi' Ier ipa| nd roe eid ctuaB l 3 rifL Pet' 3n es a,le! tod

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1947 | | pagina 1