De „dodenmars" in Siam
I
De boycot der Australische
havenarbeiders op Nederi. schepen
ERNSTIGEvliegtuigramp
Basis van Turkije gevraagd
Opruiming oorlogstuig
HtS
I
I
r
öi£ 1
"Vl
i,
ff=
I
■"TV
V J
VRIJDAG 30 MEI 1947.
12 doden geborgen
Herdenking
Nederlandse slachtoffers
Wallace over verdediging
van Europa
MINISTERRAAD
WEDEROPBOUW
REDE VAN FRANCO
Moeilijkheden in Hongarije?
Critiek op ontwerp voor
hoofdkwartier Ver. Naties
Het stoffelijk overschot van
Dr. H. Coiijn
Doodstraf geëist
Waarschuwing
aan Franse winkeliers
De regeringscrisis in Siam
DOODVONNIS VOLTROKKEN
Brand in
chemische fabriek
u 'Hn ig I
'S'i n|njc edl
n
I
dt ^ïfti:
e -if
,k'
I
1 V I
-f86 fi *4
-I
Frankering bij Abonnement - Temeuzen
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig- tot Vrijdag
avond.
Wamt.
In de ochtend snelle stijging
van temp. tot zeer hcge waar
de. Later toen. bew. met kans
op enkele onweersbuien, daar
na koeler. Wind tussen Z.-O.
en Z.-W.
DE VRIJE ZEEUW
3de Jaargang No. 514.
Advertentieprijs
per mm 10 ct,minimum,
per advertentie 1,50.
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:
1—5 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct. meer.
Verschijnt dagelyks - Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande - Terneuzen - Abonnementsprijs 3.25 „er kwartaal.
Het Australische blad „Mel
bourne Sun" schrijft in de och
tend-editie van 30 Mei het vol
gende
Het falen van de Australische
regering- bij het nemen van on
middellijke stappen na ontvangst
door de Minister van Buitenland
se Zaken Dr. Evatt van het Ne-
Donderdagmiddag omstreeks 17
uur zijn onder de gemeente Til
burg twee vliegtuigen in de lucht
tegen elkaar gevlogen. Het waren
twee tweemotorige vliegtuigen van
het type „Anson", lestoestellen
van de L.S.K. van het vliegveld
Gilze Rijen. Beide vliegtuigen
stortten na de botsing in de lucht
neer.
Er zijn in totaal 12 doden. Vijf
lijken zijn ongeveer gaaf gebor
gen, zeven lijken werden totaal
verminkt. Van de slachtoffers is
één vermoedelijk officie1"- terwijl
de anderen naar verluidt onder
officieren-waarnemers zijn. Onder
hen moeten zich verschillende be
vinden, die deze en afgelopen week
hun brevet ontvingen.
Nader vernemen wij, dat de
vliegtuigen, waarmee het ongeluK
gebeurde, vliegtuigen zijn voorde
waarnemers-opleiding. Het zijn
tweemotorige Engelse toestellen
van een ouderwets type, die veel
in Engeland voor de opleiding ge
bruikt worden. Zij waren gekocht
van de R. A. F. en men had ze
eerst kort in gebruik.
Onder voorbehoud kan worden
medegedeeld, dat onder de slacht
offers zich een tweede-luitenant
bevindt, terwijl de anderen onder
officieren en minderen zijn.
Heden zou op het vliegveld Gilze-
Rjjen een feestelijkheid worden
gearrangeerd ter gelegenheid van
de uitreiking van VUegerkruizen
Deze is vanzelfsprekend afge
last.
derlands-Indonesische verzoek tot
verscheping van Australische goe
deren ter waarde van meer dan 6
millioen pond, wordt nog een
ander hoofdstuk in deze fantas
tische geschiedenis van de Neder
landse verschepingen toegevoegd.
Maand na maand heeft de vol
komen willekeurige boycot de
eens zo winstgevende handel met
Nederlands-Indië geruïneerd.
Vervolgens heeft de eerste Mi
nister Chifley na de Nederlands-
Indonesische overeenkomst van
November verklaard, dat hij
„voorbereidende besprekingen had
voorgesteld" tussen de haven
arbeiders en de regering, in de
hoop, dat de eersten de regering
zouden toestaan de controle over
de buitenlandse politiek te her
nemen. Dit verzoek werd niet in
gewilligd. Of Sjahrir nu afkeu
ring ondervonden heeft van de
communistische kliek, welke de
boycot op Nederlandse versche
pingen heeft ingesteld, is niet
duidelijk.
Al, wat wij weten, is dat vlak
voordat het Nederlands-Indone
sische verzoek om de verscheping
te doen plaats hebben verzonden
werd het z.g. vakverenigings
congres in Indonesië, bijgewoond
door de tweed*? secretaris van de
vakvereniging van havenarbeiders
Roach heeft aangekondigd,
dat niets zou worden be
slist, voordat Roach in Austra
lië zou zijn teruggekeerd. Voor
diens terugkeer weet noch het
Australische volk, noch de eerste
Minitser, noch Dr. Evatt, of de
handel met Indonesië, welke voor
de oorlog per jaar een waarde
■beliep van anderhalf millioen
•pond, zal worden hervat. Een
gunstige beslissing van Roach
wordt met spanning verwacht."
Wegens het gebrek aan ar
beidskrachten in de kolenmijnen,
heeft het Duitse vrije vakverbond
de mogelijkheid overwogen vrou
wen in de mijnen te werk te stel
len Dit zal "alleen voor de Sow-
jet-zcme geschieden. De werving
zal geschieden door de vakver
enigingen en door de bijzondere
vrouwencommissies. De gezond
heidstoestand van de arbeidsters
zal onder voortdurende controle
staan.
Onlangs hebben op de oorlogs-
kerkhoven van Kantsjanaboeri en
Tsjoengkai in Siam eenvoudige
plechtigheden plaats gehad ter
herdenking van de Nederlandse
slachtoffers van de „Dodenmars"
die op deize kerkhoven naast lot
genoten van andere nationalitei
ten begraven liggen. De plechtig
heden geschieden bij gelegenheid
van "de nationale rouwdag in Ne-
Recep Peker, de Turkse Minis
ter-President, heeft voor het par
lement verklaard, dat „een zekere
vreemde mogendheid" een nota
had gezonden, waarin bases in
Turkije gevraagd werden Het
verzoek werd gedaan „met het
oog op het treffen van gemeen
schappelijke verdedigingsmaat
regelen". Peker zeide, dat Tur
kije zich geplaatst zag tegenover
wat men noemen kan „territori
ale eisen en waakzaam moet blij
ven in een gevaarvolle atmosfeer.
Volgens Peker waren er geen
aanwijzingen, dat de gestelde
eisen ingetrokken zouden worden.
De regering was naar rijp beraad
tot de conclusie gekomen, dat het
onder de huidige omstandigheden
onmogelijk was tot demobilisatie
over te gaan. Wij mogen de zwa
re lasten, welke het lot ons zou
kunnen opleggen wanneer de we
reld-politiek tot een conflict zou
leiden, niet geringschatten, aldus
spreker.
Turkije is in zijn huidige positie
de hoeksteen geworden van het
Oosten, het Midden-Oosten en het
Oostelijke Middellandse-zeegebied.
Peker vroeg om verlenging van
de staat van beleg voor Istaniboel
de Turkse provincies in Europa
De Minister van Binnenlandse
Zaken heeft aan de burgemeesters
medegedeeld, dat in het kader van
de opruiming van de overal in de
lande nog verspreid liggende mu
nitie, in overleg met zijn ambt
genoot van Justitie, thans maat
regelen zijn getroffen voor een
systematische en intensieve op-
ruiming van het oorlogstuig, voor
zover dit zich nog onder de be
volking bevindt.
Hij vraagt de bijzondere aan
dacht voor een rondschrijven ter
zake van de Procureurs-Generaal
fgd directeur van politie.
Het wil de Minister gewenst
voorkomen, dat, naast de open
bare bekendmaking, waarover het
schrijven van de Procureurs-Gene
raal onder meer handelt en waar
in op het strafbare van het voor
handen hebben van projectielen,
mijnen, munitie e.d. wordt gewe
zen. de ouders, voogden of ver
zorgers van de schoolgaande jeugd
worden geattendeerd op het grote
gevaar van vaak zelfs onschuldig
uitziende voorwerpen. Deze ware
een verklaring betreffende de
eventuele aanwezigheid van oor
logstuig ter tekening voor te
Jgg^ggll,
Op deze wijze wordt enerzijds
het achterhouden van deze voor
werpen zoveel mogelijk voor
komen, terwijl anderzijds de rui
ming aan de hand van de binnen
gekomen meldingen door de hulp
verleningsdienst systematisch zal
kunnen geschieden.
Henrv Wallace heeft op een pers
conferentie de Amerikaanse re-
nering ervan besdhuld:gd, Europa
te willen aanmoedigen om in een
toekomstige oorlog met de Sov
jet-Unie de zijde van Amerika te
kiezen, zonder de minste bedoe
ling te hebben om Europa te ver
dedigen, wanneer er oorlog zou
komen. „Zeg ons" aldus Wallace
aan het adres van het departe
ment van oorlog „voor het te
laat. is, of ge Europa of ook maar
Engeland zult kunnen verdedigen
in de eventuele atomische wereld
oorlog"
Wanneer men Europa aan zijn
lot wil overlaten dan zal het voor
Amerikaanse atoombommen in
een woestenij herschapen zijn
voordat de oorlog gewonnen is,
voegde Wallace er aan toe.
In de Woensdag gehouden Mi
nisterraad hebben de Ministers
Beel en Jonkman verslag uitge
bracht van de bevindingen gedu
rende hun verblijf in Indonesië.
Het overleg in de Ministerraad
wordt Woensdagavond voortgezet
in tegenwordigheid van de leden
der Commissie-Generaal.
Dezer dagen werd te 's-GraVen-
hage ten kantore van de Vereni
ging van Nederlandse Gemeenten
een bespreking gehouden tussen
Minister Neher en de leden van
het door deze vereniging ingestel
de contact-orgaan voor herstel der
getroffen gebieden.
Een uitvoerige gedachtenwisse-
ling had plaats over de totstand
koming van een wederopbouwwet.
de overdracht aan de gemeenten
van werkzaamheden en bevoegd
heden de wederopbouw betreffen
de, de verdeling van materialen
en bouwvolumina over de ge
meenten, de financiële regelingen
in verband met de wederopbouw,
en de woningbouw.
en Kodatsji (bij de Grieks-Bul
gaarse grens), welke sedert 1940
heeft bestaan. Turkije wist niet,
aldus zeide hij, of het eens be
dreigd zou worden door „invasie
strijdkrachten in het eigen bin
nenland". „Dit is slechts een
mogelijkheid doch het is onmoge
lijk het tegengestelde met zeker
heid te bevestigen".
Het parlement stemde toe in
verlenging van de staat van beleg
voor de genoemde gebieden.
Te Barcelona heeft in aanwe
zigheid van Generaal Franco een
bijeenkomst plaats gehad van
meer dan 300.000 werkgevers,
arbeiders en technici uit alle be
drijven der stad. De Caudillo
sprak een rede uit, die in de eer
ste plaats gewijd was aan de
rechtvaardigheid van het sociale
werk van zijn regering. Franco
kantte zich zowel tegen de libe
rale opvatting van het kapitalis
me als tegen het marxisme en
herinnerde aan de „Hoon en de
ellende van de tweede republiek".
De nieuwe sociale rechtvaardig
heid in Spanje noemde hij „men
selijk, pacifistisch en christelijk".
Generaal Franco hekelde in bit
tere taal de vroegere Spaanse
vakbewegingen die volgens hem
een dubbele schuld dragen wegens
„gepleegde misdaden en omdat zij
zich tot werktuig van het buiten
lands imperialisme hebben ge
maakt.
Ferenz Nagy, de Hongaarse
Minister-President, die met va-
cantie in Zwitseralnd vertoefde,
is door de Hongaarse regering
met spoed teruggeroepen, aldus
meldt radio Bern. Er zouden na
melijk moeilijkheden gerezien zijn.
tussen de Hongaarse regering en
Sovjet-Russische bezettingsautori
teiten ovér de arrestatie van Bela
Kovacz, de voormalige leider van
de partij der kleine boeren, door
de Sovjets.
Het ontwerp voor het te bou
wen hoofdkwartier van de V. N.,
dat bij New-York zal moeten ver
rijzen, heeft felle critiek ontmoet
van de zijde van Amerikaanse
architecten. Het lijkt waarschijn
lijk, dat het stedelijk kunstgenoot
schap van Neiw-York pogen zal
de uitvoering van het ontwerp
tegen te houden.
Charles C. Platt, de voorzitter
van het genootschap, beschreef
het ontwerp als 'n „helse droom",
een „opeenhoping van omgekeerde
en op hun kant staande schalen",
waarin geen reinheid van compo
sitie te ontdekken zou zijn. Perry
Coke Smith, voorzitter van de
New-Yorkse afdeling van het
Amerikaanse instituut voor archi
tectuur, verklaarde, dat het ont
werp deed denken aan „een goe
derenwagen aan een kant en een
toren van opgestapelde broodjes
aan de andere".
Het ontwerp van Wallace Ha-
rison vindt anderzijds waardering
bij architecten als Ralph Walker
en Harvey Wiley Corbet.
Naar wij vernemen is Donder
dagmorgen een auto met het stof
felijk overschot van Dr. H. Coiijn
uit Berlijn naar Nederland ver
trokken. Vermoedelijk zou Don
derdagavond de grens van ons
land worden bereikt, waarna het
te 's-Gravenhage zal worden op
gebaard.
De bijzetting zal geschieden op
Donderdag 5 Juni a.s., des mor
gens om half twaalf, op de alge
mene begraafplaats aan de Kerk
hoflaan te 's-Gravenhage. Daar
bij zal niet worden gesproken.
Des middags om drie uur wordt
in het Gebouw van Kunsten en
Wetenschappen te Den Haag een
herdenkingsbijeenkomst gehouden,
uitgaande van het centraal comi
té van A.R. kiesverenigingen,
waarin, zoals gemeld, Mr. J. A.
de Wilde, Dr. J. J. C. van Dijk en
Prof. Dr. K. Dijk, "een kort woord
zullen spreken. De bijeenkomst
zal zeer sober zijn.
Naar ons ter ore komt wordt
het op prijs gesteld, wanneer elk
demonstratief karakter bij de
plechtigheid en de herdenking ach
terwege blijft.
Het Bijz. Gerechtshof in Den
Bosch behandelde Woensdag de
zaak tegen A. P. den Boer, kap
per te Breda, die in Mei 1940
reeds gearresteerd werd door de
Nederlandse autoriteiten als zijn
de „landsgevaarlijk". Na de inval
los gelaten schaarde hij zich aan
stonds in de gelederen der
N.S.N.A.P., de N.S.B. en nog later
werd hij vurig propagandist voor
de Waffen S.S., in welke kwali
teit hij heel wat jonge mannen
heeft overgehaald tot dienst
neming.
Verder bleek dat hij aan Feld-
meyers inlichtingendienst wellicht
belangrijke mededelingen Ver-
ströktö
De advocaat-fiscaal, Mr. J.
Houtoen uitte zijn minachting je
gens deze verdachte, die zijn
vaderland als een vijand be
schouwde.
Spreker eiste de doodstraf. Uit
spraak over 14 dagen.
derland. Een twintigtal personen,
dat de herdenking houden ging,
en van wie verschillenden zelf de
dodenmars, met de Japanse bajo
netten in de rug hebben medege
maakt was per trein te Banpong
aangekomen en werd vandaar per
autobus naar Kantsjanaboeri ge
bracht. Indertijd waren de duizen
den, die nu op het kerkhof te
Kantsjanaboeri ofwel te Tsjoeng
kai begraven liggen, die zelfde
route langs gegaan; na een trein
reis van vier dagen en vijf nach
ten, opgepropt in goederenwa
gons, van Banpong af een doden
mars van honderden kilometers
naar Tarzao. Barangkasi, Taka-
nen, over de heuvels en door de
verraderlijke jungle, waar de dood
hen wachtte.
Het kerkhof van Kantsjana-
tooeri is verdeeld in Nederlandse,
Engelse en Australische vakken.
Het is een oorolgskerkhof zoals
die in Europa lange rijen krui
sen, rond een groot wit kruis in
het midden. Alleen de namen
op die kruisen zijn verschillend.
Het kerkhof van Tsjoengkai ziet
er niet zo mathematisch ordelijk
verdeeld uit. De graven-rijen
worden hier en daar onderbroken
door een boom, een bloemstruik,
door kamearden geplant. De
doden liggen hier in de volgorde,
waarin zij begraven zijn: Een
Nederlander tussen een Gordon
Highlander en een soldaat van
het Suffolk-regiment, of elders
een Engelsman tussen een Neder
landse matroos en een Indische
stadswachten Van het kamp
waarbij dit kerkhof in de schaduw
van de Jungle oorspronkelijk be
hoorde, is niets meer over. Men
had aanvankelijk het plan ook de
doden van hier naar Kantsjana
boeri over te brengen, doch heeft
er vanaf gezien.
De heer B. A. Piets, de Neder
landse zaakgelastigde, sprak na
mens de Nederlandse regermg en
de verwanten van de gevallenen
enige woorden van herinnering en
bracht een bloemenhulde.
Andre Philip, de Franse Minis
ter van Economische Zaken, heeft
verklaard, dat de regering' van
plan was gelijke maatregelen toe
te passen als het vorderen van de
gas- en electriciteitsbedrijven ter
afwending van" een staking als
waarmede tegen vier Juni aan
staande gedreigd, is door ongeveer
twee millioen winkeliers en ande
re kleine zakenlieden, in protest
tegen de regeringscomtröle. Even
tueel zou worden overgegaan tot
sluiting van de bedrijven van al
len, die aan de staking zouden
deelnemen
Ter kabinetsvergadering is be
sloten een delegatie van de win-
keliersbond op te roepen voor een
onderhoud met Ramadier, de Mi
nister-President. Donderdagmid
dag. De winkeliershond heeft
'Woensdagavond besloten tot een
staking van vier-en-twintig uur
op 4 Juni, met uitzondering van
voedselwinkels, welke alleen in de
namiddag zouden sluiten.
Een vergadering van de vol
ledige Siamese volksvertegen
woordiging heeft Loeang Dham-
rong Nawasawat, de afgetreden
eerste Minister, aanbevolen om
opnieuw als Minister-President op
te treden.
De Regeringsraad zal heden
waarschijnlijk een beslissing ne
men.
Het doodvonnis tegen P. J. Ger-
rits, tot de doodstraf veroordeeld
bij sententie van het Bijzonder
Gerechtshof te 's-Hertogenbosch,
is Woensdagmorgen voltrokken.
Nadat het gratieverzoek van
Gerrits door H. M. de Koningin
was afgewezen, werd de tenuit
voerlegging van de sententie op
geschort in verband met een door
em ingediende aanvrage tot her
ziening. De bijzondere raad van
cassatie heeft deze aanvrage in
middels afgewezen.
Doordat een lid van het perso
neel van de aan de Nieuwe Uilen
burgerstraat 116 te Amsterdam
gelegen chemische fabriek „Che-
morgala'" om 11 uur Donderdag
morgen een kolf met natrium
azide en benzol uit zijn handen
liet vallen, ontstond een brand,
die zich aanvankelijk ernstig liet
aanzien. De 23-jarige jongeman,
die de kolf liet vallen, ontkwam
ternauwernood toen deze met een
klap explodeerde en een grote
vlam vlak naast hem de lucht in
vloog. Hij kreeg enkele glas
scherven in de arm en is naar een
ziekenhuis vervoerd. Zijn verwon
dingen blijken echter niet van
ernstige aard te zijn. Intussen
was het vuur niet meer te stuiten.
Dikke groene rookwolken teken
den zich al spoedig aan de ach
terkant van het gebouw tegen de
lucht af. De brandweer greep
spoedig met 4 motorwagens in en
had het vuur drie kwartier later
onder controle. De aan de ach
terzijde gelegen fabrieksruimte
was toen echter verloren gegaan,
maar de research- en bacteriolo
gische laboratoria, alsmede de in
strumentenkamer bleven behou
den.
Verzekering dekt de schade. De
fabriek is de enige in Nederland,
die cardiasol vervaardigt, waar
van een gedeelte voor export was
bestemd.
Op grond van een aanvul
lend handelsaccoord zal Finland
aan België 10.000 standaardeen
heden gezaagd hout, ongeveer
540.000 stère mrjnhout, 1000 ton
houtskool en 500 m3 triplexhout
leveren.
1c
tiek.
t rod
.lai'iTl :on|
s{ '"U 'v.veJ
e^seuihriptl
,}de4 Tl
H -e r
re j
K
fata
I f' T nij
tti