ffl
Minister LIEFTINCK over de
Lend Lease-overeenkomst
II
I I r
Nieuw Guinea
De P. R. A. en de zaak
„brand '/h Laakkwartier"
POLITIEKE DELINQUENTEN
u
Ij!
LI
V'; r.
De Italiaanse regeringscrisis
Telegram aan^Minister Beel
naar
I ijzondere raad van
cassatie
Voorlopige federale regering
in Indonesië?
Franse gas- en
electriciteitsstaking
geëindigd
Post voor militairen op weg
naar indië
HUIDVERZORGING
De havenarbeiders zullen
zich vanmiddag gaan melden
Het vliegveld bij Antwerpen
Morrison over economische
politiek
5!r
nlv
u'ie 1
Pf<
k< I-
IF
p?
eg
Naar aanleiding van de onder
tekening van de Lend-Lease-over-
eenkomst heeft Minister Lieftinck
gisteravond over heide zenders de
volgende rede gehouden:
Landgenoten,
Hedenmiddag heeft in Washing
ton de ondertekening plaats ge
had van een overeenkomst tussen
de regeringen van de Verenigde
Staten en van Nederland, die de
afsluiting Vormt van de finan
ciële betrekkingen, die tijdens de
periode van oorlog en bevrijding
in verband met de gemeenschap
pelijke inspanning voor de Ge
allieerde zaak, tussen de Ver
enigde Staten en ons land ont
staan zijn.
Ik stel er prijs op enige ogen
blikken uw aandacht te vragen
voor dit belangrijk accoord,
waarbij de Amerikaanse regering
ons in hoge mate is tegemoet ge
treden.
Direot na de bezetting van ons
land heef de toenmalige Neder
landse regering in Londen maat
regelen getroffen om met de be
perkte krachten, die haar ten
dienste stonden, een zo groot mo
gelijke bijdrage te leveren aan de
strijd tegen de vijand en om de
overzeese gebiedsdelen in staat
van verdediging te brengen.
Aanvankelijk zijn de uitgaven,
die daarvoor in de Verenigde
Staten geschieden, contant be
taald. Na de- bezetting van Neder-
lands-Indië door Japan genoot
het Rijk echter vrijwel geen in
komsten meer en, voorzover het
ook toen nog Amerikaanse wape
nen nodig had voor het voeren van
de strijd, werd met de Amerikaan
se regering 'overeengekomen, dat
de levering daarvan voortaan zou
kunnen plaats vinden op basis van
de zgn. „leen- en pachtwet".
Deze wet machtigde de Ameri
kaanse regering om de volken, die
weerstand boden tegen de agres
sie der as-mogendheden, te steu
nen met levering van wapentuig
zonder contante betaling.
Om U een indruk te geven van
de omvang, die deze hulpverle
ning aan de medestrijdende lan
den heeft aangenomen, vermeld
ik, dat tussen Maart 1941 en
Augustus 1945 op deze wijze on
geveer 50 milliard dollar werd ter
beschikking gesteld.
Amerika leverde aan Neder
land tot aan de wapenstilstands
dag voor ongeveer 118 millioen
dollar aan goederen en diensten
voor de Nederlandse strijdkrach
ten in Engeland, Australië en
West-Indië, hoofdzakelijk mate
riaal en opleiding voor de Neder
landse luchtstrijdkrachten.
Als tegenprestatie leverde het
Koninkrijk aan de Amerikaanse
strijdkrachten en diensten in Cu-
ragao, Suriname en later ook in
Nederland, en bovendien zekere
scheepvaartdiensten van militair
belang tot een geschat totaal van
37 millioen dollar.
Door een aanvullende overeen
komst in April 1945 gesloten,
opende zich de mogelijkheid om
op basis van dezelfde leen- en
pachtwet goederen in de Ver
enigde Staten aan te schaf.en
vcor de burgerbevolking, om deze
daardoor in staat te stellen zich
aan het leveren van een bijdrage
aan de oorlogvoering te wijden.
Hiervan werd door ons gebrum
gemaakt voor een bedrag van
bijna 65 millioen dollar.
Afgezien hiervan had het Ge
allieerde opperbevel voorzieningen
getroffen om de bevrijde land
streken van het allernoodzake
lijkste te voorzien om het uit
breken van epidemieën te voor
komen en om rust en orde onder
de burgerbev.olking achter het
front te verzekeren.
Toen in 'het voorjaar van 1945
de voedseltoestand in de nog be
zette gedeelten des lands, vooral
in het Westen, steeds ongunstiger
werd is de Nederlandse regering
er in' geslaagd Geallieerde mede
werking te verkrijgen tot het af
werpen van levensmiddelen uit de
lucht die weliswaar vielen als
slechts een druppel op een
gloeiende plaat, maar desalniette
min de uitgehongerde bevolking
soulaas verschaften en de hoop
versterkten, dat de uitredding na
bij was. Zoals U weet is gedu
rende de eerste maanden na de
capitulatie deze hulpverlening
langs de snel geopende land- en
waterwegen in grote omvang
voortgezet.
In totaal is hiermede volgens
schatting van Geallieerde zijde een
bedrag van ongeveer 300 millioen
dollar"gemoeid geweest, het Ame
rikaanse aandeel hierin bedroeg
ongeveer 190 millioen dollar, het
overige werd door Engeland en
Canada geleverd.
Bij het tot stand komen van de
afspraken, die op deze leveran
ties betrekking hadden, werd wan
Geallieerde zijde spoedige beta
ling bedongen.
Uit de hulpverlening, waarvan
ik u héb verteld, vloeide een
totale verplichting jegens de Ver
enigde Staten voort van ruim 330
millioen dollar. Dalimaast wa
ren er nog diverse kleinere weder
zijdse verplichtingen te regelen,
o a. voortvloeiende uit Iret ge
bruik door Amerika van bepaal
de Nederlandse schepen en de af
wikkeling van de guldensreke
ningen van de Amerikaanse mili
taire instanties.
Over de uiteindelijke regeling
van de uit dit alles voortvloeien
de schuldpositie zijn verleden jaar
de onderhandelingen geopend.
Dank zij ruime bevoegdheden
door het Congres aan de Ameri
kaanse regering verleend en de
uiterst welwillende houding van
Amerikaanse zijde ingenomen bij
de gevoerde onderhandelingen, is
tenslotte een afrekening tot stand
gekomen, waarin het totaal door
Nederland aan de Verenigde Sta
ten verschuldigde bedrag tot 67,5
millioen dollar is teruggebracht,
hetgeen in feite betekent, dat de
Nederlandse schulden voor het
grootste gedeelte zijn kwijtge
scholden.
Voor deze schuld van 67,5 mil
lioen is bovendien een zeer ge
makkelijke betalings-regeling ver
kregen Voor een deel wordt het
genoemde bedrag door enkele bui
ten de regeling gebleven vorde
ringen van Nederland en Neder-
lands-Indië gecompensëerd, voor
een deel zal het in Nederland en
in de Overzeese Gebiedsdelen
worden besteed en voor het
restant,' dat waarschijnlijk 40
millioen dollar zal bedragen, is
een afbetalings-regeling in 30
jaarlijkse termijnen bedongen, die
pas beginnen in 1951.
In deze voor ons land zo geluk
kige regeling weerspiegelt zich
ongetwijfeld de grote waardering
die men in Amerika koestert voor
de bijdrage, die Nederland heeft
geleverd in de gemeenschappelij
ke strijd, een bijdrage, niet alleen
gebracht door de officiële strijd
macht in haar verschillende on
derdelen te land, ter zee en in de
lucht, maar ook door de Neder
landse koopvaardijvloot en onze
dappere zeelieden en door het on
dergrondse en bovengrondse ver
zet van het merendeel onzer be
volking.
In het bijzonder de spoorweg
staking, waaraan de Amerikaan
se Opperbevelhebber Generaai
Eisenhouwer een zo grote waarde
heeft toegekend, heeft op het
Amerikaanse volk een grootse en
onvergetelijke indruk gemaakt.
Voor allen, die tijdens de oorlog
en de bezetting zo moedig aan het
verzet hebben deelgenomen moge
het een grote voldoening zijn, dat
hun houding ook in dit opzicht
aan het vaderland is ten goede
gekomen.
Bovenal past hier echter een
woord van oprechte dank aan de
regering van de Verenigde Staten
en aan het Amerikaanse volk
voor het edelmoedige standpunt,
dat zij bij de afwikkeling van on
ze schulden, die in het vandaag
ondertekende accoord zijn gere
geld, hebben ingenomen.
Naast de bijdrage, die de Ame
rikaanse troepen hebben geleverd
in de bevrijding van ons land, is
thans van Amerikaanse zijde een
nieuw offer gebracht, dat ons van
een druk bevrijdt, die, wanneer
deze oplossing niet ware bereikt,
een zeer zware last voor ons zou
hebben betekend.
In de leen- en pachtovereen
komst, die in 1942 door onze re
gering met de Verenigde Staten
gesloten werd. komt o.a. een ar
tikel voor, waarin bepaald wordt,
dat de uiteindelijke afrekening
der verplichtingen op zodanige
wijze zal worden geregeld, dat de
handel tussen de bgide landen
daardoor niet zal worden ont
wricht doch dat wederkerig voor
delige handelsbetrekkingen tus
sen hen en de verbetering van de
economische verhoudingen in de
wereld in het algemeen erdoor
zullen worden bevorderd. Aan
deze bepaling is op de meest edel
moedige wijze door de Ameri
kaanse regering voldaan.
Maar niet alleen de handels
betrekkingen tussen ons land en
de Verenigde Staten en de eco-
mische verhoudingen in de wereld
zijn door het vandaag tot stand
gekomen accoord gediend, ook de
vriendschapsbetrekkingen tussen
het Nederlandse en het Ameri
kaanse volk zijn er opnieuw door
versterkt.
Ik ben overtuigd namens ons
gehele volk te spreken wanneer
ik het volk der Verenigde Staten
daarvoor van harte dank betuig.
Alcide de Gasperi de demis-
sionnaire Christelijk-Democrati-
sche Minister-President van Ita
lië, die thans weer poogt een op
lossing te vinden voor de reeds
vijftien dagen oude regerings
crisis, zal van de constituerende
Vc rgadering een motie van ver
trouwen vragen voor het vormen
van een Chr.-Democratische re
gering met inbegrip van enkele
partijloze ministers, aldus is van
welingelichte zijde te Rome ver
nomen.
Naar verluidt zou de Gaspen,
tenzij op het laatste ogenblik nog
een wijziging in de politieke si
tuatie optreedt, de volledige ver
antwoordelijkheid aanvaarden
voor een oplossing van de crisis,
na het falén van de pogingen tot
verbreding van de basis der re
gering. Men verwacht, dat de
Kamer hem zal steunen.
De Gasperi vormt kabinet.
Alcide de Gasperi, de leider der
Christelijke Democraten, heeft
President De Nicola ervan in
kennis gesteld, dat hij in staat is
een nieuw kabinet te vormen. Dit
betekent het einde van de Ita
liaanse regeringscrisis, die nu 17
dagen heeft geduurd.
Naar verluidt zal De Gasperi
een toabinet samenstellen bestaan
de uit leden van zijn eigen partij
en enkele deskundigen.
De Italiaanse communistische
leider, Togliatti, verklaarde
Woensdag na een bespreking met
De Gasperi, dat hij de leider der
Ohristelijk-Democratische partij
had medegedeeld, niet de nood
zaak in te zien van een regering
van een enkele partij. Ingeval
een dergelijke regering de enige
oplossing zou blijken te zijn, moest
niet een partijleider aan het hoofd
staan, maar een partijloze, aldus
Togliatti.
Het bestuur van de Vereniging
Nederland-Indonesië heeft Woens
dagmiddag het volgende telegram,
getekend door de vice-voorzitter
Prof. Mr. W. F. Wertheim en de
secretaris, de heer J. W. E. Rie-
mens, gezonden aan Z.Exc. Dr. L.
J. M. Beel:
,,Het bestuur van de Vereniging
Nederland-Indonesië, ernstig ver
ontrust' (voor het verder afglijden
naar een oorlogssituatie tussen
Nederland, en Indonesië) door de
gewelddadige staatsgreeppogingen
gepleegd door de leiders van de
Partai Rakjat Pasoedan in het
onder Nederlands militair bewind
staand gebied van Buitenzorg
zonder dat deze militairen tegen
de verstoorders van rust en orde
direct maatregelen hebben geno
men, constateert ernstige plichts
verzaking van de verantwoorde
lijke militaire bevelhebber Kolo
nel Thomson enj vraagt daarom
bestraffing van de verantwoor
delijke personen en onmiddellijke
ontheffing van Kolonel Thomson
uit zijn functie, evenals herstel
Van de toestand zoals deze vóór
de staatsgreep was ingevolge een
overeenkomst tussen Nederlandse
en Republikeinse autoriteiten".
Woensdagmiddag omstreeks 6
uur is het s.s. „Tarakan" van de
maatschappij „Nederland" naar
Hollandia op Nieuw-Guinea ver-,
trokken met 119 politieke delin
quenten aan boord, die op ver
schillende bases waar legergoede-
ren zijn opgeslagen werkzaam
heden zullen verrichten.
De delinquenten, die twee jaar
op Nieuw-Guinea zullen verblijven
worden uitgezonden door de
stichting „Beheer en liquidatie
basesgoederen" gevestigd te
's-Gravenhage.
Oorspronkelijk waren er 240 ge
gadigden voor tewerkstelling- in
Nieuw-Guinea, doch het Inge
nieurs Bureau „Ingenegeren Vrij
burg" dat met de aanstelling der
te werkgestelden is belast, heeft
slechts 119 candidaten voor de
uitzending geschikt gevonden.
Men heeft zich beperkt tot het
aanstellen van practisch geschool
de arbeiders, terwijl een streng
medisch onderzoek is ingesteld
teneinde na te gaan of de te-
werkgestelden tegen het tropisch
klimaat bestand zullen zijn.
De meeste delinquenten, die met
de „Tarakan" vertrekken, zijn
„tribunaal gevallen". Zij, die ver
oordeeld zijn tot rijkswerkinrich
ting of gevangenis komen niet in
aanmerking voor uitzending.
De vertrokken delinquenten zul
len worden' tewerkgesteld bij de
legergoederendumps te Hollandia,
Biak, Morotai en Tarakan.
De inscheping verliep vlot. Het
voordek van de Tarakan is ge
reserveerd voor de delinquenten,
die dadelijk na aankomst op het
schip het hun toegewezen terrein
gingen verkennen. Zij krijgen
soldatenkost en mogen zich op
het voorgedeelte van het schip
vrij bewegen.
De stemming der vertrekkenden
was goed en velen hopen zich
in Nieuw-Guinea een toekomst te
kunnen scheppen.
Voor het vertrek werden zij toe
gesproken door de heer L. van
Hulst, vertegenwoordiger der
Directie van het Ingenieursbureau
„Ingenegeren Vrijburg".
De bijzondere raad van cassatie
behandelde Woensdagmorgen het
beroep van Adriana Maasbommel
te Goes, die door het Bijzonder
Gerechtshof te 's-Gravenhage was
veroordeeld tot zes en een half
jaar gevangenisstraf terzake van
een viertal feiten.
Te Goes had zij haar echtge
noot en verscheidene andere per
sonen, die naar de Engelse zender
luisterden, verraden. Voorts had
zij tezelfder plaatse personen, die
in het bezit van een radio-toestel
waren, verraden, zomede verraden
dat haar echtgenoot het illegale
blad „Trouw" las. Tenslotte had
zij te Baarn Joden verraden.
Requirante verklaarde de feiten
in woede begaan te hebben, om
dat zij een leven als een hel bij
haar man had. Zij wilde de fei
ten niet goed praten, zeide zij,
doch ontkende het verraad van
Joden te Baam.
Bij de toelichting van enige
cassatiemiddelen betoogde de
raadsman Mr. J. D. de Maan, dat
de zaak gezien moet worden tegen
de achtergrond van een totaal
mislukt huwelijk. Z.i. mag men
hier overmacht aanwezig achten.
De procureur-fiscaal Prof. W.
Langemeijer concludeerde tot ver
werping van de beroepen.
Uit betrouwbare bron verneemt
Reuter, dat Nederlandse autori
teiten aan vertegenwoordigers
van de Republiek Indonesia een
voorstel hebben overhandigd, dat
-kan leiden tot de instelling van
een voorlopige federale regering
voor geheel Indonesië.
Men verwacht, dat de beslissing
inzake aanvaarden of verwerpen
van het voorstel aanstaande Zon
dag valt, wanneer het Indonesi
sche Kabinet vergadert.
Sommigen nemen aan, dat de
betrokken voorlopige regering be
voegdheid zou krijgen om hande
lend op te treden in kwesties met
het buitenland van financiële en
economische aard.
Voorts neemt men aan, dat de
voorlopigeregering vertegen
woordigers zou bevatten van de
staten Oost-Indonesië en Borneo
en van de Indonesische republiek.
Op vragen van de heer Hoog-
carspel in verband met het optre
den van het hoofd der P.R.A. in
de zaak „brand in het Laakkwar
tier" heeft de Minister van Justi
tie o.m. het volgende geantwoord:
Een der beide met het betrok
ken onderzoek belaste recher
cheurs van de P.R.A. te 'Rotter
dam is, nadat het voltooide dos
sier tegen een Haagse commissa
ris van politie op 12 November
1946 aan de Procureur-Fiscaal is
toegezonden, op 27 Januari met
de gebruikelijke opzegtermijn ont
slagen.
Dit ontslag had plaats, omdat
het hoofd der P.R.A. te Rotter
dam, mede op grond van inge
komen klachten, van mening was
geworden, dat het onderzoek in de
zaak-Dormitz-Laakkwartier (het
onderzoek tegen de commissaris
van politie was reeds voltooid)
niet door deze rechercheur be
hoorde te worden voortgezet. De
betrokken rechercheur had name
lijk bij herhaling geen rekening
gehouden met aanwijzingen van
het hoofd der P.R.A. en belang
rijke afschriften en dienststukken
ter hand gesteld aan personen,
die niet ambtelijk tot kennisne
ming daarvan gerechtigd waren.
Daar deze overtredingen van zijn
ambtsplicht docr de rechercheur
uitsluitend in de zaak Dormitz
waren gepleegd, is hem aanvan
kelijk verboden dit onderzoek ver
der te voeren. Eerst toen hij zich
ibij deze beslissing van zijn chef
niet wenste neer te leggen, is hem
ontslag verleend.
De Franse Federatie van Ar
beiders in de Gas- en Electrici-
teitsfabrieken heeft, een half uur
nadat de staking te middernacht
in werking was getreden, het be
vel tot staking ingetrokken.
De overeenkomst tot opheffing
der staking is het gevolg van be
sprekingen ter elfder- ure tussen
de Federatie en de Minister van
Arbeid, Mayer.
De' Regering en de betrokken
vakverenigingen zijn het eens ge
worden over een regeling door
arbitrage vóór 18 Juni a.s. De
beslissing zal warden genomen
door een rechter van het Opper
ste Franse Gerechtshof en mag
niet strijdig zijn met de regerings-
politiek. De regering stelt inmid
dels het vocderingsdecreet van
Ramadier buiten werking.
Zoals bekend hadden de arbei
ders 23 «/o loonsverhoging geëist.
Militairen aan boord van het
m.s. „Kota Inten" en de „Johan
de Witt" kunnep. in Port-Said
post krijgen, mits deze resp. 2 en
3 Juni gepost wordt. Wil men de
post hij de aankomst in Batavia
bezorgd hebben dan moet de cor
respondentie op 18 Juni ter post
bezorgd zijn.
Tegen zonnebrand stuklopen,
doorzitten, schrijnen, smetten, en
ter verbetering der huid: Purol of
Purolin. Door 't crème-karakter is
Purolin geliefd door de vrouw
voor zichzelf en de baby.
(Ingez. Med.)
Op de Woensdagmorgen in
„Oreon" te Rotterdam door de
E.V.C. gehouden vergadering, is
met grote meerderheid van stem
men besloten, dat de havenarbei
ders zich Woensdagmiddag weer
zullen melden om het werk te
hervatten.
Dinsdagmiddag had de scheep-
vaartvereniging Zuid laten aan
plakken, dat de z.g. gestrafte ar
beiders, die op Tweede Pinkster
dag de hun opgedragen taak niet
hadden willen verrichten, allen
hun boekje dat in verband met die
weigering ingehouden was, terug
toonden krijgen, mits ze zich
Woensdagmorgen om zeven uur
(meldden en zich daarmee onder
wierpen aan de geldende bepalin
gen van de lopende contracten.
Het bestuur van de E.V.C. was
(van deize maatregel schriftelijk
op de hoogte gebracht. Niettemin
luidde het advies van dat bestuur,
deze ochtend nog niet aan het
werk te gaan, maar in vergade
ring gezamenlijk te beslissen.
Na een rede van de voorzitter,
de heer Van den Berg, die verder
staken ontried, „omdat er nog
Wel andere middelen zijn om het
doel van de E.V.C. te bereiken",
waarbij hij doelde op een, zoals
een der woordvoerders uit de ver
gadering het noemde „langzaam-
aan-actie", werd gestemd over
het bestuursvoorstel om zich
Woensdagmiddag weer te melden.
Dit voorstel werd met grote meer
derheid van stemmen aanvaard
Verwacht mag dus worden, dat
hiermee het conflict in de Rotter
damse haven voorlopig weer van
de baan is.
DE HAVENARBEIDERS TE
ANTWERPEN SOLIDAIR MET
DE ROTTERDAMSE STAKERS!
Naar het dagblad „Nation
Beige" weet te berichten, hebben
de Antwerpse havenarbeiders zich
solidair verklaard met de Rotter
damse dokwerkers en besloten de
schepen, die onder Nederlandse
vlag varen niet te lossen.
Met betrekkin^ tot bet uit
Antwerpen afkomstige bericht
volgens hetwelk de Belgische in
stanties aan de K.L.M. toestem
ming hébben geweigerd haar toe
stellen van de Woensdag open
gestelde nieuwe lijn Eiindhoven
Londen te Antwerpen te laten
landen, verneemt de correspon
dent van het A. N. P. te Brussel
van de zijde van het Belgische
Ministerie van Verkeer, dat het
hier slechts een tijdelijke maat
tegel betreft. Deze aangelegen
heid -is op het ogeniblik in studie
en verwacht mag worden, dat de
K L.M.-toestellen. binnenkort
gesproken werd van twee drie
weken te Antwerpen kunnen
landen.
Hgrtbert Morrison, lid van het
Britse kalbinet en Groot-Brittan -
nië's opper-ordener, heeft op de
Lalbour-conferentie te Margate
het debat over tewerkstelling en
economische ordening geopend.
Hij trok een parallel tussen de
economische positie in Groot-
Brittannië en in de Sowjet-Unie.
„Wij beiden moeten vandaag aan
de dag onze buikriem wat in
snoeren teneinde onze krachten
te consolideren'voor het bereiken
van een hogere levensstandaard
in de toekomst," aldus zeide hij.
Morrison vroeg de werkgevers
meer te doen dan alleen maar te
mopperen over de noodzaak van
controle en ordening. Bedrijfslei
ders en technici moeten zich al
lereerst voelen als dienaren van
de gemeenschap. De middenstan
ders, of zij al voor de regering
stemden of niet, zullen deelgeno
ten zijn in het grote sociale stre
ven, dat door Labour is opgeno
men, wanneer zij geduld en begrip
betrachten. Morrison haatte de
luiaards, die parasiteren op de
maatschappij, en waarschuwde
tenslotte voor een drieledig ge
vaar: gehrek aam energie, te snel
het doel willen bereiken, en ge
brek aan verantwoordelijksheids-
i gevoel voor het werk.
