Radiorede Prof. Gerbrandy
1
I
m
al
ACTIE VAN DE MARINE
Natsir over de eventueele benoeming van
Prof. Romme tot Gouverneur-Generaal.
Tabahsr egen
Wereldnieuws j
..ii
n
m
L(f=
I
I
M
I
WOENSDAG 16 APRIL 1947.
3de Jaargang No- 479-
Dankbetuiging
tan H. M. de Koningin
Nieuwsblad
over geruchten-Romme
„Veiligheidsstaking"
geëindigd
Minister-President Beel
en Minister Jonkman
naar Indonesië
Nieuw economisch accoord
tusschen Noorwegen en
België
i
éam mm: mmmmmwi
De gevolgen van de Haven
arbeidersstaking in
Australië
fest
n<m
len' JM
I
f
rde.tia
,«r
j
hoEij
inntij. I
J dj f
'I
i r
Z uj
Frankeering bij Abonnement - Temeuzen.
WEERSVERWACHTIN G
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Woens-
dagavond._
Iete hoogere temperatuur.
Plaatselijk ochtendmist, overi
gens in bijna het geheeleland
vrij zonnig droog weer met iets
hoogere temperaturen dan gis
teren. Zwakke tot matige wind
tusschen West en Zuid.
r rautlCCl mg uy nuuuuciucu, - .HikaBBlA
BE VRIJE ZEEUW
Adver tentieprij s
per mm 10 ct.minimum
per advertentie 1,50.
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:
15 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct. meer.
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P.
J. van de Sande - Terneazen. Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
In zijn Maandagavond om 20.35
uur voor de N.C.R.V. over Hilver
sum II gehouden radiorede heeft
Prof. Mr P. S. Gerbrandy, o.m.
het volgende gezegd;
Door de onderteekening van het
acooord van Linggadjati is ge
schied dat waartegen het Natio
naal Comité tot Handhaving der
Rijkseenheid van den aanvang van
zijn optreden af ten sterkste heef.
gewaarschuwd.
Er is een verplichting aange
gaan, welke den grondwetgever
bij voorbaat bindt, zoodat het Ne-
derlandsche volk, straks geroepen
zijn oordeel over voorstellen tot
wijziging van de Grondwet uit te
spreken, niet meer vrij staat in
zijn 'beslissing en voor het uiterst
moeilijke dilemma kan worden
gesteld al of niet ongedaan te ver
klaren Staats- en Volkenrechtelij
ke verhoudingen, die uit het ac-
coord en de thans op handen zijnde
toepassingen in feite voortvloeien.
Er is tegen mij gezegd: Och,
dat loopt zoo'n vaart niet, men is
het niet eens geworden, er is geen
overeenkomst inderdaad, daar
lijkt het wel op. Men kan over
bijna elk artikel vertolkingen van
Nederlandsche zijde en van Soe-
karno-zijde naast elkaar leggen,
die zeer verschillen, elke party
wil zich aan eigen interpretatien
houden.
Zoo moet ik, hoewel sommige
zaken nog geheim zijn gehouden,
er wel van uitgaan, dat er is een
Linggadjati, waarvan de kant
naar Soekamo gekeerd, naakt is,
die naar Minister Jonkman ge
wend bekleed met de vodden, die
van de vernuftige sluier door de
heeren 'Romme en Van der Goes
van Naters geweven, zijn overge
bleven, maar die de schande der
naaktheid niet meer bed'ekken
Vast staat, dat deze republiek
is een brouwsel van onzen .doods
vijand, Japan, bestemd om Neder-
landsch-Indië voor altijd te hou
den binnen de zoogenaamde Oost-
Aziatische gemeenschappelijke
wélvaartssfeer onder leiding van
',aÊrnis een tweede manier om in
zicht te krijgen in wat van haar
te verwachten is, n.l. door te let
ten op wat de praktijken op haar
e-ehied tot nu toe zijn geweest.
Ze zijn saam te vatten in de
omschrijving: Precies het tegen-
deej van wat wij democratie of
beter een rechtsstaat noemen
Wii staan dus' voor de toepas
sing" van een accoord, dat krach
tens oorsprong, karakter en to
heden bekend optreden van de
wederoai tu onheilspellend en dat
naar zijn inhoud ongrondwettig is.
Welnu zoo zegt U misschien, als
het dan ongrondwettig is, dan is
het een vodje papier, verscheur
Zoo eenvoudig staat de zaa.k
niet Zeker, ik verwacht, dat zij,
die dit kwaad gebrouwen hebben,
eenmaal voor den aardschen rech-
fjare Majesteit de Koningin
heeft den burgemeester van Rot
terdam, Mr. P. J. Oud, opgedra
gen aan de burgerij haar harte-
Ujken dank te betuigen voor de
wijze waarop zij H. M. bij Haar
bezoek op Maandag ,14 April
heeft ontvangen. Hare Majesteit
voegde daaraan toe, dat zij dij
Haar tocht door de havens zeer
getroffen was door den zeer
grooten vooruitgang dien het
havenherstel in de anderhalf
jaar, sedert Haar vorig bezoek
aan die havens verloopen, had ge
maakt. Een zoo groote vooruit
gang kon alleen zijn bereikt,
door een voortreffelijke samen
werking van allen, van boog tot
laag, die bij dit werk werd be
trokken zijn.
[H. M. wenschte dan ook uit
drukking te geven aan Haar ge
voel van erkentelijkheid voor
dezen gezamenlijken arbeid. Op
die erkentelijkheid hebben allen
aanspraak, bedrijfsleiders, hoo
gere en lager technici, arbeiders
met het hoofd en met de hand.
Wat zij hebben verricht heeft
Hare Majesteit vervuld met ver
wondering en trots. Het was
Haar uitdrukkelijk verlangen, dat
de burgemeester deze gevoelens
ter kennis van de burgerij zou
brengen. Zij drukte Mr. P. J.
Oud daarbij op het hart er vooral
«zorg voor te dragen, dat nie
mand het gevoel zou hebben bij
dankbetuiging te zijn ver
ter rekenschap zullen moeten
geven van hun daden.
Wat eischt deze toestand, zoo
als die op dit oogenblik is, nu
van ons, die de rijkseenheid in
hun hart nooit kunnen verlooche
nen en die voor «het welzijn der
millioenen in Indië willen blijven
vechten?
Daarop antwoord ik dit. Wij
houden vast, dat onze plicht om
recht en rust, kort gezegd den
rechtsstaat ten bate der millioe-
nenmassa's te herstellen en te
handhaven, onverzwakt blijft be
staan. Wat in deze goede rich
ting nog gedaan mocht worden,
als voorbeeld noem ik vervan
ging van het afschuwelijke regiem
in Batavia door een loyaal be
stuur, heeft recht op onzen steun.
Alles wat daar tegen in gaat,
roept, ons verzet wakker.
Zoo zullen wij ons gedragen
tegenover het feit, dat een parle
mentaire meerderheid, zij het
Maar ook in Nederland zelf
loopt dit beleid onverbiddelijk
vast. Eoonomisch-financieel.
Het Nederlandsche volk gaat
de gevolgen van dit wanbeleid nu
aan den lijve gevoelen. Het zal
nog wel erger worden.
Het beleid van het Kabinet is
bezig te botsen tegen het natio
naal gevoel en het rechtsbewust
zijn des volks.
Deze Indië-politiek van het
Kabinet-Beel is gedoemd volko
men vast te loopen. Nederland
sche Ministers mogen bezig zijn
den rechtstaat in Indië prijs te
geven en te trachten nog met
knappe menschen een stuk van
het kapitaal te redden, hun poli
tiek moge in het moederland
reeds middelen gebruiken, die
een politieke democratie niet ver
draagt, dat alles moge u benau
wen, vooral omdat bet opvolgers
stelt voor een ontreddering, die
meer schijnt te vragen dan men
schen kunnen.
Wanhoopt niet.
Die opvolgers zullen in den
chaos, dien ze vinden, bij elk
Lclllv Illvtyi Vlvi liuivi) J w
bevend en met kritiek, tijdelijk handelen zich stellen op den
,_a. nntLnoHnnoal ViaIoÏS I CrrriTlH«l90- VflTI het OTIS allen blU"
dekt een anti-nationaal beleid
van het kabinet BeelJonkman.
Op dat woord tijdelijk leg ik
allen nadruk Want in Neder-
landsch-Indië loopt deze politiek
onverbiddelijk vast. De vereenig-
de politieke partijen in Neder-
landsdh-Indië hebben het teeke
nen van het accoord „zinloos"
genoemd. Dat is het.
Wat thans precies gaat gebeu
ren,. dat hangt af van wat de
groep-Van Mook, achter wie het
Nederlandsche Kabinet aanhup
pelt, gaat doen. Waarschijnlijk
verder afglijden met al de ver
warring en ellende, die daaraan
vastzit. Maar een staatsorde,
dien naam waard, komt er langs
den weg, dien Minister Jonkman
volgt, zeker niet.
grondslag van het ons allen bin
dende recht.
Zij zullen hij alle moeilijkheden
aan de steunpunten, die ze daar
in vinden, zich vastklampen, al
dus in wezen voeren een natio
nale politiek, waarachter heel het
volk, alle loyale partijen zich kun
nen stellen. De waarheid, die
onder hun regiem weer in Ne-
derlandsch-Indië gesproken mag
worden, zal daardoor bier en
ginds klinken als bevrijdings-
muziek.
Want de grondbeginselen van
den rechtstaat kunnen wel tijde
lijk vertrapt worden, maar ze zul
len uit de Nederlandsche volks
ziel, zoolang er in een buigen voor
hooger beginselen, niet worden
uitgeroeid.
INDONESIË.
De Marinevoorlichtingsdienst
deelt mede, dat dezer dagen in
den Oostelijken Archipel een drie
tal prauwen door het patrouille
vaartuig R. P. 107 is aangehou
den.
De opvarenden bleken gewa
pende terroristen te zijn, die bij
hun aanhouding verzet pleegden,
waarbij twee schepelingen van
het Nederlandsche patrouille
vaartuig door messteken werden
gedood.
Eén der prauwen werd over
meesterd. De korvet 'Batjan"
die te hulp was geschoten, ach
tervolgde eri overmeesterde de
andere twee.
Deze bleken onderweg van Pro-
bolinggo naar de Westkust van
Celebes om een poging tot infil
tratie te doen. De Batjan" en
de R, P. 107 zijn met 41 gevan
genen te Soerabaja aangekomen.
Naar aanleiding van de geruch
ten over de mogelijke benoeming
van Prof C. P. M. Romme tot
Gouverneur-Generaal schrijft het
republikeinsche dagblad „Nieuws
blad" onder meer:
„Het heengaan van Dr. Van
Mook zal wel een onbehagelijk
gevoel opwekken bij ieder, die
zijn werk van nabij leerde ken
nen. Ons inziens is het thans
niet het gunstige oogenblik om
Linggadjati dooi anderen verder
te laten uitwerken. Met Van
Mook weten wij, dat een hevig
besef ontwaakt is van de roeping,
niet alleen om een nieuwen
staatsvorm met de republiek af
te ronden maar, wat veel meer
zegt, ook aan den staat Oost-In-
donesië en Borneo de zegeningen
te brengen van orde en veiligheid.
Nooit heeft in Indonesië zoo
sterk als thans de, overtuiging
bestaan, dat Van Mook de autori
teit is, waarmee kan worden sa-
deze
geten.
In een interview met het repu
blikeinsche persbureau Antara
heeft de republikeinsche Minister'
van Voorlichting, Moh Natsir,
Dinsdag over de mogelijke benoe
ming van Prof. Romme tot Gou
verneur-Generaal het volgende
gezegd: Indien deze berichten
juist blijken, zal een groote ver
traging in de vlotte verwezenlij
king van Linggadjati ontstaan.
Het is algemeen bekend, dat voor
de Indonesiërs Romme beschouwd
kan worden als de personificatie
van de Nederlandsche strooming,
die niet accoord gaat met den
werkelijke geest van Linggadjati.
Prof. Romme heeft bij zijn recent
bezoek aan Indonesië, waar hij de
republiek en haar representanten
volkomen negeerde, geen verbete
ring van den door zijn bekende
motie op den Indonesiërs te weeg
gebrachten indruk gegeven.
Natsir besloot met de verkla
ring, dat het geen verwondering
behoeft te wekken, wanneer aan
Indonesische zijde de vraag rijst
of een mogelijke benoeming van
Prof. Romme niet een herhaling
zal veroorzaken van het gebeuren
op de Hooge Velwe en de trage
die rondom de onderteekening van
Linggadjati.
Republikieinsche kringen
over een mogelijke be
noeming van Prof. Romme
tot Gouverneur-Generaal.
Republikeinsche politieke krin
gen hehben zich tegenover Aneta
met betrekking tot een eventueele
benoeming van Prof. Romme tot
Gouverneur-Generaal niet door
een uitspraak willen binden, zoo
lang de berichten in bet stadium
van geruchten zijn.
Wel geloofden zij, dat aan deze
geruchten wel ecnige beteekenis
kan worden toegekend en dat.
indien deze bewaarheid worden,
de kans geenszins denkbeeldig is,
dat dit een terugslag zal geven
on de atmosfeer, waarin verwacht
kan worden, dat de besprekin
gen gevoerd zullen worden. Voor
al in het binnenland zullen er
tengevolge van deze benoeming
stemmen opgaan, die tot groote
behoedzaamheid jegens den poii-
tieken koers van Nederland aan
sporen.
Dat Prof. Romme tenslotte
accoord is gegaan met de beslis
sing van de Nederlandsche regee
ring inzake de onderteekening,
Achtte men een element, dat niet
alle optimisme uitsluit. Niette
min kan men niet voetstoots ver:
geten, dat Romme's naam ver
bonden is aan de motie, waar
door de beslissing aanzienlijk be
lemmerd is.
Indien de veronderstelling van
de N. R. C„ dat Dr. Van Mook
aan zou blijven als Luit.-Gouv.-
Gen., belast met de leiding van
de zaken van het algemeen be
stuur, een feit zou worden, zou
dit de reactie op de benoeming
van Prof. Romme minder scherp
kunnen maken.
De zegslieden konden zicq niet
voorstellen, dat Dr. Var. Mook
bereid zou zijn aan te blijven, In
dien er diepgaande principieele
verschillen bestaan tusschen zijn
inzichten en die van Prof Rom
me. Zij betreurden het tenslotte,
dat er door de berichten uit Ne
derland opnieuw elementen van
onzekerheid in de situatie zijn
gebracht.
Uit door het Amerikaansche
ministerie van Binnenlandsche
Zaken gepubliceerde statistieken
blijkt, dat de door John Lewis ge
laste „veiligheidsstaking" is af-
geloopen en dat alle mijnwerkers
den arbeid hebben hervat.
■MMMÉMKHHMKNWMIBft
Na de bonnen- en fiets-
bandenregens elders in den A
lande, werd Maandagnamid-
dag ook West Zeeuwsch- A
Vlaanderen mild door Plu-
A, vius bedacht. Voorbijgan- U
gers ontdekten langs den g
p weg Schoondijke-Uzendijke,
j§i onder den rook van laatst- y
genoemde gemeente, dat tal-
S looze pakjes sigaretten, siga- 'C
ren en rooktabak van m
Nederlandsche herkomst /A
kwistig op en langs den weg
De Regeeringsvoorlichtings-
dienst deelt mede, dat de Minis
ter-President en de Minister van
Overzeesche Gebiedsdeelen over
wegen om zich tegen het einde
dezer maand ter persoonlijke
oriënteering en voor het voeren
van besprekingen naar Indonesië
te begeven.
Nader wordt medegedeeld:
genomen reis van de Ministers
Beel en Jonkman verneemt het
A,NjP. nog uit welingelichte
kringen, dat de Oommissie-Gene
raal reeds eenigen tijd geleden
de overkomst van deze bewinds
lieden had verzocht. Nu de on-
onderteekening van de basis-over
eenkomst een feit is geworden,
zijn daardoor talrijke problemen
inzake de uitwerking van het
accoord aan de orde g-ekomen en
ligt het volkomen in de lijn, dat
een nadere gedachtenwisseling
als waar op door de Commissie -
Generaal werd aangedrongen in
derdaad gewenscht is. Hiertoe
hopen, thans de Ministers Beel en
Jonkman tegen het eind van deze
maand in de gelegenheid te zijn
door zich naar Indonesië te hege
ven. Op deze wijze wordt de
continuïteit der besprekingen tus
schen de Commissie-Generaal en
de Indonesische delegatie niet
onderbroken, terwijl de beide
Ministers zich tevens ter plaatse
zullen kunnen oriënteeren.
ri waren uitgestrooid
In hoeverre hier -
van een verlate St Nicolaas- A
surprise is nog niet komen
if, vast te staan, wel echter, y
X, dat al zeer spoedig de spo-
ren van dit milde regentje
|r volkomen waren uitge- A
wischt. if
f Speciaal de inzittenden y
van een passeerende auto
met arbeiders beijverden pj
zich ten zeerste om hun nog
steeds karige rookersrant- '/-■
soen op deze welkome en
p onverwachte wijze te ver-
A grooten! Éi
Tusschen Noorwegen en de Bel-
gisch-Luxemburgsche unie is een-
nieuw economisch accoord geslo
ten op grond waarvan Noorwegen
aan België visch, houtpulp, cellu
lose, papier, ijzer, legeeringen en
pelsen zal leveren. Hiertegenover
staat de levering door België van
machines, scheikundige produc
ten, meststoffen, textielwaren en
glas. Volgens het communiqué,
gepubliceerd naar aanleiding van
de onderteekening van het ac
coord, zal de waarde van den
Noorschen invoer in België over
het jaar eindigend in Februari
1948, ongeveer 117 millioen kro
nen bedragen en die van den Bel
gischen invoer in Noorwegen on
geveer 200 millioen kronen.
mengewerkt en die overtuiging
wordt gehandhaafd. Wat zou
Romme na de groote omwenteling
in deze gebieden meer kunnen
doen? Wij zullen er voor moeten
waken, dat de politieke partij
strijd niet van Nederland naar
Indonesië wordt overgebracht.
Er is waarachtig al genoeg mis
verstand".
De vroegere verbindingsofficie,
voor het Verre Oosten bij het
bureau van den Britschen Hoo
ge n Commissaris in Australië.
O. W. la Valette, heeft Dinsdag
avond medegedeeld, dat de hoy-
cot, dien de Australische heven-
arbeiders op het laden van voor
Nederl.-Indië bestemde schepen
hebben gelegd, aan Australië
meer dan 60 millioen pond ge-
Irrvot Vippft
In de laatste 12 maanden, al
dus verklaarde hij, zijn onmiddel
lijk na de instelling van den boy
cot orders voor een waarde van
16 millioen pond geannuleerd, en
nog eens orders voor een waarde f
van 40 millioen pond in de eerste
zes maanden daarna. La Valette
verklaarde tenslotte dat voorts
nog 40 millioen aan orders naar
Amerika en Engeland was ge
gaan, omdat de Australische han
delaars hun goederen' niet aan
Nederlandsch-Indië konden leve
ren.
De voormalige commandant
van het vroegere concentratie
kamp Auschwitz, Rudolf Hoess,
is Dinsdagmorgen te Auschwitz
opgehangen.
Gandhi en Djinnah, President
der Moslimliga, hebben, op initia
tief van den nieuwen Onderkoning
van Voor-ïndië, Lord Mountbat-
ten, een verklaring uitgegeven
waarin het gebruik van geweld,
dat den laatsten tijd voor politie-'
ke doeleinden werd aangewend,
wordt afgekeurd en een beroep
wordt gedaan op alle gemeen
schappen in Voor-Indië om tot de
goede orde bij te dragen.
De plaatsvervangend secre
taris van den vakbond van haven
arbeiders, Ted Roach, heeft ver
klaard, dat de vakbond noch van
de republikeinsche regeering, noch
van de Nederlandsch-Indische een
verzoek tot opheffing van de
boycot ontvangen heeft. De heer
Roaoh zeide. dat zijn vakbond-
alle verzoeken om opheffing van
de zijde der Indonesiërs zou ac
cepteeren. Het was mogelijk,
dat aan den vertegenwoordiger
der havenarbeiders, C. Campbell,
die thans naar Indonesië onder
weg is, bij zijn aankomst het ver
zoek persoonlijk zou worden over
gebracht.
De politie te Beiroet maakt
bekend, dat zij „een gevaarlijk
lid van de Zionistische verzets
organisatie" heeft gearresteerd,
die schuldig zou zijn aan den
bomaanval op de Britscbe am
bassade te Rome in October 1946.
Volgens het Fransche pers
bureau A.F.P. is de naam van
den dader Marco Cohen en heeft
hij zich tevens schuldig gemaakt
aan het vermoorden van Britsche
officieren en aan inbraak in de
kerk van het Heilig Graf te
Jeruzalem.
Generaal Helge Jung, chef
van den Zweedschen generalen
staf, heeft het land medege
deeld, dat het niei alleen zijn ge
wapende macht moet moderni-
seeren, maar deze op de volle
sterkte van 1942, toen het gevaar
voor invasie in Zweden het
grootst was, moet brengen.
Indien Generaal Jung's plan
wordt aangenomen, zullen de uit
gaven voor de defensie voor het
financieele jaar 1948'49 80
millioen kronen meer zijn dan dit
jaar en met uitzondering van be
paalde aankoopen in de eerste
twee jaar van den oorlog, hooger
dan ooit te voren in de Zweed-
sche geschiedenis.
Churchill zal zich op 9 Mei.
op den tweeden verjaardag van de
Duitsche capitulatie, naar Frank
rijk begeven, waar hij met het
hoogste "Fransche militaire eere-
teeken, de militaire medaille, zal
worden onderscheiden.
;rter»
I
nding'
I
•i/
1 mei
ing
Buril
t. mfj
15 psf'
1
geer
at
an de
torj
ivaai
igsgl
delf'
taal
hiitstii;
érdejfcj
jl
,nd
vanl
ct
olaï
JYVI
5 3] j
1
I
[e rl
/ren!
tevjV
staalll
I f
ondq
m
jwid
J
R J
i ee
op
teen.
er H
I
si
eveif
en
and
le
de
is ld
vj
11 O
iomR
soo
qsSl
tuut
U 9
apu;
1
)UJ9
3UJ.