Oranje en Nassau"
H
Feest op
Hollandsch Erf
EEN PRINSES GEBOREN
rv*>» -»■
Het Prinselijk Gezin bij de geboorte
van Prinses Margriet
■H
I
DINSDAG 18 FEBRUARI 1947.
Officieel commuirqué van
Or. De Groot
Historisch overzicht der ontwik-
kelirg van ons Vorstenhuis
I\\\v»
-V V A S A
Tyfi}" |V.VV
V8VÏ1,
Ï33K
-.ÜK
ertl
er,
I
I
uij i
nrr I
kl
Frankeering bij Abonnement: Terneuzea
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door bet K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot Woens
dagavond.
In den nacht en vroegen och
tend op vele plaatsen strenge
vorst. In den namiddag matige
tot lichte vorst. Over 't algem.
weinig bewolking Matige, tijd.
krachtige Oostelijke wind.
DE VRIJE ZEEUW
«A
Verschijnt dagelijks
3de Jaargang No. 433.
Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande Terneuzen
Advertentieprijs
per mm 10 ct; minimum
per advertentie 1,50,
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:
15 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bureau van dit Blad
10 ct. meer.
Abonnementsprijs S.25 per kwartaal.
W<^V
In Holland staat een Huis.
Een Huis waarvoor wij met
1 groote genegenheid en diep
respect vervuld zijn. Daar
woont Zij, die de Vorstin des
Volks en die tegelijk terecht
den naam van Landsvrouwe
en Moeder des Volks draagt.
Daar woont ook de Konin
klijke Familie. De Koninklijke
Hoogheid is Haar eigen door
oorsprong en traditie, maar
vooral door ingeboren hoeda
nigheden. Toch is deze Hoog
heid niet van dien aard, dat
ze slechts distantie en afstand
schept. Niet eenzaam en ver
heven woont deze Familie in
onberekenbare hocgte boven
het volk Integendeel. Zij woont
temidden van Haar volk. De
vreugden en de nooden, de
verwachtingen en de zorgen
zQ'n Haar niet vreemd,
i Met dit geliefde Huis leven
wij mee. Het staat altijd in
onze belangstelling. En zeker
is dit het geval wanneer daar
iets bijzonders voorvalt. Zoo
nauw r'in Huis en Volk im
mers met elkaar verbonden,
dat wat daar geschiedt, zijn
weerslag vindt in het volk. En
het is een groot voorrecht en
een .'eit van buitengewone be-
teekenis wanneer Vorstenhuis
en Volk zoo nauw met elkaar
verbonden zijn als dit in ons
Vaderland het geval is
En nu is er feest in dit Huis,
feest om een 'jonggebore e De
j blijde mare heeft ons immers
bereikt, dat er een Prinses ge
boren is.
Blijdschap en dankbaarheid
is er bij de Ouders diene vreug
de bij onze geliefde Koningin.
Maar zie dit feest is nu tege
lijk ook een feest van het gan-
sche vclk En hoe zou het ook
i anders kunnen
De samenleving zal er als
het ware voor stilstaan; de ar- I
beid zal rusten. Allerwege zul- i
len de vlaggen worden uitge- i
stoken en op velerlei wijze zal
het openbaar worden, dat het
feest van dit Huis. werkelijk
het feest van het gansche volk j
is geworden. Wij wenschen de
Koninklijke Familie geluk met
de geboorte van dit Kind, maar
wij wenschen tegelijk het Land
geluk, wij wenschen ons zeiven
geluk. Zeker, deze nieuwge
borene behoort in de eerste
plaats aan de Ouders, aan de
Koninklijke Familie. De vreug
de om dit Kind zal bij hen. uit
den aard der zaak, directer en
i van andere orde zijn als de
onze. Maar toch is het ook
waar. dat dit Koningskind
in zekeren zin het Kind van
't Land is. Uit het roemruchte
'Tn s van Oranje immers is dit
Kind geboren, Oranje waaraan
Nederland zoo ontzaglijk veel
te danken heeft in hét ver
leden en ;n het heden Onze
dankbaarheid over de gunstig
verloopen geboorte verbindt
zich met de bede tot God om
S bewaring en voorspoedige ont-
i wikkeling. Moge het Konings-
kind opgroeien tot vreugde der S
Koninklijke Familie en tot
blijdschap van het gansche
volk.
Dr. J. de Groot, behandelend
geneesheer van H K. H. Prinses
Juliana, "heeft het volgende offi-
cieele communiqué uitgegeven:
Hare Koninklijke Hoogheid
Prinses Juliana achonk heden
ten 02 24 uur het leven aan
een flinke dochter.
w.y. Dr. J. DB GROOT
Jan de Oude, de oudste broer
van Willem de Zwijger, die
24 kinderen had, is de stam
vader van de regeerende
Oranie's sinds het tweede
Stadhouderlooze tijdperk.
In het Zuiden van. Frankrijk,
ten Noorden van Avignon, ligt het
stadje Orange, dat eens het cen
trum van het Prinsdom, dat bij
ons als Oranje bekend staat, was.
De stamvader van het eerste ge
slacht, dat over Oranje regeerde,
was één van Karei de Groote's
Paladijnen, een ridder, wiens
heldhaftigheid aan het legendari
sche grensde Volgens het oude
Fransche „Chanson de geste",
was zijn naam Guillaume au
Court Nez, omdat zijn neus kort
of afgehouwen was. Deze naam
werd allengs verbasterd tot Guil
laume au Cornet, vanwaar de
cornet of hoorn in het wapen der
Oranjes afkomstig is.
Historisch staat vast, dat Guil
laume omstreeks 804 in het kloos
ter te Gellone ging, alwaar bet
leven van den inm'ddels heilig
verklaarden monnik in het Latijn
werd vastgelegd. Uit deze ?.g.
„Vita" putten de jongleurs dc
jongleurs de stof van hun helden
dicht. Claes van Haer'em trok
hieruit weer zijn Middel-Neder-
landsche vertaling, die van Wil
lem van Oringen spreekt In de
400 hiervan overgebleven regels
wordt beschreven, hoe de ridder
monnik een paard een poot uit
rukt om de hem aanvallende roo-
vers te verslaan. Maar dat zullen
we schrijven op rekening der
legende.
jaar na den dood van Hendrik II,
werd het grondgebied tusschen
diens twee zonen verdeeld, waar
bij het slot Nassau gemeenschap
pelijk bezit bleef en de tweede
zoon Otto het Noordelijk gelegen
Dillenburg erfde. Nadat er nog
in 1303 en 1343 deelingen hadden
plaatsgevonden, splitste zich ten
slotte in 1529 de tak Oranje-Nas-
sau af, doordat zooals boven ge
meld René van Nassau het prins
dom Oranje van Philibert erfde.
Meer Nassauwers dan men ge
woonlijk denkt hebben zich een
blijvende plaats in de Nederland-
sche geschiedboeken weten te
verscha.fen. De eerste belangrijke
plaats, waar we den naam Nas
sau in onze vaderlandsche analen
opgeteekend vinden, is die, waar
de tot Keizer gekozen Adolf van
Nassau, oomzegger van den reeds
genoemden Otto van Nassau-
Dillenburg, nauw geïnteresseerd
is bij de intrigues., welke onze
graaf Floris V niettegenstaande
zijn leenplichtigheid aan den kei
zer ontwikkelde tusschen Enge
land en Frankrijk.
Nauwer betrokken bij onze va
derlandsche geschiedenis is En-
gelbrecht van Nassau, die door
zijn huwelijk met de erfdochter
van Polanen in 1404 Brabantsch
edelman, baron van Breda en heer
van de Lek, Oosterhout, Steen
bergen en Geertruidenberg werd.
Is hij ook als stamvader van de
Nassauwers in de Nederlanden te
beschouwen, zijn kleinzoon Engel-
brecht II wist zich pas een for-
meele plaats in de bovenlagen
van ons staatsbestel te verzeke
ren, door in 1485 onder het re-
'iieec
\dillenburg
"HE S S E N
I 1 a Si eg ~v\ VJtI n t- O O L
J -0> JjS f l
westerwald vi
,B€/LSrSlN
rfpw' ft
-* t tr».
I
„DIET2
Nassau I
-
j t.
KASSElf
V-C
Het geslacht van Willem van
Oringen werd in het prinsdom
Oranje opgevolgd door het huis
Baux. naar het heet afstammend
van één der Wijzen van het Oos
ten, waarvan weer de ster met
zestien stralen in het Oranje
wapen afkomstig is. Vervolgens
kwam het prinsdom Oranje onder
het huis Chhlons, waarvan de
wapenspreuk Je Maintiendrai
Chhlons, ontdaan van het laatste
woord, nog heden de wapen
spreuk der Oranjes is.
De laatste telg van het huis
ChSlons, die prins van Oranje
was, heette Philibert. Zijn zuster
Claude was getrouwd met Hen
drik IH -tan Nassau en toen Phi
libert in 1529 sneuvelde, erfde
René van Nassau, zoon van Hen
drik en Claude, het prinsdom
Oranje, waarmee voorgoed de
namen van het prinsdom Oranje
en het graafschap Nassau aaneen
waren geklonken tot den ons zoo
vertrouwden klank Oranje-Nas-
eau.
Omstreeks 1100.
In Duitschland ligt aan de Lahn
het stadie Nassau, dat eens de
zetel der graven was Omstreeks
1100 was de burcht Nassau ge-
stioht maar i* 12W,
gentschap van Maximiliaan van
Oostenrijk over den lateren Phi
lips de Schoone als stadhouder op
te treden, welke functie hem in
1501 voorgoed werd toevertrouwd.
Eveneens onder Maximiliaan
treedt Adolf HI van Nassau-
Wiesbaden op, die in 1478 Gelre
verovert en in 1481 en 1489 resp
van Zutfen en Gelre stadhouder
wordt, zjj het ook voor korten
duur.
Een veel bekender Adolf van
Nassau is de jongere broer van
Willem de Zwijger, die in 1568 bij
Heiligerlee sneuvelde, zooals Lo-
dewrjk en Hendrik Van Nassau,
eveneens jongere broers van Prins
Willem, in 1574 op de Mooker-
heide zouden sneuvelen. En zoo
zijn er velen meer onder de Nas
sauwers, die zich meer of min
der voor de Nederlandsche zaak
hebben ingezet, mannen en vrou
wen, zooals van Maurits de namen
Nassau-Odijk en Nassau-Ouwer-
kerk spruiten, gelijk van Frede-
rig Hendrik Nassau-Zuylestein.
Bepalen we ons echter tot >ns
onderwerp: Oranje-Nassau.
In 1544 sneuvelde René van
Nassau, die door het huweliik van
zijn vader Hendrik n van Nassau
met Claude van ChSlons ook wel
Rwaé ni OWtlon» f*no»«n<J wrè
1 V
sinds Claude's vader Philibert
hem tot erfgenaam gemaakt had.
Hendrik was stadhouder van Hol
land, Zeeland en Gelre geweest
en de in 1518 te Breda geboren
René voegde aan die functies nog
het stadhouderschap over Utrecht
toe, waarbij door erfenis nog tal
van bezittingen in de Nederlan
den en Frankrijk onder zijn be
heer kwamen. René sneuvelde als
eenige zoon kinderloos De broer
zijns vaders, Willem de Oude of
de Rijke had echter vijf zoons en
de oudste hunner, Willem, wondt
nu in 1544 René's erfgenaam en
dus de tweede drager van den ge-
combineerden naam Oranje-Nas
sau, slechts elf jaar oud. Het is
bekend, hoe deze Willem, die zich
de eerenaam van de Zwijger en
later Vader des Vaderlands heeft
weten te verwerven, in Brussel
aanweizig was bij den afstand van
Karei V ten behoeve van zijn zoon
Philips II en hoe hij bij diens ver
trek in 1559 het stadhouderschap
over Holland, Zeeland en Utrecht
aanvaardde. Iedere Nederlander
weet, hoe hij de leiding nam in
den strijd tegen de Spaansche
overheersching tot zijn droevig
einde.
De oudste
Welke Nassauwet erfde Oranje
na den verraderlijken moord van
1584? Zooals de traditie het
voorschreef: de oudste zoon. Dit
was Philips Willem, die sinds hij
als student uit Leuven naar Span
je ontvoerd was, tot 1595 geduld
moest hebben eer hij in het ge
zelschap van aartshertog Alber-
tus naar Brussel kon gaan. Als
Philips Willem echter in 1618
kinderloos sterft, komt de titel
aan den volgenden zoon, Maurits.
En als deze in 1625 eveneens kin
derloos komt te overlijden, dan
vervalt het erfVjoed aan Frederik
Hejidrik, van wien het bij diens
dood in 1647 overgaat op zijn
eenigen wettigen zoon Willem II
In 1650 sterft plotseling op 24-
jarigen leeftijd Willem II. Acht
dagen later wordt zijn eerste
kind geboren. Het is een zoontje,
dat over zijn jeugdig hoofdje de
stormen van de Acte van Seclusie
en het Eeuwig Edict ziet gaan,
totdat in 1672 de inmiddels ge
rijpte jonge man het stadhouder
schap aanvaardt als Willem m.
In 1702 komt hij evenwel door een
val van zijn paard aan zrin einde
zonder kinderen na te laten. De
dood van den man, die als kind
onder het eerste stadhouderlooze
tijdperk had moeten leven, luidde
het tweede «tadhouderlooze tijd
perk in.
En Oranje? Lodewijk XTV an
nexeerde het prinsdom oogenblik-
kelijk. «u de yeleyeaheid deer dit
onverwachte heengaan gunstig
was.
Het prinsdom was voorgoed
verloren en voortaan erfde nog
sechts de titel over En zoo kwam
deze in 1702 aan Jan Willem
Friso.
Achter-achter-klelnzo»>n.
Jan Willem Friso was een ach-
ter-achter-kleinzoon van Jan de
Oude, die de oudsrte broer van
Willem de Zwijger was en 24 kin
deren had. Jan de Oude is dan
ook de stamvader van de regee
rende Oranjes sinds het tweede
stadhouderlooze tijdperk, dus ook
van Koningin Wilhelmina (en
niet Willem de Zwijger, zooals
velen denken).
Van Jan de Oude's eersten zoon
Willem Lodewijk ging Nassau
Dietz en het stadhouderschap
over Friesland bij ontstenten's
van mannelijke nakomelingen in
1620 over op den vijlden zoor.
Ernst Casimir, wiens afstamme
lingen in rechte lijn het Friesche
stadhouderschap van elkaar over
namen. Het waren Willem Frede
rik, Hendrik Casimir II en ver
volgens de zooeven genoemde Jan
WiUem Friso, die van Willem Hl
den titel van Prins van Oranje
erfden. De zoon van laatstge
noemden, Willem Karei Hendrik
Friso werd in 1747 tevens erf
stadhouder van Holland en Zee
land, waarmee het tweede stad
houderlooze tijdperk afgesloten
werd.
In 1732 had hij bij de nadere
regeling Van de erfenis van Wil
lem m openlijk afstand van het
prinsdom Oranje gedaan, zoodaf
de Fransche koningen er sinds
dien niet slechts de facto maar
ook de jure meester van waren
^DAUPH
'V^/j/sow
ORANGE
UTTfA.5
n. Lt yf i
<-Hr„
!gf 1 1
iel!
-b t,i
tq
alidd
Jdd
