Voor en tegen Linggadjati.
Overeenstemming -
Kwestie Opsteriand
opgelost
Het oordeel van de Stichting
Indië in Nood
WOENSDAG 4 DECEMBER 1946.
op ondergeschikte punten bij de Ministers van
Buitenlandsche Zaken der Groote Vier
Maatregelen voor de
aardappelenvoorziening
Korle flitsen
protestvergadering in
CONCERTGEBOUW TE AM
STERDAM.
VERGADERING POLITIEKE COMMISSIE DER V.N.
DE ONTWAPENINGSKWESTIE
De Mijnstaking in de V.S.
HET PROCES TEGEN LEWIS.
WEERS VERWACHTEN G
medegedeeld door het K.N.
M.I. te De Bilt, geldig tot
Woensdagavond
Onvast weer.
Aanvankelijk tijd. opklarend,
later toenemende bewolking
met regen, plaatselijk met nat
te sneeuw, varieerende wind,
vrij koud.
DE VRIJE SMiiU
3de Jaargang No. 370.
Advertentieprijs:
per mm 10 ct.'; minimum
per advertentie f 1.50
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek .kl. advertenties:
15 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct. meer
Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande Terneuzen Abonnementsprijs ƒ3,25 per kwartaal.
De Ministers van Buitenland
sche Zaken der Groote Vier heb
ben op eenige kleine punten over
eenstemming bereikt. De kwestie
van den Donau en de belangrijke
jcwestie inzake schadevergoedin
gen werden echter terzijde gelegd.
In den sinds langen tijd hangen
de kwestie, of de voormalige
vijanden motortorpedobooten mo
gen bezitten, werd door vier mo
gendheden, met uitzondering van
Frankrijk, besloten, dat de 5 voor
malige satelliet-staten ze mogen'-
bezitten Ook werd overeenge
komen, dat niet-opgeëischt
Joodsch bezit in Roemenië en
Hongarije door plaatselijke orga
nisaties en niet door de interna
tionale organisatie voor vluchte
lingen zal worden beheerd.
Als een verrassing kwam het
besluit van Molotof om af te zien
van zijn bezwaar tegen het inlas-
schen van een bilaterale overeen
komst tusschen Italië en Oosten
rijk t.a.v. Zuid-Tyrol in het Ita
liaansche verdrag. Ook scheen
men het er over eens te zijn, om
Albanië in het kader van de vre
desverdragen als Geallieerd land
te beschouwen. Men kwam ver
volgens overeen om Italië voort
aan buiten de internationale
financieele commissie in Grieken
land te houden.
Er ontspon zich een lange dis
cussie over de vraag of een land,
dat de vredesverdragen niet rati-
Minister nednt geen risico.
Ondanks het feit, dat de aard
appelproductie voldoende aardap
pelen heeft opgeleverd voor de
consumptie in eigen land, heeft
de Minister van Landbouw, Vis-
scherij en Voedselvoorziening op
dracht gegeven de verkoopen voor
export bestemde consumptie-aard-
appelen stop te zetten.
Bij de verdere bestemming van
de consumptie-aardappelen dient
namelijk eenige voorzichtigheid
in acht te worden genomen. Gelet
op de beteekenis van den aard
appel als volksvoedsel, meent de
Minister geen énkel risico bij de
aardappelvoorziening te mogen
loopen, vooral ook omdat de
uiterst moeilijke graanposities, die
door de gebeurtenissen in Ame
rika weer ongunstig wordt be-
invloed, de regeering noodzaakt
op aÜe eventualiteiten bedacht te
zijn. De algemeene stand van
de voedselvoorziening, zooals die
door internationale factoren, die
huiten Nederlandschen invloed
staan, wordt bepaald, maakt een
voorzichtig beleid ook met betrek
king tot de aardappelen van eigen
oogst noodzakelijk.
'Daarbij komt, dat het den Mi-
lyster is gebleken, dat de verwer
king van aardappelen tot veevoe
der, ook van goede consumptie
aardappelen, een dergelijken om
vang heeft aangenomen, dat aan
deze verwerking paal en perk
moet worden gesteld. Het be
staande verbod, dat in verband
met het aanvankelijk vrijgeven
van den handel in aardappelen In
de practijk buiten werking was
gesteld, zal dan ook weer worden
gehanteerd en op de naleving zal
worden toegezien.
Re gee ringscojninissaris voor
Opsteriand benoemd.
Van bevoegde zijde deelt men
ons het volgende mede:
De heer J. J. G. S. Falkena,
oud-burgemeester van Heeren
veen is benoemd tot Regeerings-
commissaris in de gemeente Op
steriand.
De heer J. H. Poppinga, tot dus
ver belast met de vervulling van
het ambt van burgemeester, heeft
den Minister van Binnenlandsche
Zaken verzocht hem niet voor een
benoeming tot Regeringscom
missaris in aanmerking te bren
gen, onder mededeeling, dat hij
op deze wijze hoopt, het zijne er
toe bijte dragen om in de ge
meente Opsteriand zoo spoedig
mogelijk weder tot normale be-
stuursverhoudingen te geraken.
ficeert, voordeelen hieraan zou
kunnen ontleenen. Molotof was
bet er uiteindelijk in principe mee
eens, dat geen land voordeel zou
kunnen behalen bij de vredesver
dragen zonder ze geratificeerd te
hebben.
Frankrijk, de V. S. en de Sow-
jet-Unie wilden geen verandering
aangebracht zien in de Grieksch-
Bulgaarsche grens; Bevin vroeg
echter bedenktijd tot Dinsdag.
Na de ratificatie van het vredes-
verdrag zullen geen fortificaties
aan beide zijden van de grens mo
gen worden aangelegd.
Tenslotte kwamen de Ministers
overeen, dat Griekenland en Joe-
go-Slavië ieder 150 millioen dol
lar voor herstelbetalingen van Ita
lië en Bulgarije zouden ontvangen.
Men kon echter nog niet beslissen,
welk deel van het bedrag door
Italfë en welk deel door Bulgarije
zou moeten worden betaald.
Mgr. Maximo Yurramendi,
Bisschop van Rodrigo, provincie
Salamanca, heeft te Montreal ver
klaard, dat de communistische
propaganda en die der V. N. tegen
Spanje slechts tot de consolidee
ring van Franco's macht in Span
je zullen bijdragen. Het Spaan-
sche volk, aldus de Bisschop,
wenscht met vredelievende mid
delen en geheel vrij de huidige
regeering om te zetten in een re
geering die in overeenstemming is
met zijn traditioneele aspiraties.
Het proces tegen Kolonel
Durant van het Amerikaansche
leger, die beschuldigd wordt van
diefstal en verduistering van Hes-
sische kroonjuweelen ter waarde
van 250.000 pond sterling, zal
waarschijnlijk de volgende week
te Frankfort beginnen. Zijn vrouw,
kapitein van de W.A.C. en Majoor
Watson zijn reeds tot resp. 5 en
3 jaar gevangenisstraf veroor
deeld.
Het Italiaansche blad Mes-
sagero meldt, dat één van de acht
personen, gearresteerd in verhand
met den bomaanslag op de Brit-
sche ambassade te Rome, bekend
heeft, lid te zijn van de Irgoen
Zwai Leoemi, terwijl een ander,
een jonge Italiaansche jood, een
schrijfmachine bezat, waarop een
communiqué van die organisatie
was getypt.
In Jeruzalem zijn 3 burgers
door het explodeeren van bom
men, gebruikt voor dekking van
een aantal gewapende lieden bij
het leegplunderen van een safe
met gelden voor Poolsche vluch
telingen, gewond geraakt.
Officieel Hs bekend gemaakt,
dat een Britsch soldaat gedood en
één gewond werd, toen hun jeep
tusschen Haifa en Tel Aviv op
een mijn stiet.
Het tribunaal voor oorlogs
misdaden te Singapore heeft lt.-
generaal Isjida, voormalig chef
van den Japanschen generalen
staf, die Geallieerde krijgsgevan
genen gebruikte voor den aanleg
van den „dooden-spoorweg" Bur-
m a-Si am, tot 10 jaar gevangenis»
straf en twee van zijn onderge
schikten, kol. Nakamoera en kol.
Isjii, tot den strop veroordeeld.
Ook twee voormalige leden van
den generalen staf, lt.-koi, Yana-
gita en maj. Tsjida, werden tot
resp. 20 en 10 jaar veroordeeld.
De Times meldt uit Buenos
Aires, dat Argentinië op het punt
staat in Rome een immigratie
bureau te openen voor opneming
van 4 millioen Europeanen in Ar
gentinië. De Times herinnert er
aan, dat Brazilië en Venezuela
reeds missies naar Europa gezon
den hebben voor hetzelfde doel.
„Er kan echter", aldus de Times
„in de eerste jaren geen sprake
zijn van emigratie op groote
schaal, alleen al doordat het voe-
dings- en transportprobleem zulks
verhindert."
Donderdag zullen in geheel
België door arbeiders betoogingen
worden gehouden ter ondersteu
ning van de actie tot herziening
dei' prijzen en loonpolitiek. Hier
door zal het werk tijdelijk geheel
stilliggen.
In een Maandagavond onder
auspiciën van de Stichting „Indië
in Nood... geen uur te verliezen"
in den Haagschen Dierentuin ge
houden bijeenkomst betoogde Mr.
Th. M. Bautz, Hoofdbestuurslid
van het Nationaal Jongeren Ver
bond, o.m. dat wij thans voor een
nieuwe capitulatie staan. De be
lofte aan de gevallenen in de Ja-
vazee, aan de in de kampen om
gekomenen werd niet nagekomen,
de inheemschen, die trouw ble
ven, worden thans prijsgegeven
aan Soekarno. De Commissie-
Generaal heeft een overeenkomst
aangegaan met een vijand van
Nederland.
Tenslotte wekte Mr. Bautz op,
om 1946 niet te maken tot een
nieuw rampjaar in onze geschie
denis. De oud-wnd. burgemeester
van Batavia, Mr. P. N. Janssen,
wees er vervolgens o.m. op, dat
de Commissie-Generaal haar in
structie heeft overschreden. Vindt
de Regeering dit goed, dan is zij
niet waard meer een dag langer
te blijven zitten. Vooralsnog wei
gerde deze spreker te gelooven,
dat de Nederlandsche Regeering
bereid is, het Indische Gebieds
deel van het Koninkrijk los te
tjphpiirPTi
Dr. W. K. H. Feuilletau de
Bruyn sprak er zijn vreugde over
uit, dat wij nu de Engelschen
kwijt zijn. Onze bondgenooten
hebben ons een dolkstoot in den
rug gegeven.
Ten aanzien van de ontwerp
overeenkomst van Linggadjati.
merkte hij op, dat Van Mook zelf
had betoogd, dat hier misschien
sprake was van een sprong in het
duister. In groote lijnen schetste
Dr. Feuilletau de Bruyn voorts de
constmptie van het nieuwe ge
meens best, zooals hij zich die
denkt.
Spreker zeide dat, wie gehoor
zaamt aan het accoord van Ling
gadjati, ontrouw is aan de Grond
wet. Hulde bracht hij voorts aan
de Opperofficieren Kruis en Hel-
frich. die z.i. getoond hebben
ruggegraat te bezitten.
Tenslotte eischte spreker Jiet
ontslag van allen die het Konink
rijk uiteenscheuren.
Na de toespraak van Dr. Feuil
letau de Bruyn, hieven alle aan
wezigen het Wilhelmus aan.
De vergadering besloot een mo
tie ter kennis van de Regeering
te brengen, waarin stelling wordt
genomen tegen de ontwerp over
eenkomst van Linggadjati.
RESOLUTIE STICHTING
„INDIË IN NOOD."
De Stichting „Indië in Nood"
heeft de volgende resolutie aan
den Minister-President te Den
Haag verzonden:
Ongeveer 2000 ingezetenen be-
hoorende tot verschillende ge
zindten, op 2 December 1946 in
den Dierentuin te 's-Gravenhage
bijeen, gehoord de sprekers, ver-
oordeelen ten sterkste de ont-
werp-overeenkomst der Commis
sie-Generaal. Dringen aan op ont
slag der Commissie en Lt. Gou
verneur-Generaal wegens over
schrijding bevoegdheden door de
Wet gesteld en op het tot stand
brengen eener overeenkomst,
waarbij het Rijksverband niet ver
nietigd maar gehandhaafd wordt.
lOnderteekend door Stichting
„Indië in nood".
In de groote zaal van het Con
certgebouw te Amsterdam is
Maandagavond door enkele par
ticulieren een openbare bijeen
komst belegd,
De eerste spreker, de heer A.
Th. Winter, Kolonel buiten dienst,
viel voornamelijk den Minister
van Overzeesche Gebiedsdeelen, Z.
Exc. Prof. Dr. J. H. A. Logeman,
aan. Voorts becritiseerde hij den
vroegeren Minist.-President, Prof.
W. Schermerhom, volgens spre
ker de man „die eerst zeide nim
mer met Soekarno te zullen on
derhandelen en thans beleefd-
heidsvisities bij dezen collabora
teur aflegt en naast hem aan een
ronde tafel plaats neemt."
Een vroegere journalist van de
in Indië verschenen courant „Het
Dagblad", de heer W. Belonje,
vroeg zich af. wat de leiders van
de Partij van den Arbeid bezielde
zoo trotsch te zijn op het resul
taat der Commissie-Generaal: het
ontwerp-Linggadjati.
..Deze overeenkomst staat ge
lijk aan een Nederlandsche capi
tulatie, waarmede dus de Japan-
sche capitulatie teniet wordt ge
daan," zoo zeide hij, 'Bovendien
is de tegenpartij onmachtig de
Bij de opening van de Maandag
te New-York gehouden vergade
ring van de politieke commissie
der V. N. heeft de Amerikaansche
senator Tom Connally het Sovjet-
Russische voorstel over de ontwa
pening „te beperkt" genoemd, om
dat 't geen gewag maakt van door
,,Jet Propulsion" voortgedreven
vliegtuigen, gifgas en biologische
oorlogvoering. Verder drong hij
er op aan, dat instanties voor in
spectie en controle niet aan een
veto onderhevig moeten zijn. De
V. S. handhaven hun standpunt
aldus Conally dat zij niet bereid
zijn de atoomgeheimen bekend te
maken, totdat alle landen een
doelmatige controlesysteem heb
ben aangenomen.
Wysjinsky (Sovjet-Unie)ant
woordde den Amerikaanschen
senator, dat er geen twijfel moge
lijk is, of het Sovjet-voorstel doelt
op een algemeene beperking van
alle soorten wapenen op alle ge
bied van oorlogvoering.
De Sovjet-Unie is bereid, aldus
Wysjinsky, desgewenscht alle
wapenen van het eerste tot het
laatste in de resolutie op te som
men. Het nieuwe Amerikaansche
voorstel achtte Wysjinsky zeer
nauwkeurige bestudeering waard.
Hij vroeg hiertoe eenigen tijd spe
ling.
Shawcross, de Engelsche procu
reur-generaal, ondersteunde dit
verzoek en stelde voor een sub
commissie te vormen, die moet
trachten een gemeenschappelijke
basis te vinden op grond van de
talrijke resoluties.
Parodi (Frankrijk) achtte het
noodzakelijk vóór het sluiten van
een ontwapeningsconventie een
reeks van bureaux, commissies en
andere lichamen in het leven te
roepen om de controle over de ont
wapening aan hen op te dragen.
Wysjinsky was tegen het Engel
sche voorstel tot onmiddellijke
vorming van een subcommissie,
omdat de Sovjet-Unie nog niet
gereed is voor het uiteenzetten
van haar standpunt. Shawcross
besloot het vormen van een sub
commissie tot heden uit te stel
len. De politieke commissie was
het hiermee eens.
Maandag heeft de regeering
van de V. S. haar getuigenis be
ëindigd in de zaak tegen Lewis,
den leider van de 400.000 stakende
mijnwerkers.
Dr. Hauser, assistent van den
Amerikaanschen Minister van
Handel, heeft in zijn verhoor als
getuige voorspeld, dat, als de sta
king 60 dagen zal duren, zij
5,000.000 menschen werkloos zal
maken, 80 procent van het voor
naamste spoorwegverkeer zal stil
leggen en de productie tot 20
zal doen dalen.
De Amerikaansche Minister van
Binnenlandsche Zaken, Krug, ver
klaarde voor het hof, dat Lewis
vier maal zijn verzoek, directe
onderhandelingen te voeren met
de mijneigenaren, heeft afgewe
zen.
De president van het hof, rech
ter Alan Goldsborough, zeide, dat
hij morgen een politie-ambtenaar
getuigenis zal laten afleggen, of
Lewis eenig commentaar of ver
klaring heeft gegeven, die de ge-
getuigenverklaringen, dat hij niets
had gedaan om aan het verbod
van de federale rechtbank tege
moet te komen, zou staven.
vage beloften in te lossen. De
vijandelijkheden duren voort, al
dus spreker.
Voorts noemde de heer Belonje
Schermerhorn en Van Mook
handlangers van het Britsche im
perium, dat gereed staat Indië als
buit naar zich toe te trekken.
Spreker zeide: „Inwilliging van
alle Japansche eischen zou ons
niet zoo duur te staan zijn geko
men, als teekening van dit ont
werp, dat ook voor de Indonesi
sche bevplking geen weldaad be-
teekent. Immers, het levert deze
menschen uit aan afschuwelijke
slavernij en aan het internationale
grootkapitaal. Vele Javanen, die
ons goedgezind zijn, zijn naar de
republiek overgeloopen, omdat zij
bukten voor de terreur, maar bo
vendien, omdat ze door de houding
van de progressieve partijen hier
en door het Regeeringsbeleid den
indruk hadden gekregen, dat Ne
derland zelf de Republiek wenscht.
Spreker, die den Regeeringsvoor-
lichtingsdienst in Indonesië „een
meeningsfabriek" noemde, be
toogde tenslotte, dat het Neder
landsche volk door een veel te
eenzijdige voorlichting geen flauw
begrip heeft van de werkelijke
verhoudingen in Indonesië.
De laatste spreker was de
hoofdredacteur van het weekblad
„De Ochtendpost", de heer L. A.
Rodriguez Lopes. Hij zeide, dat
onze tijdens de Duitsche bezqtting
naar Londen uitgeweken regee-
ring destijds reeds „met het ver
kwanselen van onze Rijkseenheid"
is begonnen. Onder applaus stel
de hij voor het volgende telegram
aan de Regeering te sturen:
„De vergadering van Nederlan
ders van verschillende richtingen,
in het Concertgebouw te Amster
dam aanwezig oP 2 December '46
protesteert met klem tegen de
lichtvaardige wijze, waarop het
ons Nederlandsch-Indisch bestuur
goedgezinde overgroote deel van
de Indische bevolking en de Euro-
peesche groepen, in het ontwerp-
accoord Linggadjati in den steek
wordt gelaten en eischt:
1. Verwerping van een Staats
vorm voor Indië. welke niet past
in het Rijksverband.
2. Constructie van het Konink
rijk der Nederlanden, omvattende
vier voor inwendige aangelegen
heden zelfstandige Rijksdeelen,
alle met eigen staatsconstructie
Indonesië, bijv. als gemeene-
best ihet daarboven de daad
werkelijke Rijksleiding, waarin de
vier Rijksdeelen zijn vertegen
woordigd,
3. Ontslag van de Commissie-
Generaal en den Luitenant-Gou
verneur-Generaal wegens ernstige
overschrijding hunner bevoegd
heid."
PROF. KRANENBURG OVER
HET ACCOORD.
In een radio-toespraak heeft
Prof. R. Kranenburg, Voorzitter
der Eerste Kamer en Hoogleeraar
te Leiden, Maandagavond o.m. het
volgende verklaard:
„Men spreekt van schending
van onze Grondwet, als de grond
lijnen van dit accoord' worden
aanvaard. Maar meent men dan,
dat een nieuwe verhouding met
onze Overzeesche Gebiedsdeelen,
zooals die in de bekende radio
rede van H. M. de Koningin
wordt aangekondigd, zonder wij
ziging in de Grondwet, zonder
Grondwetsherziening tot stand
zou kunnen worden gebracht?
De vraag is alleen: Welke wij
zigingen in onze Grondwet zullen
moeten worden aangebracht in
verband met de nieuwe verhou
dingen; van Grondwetsschennis of
Grondwetsminachting is geen
sprake.
Het ontwerp-accoord is slechts
een zeer globale., ruwe schets,
waarin wordt aangegeven, hoe de
ontwerpers, na onderling overleg
zich in zeer grove trekken de be
ginselen van de verhouding
denken.
Maar de gedachtengang is in
het algemeen duidelijk. De oude
verhouding, de koloniale verhou
ding wordt geliquideerd. Er is
wel een samengaan van staatkun
dige formaties, maar dit is een
samengaan van deze formaties
als gelijk in staatsrechtelijke sta
tus. De eene is in geenerlei op
zicht onderworpen aan de andere.
Er blijft een band, maar het is
een band als leden van een ge
meenschap van vrije volken, <yp
democratischen grondslag, een
unie, waarin zij zijn vereenigd.