1
WecetdnUuws i*% (Uisett.
VRAGEN VAN DEN DAG
Hongarije zoekt een weg uit den chaos
Verklaring van de R. V. D.
Oostenrijksch memorandum
Sempc gevroogdi
MOLOTOF
veroorzaakt nieuwe strubbelingen.
A
- A
ZATERDAG 10 AUGUSTUS 1946.
I FRANKEER
ALS REGEL
MET
1 EEN NATIONALE j
HULPZEGEL.
De Parijsche Conferentie.
NIET ACCOORD MET GENOMEN BESLUITEN.
De stabiliseering van de valuta.
te Batavia over de
toekomstige bespre
kingen.
Britsche nota inzake
Duitschland.
De Arabische liga en
de toekomst van
Palestina,
Het verdrag van de
zeeëngten verlengd.
De Palestijnsche kwestie
Perzische Regeering
eischt terugtrekken
Britsche troepen.
inzake Zuid-Tirool.
m
,Zwf rte-handels-
betrekkingen" tusschen
OuitschlandNederland
Moeilijkheden bij de
fruitdistributie opgelost
Doodstraffen in België.
Barmhartigheid en
rechtsgevoel.
g WEERSVERWACHTING j
1 medegedeeld door het K.N.
|Mi. De Bilt geldig tot
1 hedenavond.
Toenemende wind.
1 Inzetende regen, in den
1 namiddag gebroken bewol- g
1 king, aan de kust krachtige g
1 tijdelijk wellicht stormach- g=
1 £jge wind tusschen Zuid en
1 Wist, koel.
^ll!lllllllllilllllllli;!IIIIIIIlllillUUIIIIIIIII!llllllllllllllllllll!!illlllllllll!l!
DE VRIJE ZEEÏÏ
Hoofdredacteur
Herm. Steggerda.
Redacteuren:
P. L. D. J. van Oeveren.
S. W. Henry.
1 Redactie-adres:
If Noordstr. 55-57, Terneuzen.
I Tel. 2510 - Na 6 uur 2072
1 Hoofdagentschap voor
fg West Zeeuwsch-Vlaanderen
Willernsweg 83. Schoondiike
I Uitgave Stichting ,J)e Vrije Zeenw" Verschijnt dagelfl is Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande - i'ernevzen.
Iliis -
2de Jaargang No. 272.
Advertentieprijs:
per mm 50 ct.; minimum
per advertentie f 1.50
inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:
1—5 regels 60 ct.: iedere
regel rpeer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct meer i
||ll!llllllll!!ll!!IIIIIIIIUIIIIII!lllllllll!llllllll[l!l!!l!llllll!l!!l!||!!ll!l|||||||||!|||j|||{|||||g|{nr
Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal. all!WMIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIU!N
De zevende plenaire bijeen
komst van de Vredesconferentie
begon Donderdagmiddag om vier
uur. Nadat de afgevaardigden
bun plaatsen hadden ingewonnen,
stelde Bidault voor hij opsteken
der handen over het reglement
van orde te stemmen.
Zoover kwam het echter niet,
want Molotof vroeg onmiddellijk
het woord. Hij verklaarde zich
niet accoord met de door de com
missi® voor het reglement van
orde zoo moeilijk bevochten over
eenstemming door middel van het
Brttsche cmpromisvoorstel, waar
bij ook aanbevelingen bij eenvou
dige meerderheid zijn toegestaan.
Hij vond dit besluit onjuist en
stond er op, dat het zou worden
herzien. Het compromis, aldus
Molotef, is blijkbaar door Enge
land en de V. S. voorgesteld op
dat de conferentie de door hen
gesteunde aanbevelingen gemak
kelijker kan aanvaarden.
Dr. Herbert Evatt (Australië)
was de eerste die antwoordde op
deze nieuwe oppositie van Rus
sische zijde. Hij herinnerde er
aan, dat het besluit om het Brit-
sche compromisvoorstel te aan
vaarden in de commissie voor het
reglement van orde was genomen
met 15 tegen 6 stemmen, dus met
een meerderheid van meer dan
twee derden.
Tijdens de vertaling van Molo-
tof's rede verliet de Britsche dele
gatie de zaal teneinde snel over
leg te plegen.
De Joego-Slavische afgevaar
digde Kardelj, die na Evatt siprak.
zeide dat Joego-Slavië, bij aan
vaarding door de conferentie van
de eenvoudige meerderheid, nog
slechts onder zeer streng voorbe
houd aan de conferentie zou blij
ven deelnemen.
Alexander, leider van de Brit
sche delegatie, verklaarde, dat de
woorden van Molotof nauwelijks
de moeite van overdenking waard
warm. ,,De wereld wenscht dat
we voortmaken met den vrede",
aldus Alexander, ,,en een lang
durige en vervelende herhaling
van alles wat er op dit punt reeds
is gezegd, is allerminst wensche-
lijk".
Het (Sovjet-Russisch amende
ment betreffende de meerderheids
kwestie is ter plenaire zitting
van de conferentie van Parijs met
vijftien tegen zes stemmen ver
worpen.
De Sovjet-Unie stelde bij amen
dement voor om terug te keeren
tot den oorspronkelijken tekst
van de voorstellen der Groote
Vier" betreffende de procedure,
volgens welke voorstellen slechts
aanbevelingen, die door de confe
rentie met een tweederde meer
derheid zouden zijn aangenomen,
aan den raad van de Vier Minis
ters van Buitenlandsche Zaken
doorgegeven zouden worden.
De nieuw benoemde Minister van
Marine, Kapitein-Luitenant ter
Zee, J. J. SCSHAGEN VAN
LEEUWEN.
Met de overschrijding van de
trSHoenengrens, waarbij onlangs
reeds biljetten van 10Ö trillioen
werden uitgegeven is eigenlijk
pas een einde gekomen aan de
inflatie van de pengö, welke voor
de eerste maal in de inflatie-ge
schiedenis tot de allerlaatste con
sequenties, ja, tot het absurde
toe, werd doorgevoerd. Op 1 Aug.
werd het nieuwe geld de gulden
(Hongaarsch: „forint") in om
loop gebracht. Deze munt is een
bescheiden nakomeling van zijn
eerbied waardigen voorvader de
fo»nt" van de negentiger jaren.
Toen waren 4 a 5 van deze geld-
een officieel communiqué
va» dsn Regeeringsvoorlichtings-
dienst. dat Donderdag is uitge
geven, wordt verklaard dat de
Nederlandsche Regeering zich al
tijd op het standpunt heeft ge
steld, dat het noodzakelijk is om
den. toekomstigen politieken sta
tus van Indonesië niet alleen met
de groep Sjahrir te bespreken,
doch eveneens met andere Indo
nesische groepen, alsmede met
vertegenwoordigers van de Neder
landsche, Chineesche en Arabi
sche bevolkingsgroepen.
De conferentie van Malino is
hiervan het begin geweest of-
sohoon in dit geval de bedoelin
gen nog niet verder gingen dan
het voeren van besprekingen met
de Indonesische vertegenwoordi
gers van die gebiedsdeelen, die
thans onder Nederlandsch gezag
staan.
De Regeering heeft echter reeds
uitdrukking gegeven aan naar
voornemen om de verzoeken van
bevolkingsgroepen van verschil
lende nationaliteiten om aan de
besprekingen te mogen deelne
men in te willigen. Deze groepen
hebben als hun wensch te kennen
gegeven, dat zij willen samen
werken ,,op associatieven grond
slag".
De Regeering heeft het juist
geoordeeld om. op denzeifden
grondslag en met de zelfde mo
gelijkheden als Malino, een spe
ciale conferentie bijeen te roepen,
waaraan alle groepen zullen deel
nemen en waar zij zich van el
kanders wenschen op de hoogte
kunnen stellen.
Op deze conferentie zullen te
vens afgevaardigden worden be
noemd voor de conferentie die te
Malino is aangekondigd en die
ten doel heeft om de politieke re
constructie van Borneo en de
Groote Oost uit te werken.
Mocht daartoe de wensch be
staan, dan zullen de groepen te
vens in de gelegenheid worden
gesteld om onderling overleg te
plegen, zonder dat daarbij een
vertegenwoordiger van de Regee
ring aanwezig is. Het ligt in de
bedoeling van de Regeering om
deze conferentie op 1 September
te doen beginnen. Een definitie
ve datum is echter nog niet vast
gesteld.
Daar men verwacht, dat aan
deze voorbereidende conferentie
een groot aantal personen zal
deelnemen, zal het voor de afge
vaardigden wel niet mogelijk zijn
om hun adviseurs mede te nemen.
stukken voldoende om behoorlijk
schoeisel te koopen, terwijl met
het nieuwe geldstuk een paar
schoenen op 100 gulden komt
te staan. In ieder geval is dit
een veel rustiger aandoend ge
tal in vergelijking met de astro
nomische cijfers van 7 quadril-
lioen, den vroegeren nominalen
prijs voor een paar schoenen, be
rekend in inflatie-pengö.
In den laatsten tijd beliep de
devaluatie van de pengö dage
lijks reeds op 300 °/o in doorsnee;
dat beteekende een ongeveer dui
zendvoudige devaluatie oer week
in twee weken circa de sprong
van het billioen naar het tril
lioen
Wanneer dus een ambtenaar
van de financieele afdeeling bij
het Boedapester stadsbestuur, die
zelfs bij deze zuiver denkbeeldige
getallen zich nog niet in een nul
vergiste, zou hebben uitgerekend,
dat de belastingbetaler in Boeda
pest in de eerste helft van het
jaar de stadskas met niet minder
dan 73 trillioen pengö rijker zou
hebben gemaakt dan zou dit
stadsbestuur midden Juli toch
niet meer in staat zijn geweest
met dit bedrag in hun eigen stads
tram drie enkele reizen te beta
len! Daar de spoorwegen op hun
beurt de verhooging van hun ta
rieven reeds om administratieve
redenen niet op gelijken tred kon
den houden met de tarieven van
de stadstram, ontstond dikwijls
de groteske situatie, dat een reis
per trein dwars door het land niet
meer kostte dan een ritje met de
tram in Boedapest!
Als provitorisch betaalmiddel
in het dagelijksch geldverkeer
diende gedurende de laatste we
ken de „belasting"-pengö welke
de inflatie-pengö verving. Deze
werd gebruikt bij betalingen aan
openbare instanties, terwijl voor
al voor betaling van belasting
gelden zoogenaamde „belasting
bankbiljetten" werden uitgege
ven. De staat verrichtte zijn beta
lingen den laatsten tijd alleen nog
maar met dergelijke biljetten ac
cepteerde daarentegen wel infla
tie-pengö als betaalmiddel, om
deze pengö vóór 1 Augustus zoo
veel mogelijk uit het geldverkeer
te doen verdwijnen.
De belasting-pengö werd einde
1945 in omloop gebracht, tenein
de door dit betaalmiddel een zoo
standvastig mogelijke waarde
meter te verkrijgen voor betalin
gen van belasting, crediet-trans-
acties, spaargelden en later ook
bij de regeling van loonen en sa
larissen. Al kon de koersverhoo-
ging van dit betaalmiddel ook
niet altijd gelijken tred houden
met de sprongen van de inflatie,
de reëele waarde van de belasting-
pengö maakte midden Juli toch
nog steeds 10 °/o uit van zijn
waarde in Januari. Pas in de
tweede helft van Juli, vanaf het
moment, dat deze pengö de onbe
streden rang van ,.geld" te beklee-
den kreeg, begon dit betaalmiddel
in hooge mate aan de inflatie-
bacterie te lijden.
Op 19 Juli was de koers van de
belasting-pengö 1 trillioen infla
tie-pengö en kostte toen een kilo
vet reeds 160 millioen. 'n enkele
oigaret 40.000 tot 1 millioen be
lasting-pengö. Twee dagen later
steeg de belasting-pengö ten op
zichte van de inflatie-pengö met
het 7-voudige en was de koers 7
trillioen. Mèt den val van de
geldwaarde in het bodemlooze,
werd ook de toestand van de
steedsche bevolking steeds beden
kelijker. Terwijl enkele bedrijven,
zooals de Weeding-industrie, de
fabrieken, waarin landbouwwerk
tuigen worden gemaakt, of zelfs
de kolenmijnen in de gelegenheid
waren .hun producten te ruilen
tegen levensmiddelen voor hun
personeel en dit hierdoor in be
vredigende mate konden onder
houden, moesten arbeiders van
andere industrieën, bouwvakarbei
ders, ambtenaren en bijna al het
personeel van intellectueele be
roepen meer en meer de buikriem
nauwer toehalen.
Gelijktijdig met de invoering van
de nieuwe gulden op 1 Augustus,
had ook een ingrijpende verande
ring in den geheelen vrijen han
del plaats. Deze werd omgegooid
op een algemeene distributie van
levensmiddelen en vele industri-
eele grondstoffer en producten,
welke onder staatsbeheer zijn ko
men te staan.
Hierdoor hoopt men iedere spe
culatie en prijsopdrijverij te ver
hinderen welke tengevolge
van het tekort aan levensmidde
len en aan de meeste artikelen
noodig voor het dagelrjksch ge
bruik een gevaar kunnen op
leveren voor de stabiliseering van
de valuta en tot nieuwe inflaties
zouden kunnen leiden. Het nieuwe
wetsontwerp, dat de Hongaarsche
Regeering het parlement wenscht
voor te leggen, behelst tegen eco
nomische delicten drastische maat
regelen tuchthuisstraf tot 10 jaar
en voor de zwaarste gevallen zelfs
de doodsstraf.
Op die manier zoekt Hongarije
uit den verschrSkkelijksten chaos,
die wel ooit heeft bestaan, den
weg te vinden naar normale ver
houdingen.
Donderdag is de tekst gepubli
ceerd van een nota, die de Brit
sche regeering vorige week heeft
gezonden aan de V. S., de Sovjet
unie en Frankrijk. In deze nota
wordt er op gewezen, dat bij de
overeenkomst van Potsdam is be
paald, dat de Sovjetregeering niet
het recht heeft bij wijze van her
stelbetaling goederen uit Duitsch
land te betrekken, zoolang dit
land nog geen uitvoeroverschot
heeft. Deze overeenkomst kan
niet eenzijdig door een der onder
teekenaars worden opgezegd. De
behandeling van Duitschland als
economische eenheid gedurende
den bezettingstijd is bij Potsdam
bepaald. Deze bepaling moet in
de eerste plaats worden nage
leefd en de kwestie van herstel
betalingen is daaraan onderge
schikt.
Na een beschouwing van de
besprekingen der Groote Vier te
Parijs zegt de nota, dat de Brit
sche regeering nimmer den Rus-
sischen eisdh tot herstelbetalingen
ten bedrage van 10 milliard dol
lars heeft aanvaard. De Sovjet
vertegenwoordiger, aldus de nota,
heeft verwezen naar de bepaling,
dat bepaalde producten naar de
westelijke zónes moeten worden
gezonden in ruil voor industrieele
installaties die uit die zónes aan
Rusland zouden worden geleverd.
Aangezien deze leveringen vol
gens genoemden vertegenwoordi
ger weinig voortgang maken,
acht de Sovjet-Unie zich blijkbaar
gerechtigd goederen uit de loo-
pende productie van Duitschland
tot zich te trekken.
Volgens de nota is de door den
Sovjet-vertegenwoordiger aange
haalde bepaling niet ter zake
dienend. Zij is geen rechtvaardi
ging, aldus de nota, voor het weg
halen van goederen als herstel
betaling zoolang de Duitsche
exporten onvoldoende zijn om de
noodzakelijkste aankoopen in het
buitenland mede te betalen. Ten
gevolge waarvan reeds een jaar
lij ksche last van 100 millioen pond
sterling op de andere bezettende
•mogendheden rust. In de nota
wordt aan de V. S., Frankrijk en
de Sovjet-Unie verzocht hun
standpunt bekend te maken. In
dien zij het met de in de nota tot
uitdrukking gebrachte principes
eens zijn verzoekt de Britsche
regeering onmiddellijk maatrege
len te nemen om deze in praktijk
te brengen.
Jamal Hoesseini, vice-voorzitter
van de Arabische hooge commis
sie voor Palesina, heeft Vrijdag
aan Engelsche en Amerikaansche
verslaggevers meegedeeld, dat 6
van de 7 leden der Arabische Liga
tegen een verdeeld of een federa
tief Palestoina zijn. Naar hij
zeide zulle,n de Arabische staten
de voorgestelde besprekingen in
Londen als een voorspel gebrui
ken voor het voorleggen aan de
V. N. van de Arabische belangen
in Palestina.
Het verdrag van Montreux,
over de zee-engten (Dardanellen
en Bosporus) is van Donderdag
af voor vijf jaar verlengd, waar
door geen enkele wijziging voor
1951 kan. worden aangebracht.
Het verdrag bepaalt, dat de mo-
gendhedeit, die tiet hebben onder
teekend, elke vijf jaar van No
vember 1936 af wijzigingen van
een of meer beschikkingen kun
nen vragen, op voorwaarde, dat dit
uiterlijk drie maanden voor het
afloopen van het verdrag wordt
aangevraagd.
De Sowjet-Unie heeft aldus
geen stappen ondernomen om
voordeelen voor doorvoer en con
trole in de zee-engten te verkrij
gen, hoewel zij zoowel te Pots
dam als bij den Turkschen am
bassadeur te Moskou de kwestie
naar voren heeft gebracht. Waar
nemers zijn in het algemeen van
meening, dat de Sowjet-Unie al
dus de bedoeling schijnt te hebben
dit probleem door directe onder
handelingen met Turkije te rege
len, op een oogenblik, dat gunstig
voor haar is. De Sowjet-Unie
heeft indertijd militaire bases in
de zee-engten gevraagd, hetgeen
door Turkije, gesteund door En
geland en de Ver. Staten van de
hand werd gewezen.
Ahmed Sjoekeiri, directeur van
het ,,Arab Office", heeft Donder
dag aan de pers verklaard, dat
,,aue diplomatieke- en politieke
krachten worden gemobiliseerd"
om het Anglo-Amerikaansdhe
plan voor de vorming van een
bondsstaat Palestina te torpedee-
ren. Mochten onze pogingen
falen, zoo zeide hij, dan zullen de
Arabieren krachtdadig optreden.
Intusschen heeft het Jewish
Agency alle voorbereidingen tot
bet opnemen van 100.000 Joden
getroffen. Volgens een woord
voerder van den Joodscben raad
te Londen zijn sedert Januari van
dit jaar 10.000 illegale immigran
ten uit Europa in Palestina ge
land, die gemakkelijk in het
Palestijnsche arbeidsproces zijn
opgenomen". 60 Percent van hen
werken op het land.
De Perzische regeering heeft
geëischt, dat de Britsdh-Indische
troepen onmiddellijk uit Basra
zullen worden teruggetrokken, al
dus een officieele mededeeling te
Teheran.
Naar officieel te Teheran wordt
medegedeeld, heeft de Perzische
regeering bij de Britsche ambas
sade te Teheran een protest inge
diend tegen de aanwezigheid van
Britsch-Èidische troepen te Basra,
een haven aan de Perzische Golf
in Irak, waarin het onmiddellijk
terugtrekken der troepen wordt
geëischt. De nota haalt uitzendin
gen van de B.B.C. en Radio New
Delhi aan, waarin melding wordt
gemaakt van het sturen der troe
pen naar Basra ter verdediging
van de Britsche belangen in Per-
zië, indien dit noodzakelijk mocht
blijken.
De Britsche troepen, ter be
scherming van de Britsche en
Britsch-Indische belangen in Zuid-
Perzië naar Basra gezonden, zul-
Uit protest tegen het regee-
rihgsverbod om geiten te laten
grazen, hebben geitenherders in
de bosschen bij Kyrenia (Cyprus)
een brand gesticht, die groote af
metingen aanneemt.
Tien landen hebben bij de regee
ring der V. S. een verzoek inge
diend om schepen te mogen aan
koopen, die de Amerikaansche
marine over heeft. Het grootste
aantal wil China hebben (159),
Nederland, heeft aanspraak ge
maakt op 45 stuks, die, zooals wij
reeds meldden, ook geleverd zul
len worden.
Drie groepen waarnemers zul-
len voor de V, N. de toestanden In
de gebieden, welke oorlogsschade
hebben geleden, gaan bestudee-
ren. Een der groepen zal o.m.
Nederland bezoeken.
Van officieele zijde wordt te
Washington verklaard, dat er
geen mijnen gelegd zijn in de ter
ritoriale water om Palestina, hier
mee wordt een mededeeling van
Peter H. Bergson, voorzitter van
het Joodsche comité voor natio
nale bevrijding, tegengesproken.
Een door de Duitschers in 1941
gebouwde 105 meter hooge drij
vende hijschkraan van ruim 3
millioen kg en met een hefvermo
gen van ruim 350.000 kg, naar
men zegt de grootste ter wereld,
wordt thans in Duitschland ter
verscheping naar San Pedro in
Californië, gedemonteerd.
Het systeem van voorrang by
de passage op schepen van de
HollandAmerikalijn is door ge
noemde maatschappij met ingang
van 5 Aug. j.l. afgeschaft.
Zwitsers ehe (politie, die het
eiland Broissage in het Lago-
Maggore heeft afgezocht om het
lyk van Mussolini te vinden, is
hierin niet geslaagd.
De Oostenrijksche Bondsregee-
ring heeft een memorandum aan
de Vredesconferentie gericht,
waarin zij verzoekt op Zuid-Ti
rool "de principes van het Atlanti
sche handvest en het statuut van
de Vereenigde Naties toe te pas
sen. Verder verzoekt zij zelfbe
schikkingsrecht ten behoeve van
Zuid-Tirool. De Oostenrijksche
regeering wijst er hierbij op dat
in September 1945 de Groote Vier
te Londen hebben besloten dat
Zuid-Tirool Italiaansch blijft, zon
der te luisteren naar de stem van
Oostenrijk of van de bewoners
Van het gebied zelf, terwijl de be
volking daar overwegend Oosten
rijksch is. Een referendum in
Zuid-Tirool is het eenige middel
om tot duurzame vriendschappe
lijke betrekkingen tusschen Italië
en Oostenrijk te komen, aldus het
memorandum.
'SSM,
x
Domburg ig een der weinige plaatsen op Walcheren, die het water
met rust liet. Maar de zeereep, die een onderdeel van Hitler's
„Westwall" vormde, is in den oorlog natuurlijk niet ongerept ge
bleven. Op het duin werden geschutsstellingen gebouwd, die thans
na jarenlang wachten op een landing!, die hier niet kwam, dienen
tot speelplaats voor Domburg's jeugd.
len in het uiterste geval de Perzi
sche grens overschrijden.
De Perzische ambassadeur
Khoessein Ala Pasja heeft ver
klaard, dat Perzië zou trachten de
zaak direct met Engeland te rege
len. Slechts als de Britten zouden
weigeren terug te trekken of ver
dere soortgelijke stappen zouden
nemen, zal Perzië de kwestie voor
de Vereenigde Naties brengen.
De Duitsche groot-industrieel
Rudolf Bomberg is tot drie maan
den gevangenisstraf veroordeeld
wegens het smokkelen van zijde
naar Nederland tot een bedrag
van ongeveer 100.000. Hij werd
bijgestaan door twee Nederlan
ders, Bock en Verberg, die ieder
vier maanden kregen. Blomberg
verzekerde, dat t niet zijn bedoe
ling was geweest zwart te han
delen, maar dat hij credieten bui
ten Duitschland wilde verwerven
teneinde in meer normale tijden
grondstoffen te kunnen invoeren.
Aan de moeilijkheden, die wa
ren ontstaan ten aanzien van de
voorgenomen distributie van fruit,
is thans, r.aar verwacht mag wor
den, een eind gekomen.
Vertegenwoordigers van de
kleinhandelaren in fruit hebben
overeenstemming bereikt met de
Overheid, v?
Aan de bezwaren van de detail
listen is de Règeering zooveel
mogelijk tegemoet gekomen.
Zooals bekend is de geldig
heidsduur van de aangewezen
bonnen inmiddels verstreken, zoo
dat hieromtrent nog nadere me-
dédeelingen zullen volgen.
Naar te Brussel vernomen
wordt, hebben Belgische militaire
gerechtshoven tot 1 Juni 3758
doodstraffen voor oorlogsmis
daden uitgesproken. Hierbij zijn
2454 vonnissen bij verstek. Slechts
102 vonnissen zijn totnogtoe ten
uitvoer gebracht.
Buitenlanders die ons land be
zoeken spreken telkens hun ver
bazing uit over den snellen voort
gang van den herbouw van ons
verwoeste land. Amerikanen, En-
gelschen, Zwitsers zijn vol lof over
de voortvarendheid waarmee in
ons land de herstelwerkzaam
heden worden aangevat. Voort
durend wordt ons land dan ver
geleken met andere verwoeste ge
bieden en deze vergelijking valt
voor ons niet ongunstig uit. Deze
buitenlanders nemen goede in
drukken van ons land mee naar
huis terug. En het is waar, we
hebben op bepaalde punten ook
wel groote dingen bereikt en dat
in korten tijd. Walcheren is weer
droog, wat de spoorwegen pres-
teeren dwingt respect af, en de
herstelwerkzaamheden aan brug
gen verloopen naar omstandig
heden vlot.
Het is geen wonder, dat men.
wanneer men deze bereikte resul
taten aanschouwt, onder den in
druk komt van de vaart waarmee
in ons land de herstelproblemen
worden aangepakt. Zij die van
over de grenzen komen zijn dus
vol lof. maar zeer velen die bin
nen de grenzen wonen en die
direct te maken hebben met de
verwoestingen, door den oorlog
teweeggebracht, hebben een
tegenovergestelde meening. Zij
klagen over traagheid en bureau
cratie en paperassenrommel die
allen snellen" voortgang in den
herbouw belemmert. Waarom
kunnen de Spoorwegen en Water
staat zulke groote resultaten be
reiken op korten termijn, zoo roe
pen ze uit. Wel dat komt hier
door omdat Spoorwegen en Wa
terstaat machtige lichamen zijn
die zelf de werken uitvoeren en
zelf te heslissen hebben en van
den bureaucratischen rompslomp
dus weinig of geen last hebben.
Maar heel anders staat de zaak
wanneer het gaat over herstel
van verwoeste huizen en schuren
etc. Dan moeten er zooveel for
mulieren worden ingevuld die he.
en derwaarts gezonden moeten
worden, dat er maanden verloo
pen voordat men zoover Is dat
men misschien aan den werkelij-
ken ophouw kan beginnen. Een
voorbeeld ter toelichting laten
wij hier volgen.
Wat er noodig is om een
vergunning te bekomen
voor het herstel van een
door oorlogsgeweld getrof
fen gebouw.
U bent een gedupeerde en U
woont in O. Z.-Vlaanderen. Uw
woning is door oorlogsgeweld ver
woest." U wilt spoedig herstel.
Wat moet U doen om vergunning
tot herstel te bekomen. Het vol
gende.
U begint bij het begin en vraagt
een architect de noodige maat
regelen te treffen. Uw architect
maakt een schetsontwerp. U gaat
er mee accoord en de architect
stuurt de schets naar het Bureau
Wederopbouw te Goes. Dit Bu
reau neemt de schets in ontvangst
om deze daarna door te sturen
naar de Architectenkeuze Com
missie. Deze commissie moet n.l.
uitmaken of de door U gekozen
architect wel over voldoende be
kwaamheid beschikt om het werk
uit te voeren. Indien deze com
missie van oordeel is, dat dit niet
het geval is dan hoort U dit en
dan staat U weer aan het begin.
Dan moet U een anderen architect
zoeken etc.
We nemen aan dat Uw archi
tect door de Architecten-commis
sie waardig wordt gekeurd het
werk uit te voeren. De beslissing
van deze commissie wordt dan
weer doorgegeven naai het Bu
reau Wederopbouw te Goes. Het
Bureau Wederopbouw laat U dan
weten, dat het met den architect
in orde is. U zegt dit natuurlijk
direct tegen den door U gekozen
architect en deze kan nu beginnen
een definitief plan tot herstel te
maken. Deze heeft daar natuur
lijk eenigen tijd voor noodig, er
moeten lichtdrukken worden ge
maakt en voorzien zijn van be
schrijving en materiaalstaat.
Wanneer deze gereed zijn wor
den 2 stellen ieder met 3 afdruk
ken ingediend hij het Gemeente
bestuur uwer woonplaats. Dit Ge
meentebestuur op zijn beurt zendt
beide stellen aan den districts
opzichter van den Centr. Dienst
voor Bouw- en Woningtoezicht.
Door dezen ambtenaar wordt het
toegezonden plan getoetst aan de
bouwverordening en de bepalin
gen van den Wederopbouw etc. en
daarna voorzien van uitvoerige
rapporten opgezonden naar den
Directeur van den Centralen
Dienst van Bouw- en Woningtoe
zicht.
Deze directeur beziet en beoor
deelt de ontvangen stellen en
zendt één stel voorzien van zijn
opmerkingen met den materiaal-
staat naar het Bureau Wederop
bouw te Goes. Vandaar gaan de
3 teekeningen naar den Super
visor in Amsterdam. Deze Super
visor is de man die tenslotte uit
maakt of het werk van uw archi
tect uitgevoerd kan worden of dat
er eerst nog* allerlei wijzigingen
in moeten worden aangebracht.
Het komt wel eens voor, dat een
supervisor geen aanmerkingen
heeft, maar meestal is diit wel het
geval. Wat zou een supervisor
beteekenen die geen aanmerkin
gen zou hebben! Maar laten we
aannemen dat U geluk hebt en
de supervisor geen aanmerkingen
beeft. Dan wordt het plan van
uw architect voorzien van de
handteekening van den Supervisor
weer teruggezonden naar het
Bureau Wederopbouw te Goes.
Vandaar gaat het plan echter
weer op reis en wel naar den Dis-
tricts-contröleur van den Weder
opbouw in Z.-Vlaanderen Oost, te
Hulst. Deze Districtscontróleur
heeft voor een juiste beoordeeling
noodig het taxatierapport van de
Schade Enquête Commissie te
Terneuzen. Van Hulst reist het
plan dus naar Terneuzen. Daar
wordt een afschrift van het taxa
tierapport er bijgevoegd. Met dit
rapport er by gaat het plan weer
naar den Districtscontróleur te
Hulst. Deze controleur stelt zich
vervolgens in verbinding met uw
(Zie verder pag. 2, 3e kolom.)
Vóór 1 October zullen er naar het
voornemen van de regeering
45.000 politieke delinquenten in
vrijheid worden gesteld, op gron
den van het feit, dat de tijd rijp
is, aldus Minister Beel, om barm
hartigheid te beoefenen. Dit be
sluit heeft in verschillende Neder
landsche kringen nogal eenige be
roering geweikt er. met recht
wordt de vraag gesteld, of deze
brmhartigheid in overeenstem
ming is met het rechtsgevoel van
het Nederlandsche volk.
In kringen der oud-illegale wer
kers zegt men: ..Doe barmhar
tigheid aan het Nederlandsche
volk door het vasthouden der
landverraders, en denke pas aan
barmhartigheid als het recht zijn
loop heeft gehad."
Het protest richt zich in hoofd
zaak niet tot de vrijlating van de
„lichte" gevallen, maar tot de
wijze warop de regeering de vrij
lating denkt te realiseeren. Want
wat is het geval: omdat men met
grootere snelheid wil werken,
wil men deze laten praeveleeren
boiven de zooveel langzamer weg
van het recht. Op zichzelf een
lofwaardig streven maar niet in
overeenstemming met het rechts
gevoel. De regeering te Londen
heeft telkenmale groote toezeg
gingen gedaan en deze zijn niet
vergeten. Om het plan der 45.000
vrijlatingen te verwezenlijken
heeft de regeering 21 rubrieken
gemaakt. Dat beteekent in wezen
dat de regeering zich gaat be
moeien met de rechtspraak
Niet den aard der overtredingen
maar departements-amlbtenaren
zullen naar de gegeven richtlijnen
rubriceeren en vrijlaten. Deze
maatregelen waren blijkbaar noo
dig omdat het aantal lichte geval
len niet voldoende bleek om het
getal 45.000 te bereiken. Aan
W.A. en S.S.-mannen zijn er al
leen al 20.000 man, over de andere
categorieën nog niet gesproken.
Het is een raadsel hoe men meent
45.000 man te kunnen loslaten.
20.000 gevallen zouden niet onder
de 21 categorieën val'Ien. In een
protestvergadering van oud-ille
galen te Den Haag en omstreken,
j heeft men openlijk dit beleid ge-
I laakt. Een der sprekers wees
erop in verband met het feit, dat
het getal overblijvende gevallen
gereduceerd moet worden tot
25.000: ,,De regeering wil dat
laten doen door de zittende ma
gistratuur. Daarvoor zijn richt
lijnen aangegeven. Dientengevolge
zullen in Utrecht 600 jongs
S.S.-ers vrijkomen dat is het erg
ste tuig. Gewezen tudhschool-
bewoners krijgen we ook terug.
Spr. verklaarde aan de hand van
deze richtlijnen kans te zien om
Mussert vrij te krijgen, als hij niet
dood was. De regeering werkt
mede aan de ondermijning van
het rechtsbewustzijn van het Ne
derlandsche volk, zeide spr., geen
wonder, dat leden van tribunalen
in het Zuiden en Oosten en ook al
in het Westen en verscheidene
leden van bijzondere gerechts
hoven zich tegen dergelijke han
delwijze zullen verzetten."
De vergadering besloot tot een
resolutie van den volgenden in
houd:
De oud-illegale werkers van
's-Gravenhage en omstreken
tezamen met belangstellende land-
genooten, in vergadering bijeen
te 's-Gravanhage op Donderdag'
8 Augustus 1946, ter bespreking
I van den voorgenomen maatregel
der regeering betreffende de vrij-
lating van 45.000 politieke delin-
quenten voor 1 October a.e., zon-
j der voorafgaande berechting, doch
op grond van barmhartigheid,
meenen ernstig bezwaar te moe
ten maken tegen bedoelden maat-
regel. Met een vrijlating van in-
derdaad lichte gevallen onder be
paalde voorwaaiden wordt vol
komen ingestemd. 0
Blijkens bericht van het direc
toraat-generaal van Justitie, zou
het evenwel in de bedoeling liggen
om thans ook vrijlatingen te be-
werlptelligen van de door den
Minister gestelde 21 categorieën
zware gevallen, teneinde aan het
getal 45.000 vrijlatingen te ko
men. Een regeling als laatst
bedoeld is voor het Nederlandsche
volk onaanvaardbaar, aangezien
hiermede noch het recht, noch de
barmhartigheid gediend zijn.''
In dit alles beluisteren we een
toon van verbittering, die wel
begrijpelijk is, maar of ze geheel
juist is, is een andere vraag. Laat
men zich hier alleen leiden door
rechtsmotieven, of spelen hier niet
bevredigde gevoelens, die ons
menschzijn nu eenmaal niet
vreemd zijn, een rol? Het is. zelfs
moeilijk om bij zichzelf de zoo
noodige objectiviteit te kweeken
laat staan bij anderen.
Daarmee willen wij den weg' die
de regeering hier volgt zeker niet
goed praten. Een versnelling der
berechting door tribunalen en ge
rechtshoven blijft boven al het
juiste middel, maar daarbij willen
we toch opmerken, dat het rechts
gevoel van velen ook langs
dezen weg niet bevredigd wordt.
Wie dikwijls een tribunaalzitting
bezoekt en z'n oor te luisteren legt
zal het opvallen hoe weinig men
content is met de wettelijk toe
gemeten straf, wijl de zaken dan
'toch naar behooren behandeld
zijn. Dan wordt het telkens weer
duidelijk, dat het met het rechts
gevoel van sommige menschen
ook niet heelemaal in orde is. De
tijd is inderdaad rijp voor barm
hartigheid, maar we hopen dat de
regeering de juiste weg vindt, die
het recht niet te kort doet en hef
rechtsgevoel niet het wraak
gevoel bevredigen zal. De
regeering is op genoemde resolu
tie wel een antwoord schuldig,
hoewel wij ons de zwaarte van dit
probleem volkómen bewust zijn.
