De Belgische Pers over het Scheldeplan.
„TIME AND TIDE"
over de tegenvoorstellen van Sjahrir.
JOHN STRACHEY,
DE TWEESPALT IN ITALIË.
VRAGEN VAN DEN DAG
Minister van Voedselvoorziening.
nieuwe
Aan alle abonné's
in het Westen.
Speer wilde Hitier
vermoorden
ZATERDAG 22 JUNI 1946.
1 Mei 30 Augustus i
Ten bate van oorlogsslacht-
offers en ter voorziening in 5
oorlogsnooden EEN DAAD 11
Frankeer ais regel meteen
Nationale Hulpzegel.
^iiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiaiiiiiHiiiiiiiimiiiiii'.iiiiiiiHiiiKflftmiiiiiiumnnniHmnmffi
Truman
over Atoom-controle.
Churchill stelt vragen
over den ex-Moefti.
spreekt
Spaak
den Senaat.
in
De belangen van Zeeuwsch-Vlaanderen
in betrekking met de havens van
Gent en Antwerpen.
Waar er sprake is van den Scheldedam,
Informeele bijeenkomst
der Ministers te Parijs.
Vier slachtoffers van de
Meerkerk aangespoeld.
NEURENBERG.
Geen sfeer van
vertrouwen.
Vliegende bommen
boven
Zweden en Finland?
Groot-Brittannië^ en de
V. S. voorzien Spanje
van Oorlogsuitrusting.
JWjWWIIIIII.1111111111 illiiililllHllllllllllliWIIillllllllllBIII"
41 *,r 1
medegedeeld door het K.N.
M.I. te De Bilt geldig tot
p hédenavond.
Geleidelik warmer.
§j Heldere nacht. Overdag
vrij zonnig weer overwegend
B droog. eranderlijke wind
B Iets warmer.
Hooldredacteu
Herm. Stejgerdo.
Redacteuren
P. L. D. J. van Oeveren.
S. W. Henry.
Redactie-adres:
Noordstr. 55-57, Terneuzen.
Tel. 2510 - Na 6 uur 2073.
Hoofdagentschap voor
West Zeeuwsch-Vlaanderen
Willemswep 83. Schoondiike
Uitgave: Stichting „De Vrfle Zeenw" - Verschijnt dagelijks
DE VRIJE
2de Jaargang No. 230.
Drnkkerjj N.V. Firma P. J. van de Sande - Terneuzen.
Advertentieprijs:
per mm 10 ct.; minimum
per advertentie f 1.5C
Inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriek kl. advertenties:
15 regels 60 ct.: iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct meer
Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
'iiiiHiniiiiiiiiiiiiiiniiiiiiDir
Het onafhankelijke weekblad
.Time and Tide", maakt melding
van de Indonesische tegenvoor
stellen van Sjahrir en schrijft:
Dr. Sjahrir heeft namens de
z.g.n. ..Nationale Indonesische re
geering" eindelijk zijn tegenvoor
stellen overgelegd en heeft hier
voor blijkbaar tijd afgenomen van
zijn voorbereidingen tot de op
lichting var. een leger, dat tegen
stand kan hieden, indien de voor
stellen niet worden aangenomen.
De nota. die hij aan Dr. Van
Mook overhandigd heeft biedt
zeker een basis voor verdeie on
derhandelingen. Dr. Sjahrir heeft
niet alleen de erkenning van alge-
faeele souvereiniteit en onafhan
kelijkheid, van Java gevraagd,
doch ook uitbreiding van de sou
vereiniteit over Sumatra. Het is
niet zeker, of nog verdere uitbrei
ding' van souvereiniteit gewaagd
zal worden, maar de eischen ten
aanzien van Sumatra leiden tot
de veronderstelling, dat men ook
andere eilanden binnen de repu
bliek wenscht te trekken. Ideëel
gezien wenscht Sjahrir den ge-
heelen archipel maar de Neder
landers hebben niet alleen reke
ning te houden met den eisch van
Sjahrir, doch ook met de wen-
schen van de bewoners van an
dere eilanden, van wie velen Sjah
rir uitdrukkelijk afwijzen.
Het onrustbarende van de situa
tie is. dat Sjahrir overweegt zijn
toevlucht tot wapengeweld te
nemen als een noodzakelijk ge
volg, indien de Nederlanders zijn
voorwaarden niet aanvaarden.
Het is moeilijk in te zien waar
om, en het zal hem zeer moeilijk
vallen de gematigde elementen in
de bevolking er van te overtuigen
dat het noodzakelijk is.
Ten tweede, indien een leger
moet worden gevormd om tegen
de Nederlanders te vechten, zou
dit dan niet beter gebruikt kun
nen worden om de geregelde en
ongeregelde formaties in toom te
houden, die hun fascistische en
communistische opleiding eer aan
doen door massamoorden te ple
gen op de „vreemde kapitalisti
sche uitzuigers" in de persoon van
de Chineezen? Misschien zal
Sjahrir op deze vragen willen ant
woorden indien hem dit wordt
toegestaan door de duistere figu
ren, die op het oogenblik zijn
raadgevers zijn.
Tijdens een persconferentie
heeft President Truman laten
merken het niét eens te zijn met
Gromyko's inzichten inzake de
controle op de atoomenergie en
de daartoe naar diens meening te
nemen maatregelen. Truman
zeide geheel achter de plannen
van Baruch te staan. Hij liet zich
echter niet uit over het Sovjet
plan voor een wereldverdrag ter
verbanning van atoombommen en
de vernietiging van alle reeds
complete of in aanmaak zijnde
atoomwapens.
Door ingrijpende verande
ringen bij den besteldienst
der Posterijen, is de bezor
ging van ons blad in het
Westen in de war geraakt.
We stonden voor een groot
probleem dat we tegen
eiken prijs moesten oplos
sen, en we hebben nieuwe
wegen gevonden waarlangs
onze abonné's hun krant
weer beslist op tijd zullen
ontvangen.
Met ingang van heden zal
de krant weer op tijd in Uw
bus liggen. Redactie.
is.
Attlee heeft in het Dagerhuis
bevestigd dat de Britsche ambas
sadeur in Egypte met den Egyp-
tischen Premier besprekingen
voert over het verblijf van den
Moefti in dat land. Churchill
vroeg Attlee of hjj een verklaring
af te leggen had over den
ex-Moefti van Jeruzalem, diens
aankomst in Egypte en zijn ver
blijf bij Koning Faroek. Churchill
verklaarde te hopen, dat over de
besprekingen inzake dezen „gere-
nommeerden vijand van de geheele
Geallieerde zaak tijdens den oor
log", verdere verklaringen zullen
worden afgelegd. Attlee beloofde
hen de volgende week nadere me-
dedeelingen te zullen doen.
De Belgische Minister van Bui-
tenlandsche Zaken, Spaak heeft
Donderdag in den Senaat tijdens
het debat over de begrooting voor
Buitenlandsche Zaken verklaard,
dat, hoewel hij niet aandrong op
een Westersch blok, hij niet inzag,
waarom in het Westen niet zou
mogen wat in Oost-Europa wel
mag waar de Sovjet-Unie ver
dragen met Polen en Tsjecho-
Skywakije heeft gesloten, welke
een uitgesproken politieke, mili
taire en economische samenwer
king beteekenen. „Indien de Sov
jet-Unie dit heeft gedaan, waar
om zouden wij dan niet hetzelfde
kunnen doen?", aldus Spaak.
©ver de Belgische eischen in
Duitschland zeide hij, dat België
hierover in contact is gebleven
met de Nederlandsche regeering
endat de beide regeeringen een
vereenigd front in deze kwestie
zullen vormen.
De „Vooruit" te Gent schrijft:
Te Terneuzen verschijnt „De
Vrije Zeeuw". Deze krant is een
campagne begonnen tot het ver
krijgen van een Scheldedam dat
volgens de voorstanders er van
moet meehelpen -om Zeeuwsch-
Vlaanderen een mooiere toekomst
vooral op economisch gebied
te verzekeren. Stellers gaan van
de idee uit, dat Zeeuwsch-Vlaan
deren door Noord-Nederland als
een stuk achterland wordt aange
zien.
Voor het oogenblik zijn er tot
oplossing van het vraagstuk door
technici twee plannen ontworpen
die in het blad worden uiteenge
zet. Deze plannen beoogen de af-
15 Maart 1946 zal in de geschie
denis van het Engelsche parle
ment altijd als een merkwaardige
dag geboekt blijven staan.
De eerbiedwaardige leden van
het Engelsche parlement zijn aan
vale dingen gewoon; discussies
over onderwerpen als: is het ge
oorloofd, dat een docent aan de
universiteit van Cambridge in ten-
nispantalon op de colleges ver
schijnt, of mag het toegestaan
worden, dat men bij een tempera
tuur van 45 graden Celsius aan
den bouw van straten in Indië
werkt, wekken geen verbazing
meer. Maar 15 Maart 1946 was
toch een evenement in de geschie
denis. Op dien dag n.l. was de
gehoorzaal van het Engelsche
parlement herschapen in de aula
van een universiteit waar een af
gevaardigde een wetenschappelij
ke en technische voordracht hield.
Leunend met de eene hand op
de groote tafel waarop als sym
bool van de macht van het En
gelsche parlement een zwaard en
een open geslagen Bijbel lagen,
sprak een nog tamelijk jonge,
sportief gekleede man over de mo
gelijkheid van het gebruik van
gas-turbines voor de aandrijving
van vliegtuig-motoren. Met een
groote geestdrift besprak hij dit
droge en abstracte thema voor
eea aandachtig luisterend publiek.
„De turbine-motor beteekent een
revolutie op het gebied van de
luchtvaart" riep hij uit, en na twee
uur gesproken te hebben defileer
den vijfhonderd afgevaardigden
voorbij zijn plaats op de Regee-
ringsbank om hem de hand te
^drukken, hem te feliciteeren of
-riem goedmoedig op den schouder
te kloppen, ten teeken dat John
Strachey, afgevaardigde van de
Labour-partij en onderstaats-se
cretaris van het Britsche Lucht
vaartministerie, zijn .maiden
speech" goed doorstaan had.
„De oude rotten" in het parle
ment, die na afloop van zijn „mai
den speech" voorspelden, dat hij
nog een groote toekomst te wach
ten stond;, hebben inmiddels in
zekeren zin reeds gelijk gekregen,
want ruim twee maanden na zijn
.maiden-speech" benoemde Minis
ter-President Attlee hem tot Mi
nister van voedselvoorziening, als
opvolger van de wel zeer plotse
ling afgetreden Ben Smith. Met
het aanvaarden van deze opdracht
nam Strachey een dubbel zware
taak op zich, in de eerste plaats
heeft hij te zorgen dat de hongers
nood uit eigen land blijft en in de
tweede plaats moet hij den hon
gersnood in andere deelen van de
wereld zien te bestrijden.
Strachey behoort echter tot die
zeldzame groep van menschen
voor wien geen taak te zwaar is
en die zich door alle ingewikkelde
en moeilijke gevallen met srroote
voortvarendheid heenslaan. Hij is,
|om het populair uit te drukken,
geknipt voor een dergelijke func
tie.
John Strachey stamt uit een ge
slacht van schrijvers en journalis
ten. Zijn vader was de uitgever
van het bekende weekblad „Spec
tator" en de bekende dramaticus
Lytton Strachey," schrijver van
vele bekende drama's was een
neef van hem. Strachey stu
deerde aan de universiteit van
Londen Staathuishoudkunde en
was reeds jong politiek geïnteres
seerd. Als jong politicus voelde
hij zich aangetrokken tot Oswald
Mosley en hij volgde hem, toen
deze uit de Labour-partij trad en
een eigen partij stichtte.
Toen deze partij echter meer en
meer in de voetsporen van Hitier
ging treden en Mosley zijn mas
ker vallen liet en zicli uitriep tot
Leider van de Engelsche fascisten,
keerde Strachey hem den rug toe
en zwaaide hij over naar de uiter
ste linkervleugel: de communisten.
Ook in deze partij kon hij echter
geen bevrediging vinden en meer
en meer helde hij weer over naar
zijn oude partij de Labour-partij,
waar hij spoedig daarna weer lid
van werd en als marxistisch theo
reticus en schrijver een uitgebreid
arbeidsveld vond.
Met het uitbreken van den oor
log kwam er echter aan het
wetenschappelijke politieke werk
van den jongen schrijver een ein
de. Evenals zoovelen moest ook
Strachey het uniform aantrekken
en zijn vaderland gaan dienen hij
de Engelsche luchtmacht. Onder
de helden wier daden voor eeuwig
zijn vastgelegd, in de geschiedenis
van Engeland, behoort ook Stra
chey. Ontelbare malen vloog hij
met zijn jachttoestel naar Italië
Duitschland, Frankrijk, België en
Nederland, en aan het einde van
den oorlog was hij Wing-comman
der en droeg hij trots het Victo-
ria-kruis op zijn borst.
In den zomer van 1945 werd hij
door de Labour-partij cadidaat ge
steld en na de machtige overwin
ning van de Labour-partij kon
Strachey niet alleen verschijnen
in het Lagerhuis, maar nam hrj
ook plaats op de Regeeringsbank,
omdat de nieuw gekozen Minister
van Luchtvaart, Lord Stansgate,
hem benoemd had tot onderstaats
secretaris van het Ministerie van
Luchtvaart, een betere pleitbezor
ger en expert voor luchtvaartaan
gelegenheden had) hij zeer zeker
niet kunnen vinden. Het was
echter iedereen duidelijk, dat voor
dezen man meer weg gelegen was.
De terugtrekking van Ben Smith
was de gelegenheid voor Strachey
om te toonen wat hij vermag en
met de aanvaarding van het ambt
heeft hij de onderste trede van de
maatschappelijke ladder beklom
men met alle andere sporten naai
hoogere Regeeringsfuncties nog
voor zich!!
damming van de Wester-Schelde,
Daar zulks tot de bevoegdheid
van specialisten behoort en de
belangen van de havens van Gent
en Antwerpen in het gedrang ko
men, hebben wij ons dan ook tot
dezen gericht, die ons hun mee
ning over de ontwerpen in kwestie
hebben uiteengezet.
Ziet deze beschouwingen:
Laat het ons vooraf zeggen:
Het is een diep ingrijpend ont
werp. Op technisch gebied is
tegenwoordig niets meer onmoge
lijk en ongetwijfeld zijn de ont
werpen want er zijn er twee
geen van beide onuitvoerbaar. De
gevolgen def verwezenlijking er
van zijn zeer gewichtig en ver
strekkend. Wanneer wij ons op
Belgisch standpunt plaatsen, want
hier komt het op aan. zien we in
groote lijnen het volgende:
Het spreekt dat om zich over de
gevolgen er van bepaald te kunnen
uitspreken er een diepgaande
economische en technische studie
van de ontwerpen in alle bijzon
derheden zou moeten plaats grij
pen met het verstrekken van de
noodige gegevens.
Een kanaal Antwerpen
Terneuzen.
1 Een kanaal want dat
zou het worden Antwerpen-Ter
neuzen, is niet onmogelijk in zui
vere techniek. Hoofdzaak zou zijn
aan dit kanaal een voldoende
ruime diepgang te verzekeren, om
aan schepen van 35 voet diepgang'
toe te laten Antwerpen ongehin
derd te bereiken.
Dit kanaal zou dus minimum
een diepte moeten hebben van
15 m. Het zou breed genoeg moe
ten zijn opdat de grootste sche
pen zich zonder hinder noch
schade zouden kunnen kruisen,
hierbij af te rekenen met mist
en slechte weersomstandigheden.
We laten de kwestie der kosten
van een dergelijk kanaal ter zijde,
maar geven er ons rekenschap
van, dat zij tot een astronomisch
cijfer zou loopen.
2°). Voor Antwerpen is het eer
ste ontwerp (zie de Vrije Zeeuw
van 20 April) economisch onmo
gelijk. Het sluit Antwerpen nage
noeg af van den Rjjn. Het zou de
duur van de vaart Antwerpen
Rijn verlengen: a) door den om
weg; b) door het noodzakelijk
versluizen en dus Antwerpen in
een nog ongunstiger positie plaat
sen tegenover Rotterdam dan zij
heden reeds is.
Het zou voor de Antwerpenaren
een argument te meer zijn om het
graven van het veel omstreden
kanaal Antwerpen -Moerdijk te
eischen. Hoe de Nederlandsche
reactie daarop zou zijn, blijft een
open vraag. Hier komen ongetwij
feld de belangen van Rotterdam
in het spel waaraan Nederland
waarschijnlijk veel meer gewicht
zal hechten dan aan diegenen
van Zeeland.
Sc). We betwijfelen zeer sterk
psychologisch en zelfs economisch
gezien, dat Antwerpen ertoe zou
kunnen besluiten afstand te doen
van de vaart op een vrije en open
Schelde. Het is een kwestie van
hoog prestige, de internationale
faam van Antwerpen komt onge
twijfeld in het gedrang. Hoewel
misschien de vaart veiliger en
zekerder zou zijn op een ruim
gecalibreerd kanaal dat niet meer
beïnvloed wordt door ebbe en
vloed, is zulks een zaak van eigen
liefde. Misschien zou zulks een
terugslag hebben in zeevaartmid
dens en een nadeeliger invloed
uitoefenen in het quoteeren van de
vracht op Antwerpen. Ondanks
alles hebben de reederijen schrik
voor sluizen, die immers een zeker
gevaar voor het schip aanbieden,
meerdere kosten en vertraging
brengen in de reis, hoewel zulks
in werkelijkheid sterk moet be
twijfeld worden. We herhalen het
het gaat hier om een psychologi
sche factor, die in veel gevallen
van onberekenbaar gewicht
4°) Voor Gent laat het eersle
ontwerp den toestand zooals J»Ö
is. Onze weg naar den Rijn blijft
gevrijwaard zooals heden ten dage,
vv'anneer wij zoo spoedig mogelijk
onze nieuwe groote sluis krijgen,
is dit al wat wij verlangen.
Het sluizensysteem,
Het tweede ontwerp blijft ook
nog voor Gent voordeelig; het laat
opze verbindingen met de* Rijn
ongemoeid, terwijl het de groote
sluis te Terneuzen voorziet. Dus
Gent, zooals de ontwerpers het
zelf laten gelden schijnt niet te
worden benadeeligd.
5°) Wanneer het tweede ont
werp zou verwezenlijkt worden,
zou er echter nic*. één sluis maar
vier sluizen moeten voorzien wor
den teneinde met den noodigen
spoed en zonder vertraging aan
den trafiek Antwerpen plus
Gent te kunnen beantwoorden,
dit is een minimum.
Wij mogen niet aanvaarden, dat
door het verbeteren der Zeeuw-
sche verbindingen met Holland
in den zin der geuite verzuchtin
gen, onze Belgische trafiek van
en naar de zee niet normaal zou
kunnen geschieden en zelfs ge
stremd zou zijn of kunnen worden
in zijn verdere ontwikkeling en
vermeerdering.
6ü) In oorlogstijd is een sluis
systeem veel kwetsbaarder dan
een open stroom. Zulk systeem is
een duidelijk en veel omschreven
doelwit en kan gemakkelijker bui
ten gebruik worden gesteld.
De zeevaart op Antwerpen en
op Gent b.v. kunnen volledig uit
geschakeld worden door vernieti
ging van een sluisstelsel, en het
duurt dan, bij vernietiging, veel
langer om het hersteld te krijgen
gezien omvang en kosten, met de
economisch onberekenbare nadee-
lige gevolgen voor Antwerpen en
Gent, zonder te rekenen dat, hij
vernietiging, het gansch achter
liggende land met overstrooming
bedreigd is.
7«) Er mag niet ujt het oog ver
loren worden dat- het grondig
wijzigen van de hydrographie der
Westerschelde het ingewikkeld
problema opwerpt van de water-
loozing in de provincies Antwer
pen en Oost-Vlaanderen (Meetjes
land en Land van Waas) en ook
voor wat Holland aangaat, voor
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Deze net-elige kwestie vereischt
diepere studies.
Het vraagstuk uit een ander
oogpunt beschouwd.
8°.) Wat wij tot hiertoe uiteen
zetten was den toestand stroom
opwaarts van de ontworpen af
damming.
Met voldoende kapitaalsbeleg
ging en verder bevredigende on
derhoudswerken zou de zaak als
geregeld kunnen aanzien worden
en in stand worden gehouden.
Blijft te bezien of Nederland voor
het problematisch heropleven van
Zeeland de enorme kapitalen, die
er noodig zullen zijn, zal over
hebben, zonder te rekenen dat er
andere tegenstrijdige Nederland
sche belangen in het gedrang ko
men; dit is echter Nederlandsche
Binnenlandsche politiek.
9°.) Wanneer wij nu den toestand
bekijken benedenwaarts de afdam
ming en sluizen stroomafwaarts,
dus naar de zee toe stellen
zich op hydrographisch gebied
veel zwaardere en ernstiger pro
blemen voor België. Het zijn ebbe
en vloed, die door de enorme hoe
veelheden water, die door de
Schelde bij elk getjj op- en af
vloeien, de zeeboezem der Wester
schelde op diepte houden. Wan
neer deze massa water gestremd
wordt, niet meer haar natuurlijken
loop en verloop heeft bestaat er
onbetwistbaar gevaar voor ver-
De trots van Hit
ler's .Duizendjarig
Rijk" waren de
„Reichsautobah-
nen". Daarover da
verden de Duitse a-
zwaarwichtige mo
torvoertuigen,
waarvan dit land
zich bediende in
vredestijd en de
tanks, die de vic
torie zouden bren
gen op alle fron
sen ill oorlogs
dagen. Nu is het
anders geworden
men ziet het wel
en denkt aan de
hongerwinter in 't
Westen hij ons.
Het noodkacheltje
roept om toevoer
en er moet ge
sprokkeld worden,
éi dus trekt, met
een karretje, de
Duitsche vrouw
langs de Reichsautobahnen, die de roem verkondigen van den
Führer en het Nationaal-Socialisme in alle Duitsche landen
zanding van den zeeboezem zelf
van TerneuzenVlissingen af.
(Zie de geschiedenis van het
Zwijn.) Het is dezelfde massaspe
ling van het water, die ook de
zeepassen Wielingen en Wandelaer
op diepte houden. Deze passen zijn
om zoo te zeggen de commando
posten, die onmisbaar zijn voor
de regeling van de zeevaart op
onze Belgische havens.
Verzanding en vermindering van
diepte op de Wandelaer b.v. be
teekent stremming van ons ver
keer. Daar schuilt voor ons het
groote gevaar. Ons bezwaar tegen
de ontwerpen ligt dus niet stroom
opwaarts van de afdamming doch
stroomafwaarts tot mijlen in zee.
In dien zin moeten wij dus zeer
voorzichtig zijn, zelfs afwijzend
staan tegenover eenlge wijziging
in den huidigen toestand.
10°.) Eindelijk is de Schelde-
kwestie niet uitsluitend noch een
Nederlandsche, noch een Belgische
zaak zij is er een van internatio
nalen omvang.
In den loop van beide oorlogen,
die wij gekend hebben, schijnt
voor Engeland het bestaan van
den zeeboezem der Schelde van
overwegend belang te zijn geweest
onder oogpunt van taktiek en
strategie.
De kwestie der afdamming der
Schelde zal dus zonder twijfel een
problema opwerpen van interna
tionalen aard en het is te betwij
felen, dat de Zeeuwsche belangen
zwaar genoeg in de schaal zullen
wegen.
11°.) Ook op economisch gebied
bestaat er een internationale po
litiek van vrijheid van beweging
op de zoogezegde internationale
stroomen.
Het staat dus ook in dezen zin
te bezien wat de gezamenlijke be
langen der overige landen om
trent de kwestie van de afdam
ming der Schelde in het midden
zouden kunnen brengen.
Tot daar de zienswijze van onze
technici. Dat het vraagstuk, waar
op onze Zeeuwsche broeders zeer
gesteld schijnen, nog heel wat
inkt en... water door de Wester
schelde zal laten vloeien, staat
buiten kijf.
Maar wij beschouwden het van
te groot belang om in de opge
worpen kwestie niet een bevoegde
meening te laten hooren.
Tijdens de „strict informeele"
bijeenkomst der Ministers van
Buitenlandsche Zaken werd hun
een Amerikaansch voorstel voor
gelegd, om de kwestie van de sou
vereiniteit van Italië's voormalige
Afrikaansche koloniën een jaar
uit te stellen. Aan het eind van
dit jaar zouden de koloniën onder
de beheerschap der Ver. Naties
komen, indien de Ministers nog
geen oplossing zouden hebben ge
vonden. De Ministers benoemden
een speciale commissie om dit
voorstel in overweging te nemen,
dat tevens de invoeging in het
ontwerp vredesverdrag met Italië
zou bevatten van een clausule,
waarin het afstand doen van de
koloniën door Italië wordt aange
geven. De Ministers bereikten
geen overeenstemming, maar zij
waren het er over eens dat uitstel
te verkiezen is boven in het geheel
geen oplossing. De commissie zal
bestaan uit Benjamin Cohen
(V. S.), Gladwyn Jebb (Eng.),
Wisjinski (Ussr) en Couve de
Murville (Frankrijk).
De Ministers zouden Vrijdag
middag om vier uur weer in in
formeele ziting bijeenkomen. Het
is nog niet bekend, welke onder
werpen zouden worden besproken,
daar informeele besprekingen geen
vastgestelde agenda hebben.
In een memorandum heeft de
Grieksche regeering Donderdag
haar eischen voor schadevergoe
ding door Italië kenbaar gemaakt.
Hierin worden 200.000 pd. st. voor
materieele schade. 55.750.000 pd.
vrwachten. en wij moeten haai
en 463.750.000 pd. st. voor bud
getuitgaven geëischt.
Aan het strand te Westenschou-
wen zijn Woensdag 4 slachtoffers
van de scheepsramp, die de Meer
kerk heeft getroffen, aangespoeld,
n.l. de 4e machinist en 3 Laskaren.
In Italië heeft de republiek haar
intocht niet met trommelslagen,
fanfares en vreugdevuren gehou
den. Ze is als het ware beschaamd
door de achterdeur naar binnen
gekomen. Een meerderheid van
nauwelijks 2 millioen op in totaal
24 millioen kiezers, heeft de door
slag gegeven.
De scheiding schijnt midden
door het land te loopen. Terwijl
het Noorden van oudsher anti-
monarchistisch nu zijn meening
eindelijk, met het stembiljet in de
hand, tot uitdrukking kon bren
gen en bijna zonder uitzondering
republikeinsch stemde, bleef het
Zuiden en Midden-Italië, met uit
zondering van Umbrië, de Krooi.
toegedaan. De redenen, welke ge
leid hebben tot den val van de mo
narchie, werden sedert den ver
kiezingsdag voldoende nagegaan
en interesseeren ons nu hier niet
meer.
Belangrijker schijnt ons de
vraag, of het geniale werk, dat
Cavour 85 jaar geleden voltooide,
thans ernstig gevaar loopt teniet
gedaan te worden. De groote Ita-
liaansche staatsman verbond zich
in 1858 met Napoleon III tegen
Oostenrijk en. wist in 1861 de een
heid van Italië onder Victor Ema
nuel I, Koning van Sardinië, tot
stand te brengen, terwijl Florence
toen hoofdstad werd. De oorlog
van 1866 met Pruissen tegen Oos
tenrijk bracht de aanwinst van
Venetië, dat thans één der op
volgers van het Oostenrijk van
toen, weer aan de Italianen be
twist. De Fransch-Duitsche oor
log van 1871 gaf de gelegenheid
de Kerkstaat te bezetten. Van
toen af aan was en bleef Rome de
hoofdstad van het Vereenigd
Italië.
Hoe was het voordien geweest?
In de 14e en 15e eeuw waren er
in het Noorden de groote steden-
staten Genua, Florence, Milaan en
Venetië. Reeds in de 13e eeuw
hadden de Spanjaarden invloed
de Italiaansche toestanden verkre-
neg.
Het Koninkr. Napels (met Sicilië 1
werd ondergeschikt aam Spanje en
bleef dit tot 1713. Karei V van
Spanje veroverde in 1531 de repu
bliek Florence. In den Spaanschen
successie-oorlog verkreeg Oosten
rijk in 1713 Milaan, Napels en
Sardinië. In 1792 drongen de
Franschen binnen en veroverde
Napoleon Noord-Italië. Venetië
kwam wederom aan Oostenrijk te
vervallen, de Kerkelijke Staat
werd een Roomsche, Genua een
Ligurische republiek. In 1815 wer
den de oude toestanden weer her
steld met Oostenrijksche heerschap
pij in Boven-Italië, terwijl Lom-
bardije, Triëst, Venetië en Dalma-
tië onder de Habsburgsche kroon
werden geschaard. Eerst toen
Piemont zich met Frankrijk tegen
Oostenrijk verbond, begon de „te
rugschakeling" eerst Lombardije
toen Venetië.
De traditie van een vereenigd
monarchistisch Italië is niet zóó
oud, dan dat de terugkeer tot de
republiek een tijdelijke gebeurtenis
zou zijn. Evenmin is helaas het
feit van een Italiaansche eenheids
staat reeds zoozeer met de ge
schiedenis der afgeloopen eeuwen
verankerd, dan dat de mogelijk
heid van een uiteenvallen niet on
der de oogen behoeft te worden
gezien. Voorloopig bestaat er
zeker geen acuut gevaar, te min
der, daar de om hun particularis
me bekende gebieden, als Sardinië
en Sicilië, van de zijde der centra
le Regeering reeds groote toezeg
gingen hebben verkregen met be
trekking tot een autonoom be
stuur, hetgeen als een soort ven
tiel kan worden beschouwd. Er
zijn echter in het nieuwe Italië
altijd nog mannen, zooals b.v. de
secretaris van de Republikeinsche
Partij, Randolfo Pacciarli, die het
bovenomschreven gevaar inzien
en daarom, om het tegemoet te
komen, reeds nu een federatieve
staat naar het Zwitsersche voor
beeld zouden willen stichten.
Speer heeft Donderdagmiddag
verklaard dat hij 2 maanden vóór
het einde van den oorlog het plan
had opgevat Hitler in zijn onder-
grondschen schuilkelder te Berlijn
met een nieuw soort gifgas om het
leven te brengen. Hij zeide: „Mijn
eerste pogingen faalden, omdat
het moeilijk was gas in den kelder
te laten, zonder door de S.S.-
wachten onderzocht te worden.
Na deze mislukking probeerde ik
mijn kennis als architect van den
schuilkelder en zijn luchtver-
verschingsinstallatie aan te wen
den. Ik wist, dat indien het gif
gas in deze installatie werd ge
bracht, het spoedig over den ge-
heelen kelder verspreid zou wor
den. Een vakkundige wees mij
erop, dat het gas door een explo
sie op hooge temperatuur gebracht
moest worden, teneinde het be
weeglijk te maken. Ik onder
zocht den inlaat van het apparaat
en bevond, dat het van een ijzeren
plaat gemaakt was, die te dun
was om een explosie te verdra
gen. Toen heb ik met een be
ambte van de kanselarij de moge
lijkheid van het aanbrengen van
een filter in de luehtververschings-
installatie besproken. Hij stemde
zonder vragen hierin toe en wij
liepen door- de tuinen om de instal
latie te onderzoeken. Daar de
schoorsteen meer dan twaalf voet
hoog was, mislukte ook dit plan.
De feiten kunnen bevestigd wor
den door een onderzoek in den
tuin van de kanselarij", aldus
Speer. Toen Speer zijn plannen
tot het vermoorden van Hitier
bekend maakte, zaten Goering en
de andere beklaagden met uit-
drukkingsloöze gezichten te kij
ken.
Een uitvoerig relaas van
Mr. J. Linthorst in het
proces tegen Seyss-Inquart
In het proces tegen Dr. Seyss-
Inquart voor het internationale
militaire gerechtshof te Neuren
berg zijn door den verdediger en
door den openharen aanklager
vragen over de behandeling der
gijzelaars en over de fusilleering
van eenigen hunner gesteld aan
den oud-gijzelaar Mr. J. Lint
horst Homan te Groningen. Mr. J.
Linthorst Homan kwam ten tijde
der fusilleering van vijf gijzelaars
op 15 Augustus 1942 voor onder
de groep van vijftig wier fusillee
ring aanvankelijk scheen te zullen
geschieden.
Hij heeft thans, na overleg met
Minister Schermerhorn, die van
1942 tot eind 1943 woordvoerder
der gijzelaars in Sint-Michiels
gestel was en nog over alle gege
vens betreffende de drie gijzelaars
kampen beschikte, een uitvoerig
relaas meezonden over de arresta
ties, de terechtstellingen, de onder
gane behandeling de vrijlatingen
en het systeem der gijzeling.
De communistische agitatie, die
aan den dag treedt in de demon
stratie te Amsterdam en Den
Haag in de vergadering der E.
V rin de Apollohal te Amster
dam, kortom in de steeds duide
lijker optredende oppositie, wekt
bij sommigen nogal verontrusting
en terecht. Doch willen we d e
zaak recht zien. dan moeten we
ons realiseeren, dat de beloften m
de oorlogsdagen gedaan niet ver
geten zijn.
Er zijn soms achter het prikkel
draad verlangens gegroeid, onder
den druk van den bezetter, idealen
geboren,- begeerten opgeroepen,
die zich voor altijd zullen laten
gelden.
Het leek er wel op, alsof deze
verlangens verloren waren gegaan
bij het psychisch herstel van ons
volk. doch dat is slechts schijn.
Nu de angsten weg zijn, de hon
ger overwonnen, de herstellingen
zichtbaar toenemen, de overprik
kelde zenuwen tot rust komen is
de oude strijdbaarheid, verdeeld
heid, verschil van zienswijze terug
gekeerd en men kan zich daar
over verwonderen of bedroeven,
maar het is onmiskenbaar een blijk
van het psychische herstel der
volksziel.
Toen de regêering Schermer
horn in 1945 <de leiding nam, was
de sfeer nog vol vertrouwen en
verwachten, en wij moeten haar
de eer nageven dat zij er toen in
slaagde, waarborgen en richt
lijnen in haar programma op té
nemen, die het spoedige herstel
der zoo noodzakelijke rust be
werkstelligde. Schermerhorn snrs
toen van een rechtsorde van" den
arbeid en van een minimum
levensstandaard. Deze regeering
had het heele vertrouwen van het
gansche Nederlandsche volk, een
vertrouwen, dat bijna uniek ge
noemd kan worden maar dan ook
gezien moet worden in het licht
der eerste bevrijdingsperiode. Deze
periode van vertrouwen zijn we
ongemerkt voorbij gestreefd. De
arbeidersmassa is niet meer over
tuigd van den goeden wil der re
geering. De tegenstrevende mach
ten heeft zij volgens haar. niet
meer in de hand en in de verkie
zingen bleek, dat men veranderin
gen nastreefde. Onmiskenbaar is
de actie van vandaag de doorwer
king van de ideeën, die in den
oorlog ontstaan zijn.
Er zijn over de rechtsorde van
den arbeid diepgaande meenings-
verschillen ontstaan. Men vraagt
op het oogenblik een volstrekt
begrijpen van de arbeiderspositie
en dat is een geluid, dat het van
daag doet. De democratie heeft
de vervulling niet gebracht zooals
men verwachtte. Van Randwijk
formuleerde het zoo:
„De regeering heeft met goede
bedoelingen gehandeld uit het in
den oorlog ontstane romantische
besef als zouden na dien strijd
alle menschen broeders geworde*
zijn. En daarom heeft zg foute*
gemaakt. Nu meer dan na den
vorigen oorlog is de reactie ge
mobiliseerd om de verbetering
van de arbeidersklasse tegen te
houden. De strijd is pas begon
nen. Wie haar met romantische
motieven ongedaan wil maken,
verstaat de teekenen van den tijd
verkeerd."
En Koejemans concludeert;
Van democratie is geen sprake
meer.
Hierin ligt het wantrouwen uit
gedrukt en ligt de kern der strijd
baarheid dei arbeidersklasse en
dit is zeker: als de democratie
daartegenover geen werkelijk idea
lisme weet te stellen met levenden
inhoud, zal de kracht aan gene
zijde snel toenemen en een schuld
vraag zal dan zinloos ztjn.
Met een veroordeeling ziin we
niet klaar, ons past hier veel meer
een ernstige bezinning op den
werkelijken inhoud van ons demo
cratisch denken.
Een speciale correspondent van
de „Daily Mail" seint uit Stock
holm, dat een geheimzinnig voor
val de Zweedsche bevolking voor
een raadsel stelt: Gedurende de
laatste weken zijn met regelma
tige tusschenpoozen radiografische
bestuurde vliegende bommen, naar
men meent, over Zweden geko
men. Slechts een ontploffing werd
gemeld, maar er was geen spoor
van een bom te vinden. De be
volking is overtuigd, dat het Sov
jet-Russische hommen zijn en dat
zij van de Baltische kust worden
afgeschoten. Een bijzonder type
raketbom" is boven Finland
waargenomen. Volgens de Fin
nen wordt deze door explosies
voortgedreven en heeft zij „een
lang vurig spoor" achter zich.
Dr. Giral, het hoofd van de
Spaansche regeering in balling
schap, heeft op een persconferen
tie beschudigingen geuit ten aan
zien van Engeland en de Veree-
nigde Staten. Een Britsche firma,
zoo zei hij, levert o.a. zwaar ge
schut, pantserplaten en apparaten
om het vuur van slagschepen te
richten, aan de regeering Franco.
De Amerikaansche hulp bestond
vooral in de levering van petro
leum.
PRINS BERHARD TE LONDEN.
Prins Bemhard is Vrijdagmor
gen per vliegtuig te Londen aan
gekomen. Tijdens zijn verblijf in
zal Z K. H. een parade
van de Nederlandsche troepen af
nemen, die aldaar in garnizoen
zijn.