De Belgische Pers over het Scheldeplan. „TIME AND TIDE" over de tegenvoorstellen van Sjahrir. JOHN STRACHEY, DE TWEESPALT IN ITALIË. VRAGEN VAN DEN DAG Minister van Voedselvoorziening. nieuwe Aan alle abonné's in het Westen. Speer wilde Hitier vermoorden ZATERDAG 22 JUNI 1946. 1 Mei 30 Augustus i Ten bate van oorlogsslacht- offers en ter voorziening in 5 oorlogsnooden EEN DAAD 11 Frankeer ais regel meteen Nationale Hulpzegel. ^iiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiaiiiiiHiiiiiiiimiiiiii'.iiiiiiiHiiiKflftmiiiiiiumnnniHmnmffi Truman over Atoom-controle. Churchill stelt vragen over den ex-Moefti. spreekt Spaak den Senaat. in De belangen van Zeeuwsch-Vlaanderen in betrekking met de havens van Gent en Antwerpen. Waar er sprake is van den Scheldedam, Informeele bijeenkomst der Ministers te Parijs. Vier slachtoffers van de Meerkerk aangespoeld. NEURENBERG. Geen sfeer van vertrouwen. Vliegende bommen boven Zweden en Finland? Groot-Brittannië^ en de V. S. voorzien Spanje van Oorlogsuitrusting. JWjWWIIIIII.1111111111 illiiililllHllllllllllliWIIillllllllllBIII" 41 *,r 1 medegedeeld door het K.N. M.I. te De Bilt geldig tot p hédenavond. Geleidelik warmer. §j Heldere nacht. Overdag vrij zonnig weer overwegend B droog. eranderlijke wind B Iets warmer. Hooldredacteu Herm. Stejgerdo. Redacteuren P. L. D. J. van Oeveren. S. W. Henry. Redactie-adres: Noordstr. 55-57, Terneuzen. Tel. 2510 - Na 6 uur 2073. Hoofdagentschap voor West Zeeuwsch-Vlaanderen Willemswep 83. Schoondiike Uitgave: Stichting „De Vrfle Zeenw" - Verschijnt dagelijks DE VRIJE 2de Jaargang No. 230. Drnkkerjj N.V. Firma P. J. van de Sande - Terneuzen. Advertentieprijs: per mm 10 ct.; minimum per advertentie f 1.5C Inzendingen advertenties tot des namiddags 4 uur. Rubriek kl. advertenties: 15 regels 60 ct.: iedere regel meer 12 ct. Ver melding brieven onder nr. Bur. van dit Blad 10 ct meer Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal. 'iiiiHiniiiiiiiiiiiiiiniiiiiiDir Het onafhankelijke weekblad .Time and Tide", maakt melding van de Indonesische tegenvoor stellen van Sjahrir en schrijft: Dr. Sjahrir heeft namens de z.g.n. ..Nationale Indonesische re geering" eindelijk zijn tegenvoor stellen overgelegd en heeft hier voor blijkbaar tijd afgenomen van zijn voorbereidingen tot de op lichting var. een leger, dat tegen stand kan hieden, indien de voor stellen niet worden aangenomen. De nota. die hij aan Dr. Van Mook overhandigd heeft biedt zeker een basis voor verdeie on derhandelingen. Dr. Sjahrir heeft niet alleen de erkenning van alge- faeele souvereiniteit en onafhan kelijkheid, van Java gevraagd, doch ook uitbreiding van de sou vereiniteit over Sumatra. Het is niet zeker, of nog verdere uitbrei ding' van souvereiniteit gewaagd zal worden, maar de eischen ten aanzien van Sumatra leiden tot de veronderstelling, dat men ook andere eilanden binnen de repu bliek wenscht te trekken. Ideëel gezien wenscht Sjahrir den ge- heelen archipel maar de Neder landers hebben niet alleen reke ning te houden met den eisch van Sjahrir, doch ook met de wen- schen van de bewoners van an dere eilanden, van wie velen Sjah rir uitdrukkelijk afwijzen. Het onrustbarende van de situa tie is. dat Sjahrir overweegt zijn toevlucht tot wapengeweld te nemen als een noodzakelijk ge volg, indien de Nederlanders zijn voorwaarden niet aanvaarden. Het is moeilijk in te zien waar om, en het zal hem zeer moeilijk vallen de gematigde elementen in de bevolking er van te overtuigen dat het noodzakelijk is. Ten tweede, indien een leger moet worden gevormd om tegen de Nederlanders te vechten, zou dit dan niet beter gebruikt kun nen worden om de geregelde en ongeregelde formaties in toom te houden, die hun fascistische en communistische opleiding eer aan doen door massamoorden te ple gen op de „vreemde kapitalisti sche uitzuigers" in de persoon van de Chineezen? Misschien zal Sjahrir op deze vragen willen ant woorden indien hem dit wordt toegestaan door de duistere figu ren, die op het oogenblik zijn raadgevers zijn. Tijdens een persconferentie heeft President Truman laten merken het niét eens te zijn met Gromyko's inzichten inzake de controle op de atoomenergie en de daartoe naar diens meening te nemen maatregelen. Truman zeide geheel achter de plannen van Baruch te staan. Hij liet zich echter niet uit over het Sovjet plan voor een wereldverdrag ter verbanning van atoombommen en de vernietiging van alle reeds complete of in aanmaak zijnde atoomwapens. Door ingrijpende verande ringen bij den besteldienst der Posterijen, is de bezor ging van ons blad in het Westen in de war geraakt. We stonden voor een groot probleem dat we tegen eiken prijs moesten oplos sen, en we hebben nieuwe wegen gevonden waarlangs onze abonné's hun krant weer beslist op tijd zullen ontvangen. Met ingang van heden zal de krant weer op tijd in Uw bus liggen. Redactie. is. Attlee heeft in het Dagerhuis bevestigd dat de Britsche ambas sadeur in Egypte met den Egyp- tischen Premier besprekingen voert over het verblijf van den Moefti in dat land. Churchill vroeg Attlee of hjj een verklaring af te leggen had over den ex-Moefti van Jeruzalem, diens aankomst in Egypte en zijn ver blijf bij Koning Faroek. Churchill verklaarde te hopen, dat over de besprekingen inzake dezen „gere- nommeerden vijand van de geheele Geallieerde zaak tijdens den oor log", verdere verklaringen zullen worden afgelegd. Attlee beloofde hen de volgende week nadere me- dedeelingen te zullen doen. De Belgische Minister van Bui- tenlandsche Zaken, Spaak heeft Donderdag in den Senaat tijdens het debat over de begrooting voor Buitenlandsche Zaken verklaard, dat, hoewel hij niet aandrong op een Westersch blok, hij niet inzag, waarom in het Westen niet zou mogen wat in Oost-Europa wel mag waar de Sovjet-Unie ver dragen met Polen en Tsjecho- Skywakije heeft gesloten, welke een uitgesproken politieke, mili taire en economische samenwer king beteekenen. „Indien de Sov jet-Unie dit heeft gedaan, waar om zouden wij dan niet hetzelfde kunnen doen?", aldus Spaak. ©ver de Belgische eischen in Duitschland zeide hij, dat België hierover in contact is gebleven met de Nederlandsche regeering endat de beide regeeringen een vereenigd front in deze kwestie zullen vormen. De „Vooruit" te Gent schrijft: Te Terneuzen verschijnt „De Vrije Zeeuw". Deze krant is een campagne begonnen tot het ver krijgen van een Scheldedam dat volgens de voorstanders er van moet meehelpen -om Zeeuwsch- Vlaanderen een mooiere toekomst vooral op economisch gebied te verzekeren. Stellers gaan van de idee uit, dat Zeeuwsch-Vlaan deren door Noord-Nederland als een stuk achterland wordt aange zien. Voor het oogenblik zijn er tot oplossing van het vraagstuk door technici twee plannen ontworpen die in het blad worden uiteenge zet. Deze plannen beoogen de af- 15 Maart 1946 zal in de geschie denis van het Engelsche parle ment altijd als een merkwaardige dag geboekt blijven staan. De eerbiedwaardige leden van het Engelsche parlement zijn aan vale dingen gewoon; discussies over onderwerpen als: is het ge oorloofd, dat een docent aan de universiteit van Cambridge in ten- nispantalon op de colleges ver schijnt, of mag het toegestaan worden, dat men bij een tempera tuur van 45 graden Celsius aan den bouw van straten in Indië werkt, wekken geen verbazing meer. Maar 15 Maart 1946 was toch een evenement in de geschie denis. Op dien dag n.l. was de gehoorzaal van het Engelsche parlement herschapen in de aula van een universiteit waar een af gevaardigde een wetenschappelij ke en technische voordracht hield. Leunend met de eene hand op de groote tafel waarop als sym bool van de macht van het En gelsche parlement een zwaard en een open geslagen Bijbel lagen, sprak een nog tamelijk jonge, sportief gekleede man over de mo gelijkheid van het gebruik van gas-turbines voor de aandrijving van vliegtuig-motoren. Met een groote geestdrift besprak hij dit droge en abstracte thema voor eea aandachtig luisterend publiek. „De turbine-motor beteekent een revolutie op het gebied van de luchtvaart" riep hij uit, en na twee uur gesproken te hebben defileer den vijfhonderd afgevaardigden voorbij zijn plaats op de Regee- ringsbank om hem de hand te ^drukken, hem te feliciteeren of -riem goedmoedig op den schouder te kloppen, ten teeken dat John Strachey, afgevaardigde van de Labour-partij en onderstaats-se cretaris van het Britsche Lucht vaartministerie, zijn .maiden speech" goed doorstaan had. „De oude rotten" in het parle ment, die na afloop van zijn „mai den speech" voorspelden, dat hij nog een groote toekomst te wach ten stond;, hebben inmiddels in zekeren zin reeds gelijk gekregen, want ruim twee maanden na zijn .maiden-speech" benoemde Minis ter-President Attlee hem tot Mi nister van voedselvoorziening, als opvolger van de wel zeer plotse ling afgetreden Ben Smith. Met het aanvaarden van deze opdracht nam Strachey een dubbel zware taak op zich, in de eerste plaats heeft hij te zorgen dat de hongers nood uit eigen land blijft en in de tweede plaats moet hij den hon gersnood in andere deelen van de wereld zien te bestrijden. Strachey behoort echter tot die zeldzame groep van menschen voor wien geen taak te zwaar is en die zich door alle ingewikkelde en moeilijke gevallen met srroote voortvarendheid heenslaan. Hij is, |om het populair uit te drukken, geknipt voor een dergelijke func tie. John Strachey stamt uit een ge slacht van schrijvers en journalis ten. Zijn vader was de uitgever van het bekende weekblad „Spec tator" en de bekende dramaticus Lytton Strachey," schrijver van vele bekende drama's was een neef van hem. Strachey stu deerde aan de universiteit van Londen Staathuishoudkunde en was reeds jong politiek geïnteres seerd. Als jong politicus voelde hij zich aangetrokken tot Oswald Mosley en hij volgde hem, toen deze uit de Labour-partij trad en een eigen partij stichtte. Toen deze partij echter meer en meer in de voetsporen van Hitier ging treden en Mosley zijn mas ker vallen liet en zicli uitriep tot Leider van de Engelsche fascisten, keerde Strachey hem den rug toe en zwaaide hij over naar de uiter ste linkervleugel: de communisten. Ook in deze partij kon hij echter geen bevrediging vinden en meer en meer helde hij weer over naar zijn oude partij de Labour-partij, waar hij spoedig daarna weer lid van werd en als marxistisch theo reticus en schrijver een uitgebreid arbeidsveld vond. Met het uitbreken van den oor log kwam er echter aan het wetenschappelijke politieke werk van den jongen schrijver een ein de. Evenals zoovelen moest ook Strachey het uniform aantrekken en zijn vaderland gaan dienen hij de Engelsche luchtmacht. Onder de helden wier daden voor eeuwig zijn vastgelegd, in de geschiedenis van Engeland, behoort ook Stra chey. Ontelbare malen vloog hij met zijn jachttoestel naar Italië Duitschland, Frankrijk, België en Nederland, en aan het einde van den oorlog was hij Wing-comman der en droeg hij trots het Victo- ria-kruis op zijn borst. In den zomer van 1945 werd hij door de Labour-partij cadidaat ge steld en na de machtige overwin ning van de Labour-partij kon Strachey niet alleen verschijnen in het Lagerhuis, maar nam hrj ook plaats op de Regeeringsbank, omdat de nieuw gekozen Minister van Luchtvaart, Lord Stansgate, hem benoemd had tot onderstaats secretaris van het Ministerie van Luchtvaart, een betere pleitbezor ger en expert voor luchtvaartaan gelegenheden had) hij zeer zeker niet kunnen vinden. Het was echter iedereen duidelijk, dat voor dezen man meer weg gelegen was. De terugtrekking van Ben Smith was de gelegenheid voor Strachey om te toonen wat hij vermag en met de aanvaarding van het ambt heeft hij de onderste trede van de maatschappelijke ladder beklom men met alle andere sporten naai hoogere Regeeringsfuncties nog voor zich!! damming van de Wester-Schelde, Daar zulks tot de bevoegdheid van specialisten behoort en de belangen van de havens van Gent en Antwerpen in het gedrang ko men, hebben wij ons dan ook tot dezen gericht, die ons hun mee ning over de ontwerpen in kwestie hebben uiteengezet. Ziet deze beschouwingen: Laat het ons vooraf zeggen: Het is een diep ingrijpend ont werp. Op technisch gebied is tegenwoordig niets meer onmoge lijk en ongetwijfeld zijn de ont werpen want er zijn er twee geen van beide onuitvoerbaar. De gevolgen def verwezenlijking er van zijn zeer gewichtig en ver strekkend. Wanneer wij ons op Belgisch standpunt plaatsen, want hier komt het op aan. zien we in groote lijnen het volgende: Het spreekt dat om zich over de gevolgen er van bepaald te kunnen uitspreken er een diepgaande economische en technische studie van de ontwerpen in alle bijzon derheden zou moeten plaats grij pen met het verstrekken van de noodige gegevens. Een kanaal Antwerpen Terneuzen. 1 Een kanaal want dat zou het worden Antwerpen-Ter neuzen, is niet onmogelijk in zui vere techniek. Hoofdzaak zou zijn aan dit kanaal een voldoende ruime diepgang te verzekeren, om aan schepen van 35 voet diepgang' toe te laten Antwerpen ongehin derd te bereiken. Dit kanaal zou dus minimum een diepte moeten hebben van 15 m. Het zou breed genoeg moe ten zijn opdat de grootste sche pen zich zonder hinder noch schade zouden kunnen kruisen, hierbij af te rekenen met mist en slechte weersomstandigheden. We laten de kwestie der kosten van een dergelijk kanaal ter zijde, maar geven er ons rekenschap van, dat zij tot een astronomisch cijfer zou loopen. 2°). Voor Antwerpen is het eer ste ontwerp (zie de Vrije Zeeuw van 20 April) economisch onmo gelijk. Het sluit Antwerpen nage noeg af van den Rjjn. Het zou de duur van de vaart Antwerpen Rijn verlengen: a) door den om weg; b) door het noodzakelijk versluizen en dus Antwerpen in een nog ongunstiger positie plaat sen tegenover Rotterdam dan zij heden reeds is. Het zou voor de Antwerpenaren een argument te meer zijn om het graven van het veel omstreden kanaal Antwerpen -Moerdijk te eischen. Hoe de Nederlandsche reactie daarop zou zijn, blijft een open vraag. Hier komen ongetwij feld de belangen van Rotterdam in het spel waaraan Nederland waarschijnlijk veel meer gewicht zal hechten dan aan diegenen van Zeeland. Sc). We betwijfelen zeer sterk psychologisch en zelfs economisch gezien, dat Antwerpen ertoe zou kunnen besluiten afstand te doen van de vaart op een vrije en open Schelde. Het is een kwestie van hoog prestige, de internationale faam van Antwerpen komt onge twijfeld in het gedrang. Hoewel misschien de vaart veiliger en zekerder zou zijn op een ruim gecalibreerd kanaal dat niet meer beïnvloed wordt door ebbe en vloed, is zulks een zaak van eigen liefde. Misschien zou zulks een terugslag hebben in zeevaartmid dens en een nadeeliger invloed uitoefenen in het quoteeren van de vracht op Antwerpen. Ondanks alles hebben de reederijen schrik voor sluizen, die immers een zeker gevaar voor het schip aanbieden, meerdere kosten en vertraging brengen in de reis, hoewel zulks in werkelijkheid sterk moet be twijfeld worden. We herhalen het het gaat hier om een psychologi sche factor, die in veel gevallen van onberekenbaar gewicht 4°) Voor Gent laat het eersle ontwerp den toestand zooals J»Ö is. Onze weg naar den Rijn blijft gevrijwaard zooals heden ten dage, vv'anneer wij zoo spoedig mogelijk onze nieuwe groote sluis krijgen, is dit al wat wij verlangen. Het sluizensysteem, Het tweede ontwerp blijft ook nog voor Gent voordeelig; het laat opze verbindingen met de* Rijn ongemoeid, terwijl het de groote sluis te Terneuzen voorziet. Dus Gent, zooals de ontwerpers het zelf laten gelden schijnt niet te worden benadeeligd. 5°) Wanneer het tweede ont werp zou verwezenlijkt worden, zou er echter nic*. één sluis maar vier sluizen moeten voorzien wor den teneinde met den noodigen spoed en zonder vertraging aan den trafiek Antwerpen plus Gent te kunnen beantwoorden, dit is een minimum. Wij mogen niet aanvaarden, dat door het verbeteren der Zeeuw- sche verbindingen met Holland in den zin der geuite verzuchtin gen, onze Belgische trafiek van en naar de zee niet normaal zou kunnen geschieden en zelfs ge stremd zou zijn of kunnen worden in zijn verdere ontwikkeling en vermeerdering. 6ü) In oorlogstijd is een sluis systeem veel kwetsbaarder dan een open stroom. Zulk systeem is een duidelijk en veel omschreven doelwit en kan gemakkelijker bui ten gebruik worden gesteld. De zeevaart op Antwerpen en op Gent b.v. kunnen volledig uit geschakeld worden door vernieti ging van een sluisstelsel, en het duurt dan, bij vernietiging, veel langer om het hersteld te krijgen gezien omvang en kosten, met de economisch onberekenbare nadee- lige gevolgen voor Antwerpen en Gent, zonder te rekenen dat, hij vernietiging, het gansch achter liggende land met overstrooming bedreigd is. 7«) Er mag niet ujt het oog ver loren worden dat- het grondig wijzigen van de hydrographie der Westerschelde het ingewikkeld problema opwerpt van de water- loozing in de provincies Antwer pen en Oost-Vlaanderen (Meetjes land en Land van Waas) en ook voor wat Holland aangaat, voor Zeeuwsch-Vlaanderen. Deze net-elige kwestie vereischt diepere studies. Het vraagstuk uit een ander oogpunt beschouwd. 8°.) Wat wij tot hiertoe uiteen zetten was den toestand stroom opwaarts van de ontworpen af damming. Met voldoende kapitaalsbeleg ging en verder bevredigende on derhoudswerken zou de zaak als geregeld kunnen aanzien worden en in stand worden gehouden. Blijft te bezien of Nederland voor het problematisch heropleven van Zeeland de enorme kapitalen, die er noodig zullen zijn, zal over hebben, zonder te rekenen dat er andere tegenstrijdige Nederland sche belangen in het gedrang ko men; dit is echter Nederlandsche Binnenlandsche politiek. 9°.) Wanneer wij nu den toestand bekijken benedenwaarts de afdam ming en sluizen stroomafwaarts, dus naar de zee toe stellen zich op hydrographisch gebied veel zwaardere en ernstiger pro blemen voor België. Het zijn ebbe en vloed, die door de enorme hoe veelheden water, die door de Schelde bij elk getjj op- en af vloeien, de zeeboezem der Wester schelde op diepte houden. Wan neer deze massa water gestremd wordt, niet meer haar natuurlijken loop en verloop heeft bestaat er onbetwistbaar gevaar voor ver- De trots van Hit ler's .Duizendjarig Rijk" waren de „Reichsautobah- nen". Daarover da verden de Duitse a- zwaarwichtige mo torvoertuigen, waarvan dit land zich bediende in vredestijd en de tanks, die de vic torie zouden bren gen op alle fron sen ill oorlogs dagen. Nu is het anders geworden men ziet het wel en denkt aan de hongerwinter in 't Westen hij ons. Het noodkacheltje roept om toevoer en er moet ge sprokkeld worden, éi dus trekt, met een karretje, de Duitsche vrouw langs de Reichsautobahnen, die de roem verkondigen van den Führer en het Nationaal-Socialisme in alle Duitsche landen zanding van den zeeboezem zelf van TerneuzenVlissingen af. (Zie de geschiedenis van het Zwijn.) Het is dezelfde massaspe ling van het water, die ook de zeepassen Wielingen en Wandelaer op diepte houden. Deze passen zijn om zoo te zeggen de commando posten, die onmisbaar zijn voor de regeling van de zeevaart op onze Belgische havens. Verzanding en vermindering van diepte op de Wandelaer b.v. be teekent stremming van ons ver keer. Daar schuilt voor ons het groote gevaar. Ons bezwaar tegen de ontwerpen ligt dus niet stroom opwaarts van de afdamming doch stroomafwaarts tot mijlen in zee. In dien zin moeten wij dus zeer voorzichtig zijn, zelfs afwijzend staan tegenover eenlge wijziging in den huidigen toestand. 10°.) Eindelijk is de Schelde- kwestie niet uitsluitend noch een Nederlandsche, noch een Belgische zaak zij is er een van internatio nalen omvang. In den loop van beide oorlogen, die wij gekend hebben, schijnt voor Engeland het bestaan van den zeeboezem der Schelde van overwegend belang te zijn geweest onder oogpunt van taktiek en strategie. De kwestie der afdamming der Schelde zal dus zonder twijfel een problema opwerpen van interna tionalen aard en het is te betwij felen, dat de Zeeuwsche belangen zwaar genoeg in de schaal zullen wegen. 11°.) Ook op economisch gebied bestaat er een internationale po litiek van vrijheid van beweging op de zoogezegde internationale stroomen. Het staat dus ook in dezen zin te bezien wat de gezamenlijke be langen der overige landen om trent de kwestie van de afdam ming der Schelde in het midden zouden kunnen brengen. Tot daar de zienswijze van onze technici. Dat het vraagstuk, waar op onze Zeeuwsche broeders zeer gesteld schijnen, nog heel wat inkt en... water door de Wester schelde zal laten vloeien, staat buiten kijf. Maar wij beschouwden het van te groot belang om in de opge worpen kwestie niet een bevoegde meening te laten hooren. Tijdens de „strict informeele" bijeenkomst der Ministers van Buitenlandsche Zaken werd hun een Amerikaansch voorstel voor gelegd, om de kwestie van de sou vereiniteit van Italië's voormalige Afrikaansche koloniën een jaar uit te stellen. Aan het eind van dit jaar zouden de koloniën onder de beheerschap der Ver. Naties komen, indien de Ministers nog geen oplossing zouden hebben ge vonden. De Ministers benoemden een speciale commissie om dit voorstel in overweging te nemen, dat tevens de invoeging in het ontwerp vredesverdrag met Italië zou bevatten van een clausule, waarin het afstand doen van de koloniën door Italië wordt aange geven. De Ministers bereikten geen overeenstemming, maar zij waren het er over eens dat uitstel te verkiezen is boven in het geheel geen oplossing. De commissie zal bestaan uit Benjamin Cohen (V. S.), Gladwyn Jebb (Eng.), Wisjinski (Ussr) en Couve de Murville (Frankrijk). De Ministers zouden Vrijdag middag om vier uur weer in in formeele ziting bijeenkomen. Het is nog niet bekend, welke onder werpen zouden worden besproken, daar informeele besprekingen geen vastgestelde agenda hebben. In een memorandum heeft de Grieksche regeering Donderdag haar eischen voor schadevergoe ding door Italië kenbaar gemaakt. Hierin worden 200.000 pd. st. voor materieele schade. 55.750.000 pd. vrwachten. en wij moeten haai en 463.750.000 pd. st. voor bud getuitgaven geëischt. Aan het strand te Westenschou- wen zijn Woensdag 4 slachtoffers van de scheepsramp, die de Meer kerk heeft getroffen, aangespoeld, n.l. de 4e machinist en 3 Laskaren. In Italië heeft de republiek haar intocht niet met trommelslagen, fanfares en vreugdevuren gehou den. Ze is als het ware beschaamd door de achterdeur naar binnen gekomen. Een meerderheid van nauwelijks 2 millioen op in totaal 24 millioen kiezers, heeft de door slag gegeven. De scheiding schijnt midden door het land te loopen. Terwijl het Noorden van oudsher anti- monarchistisch nu zijn meening eindelijk, met het stembiljet in de hand, tot uitdrukking kon bren gen en bijna zonder uitzondering republikeinsch stemde, bleef het Zuiden en Midden-Italië, met uit zondering van Umbrië, de Krooi. toegedaan. De redenen, welke ge leid hebben tot den val van de mo narchie, werden sedert den ver kiezingsdag voldoende nagegaan en interesseeren ons nu hier niet meer. Belangrijker schijnt ons de vraag, of het geniale werk, dat Cavour 85 jaar geleden voltooide, thans ernstig gevaar loopt teniet gedaan te worden. De groote Ita- liaansche staatsman verbond zich in 1858 met Napoleon III tegen Oostenrijk en. wist in 1861 de een heid van Italië onder Victor Ema nuel I, Koning van Sardinië, tot stand te brengen, terwijl Florence toen hoofdstad werd. De oorlog van 1866 met Pruissen tegen Oos tenrijk bracht de aanwinst van Venetië, dat thans één der op volgers van het Oostenrijk van toen, weer aan de Italianen be twist. De Fransch-Duitsche oor log van 1871 gaf de gelegenheid de Kerkstaat te bezetten. Van toen af aan was en bleef Rome de hoofdstad van het Vereenigd Italië. Hoe was het voordien geweest? In de 14e en 15e eeuw waren er in het Noorden de groote steden- staten Genua, Florence, Milaan en Venetië. Reeds in de 13e eeuw hadden de Spanjaarden invloed de Italiaansche toestanden verkre- neg. Het Koninkr. Napels (met Sicilië 1 werd ondergeschikt aam Spanje en bleef dit tot 1713. Karei V van Spanje veroverde in 1531 de repu bliek Florence. In den Spaanschen successie-oorlog verkreeg Oosten rijk in 1713 Milaan, Napels en Sardinië. In 1792 drongen de Franschen binnen en veroverde Napoleon Noord-Italië. Venetië kwam wederom aan Oostenrijk te vervallen, de Kerkelijke Staat werd een Roomsche, Genua een Ligurische republiek. In 1815 wer den de oude toestanden weer her steld met Oostenrijksche heerschap pij in Boven-Italië, terwijl Lom- bardije, Triëst, Venetië en Dalma- tië onder de Habsburgsche kroon werden geschaard. Eerst toen Piemont zich met Frankrijk tegen Oostenrijk verbond, begon de „te rugschakeling" eerst Lombardije toen Venetië. De traditie van een vereenigd monarchistisch Italië is niet zóó oud, dan dat de terugkeer tot de republiek een tijdelijke gebeurtenis zou zijn. Evenmin is helaas het feit van een Italiaansche eenheids staat reeds zoozeer met de ge schiedenis der afgeloopen eeuwen verankerd, dan dat de mogelijk heid van een uiteenvallen niet on der de oogen behoeft te worden gezien. Voorloopig bestaat er zeker geen acuut gevaar, te min der, daar de om hun particularis me bekende gebieden, als Sardinië en Sicilië, van de zijde der centra le Regeering reeds groote toezeg gingen hebben verkregen met be trekking tot een autonoom be stuur, hetgeen als een soort ven tiel kan worden beschouwd. Er zijn echter in het nieuwe Italië altijd nog mannen, zooals b.v. de secretaris van de Republikeinsche Partij, Randolfo Pacciarli, die het bovenomschreven gevaar inzien en daarom, om het tegemoet te komen, reeds nu een federatieve staat naar het Zwitsersche voor beeld zouden willen stichten. Speer heeft Donderdagmiddag verklaard dat hij 2 maanden vóór het einde van den oorlog het plan had opgevat Hitler in zijn onder- grondschen schuilkelder te Berlijn met een nieuw soort gifgas om het leven te brengen. Hij zeide: „Mijn eerste pogingen faalden, omdat het moeilijk was gas in den kelder te laten, zonder door de S.S.- wachten onderzocht te worden. Na deze mislukking probeerde ik mijn kennis als architect van den schuilkelder en zijn luchtver- verschingsinstallatie aan te wen den. Ik wist, dat indien het gif gas in deze installatie werd ge bracht, het spoedig over den ge- heelen kelder verspreid zou wor den. Een vakkundige wees mij erop, dat het gas door een explo sie op hooge temperatuur gebracht moest worden, teneinde het be weeglijk te maken. Ik onder zocht den inlaat van het apparaat en bevond, dat het van een ijzeren plaat gemaakt was, die te dun was om een explosie te verdra gen. Toen heb ik met een be ambte van de kanselarij de moge lijkheid van het aanbrengen van een filter in de luehtververschings- installatie besproken. Hij stemde zonder vragen hierin toe en wij liepen door- de tuinen om de instal latie te onderzoeken. Daar de schoorsteen meer dan twaalf voet hoog was, mislukte ook dit plan. De feiten kunnen bevestigd wor den door een onderzoek in den tuin van de kanselarij", aldus Speer. Toen Speer zijn plannen tot het vermoorden van Hitier bekend maakte, zaten Goering en de andere beklaagden met uit- drukkingsloöze gezichten te kij ken. Een uitvoerig relaas van Mr. J. Linthorst in het proces tegen Seyss-Inquart In het proces tegen Dr. Seyss- Inquart voor het internationale militaire gerechtshof te Neuren berg zijn door den verdediger en door den openharen aanklager vragen over de behandeling der gijzelaars en over de fusilleering van eenigen hunner gesteld aan den oud-gijzelaar Mr. J. Lint horst Homan te Groningen. Mr. J. Linthorst Homan kwam ten tijde der fusilleering van vijf gijzelaars op 15 Augustus 1942 voor onder de groep van vijftig wier fusillee ring aanvankelijk scheen te zullen geschieden. Hij heeft thans, na overleg met Minister Schermerhorn, die van 1942 tot eind 1943 woordvoerder der gijzelaars in Sint-Michiels gestel was en nog over alle gege vens betreffende de drie gijzelaars kampen beschikte, een uitvoerig relaas meezonden over de arresta ties, de terechtstellingen, de onder gane behandeling de vrijlatingen en het systeem der gijzeling. De communistische agitatie, die aan den dag treedt in de demon stratie te Amsterdam en Den Haag in de vergadering der E. V rin de Apollohal te Amster dam, kortom in de steeds duide lijker optredende oppositie, wekt bij sommigen nogal verontrusting en terecht. Doch willen we d e zaak recht zien. dan moeten we ons realiseeren, dat de beloften m de oorlogsdagen gedaan niet ver geten zijn. Er zijn soms achter het prikkel draad verlangens gegroeid, onder den druk van den bezetter, idealen geboren,- begeerten opgeroepen, die zich voor altijd zullen laten gelden. Het leek er wel op, alsof deze verlangens verloren waren gegaan bij het psychisch herstel van ons volk. doch dat is slechts schijn. Nu de angsten weg zijn, de hon ger overwonnen, de herstellingen zichtbaar toenemen, de overprik kelde zenuwen tot rust komen is de oude strijdbaarheid, verdeeld heid, verschil van zienswijze terug gekeerd en men kan zich daar over verwonderen of bedroeven, maar het is onmiskenbaar een blijk van het psychische herstel der volksziel. Toen de regêering Schermer horn in 1945 <de leiding nam, was de sfeer nog vol vertrouwen en verwachten, en wij moeten haar de eer nageven dat zij er toen in slaagde, waarborgen en richt lijnen in haar programma op té nemen, die het spoedige herstel der zoo noodzakelijke rust be werkstelligde. Schermerhorn snrs toen van een rechtsorde van" den arbeid en van een minimum levensstandaard. Deze regeering had het heele vertrouwen van het gansche Nederlandsche volk, een vertrouwen, dat bijna uniek ge noemd kan worden maar dan ook gezien moet worden in het licht der eerste bevrijdingsperiode. Deze periode van vertrouwen zijn we ongemerkt voorbij gestreefd. De arbeidersmassa is niet meer over tuigd van den goeden wil der re geering. De tegenstrevende mach ten heeft zij volgens haar. niet meer in de hand en in de verkie zingen bleek, dat men veranderin gen nastreefde. Onmiskenbaar is de actie van vandaag de doorwer king van de ideeën, die in den oorlog ontstaan zijn. Er zijn over de rechtsorde van den arbeid diepgaande meenings- verschillen ontstaan. Men vraagt op het oogenblik een volstrekt begrijpen van de arbeiderspositie en dat is een geluid, dat het van daag doet. De democratie heeft de vervulling niet gebracht zooals men verwachtte. Van Randwijk formuleerde het zoo: „De regeering heeft met goede bedoelingen gehandeld uit het in den oorlog ontstane romantische besef als zouden na dien strijd alle menschen broeders geworde* zijn. En daarom heeft zg foute* gemaakt. Nu meer dan na den vorigen oorlog is de reactie ge mobiliseerd om de verbetering van de arbeidersklasse tegen te houden. De strijd is pas begon nen. Wie haar met romantische motieven ongedaan wil maken, verstaat de teekenen van den tijd verkeerd." En Koejemans concludeert; Van democratie is geen sprake meer. Hierin ligt het wantrouwen uit gedrukt en ligt de kern der strijd baarheid dei arbeidersklasse en dit is zeker: als de democratie daartegenover geen werkelijk idea lisme weet te stellen met levenden inhoud, zal de kracht aan gene zijde snel toenemen en een schuld vraag zal dan zinloos ztjn. Met een veroordeeling ziin we niet klaar, ons past hier veel meer een ernstige bezinning op den werkelijken inhoud van ons demo cratisch denken. Een speciale correspondent van de „Daily Mail" seint uit Stock holm, dat een geheimzinnig voor val de Zweedsche bevolking voor een raadsel stelt: Gedurende de laatste weken zijn met regelma tige tusschenpoozen radiografische bestuurde vliegende bommen, naar men meent, over Zweden geko men. Slechts een ontploffing werd gemeld, maar er was geen spoor van een bom te vinden. De be volking is overtuigd, dat het Sov jet-Russische hommen zijn en dat zij van de Baltische kust worden afgeschoten. Een bijzonder type raketbom" is boven Finland waargenomen. Volgens de Fin nen wordt deze door explosies voortgedreven en heeft zij „een lang vurig spoor" achter zich. Dr. Giral, het hoofd van de Spaansche regeering in balling schap, heeft op een persconferen tie beschudigingen geuit ten aan zien van Engeland en de Veree- nigde Staten. Een Britsche firma, zoo zei hij, levert o.a. zwaar ge schut, pantserplaten en apparaten om het vuur van slagschepen te richten, aan de regeering Franco. De Amerikaansche hulp bestond vooral in de levering van petro leum. PRINS BERHARD TE LONDEN. Prins Bemhard is Vrijdagmor gen per vliegtuig te Londen aan gekomen. Tijdens zijn verblijf in zal Z K. H. een parade van de Nederlandsche troepen af nemen, die aldaar in garnizoen zijn.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1946 | | pagina 1