vooral
Ueseldnieuws flitsen.
De Tweede Kamer over
Indonesië.
Een hoop onderscheiding. tyj| deSPerandUITI DeO dllC8.
Perzië geneer ontruimd?
ij van den|
1
Het rapport van de Icommissie Van Poll.
I
tionaire
H
Wat wil de; j
DONDERDAG 9 MEI 1946.
Het rapport van Prof. Gerbrandy.
Bevin's plan voor het
Rijnland.
Departement Zeeland Ned.
Mij voor Nijverheid en
Handel.
I
Hoofdredacteur:
Herm. Steggerda.
Redacteurent
P. L. D. J. van 'Oeveren.
S. W. Henry.
Redactie-adres:
Noordstr. 55-57, Terneuzen.
Tel. 2510 - Na G uur 2073.
Hoofdagentschap voor
West Zeeuwsch-Vlaanderen
Willemsweg 83. Schoondiike
2de Jaargang No. 194.
Advertentieprijs:
per mm 10 ct.; minimum
per advertentie f 1.50
inzendingen advertenties
tot des namiddags 4 uur.
Rubriekld. advertenties:
15 regels 60 ct.; iedere
regel meer 12 ct. Ver
melding brieven onder
nr. Bur. van dit Blad
10 ct. meer i
Uitgave: Stichting „De Vrije Zeeuw" Verschijnt dagelijks Drukkerij N.V. Firma P. J. van de Sande - Terneuzen. Abonnementsprijs 3,25 per kwartaal.
Minister Schermerhorn heeft
Minister Schermerhorn
in een Zaterdag gehouden
zitting van den Minister
raad oud-Minister Prof. Mr.
P. S. Gerbrandy toege
sproken.
Spr. bracht hem dank voor
zijn beleid gedurende den
oorlog en deelde hem boven
dien mede, dat H. M. de Ko
ningin hem, als erkenning
van zijn groote verdiensten,
begiftigd had met het Groot
kruis van de Orde van den
Nederlandschen Leeuw. Voor
zoover ons bekend, zijn er
maar vier dragers buiten
Prof. Gerbrandy, die met
deze hoogste Nederlandsche
onderscheiding zijn begiftigd
nJ. Prins Bernhard, wijlen
Generaal Snijders; den oud-
Gouverneur van Ned.-Indië,
•Jhr. Tjarda van Starken-
borgh Stachouwer, en Mr-
W. L. baron De Vos van
Steenwijk. Dat ook oud-
Minister Prof. Gerbrandy
deze hooge onderscheiding
werd uitgereikt, geeft ons
een indruk van de groote
waardeering, voor zijn
krachtig beleid tijdens de
moeilijke oorlogsjaren.
Prof. Mr. P. S. Gerbrandy.
Over het beleid der Londensrhe Begeering is met de aanbie
ding van het memorandum-Gerbrandy, op den eersten bevrij
dingsdag plotseling het zoo gewenschte licht opgegaan. Het is
een lijvig boekdeel van 250 bladzijden geworden, waarin uitvoe
rige mededeelingen worden gedaan over de Regeeringsbeslis-
singen, die toen genomen moesten worden.
Het memorandum eindigt met de woorden van een zinspreuk
die, zooals Gerbrandy daarbij opmerkt, in de moeilijkste dagen
nooit aan mijn geheugen is ontsnapt: „Nil desperandum deo
duce" (niet wanhoopen wanneer God de leiding heeft).
Het memorandum bevat een
scherpe critiek op den voormali-
gen Minister-President Jhr. Mr.
G. J. de Geer, wiens leiding ge
kenmerkt werd door een groote
wankelmoedigheid. In details
schildert Gerbrandy de gebeurte
nissen, die aan het vertrek van de
Koningin en de Regeering vooraf
gingen.
Hoewel de meeste Ministers tij
dens de spannende dagen van Mei
permanent op hun posten bleven
om zoodoende op alles voorbereid
te zijn, was De Geer, trots den
drang, die op hem uitgeoefend
werd, niet te bewegen tot blijven
en vertrok telkens naar zijn wo
ning. Zelfs in den fatalen nacht
van Zondag op Maandag 13 Mei
1940, waarin men het hier blijven
van H. M. de Koningin niet lan
ger verantwoord achtte, moest de
oud-president van zijn woning
weggeroepen worden.
Het memorandum gispt dan
verder de houding van den oud
president, zooals die tot uiting
kwam in Londen. Gerbrandy zegt
daarvan, dat zijn houding nijgde
tot een compromis met den
vijand, wat o.a. tot uiting kwam
in zrjn aarzeling bij de noodzaak
van het uitgeven van een commu
niqué, na de kapitulatie van
Nederland, waarin Nederland
tegenover het buitenland gesteld
werd als een doorvechtende natie.
Overtuigend voor de slapheid van
De Geer is de publicatie in het
memorandum, van het voorstel
door De Geer zelf geschreven en
geteekend dat luidt:
„Naar aanleiding van het be
roep, door den Führer van het
Duitsche Rijk in zijn Rijksdagrede
van 19 Juli j.l. gedaan op redelijk
en gezond verstand ter beëndiging
van den oorlog, vérzoekt de Ne
derlandsche regeering te mogen
vernemen, op welken grondslag
(met name wat de positie van
Nederland betreft) de Führer zich
voorstelt, dat op dit oogenblik
vruchtbare besprekingen ter be
vordering van den vrede zouden
kunnen worden geopend.
w.g. DE GEER."
Augustus 1940 vroeg de heer
De Geer ontslag. Daar men er
naar streefde om elke demonstra
tie van oneenigheid in het kabinet
naar buiten, zocht men een ge
schikte opdracht voor hem. Deze
werd uiteindelijk gevonden in een
financieel onderzoek in Ned.
Tndië, waaruit eerst pas voor goed
bleek, dat De Geer geen vertrou
wen waard was. Want gebruik
makend van deze opdracht is hjj
naar Nederland vertrokken. Het
is bekend hoe het Nederlandsche
volk hierop heeft gereageerd. Wij
zagen hem hier als een deserteur
Het memorandum onthult oris
zoo een droevige toedracht, die we
wel vermoed hebben, maar altijd
weer ontstelt indien het ons hel
der voorgezet wordt.
te verleenen aan het nieuwe wel-
vaartsstreven in de provincie Zee
land. Daarbij wordt o.m. gedacht
aan de groote behoeften tot ver
betering van het verkeer, de uit
breiding der industrie, het bevor
deren van inpolderingen en droog
makerijen, zooals het drie-eilan-
den-plan voor de vereeniging van
Walcheren met de beide Bevelan-
den, en het stimuleeren van den
landbouw. Het departement wil
dat doel bereiken door het houden
van lezingen, het organiseeren
van congressen, excursies, enz.
Het wil het initiatief nemen tot
de oprichting van speciale comi-
té's van belanghebbenden. Daarbij
wil het departement niet treden
op het terrein van andere vereeni-
gingen.
Er is in Zeeland behoefte aan
een niet-ambtelijk lichaam, waar
in al degenen samen kunnen ko
men die hun kracht aan den op
bouw en de activeering van de
provincie willen geven.
WEERSVERWACHTING
medegedeeld door het K.N.M.I.
te De Bilt, geldig tot heden
avond.
Iets koeler.
Matige wind uit Noordelijke
richting, gedeeltelijk bewolkt,
geen regen van beteekenis, iets
koeler. In het binnenland
hier en daar lichte nachtvorst
Naar te Parijs officieel wordt
bekend gemaakt zouden Woensdag
indien hun werkzaamheden in ver
band met de conferentie van Mi
nisters van Buitenland sche Zaken
hun het toelieten, Fransche en
Britsche deskundigen de voorstel
len van Bevin ten aanzien van
West-Duitschland aan een onder
zoek onderwerpen. Details van het
Britsche plan zijn nog niet bekend
gemaakt, doch men neemt aan,
dat het de Fransche voorstellen
voor Ruhr- en Rijnland verwerpt.
Het eerste deel van het Britsche
memorandum, dat-aan de Fran-
sche ^g-qgrirftois overhandigd, zou
uif'j geven aan de mee
ning, 'dat indien Duitschland zijn
bronnen van het Westelijke indus-
'rieele bekken zou moeten missen,
het een voortdurende bron van
moeilijkheden voor Europa zou
zijn. In het tweede deel zou Bevin
twee voorstellen hebben gedaan:
In het hijzonder zou hg hebben
voorgesteld over te gaan tot socia
lisatie der mijnen en industrieën
van het Ruhr- en Rijnland, dat
echter onder Duitsch bestuur zou
blijven.
Het Fransche persbureau meldt
uit Rome, dat Koning Victor
Emanuël van Italië de acte van
aftreding niet zal onderteekenen,
voordat de Gasperi, die Woensdag
in Italië werd verwacht, te Rome
is teruggekeerd. De Gasperi be
kleedt volgens de Italiaansche
grondwet als minister-president
de functie van adviseur van den
kroon.
De New-York Times schrijft
naar aanleiding van de hulpactie
voor het zenden van kleeren naar
Nederland: „Misschien zullen vele
New-Yorkers, gedachtig aan Ne
derlands traditie en heroïsche rol
in den oorlog, blij zijn kleeren
naar Nederland te kunnen zen
den".
Gromyko heeft in een rede voor
het Russisch-Amerikaansche in
stituut te New York gewaar
schuwd tegen een poging van een
of ander land of groep van landen,
hun wil aan andere landen van de
wereld op te leggen. Zulk een
poging, aldus Gromyko, zou on
vermijdelijk hetzelfde lot als dat
van Duitschland ondergaan.
President Truman heeft aan alle
landen, die lid zijn van de „atoom
energiecommissie der Vereenigde
Naties" een uitnoodiging gezon
den om waarnemers voor de re
geering en voor de pers te sturen
naar de proeven met atoombom
men in de Bikini Atol in Juli en
Augustus.
21 Belgische mijnwerkers zijn
omgekomen tijdens een ontplof-
Een vertraagd Reuterbericht
meldt, dat de woordvoerder van
de Perzische regeering Prins Fi-
roes Maandag de navolgende ver
klaring heeft afgelegd: ..Door ons
ontvangen rapporten bevatten
aanwijzingen, dat de ontruiming
van Perzië voltooid is".
Volgens een woordvoerder van
het Perzische Ministerie van Pro
paganda heeft Perzië van Sowjet-
Russische zijde nog geen officieele
aanzegging ontvangen, dat de ont
ruiming zou zijn voltooid.
Een Perzische missie, die naar
Tebris, de hoofdstad van Azer-
beidsjan. was gezonden om de
ontruiming te controleeren, is
naar Teheran teruggekeerd en
heeft gemeld, dat Tebris door het
Roode ieger was verlaten. E!r zijn
nog geen officieele berichten om
trent de andere streken van Azer-
beidsjan.
fing in de mijnen van Lodelinsart
bij Charleroi. Achille van Acker,
eerste-minister en minister van
steenkoolvoorziening, heeft zich
naar de plaats des onheils bege
ven.
Maandag j.l. heeft de waar
nemende Nederlandsche consul-
generaal, Van S win deren, de bota
nische tuinen van New York
18.000 Nederlandsche tulpen aan
geboden. De heer Van Kleffens
woonde de plechtigheid bij.
Dezer dagen werd te Middel
burg de eerste ledenvergadering
na den oorlog gehouden van het
departement Middelburg der Ne
derlandsche Maatschappij voor
Nijverheid en Handel. Hierbij
werd de naam gewijzigd in depar
tement Zeeland, om uitdrukking te
geven aan den wil om alle deelen
der provincie in het door de orga
nisatie nagejaagde welvaartsstre-
ven te betrekken.
Tot eere-lid van het departe
ment werd benoemd de heer W.
Berdenis van Berlekom, die vele
jaren de stuwende kracht in het
departement is geweest.
De directeur van den provincia
len planologischen dienst, Ir. M.
de Vink, hield een causerie, waar
in hij uitvoerig de plannen voor
de toekomst ontvouwde. Het ligt
in de bedoeling kraebtigen steun
In een volle Kamer, ook de pu
blieke tribunes waren bezet, is in
de Tweede Kamer de door den
Minister van Overzeesche Ge-
biedsdeelen, Prof. Logemann. af
gelegde regeeringsverklaring be
handeld, en tevens ook het rap
port van de commissie Van Poll.
Kritiek kwam voornamelijk van
den kant van den Ant.-rev. woord
voerder, den heer Schouten, maar
ook van den heer Korthals (lib.)
had de regeering een heftigen
aanval te verduren.
De heer Schouten riep o.a. de
regeering ter verantwoording voo"
het feit dat ze, zonder eerst met
de Staten Generaal overleg te
plegen, het voorstel van Dec. 1945
aan de Indonesiërs, eerst in Engel-
sche handen had gesteld.
De regeering gaat in haar voor
stellen veel verder dan de Konin
gin in haar bekende radiorede. In
wat ze doet, erkent ze de revolu
tie, en handelt ze ongrondwettig.
De heer Van Poll had wel zeer
het oor der vergadering bij zijn
rapport over de bevindingen der
parlementaire commissie in Indo
nesië.
De conclusie van den heer Van
Poll was dat niets onherstelbaars
was geschied, en dat Indonesië be
reid was de Souvereiniteit van het
Koninkrijk te erkennen en dat het
dringend noodzakelijk was de
reeds lang in voorbereiding zijnde
Rijksconferentie zoo spoedig mo
gelijk bijeen te roepen.
In de volgende motie legde de
heer Van Poll zijn gedachten neer.
„De Kamer, op grond van de
heden en vroeger gehouden be
raadslagingen eenstemmig van
oordeel, dat aan het Nederlandsch-
Indische gebiedsdeel als deelge
noot van het Koninkrijk een auto
nome bestuursvorm behoort te
worden toegekend, overwegende
dat over de vorm en de mate van
deze autonomie, zoowel voor het
gansche gebiedsdeel als voor zijn
onderdeden, besprekingen gaande
zijn, dat het noodzakelijk moet
worden geacht deze besprekingen
ook met vertegenwoordigers van
de buitengewesten te voeren en
dat intusschen voor die gewesten
al dadelijk de kracht naar de vor
ming van autonome organen be
hoort te worden gestreefd. Dat
het derhalve gewenscht is de reeds
geruimen tijd in voorbereiding
zijnde Rijksconferentie zoo snel
mogelijk bijeen te roepen. Dat bij
de vormbepaling der hier bedoelde
autonomie eenigerlei republikein-
sche vorm voor het inwendig be
stel van het autonome gebieds
deel of van een zijner onderdeden,
mits gezuiverd van Japansche in
vloeden, niet bij voorbaat uitge
sloten behoeft te worden geacht.
Dat evenwel bij de voortzetting
na paaxw uaa sbai
BZ3H •aizJOcl uba qufg ;o4 iTn
qaiz dau ua uooj; uap uba 'uas
-IBBidpsq aqasirejjï ap ui iqoBuq
-qaoz p(i; ufjz aip jaqosaaaq uo3
-qBUiuao} op aaTOjjjo-uarfqBzoq ap
lORfi SZ6T ui pno ;ani Sou aajqaa
er spüapjBj op uba aijsBmfp aa
do maq apS(OA n ezoy uoo-z ujjz
lazaSjB ptaqpuizaS aqoeqnQ-ojd
ujiz suaSaM uapjaaqpeaf? ap joop
STMarqBöt Bzay aiz.iaa uba q-eps
uaSftBuruaoj ap pja.v. XJ6I uj
'JüSjin aizj&a uba
ua^UBjq a^sqoooS ap uba U99 Sip
-aods ib fjq jbbai fuarppup aujap.
-vjvjjv U114 fuuuuaiappiuisu9A?»T
srprspuo uapnoq uaaaoq ozoogBj.
•sjauuo;suaplaaq sib ubbS Jaaqai
uajuauinuoui na uaqjazjBoS uaSai
ua uaqjfajjpuoj pubi )aq aip uap
-aoq auiruq" pfi^B Sou uQz j'a
•Suqjapuo ua;oojS "aup uap
bojjoo uapuamon uap ui uajpiui
aj ua^oouaSpuoq 404 saaqos4ma
op st xqojjaa aora üz ;bP 'pSar
-334m 4PJOA1 SiuBpooz SuisqoAaq
op J3AouaSa4 suo44ozoq aap' SuiS
-I^aqsdBqoepirauA auapai lÜAuai
'uapjoAi PJaa4JodioaaS aaapuB ap
JBBu qaoq4BBJ4S auaa ap uba uQz
3om suaa jbbui uairequauiv an
STB" STB 1JOOS 8" o—ic*
TooqtmCe 4aq jbbp si jbbubSbm
uaquao ■iopJOOAHBB4sfii jbbh
•AAnoqdo ui U95» ;32
-J8A ui U5>a aznai ap japuo a^oB
-sSuizaiifjaA ap Qz 4J9oa uiojbbq
pfiJ4SsSui44azaq uap suapQ4 paap
)BP fiz qCqoS 'puB) suo uba A\noq
-do uap Qq uaSBJp praquüjapjooM
-4UBJ9A ap apaui [jas. qz gup
-aaSaa aqosquq uauuoA 04 uaa üt
do S4BBid ufiz 4qasia f^jBd azuo
PUB) suo UBA i94Sjaq Sipaods
uaa jooA ufiz Sipoou atp 'uajaoA
94 Joop uajaSaj4BBUi apuadQjSur
ap Uio ua;;izaq itreBjq ap tbz Suu
uodtrjwï
"POOA UBB JgOA 61
ap uba SutSipajAi
s)BB[d a}sjaa ap u
uba SutSooqjayx
-IOA ap jooAJatq
-uioo aQ "uaSiOA
-aaSaj azuo aip s;
-JOM 4snsaq ibz u
-oiq aap uapuBq
4Siuoi[ao4 ap ;pja
ua4oouaSpuB) uap
üatBapi ap uba Si
IIM 43H 'J344azaq
der besprekingen allereerst over
eenstemming dient te worden ver
kregen over een schema tot snelle
en stelselmatige invrijheidsstelling
van de thans nog in interneerings-
kampen vastgehouden Nederland
sche onderdanen, en dat deze in
vrijheidstelling voltooid moet zijr
voordat nieuwe besprekingen ovei
andere punten kunnen worden ge
voerd. Besluit de regeering met
alle aandrang te verzoeken de in
gang zijnde besprekingen voort te
zetten overeenkomstig de in bo
venstaande overwegingen vervatte
richtlijnen. En gaat over tot de
orde van den dag".
Tegen deze motie had Minister
Logemann geen bezwaar, uitge
zonderd tegen het vijfde punt.
Het rapport der commissie werd
echter door den Minister wel be
streden. De commissie heeft geen
oog gehad voor de beteekenis van
het nationalistisch streven in In
donesië. De verspreiding van het
rapport in het buitenland moet
ontraden worden. De leden die
den Minister verweten dat niet
met genoeg kracht was opgetre
den, kregen te hooren, dat dit
onmogelijk was geweest, zelfs in
dien men 't gewild had, door het
ontbreken van het benoodigde
krachtsapparaat. Als wij eerst
hadden gehandeld en dan pas
onderhandeld, zouden onze bond-
genooten ons volkomen in den
steek gelaten hebben en ons ge
zag' in Indie zou niets meer te be-
teekenen hebben. De eenïge on
derhandelingen die kans van sla
gen bieden zijn die met de groep
Sjahrir. Indien men dat niet
wenscht, blijven alleen de commu
nisten onder Tan Malakka over.
De heer Schouten c.s. wil toch
zeker niet dat juist met deze
groep contact zal worden gezocht!
Onder bravogeroep beëindigde de
Minister zrjn rede. die bijna twee
uren had geduurd.
Bij zijn terugkeer te Batavia
heeft Dr. Van Mook verklaard
dat hij tevreden was over het par
lementair debat. „Wij weten nu
hoe ver de regeering en het parle
ment wenschen te gaan". H)
voegde er aan toe, dat hij de be
sprekingen met de republikeinei
zoo spoedig mogelijk zou hervat
ten.
Voorts verklaarde hij, dat hij
„zekere instructies van de regee
ring" had meegebracht en zeide.
dat deze grootendeels waren ge
baseerd op de verklaring, die Minis
ter Logemann onlangs heeft af
gelegd. Dr. Van Mook zeide, dat
hij de besprekingen met de repu
blikeinen zou voortzetten zonder
het resultaat van de verkiezingen
of de samenstelling van de nieu
we regeering, waarmee nog wel
eenige tijd gemoeid zou zijn af te
wachten.
getuigen oproepen ae nonderden
Joden, spoorwegmannen en ande
re onderduikers, die gastvrijheid
en onderdak vonden bjj hen, die
men nu als isolationisten en sepa
ratisten meent te moeten kwalifi-
eeeren?
Wij organiseeren ons op den
grondslag van beginselen, ont
leend aan het Woord van onzen
God. Als men dat een isolement
belieft te noemen, dan is dat een
isolement, waarmee wij geheel ons
Nederlandsche volk wenschen te
dienen. Fin wij ontzeggen een ieder
het recht, ons dat als iets minder-
een standpunt v(
bus gaat, maa
het een overzie]
binnen het raan
streeft. „Stem
duidt iets aan
verantwoordelijk
ieder beseffe vai
sende beteekenis
zijn stem voor 1
zijn. Daarom di
mei wat in feiti
ping wil zjjn va
het simpel geba
rooclkrassen, dat
er zit een stuk to
van weinigen
volg: prijsschoml
semen ten onder
denstanders, wel
de arbeiders. Dusf
Wat dan Een
vordering van ll
bfj een beh< irll
voor allen. Ge j
winst, maar om
tebevrediging. G
op economisch gé
matige productie
gewonnen. Door
ongebreidelde co
kapitalistische
wordt de vrede ve|
dening. Dat is
tie en dwang vanj
bureaucratie zal
te en de distri^
hoe eerder hoe
dening is de org|
de vrijheid. Or
i het scheppen v^
het beroeps
waarvan de leidiil
dernemers, arbeid
woordigers van
lang gezamenlijk!^
ders dan dwanfl
staatsalmacht.
enz., waarover
kwaadwillig wordl
Het laatste
de vredeSlech
nale rechtsorde k
kinderen de v
Welke partij rich
en duidelijk op
rechtsorde, als di
Arbeid, met haa
tionale verbindiiij]
vriendschapsband
zrjn mannen van
Nu kunt U kiez
problemen vragen
delen. De Partij
wijst U die midde
cratie en socialis:
snoer zijn bij den
beter bewoonbare
sen samenleving v
-echtigheld en vr
W. TH']
Secrel
den
at alle Duitsche I
11e Duitsche met; I
Ig afgezworen z<
t niet gaarne dutL
Wij wenschen, d. 1
nd geregeerd 2
v'ereenstemming i
ksaan
ndschen volksaauj
aatsrecht, met d<|l
in Ned. rechtsstir»
•miming met de
ondwet en de N< F
ij dat niet, dan g f
t, ten onder het
tzij in dictatuur
s program van
ik toe: Terug t
ïhtsstaat en de
Laten wij onszeli
j zullen in de jkq ai
g dan in het
•zen zjjn op 5-"?(e|
lar laten wij on»J
het noodeloos
itenland. Laten
t wij ons eigenjflfr
t verminken dooi_ r
ir uitheemsch m
dat eigen aard en pwi
opoffert, loopt ge^fr^j
standigheid te Vel
speelbal te worden'*-'
machtige naburen.'
geen Duitsche, wijl
geen Angelsaksiscf
zijn.
Wjj staan dan 00P
De Christelijk-HJ' J
is een Protestants