VOOR DEN ZONDAG*
„De Vrije Zeeuw"
Zeeuwsch-Vlaanderen in
Oorlogsbrand.
Kardinaal Jozef Tien in Nederland.
DE WERELD IS CORRUPT-
bedrijf of zaak
7
Ir Van Amerom
sprak over den Wederopbouw-
MAATKLEEDING
STANDING
i
GOD MS LIEFDE.
Pater Th. Steltenpool schrijft ons
Van Heiden tot Kardinaal.
Zijn wij het Godsdienstigste volk ter wereld?
Hier is Uw kans
brengt Uw naam
in West en Oost
Een goedZakenman
zoekt zijn kracht in
doelmatige Reclame
Wist U dat....
Cor Ruys in „Meneer Topaze van Pagnol".
Opvallend spel in het Leidscheplein Theater
te Amsterdam
Is Uw
bij iedereen bekend
in West en Oost-
Zeeuwsch-
Vlaanderen
Een dringend beroep van Burgemeester Van Dongen.
Uw kle£*
De vierdaagsche strijd om het bruggehoofd bij Kijkuit
-i-
LAAT ons eerlik bekennen,
dat we dikwijls moeite heb-
oen met deze bijbelse uit
spraak. We zetten er liever een
vraagteken achter dan een uit
roepteken. We willen er eerst
eens over praten. Er gebeurt op
deze wereld zo veel dat met Gods
liefde niets heeft te maken. Als
God liefde was, zou Hij er voor
moeten zorgen, dat al het waan
zinnige, dat wij niet kunnen be
grepen, maar ons ter dege wondt,
niet kon gebeuren. Daarmee
roepen we God tot verantwoor
ding voor Zijn daden. Roepen we
maar al te vaak God tot verant
woording voor daden, waarvan de
schuld geheel bij ons ligt. Dit
alles berust ap deze grote vergis
sing, dat wij menen te kunnen
uitmaken, wie God is, hoe God
moet zijn. Maar zó knap zijn we
niet. God zelf laat hóren, wie Hó
is. Degene die ons heeft lief ge
had met een eeuwige liefde. God
zelf laat zien, wie Hij is. Degene
Wiens liefde jegens ons zichtbaar
wordt in Jesus Christus. Staande
tegenover Hem en Zijn lijden, wil
len we nog eens die vraag stellen:
Ia God liefde? Dan mag ons ver
stand geen raad weten met deze
vraag, toch ontkomen we niet aan
de erkenning dat in al het lijden ding. Dan buigen we onze hoof-
Jesus aandoen een den, vol beschaming, we ontvan
gen haar als genade, ons tot heil.
God is liefde, o engelenotem,
Mensentong, verheerlikt Hem!
C. T.
houdt geen haltj voor grenzen, die
wij trekken. Zij schrijdt voort,
zelfs voor he*n, die alle moeite
doen om van J esus af 'te komen.
Jesus liefde w ordt zelfs op het
kruis van Goljjotha niet vernie-
.igd. Zij blijft '^stralen te midden
van de felste zónde.
Die liefde begrijpen we niet.
We kunnen er 'alleen van zeggen,
dat ze anders i^5 dan de onze. Het
is dan ook de. liefde van Jesus.
En zoals Jesus is, is God.
Is God liefde'>?
Hij zendt iEiin Zoon in deze
wereld om haai' Zijn liefde bekend
te maken, tq; verkondigen, te
geven. Wannaer dan de wereld
zich aan Jesus vergrijpt, flitsen
niet de blikserrven van Gcds toorn
langs de hemel, trekt God zich
niet als een bfeledigde Majesteit
terug, maai lajat horen, dat Hij
nochtans in Jesus, door ons ver
acht en verworpen, vergeving
schenkt voor liet allerergste dat
we Hem hebben aangedaan.
Dat is liefde zonder grens.
Zii kan ons (frgeren. Dan doen
we alsof zij niet bestaat, we gaan
haar voorbij. Maar zij'blijft niet
temin tot ons riitgaan, ons tot een
oordeel.
Of zij brengt ons tot aantoid-
dat mensen
liefde straalt, die wij niet begrij
pen.
Zo willen we misschien toeseven,
dat God liefde heeft. Dat is na
tuurlik iets anders dan dat God
liefde is. Wanneer God liefde
heeft tot mensen, zijn we nieuws
gierig hoe ver die liefde gaat. Dat
is hij ons een belangriike zaak.
Ook wij hebben lief. We vinden
het mogelik heel gewoon hen lef
te hebben met wie we nauw ver
bonden ziin. We weten er ook wel
iets van. 'dat onze liefde moet uit
gaan tot de naaste. Dat wordt
reeds moeiliker. Tenslotte nog
God liefhebben. Dat is het aller-
T nnffttp
Onze liefde heeft grenzen
Zelfs tegenover hem of haar met
wie we het leven zijn ingegaan.
Dat behoeft niet eens ontrouw te
zijn. Reeds een diepgaand me
ningsverschil kan de liefde verkoe
len. De liefde tot de naaste heeft
scherpere grenzen. We weten wel
hoe ver we kunnen gaan. We den
ken er niet aan om ter wille van
„vreemden" iets te doen wat ons
zou kunnen schaden. En tegen
over God? Och, wanneer H'i n et
voor ons zorgt, zoals wij het
wensen, is de grens al heel snoed'g
toereikt. De grenzen worden u t-
eindelik getrokken door onze ze!f-
zucht. Dat is onze nood? Dat is
onze schuld. We blijven op een
gegeven ogenblik s'jian
Nu komt de grote vraag, die
ons allen aangaat, heeft Gods
liefde ook grenzen? Wordt Z n
liefde ook begrensd door zelf
zucht? We zullen, om op deze
vragen een antwoord te geven
voor alles naar Jesus hebben te
luisteren. Hij verzekert het, dat
Hij de mensen lief gehad heeft tot
het einde. Dus toch een grens?
Dus tot Zijn dood toe Is de dood
de grens, die Gods liefde niet ka^:
overschrijden? Neen, liefde tot
het einde is niet minder dan lie'd
zonder einde. Liefde waaraan
geen grenzen zijn, waarbij geen
voorwaarden worden gesteld.
Liefde die geen uitzondering kent.
Liefde die tot allen uitgaat. Lief
de die niet aan zichzelf denkt,
maar zich volkomen geeft.
Dat zijn niet enkel woorden;
deze liefde is in Jesus leven te
zien, in 't toiezonder straalt z.j in
Bijn lijden.
Wanneer we de lijdensgeschie
denis lezen, treft bet. ons, dat a le
mensen met bet lijden van Jesus
te maken hebben. Zijn vrienden
leveren door gebrek aan meisjes.
Met de wasscherijen is het al
precies hetzelfde gesteld. Men
kan dan ook de meest aanlokke
lijke advertenties zien in de dag
bladen, waarin wasscherijen smee-
ken „kom bij ons werken, breng
uw vriendin mee, hoog loon, aan
gename werkkring". Het lijken
wel uitr.oodigingen voor feesten!
De resultaten zijn nog bedroe
vend. Waar zitten de meisjes en
vrouwen, vraagt men zich af.
De oplossing zal, volgens het
hoofd van de vrouwenaideeling
van een arbeidsbeurs, wel hierin
zitten, dat er in de winkels nog
niets te koop is. Wat heeft men
aan geld, wanneer men er niets
voor kan koopen? Wanneer er
weer zijden kousen zijn, dan is het
dienstboden- en personeelsvraag
stuk vermoedelijk voor een groot
deel opgelost.
Bij een dezer dagen hier gehou
den bontveiling hebben wij weer
eens kunnen zien, dat Mirlister
Lieftinck met al zijn saneeringen
de kooplust van de vrouwen niet
heeft kunnen beteugelen.
Er waren veel en veel meer
koopsters dan jassen en een groot
deel der dames ging teleurgesteld
en zonder bont naar huis.
Als attractie was aan deze vei
ling verbonden de verkiezing van
een schoonheidskoningin. De
meeste stemmen kreeg de Ita-
liaansche Mejuffrouw Bonin, die
Miss 1946 werd.
Ook de residentie gaat „De
Scheldemonden" helpen en nu niet
eens alleen Walcheren, maar ook
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Hoe wij dat gaan doen, daarover
een volgende keer!
Een van de gewichtigste ge
beurtenissen voor de geschiedenis
der Katholieke Kerk is ongetwij
feld de benoeming van zooveel
buitenlanders tot kardinaal. Daar
mede worden oude tradities om
ver geworpen. Op het internatio
naal karakter dezer Kerk wordt
een nadruk gelegd, zooals men
nog nooit heeft gehoord. Niet ten
oniechte zou men kunnen spreken
van het invoeren eener evenredige
vertegenwoordiging, wanneer men
bij dat woord althans alleen wil
teRen op zijn natuurlijke beteeke-
ïiy en afziet van de er bij gedach
te democratie. Nood immers zal
de Roomsch-Katholieke Kerk haar
overtuiging prijsgeven, dat Chris-
us Zijn Kerk onder het mona>--
chaal-aristocratisch bestuur stel
de van den Paus alp opvolger van
Petrus en de bisschoppen als op
volgers der apostelen.
Wat is eigenlijk een kardinaal?
Het college van de kardinalen is
het hoogste bestuurscollege van
de Roomsch-K.itholieke Kerk en
wordt- door de Katholieke godge
leerden beschouwd als de voort
zetting van een hoogste leiding,
die reeds in de H. Schrift naar
.voren komt enJdie ook bi de oud
ste Kerkvaders "is te vilden. In de
geschiedenis heeft dit college zich
geleidelijk ontwikkeld tot het zijn
tegenwoordigen vorm kreeg. Tot
dusverre bestond praktisch de
meerderheid van „het heilig col
lege" steeds uit Italianen. Dit
was in zooverre natuurlijk, als de
kardinalen de ïaadgevers zijn van
den bisschop van de stad Rome,
die tevens is toelast met het be
stuur der geheele Kerk. Even na
tuurlijk echter is het, dat, nu het
internationaal verkeer, zeer is ver
gemakkelijkt en de band met
Rome daardoor inniger is gewor-
eaan 'liem verlaten, verlochenen, den dan ooit te voren, de verschil-
verraden Zijn vijanden Hem toe- lende volken een eigen vertegen-
spotten, verwerpen, kruisigen.1 woordiging wenschten bij het be-
Yoor ons zouden het allemaalstuur der Keik. Aan dat verlan-
redenen zijn om te zeggen; nu is gen heeft de Paus thans voldaan,
het ons onmoveltk langer lefts j Het groote China is bijzonder
te bewijzen. Maar Jesus l;efds bevoorrecht bij deze nieuwe be
houdt n'et on. Zii toliift uitgaannoeming en ofschoon het aantal
tot mensen, die met Hem me^s te Katholieken het niet in aanmer-
maken willen hebben. Jesus liefde
figuur, een vol Chineesch gezicht
en vooral een paar vriendelijke
oogen. Geen spoor van de tradi-
tioneele verwaandheid van wie al
te vlug promotie maakt. En een
vluggere promotie dan die van
kardinaal Tien is nauwelijks denk
baar. Op zijn tiende jaar werd hij
gedoopt, op zijn 28e in 1918 werd
hij priester gewijd, in 1934 werd
hij apostolisch prefect, in 1930
wijdde Paus Pius XI hem tot bis
schop en nu is hij kardinaal. Hij
bleef dezelfde vriendelijke missie
bisschop, dien wij hadden gekend
in 1939 toen hij voor het eerst
Nederland bezocht. Om blijk te
geven van izijn bizondere dank
baarheid voor de hulp, die het bis
dom Roermond aan zijn vicariaat
met 30.000 Katholieken heeft ge
boden, maakte hij thans opnieuw
den omweg over het verarmde
Nederland. Roermond heeft hem
begroet met warme sympathie en
enthousiasme. Tevens wilde hij
nog eens het moederhuis bezoeken
van de missionarissen van het
Goddelijk Woord, aan wie hij den
toizonderen dank van de H. Vader
overbracht. Deze missionarissen
vormen een van de talrijke missie
congregaties, die de Katholieke
Kerk telt als even zoovele losse
stoottroepen, die altijd gereed
staan om het christelijk geloof te
gaan verkondigen. Een dergelijke
missiecongregatie telt haar leden
over de geheele wereld. Die van
het Goddelijk Woord bestuurt o.a.
in China meerdere missiegebieden
en ook de R.K. Universiteit van
Peking. Zijn Eminentie kardinaal
Tien is een van de ongeveer drie
duizend leden van deze congre
gatie, door wier toedoen hij in
aanraking kwam met het Chris
tendom.
Van hoeveel beteekenis deze
nieuw-benoemde kardinaal is in
de oogen van de Chineezen, bleek
uit het besluit van den Chinee
sehén gezant, om de lange tocht
vanuit Dén Haag naar het kleine
iJteinl te ondernemen teneinde
dezen kerkvorst van Chineesche
nationaliteit te begroeten. Men
bedenke, dat de geizant zelf niet
Christelijk is. Toch sprak hij het
openlijk als zijn meening uit, dat
alleen in het Christendom de mo
gelijkheid ligt tot behoud van den
wereldvrede.
Merkwaardig was ook zijn com
pliment aan het Nederlandscha
volk, dat hij het meest religieuze
ter wereld noemde. Het kan Oos-
tersche overdrijving zijn geweest,
in ieder geval z'jn wij na lang ver
blijf in het buitenland overtuigd,
dat tot aan den oorlog dit compli
ment voor Nederland verdiend
was. Of het tegelijk een compli
ment voor de godsdienstigheid der
wereld is, is een geheel andere
kwestie. In het land der blinden
is één oog nu eenmaal koning.
De kardinaal sprak in het Chi
neesch als hij in het publiek op
trad, met de priesters van zijn
omgeving echter in het Latijn.
Hij drukte zijn hoop uit op een
grooten opbloei van het Christen
dom in China, vooral omdat Tsang
kai Sjek zelf openlijk voor zijn
Christendom durft uitkomen. Deze
leest zijn bijbel voor de maaltijden,
nij durft bidden in tegenwoordig
heid van zijn troepen en hij gaf de
geheele Christelijke Wereld een
heerlijk voorbeeld door te zeggen,
dat hij de woorden van Christus
ook wilde toepassen ten opzichte
van de Japanners. Tsang kai Sjek
is een eer voor de Christelijke
Kerken. Hij heet ook de Katho
lieke missionarissen welkom in
China. Op hem is de hoop geves
tigd van den nieuwen kardinaal,
die tegelijk wees op twee gevaren
voor de Kerk in China: het mate
rialisme in het volk en het drei
gende communisme.
domheid zijn, maar het rapport Dat zegt alles. Maar het slot
van meester fopaze houdt aneen doet de deur dicht, wanneer een
rekening met eerlijk verdiende eij- oud collega hem op zijn kantoor
fers en nie4 met klinkende namen, komt bezoeken. Een kerel even
-viceder komt informeeren en de zuiver en eerlijk ais Topaze eens
directeur die zijn schoolbelang geweest was, die zelfs niet aan
ziet, dwingt meneer Topaze te vaarden wil, dat Topaze zoo slecht
zeggen, dat dit resultaat waar- geworden is. Maar dan komt de
sc'hijnlijk het gevolg is van een
foutieve telling. Topaze hoort aan
kjjkt het rapport, tuurt in
zijn hoek, cijfert na, schudt het
hoofd en zegt: Nee, geen fout, dit
rapport is juist."
We krijgen medelijden met den
belijdenis. Topaze zegt: „Ik heb
gezien jongen wat er in de wereld
te koop is. Geld... geld..., dat is
alles."
Als zijn collega een oogenblik
alleen op het kantoor moet ach
terblijven, wordt hij overweldigd
meester hij verspeelt zoo maar door het interieur... de prachtige
schitterend aangeboden kansen, stoelen, het kostbare bureau... en
de gunst van zijn directeur, de als Topaze hem een positie aan-
goedwillende glimlach van Me- geboden heeft, wordt hij ook aan-
vrouwen oogst een smadelijk getast door het wisselvallig geluk
ontslag. Een prachtig stukje spel, van een corrupte wereld,
dit vertrek uit de klas, waarbij Het is een onaanvaardbaar
een volle zaal stil wordt! stuk. maar dat in de handen van
In de hierop volgende nood van een goed gezelschap tot een prach-
werkloosheid en geldgetorek, wordt ti°- geheel is eewoiden
hij slachtoffer van den cirrupten
ambtenaar in hooge functie, die
met wat slordige ongeregeldheden
ook een paar slordige duiten ver
dient. Topaze wordt tegen wil en
dank strooman. Dreigt onder het
Sir Clark Kerr bridgen's werelds
gewicht van zijn daden verplet- beroerdste manier van tijdverapil-
terd te Worden, maar ontkomt len noemt;
niet
Topaze gaat in „zaken". Maar de geheele kolenproductie van
zwendelaars ontmoeten zwende- het Ruhrgebied in de Britsche
Kardinaal Tien blijft slechts ge
durende een paar dagen in ons
land. Na een bezoek aan de an
dere huizen van de congregatie
en vooral ook onzen Nederland -
schen kardinaal De Jong, zal hij
naar Amerika vertrekken om
half April te Nanking te zijr.,
waar hij een bijeenkomst heeft bij
de generalissimus van het groote
Chineesche volk. Moge uit de
samenwerking van alle Christenen
iets goeds geboren worden voor
China en voor de geheele wereld.
Het Westen begint thans in te
zien, dat zijn tijd voorbij is. Moge
dit inzicht te pessimistisch blijken
en het Westen op het laatste
oogenblik nóg den moed hebben
om terug te keeren tot een echt
Christelijke levensopvatting. In
ieder igeval hopen wij, dat het
Christendom het Oosten zal ver
nieuwen. Zoo is het de wil van
zijn Goddelijken Stichter: „Gaat
en onderwijst alle volken en doopt
hen
Pater Th. STELTENPOOL.
Het tooneelspel heeft en houdt gesteld terzijde zou leggen, maar
laars en spelen een spel tegen
elkaar. Als een krantenmagnaat
door een listigen afgezant dreigt
een „zoete affaire" aan de kaak
te stellen in zijn krant, wordt
Topaze radeloos, maar zijn baas,
die zijn rol voortreffelijk speelt
weet er wel raad op. Hij weet hst
slordige stopsommetje van 40.000
fr. te reduceeren tot 5 als hij den
krantenmagnaat opbelt en hem
met een cinische glimlach herin
nert aan een boos verleden. De
zaak is gered, de krantenmagnaat
ziet van de onderneming af, en
Topaze zakt verslagen in zijn
stoel, kreunend: „Wat een
wereld
Opvallend bij deze scène is de
reactie van het publiek. De boos
wicht d:e den anderen booswicht
in corruptie overtreft, lokt hier een
ovatie voor zijn doortraptheid uit.
Hoe men al held kan worden!
Ook schurken komen in aanmer
king, mits zij het maar in groot,
formaat zijnwat een wereld!"
De metamorphose van Topaze
in de twee laatste bedrijven is
frappant. Onaanvaardbaar. Ja,
maar Cor Ruys heeft de rol in zijn
macht en je aanvaard het, dat hij
zijn leermeester overtreft. Als hij
van een touitenlandsche affaire
iweer op het kantoor verschijnt, is
hij zijn „meester" de baas en als
deze protest aanteekent, zegt hij:
„Weet je wat je doet, ga naar de
justitie!"
zóne wordt geconsumeerd;
men op een veiling 5000 pond
sterling voor Goering's Mercedes-
wagen heetft geboden;
40.000 onderwijzers in de pro
vincie Bombay in staking zijn
gegaan, nadat 'zij verhooging van
salaris en duurtetoeslag hadden
geëischt;
de Engelsche vloot in deze oor
log 51.000 man heeft verloren;
de Duitschers alleen dan nieuwe
bonkaarten ontvangen, wanneer
zij kunnen bewijzen, dat zij tegen
typhus zijn ingeënt;
In de Chineesche provincie Hoe-
pe in 4 steden meer dan 90.000
menschen door den honger zijn
omgekomen;
de bewoners van het plaatsje
Mesquite Tap in de staat Texas
besloten hebben dezen naam te
veranderen in Truman en dat Tru
man in een telegram aan de Tru-
manische bevolking hiervoor zijn
warmen dank heeft uitgesproken;
de Engelsche geheime dienst
Het belangrijkste punt is thans
wel het definitief herstel. Tot een
bedrag van 3000 wordt dit door
het Rijk voor 100 vergoed, mits
de betrokkene minder dan 300
inkomsten- of loonbelasting be
taalt en niet is aangeslagen in de
Vermogensbelasting. Is dit wèl
het geval, dan vergoedt het Rgk
75 De opdrachtgever moet
echter getroffene zijn. Voor defi
nitief herstel boven ƒ3000 is nog
geen regeling getroffen, doch deze
komt binnen zeer korten tijd. In
zulke gevallen kan echter de ge
troffene, via den burgemeester,
een voorschot aanvragen. Dit
bedraagt 52 van de herstelkos-
ten, de rest moet hij zelf finan
cieren. Is dit niet mogelijk, dan
kan hij voor het restant een cre-
diet krijgen. Dat men dit niet
gaarne doet, is begrijpelijk. Er zijn
echter tot 3000 gevallen genoeg
en daarvoor moeten aanvragen
gedaan worden, omdat anders de
streek zijn materialen kwijt zal
geraken!
Spr. gaf vervolgens een uiteen
zetting over de werkwijze bij we
deropbouw en definitief herstel en
wekte de getroffenen met kiens
op aanvragen voor definitief her
stel in te dienen. Voorts vroeg
hij menschen met durf die willen
laten bouwen, waardoor het over
tollige materiaal kan worden ver
werkt.
Tenslotte deelde spr. nog
mede, dat voor 1946 aan West.
Zeeuwsch-Vlaanderen waren toe
gewezen 230 woningen, er, is ech-
in het komende begrootingsjaar I ter aangevraagd dit^aaptal^te
5 millioen gulden zal kosten, dat
is vijf maal zooveel als in 1939.
king doet komen voor een kardi
naalsbenoeming heeft de H. Vader
toesloten aan dit uitgestrekte land
om wille van zijn unieke beteeke
nis reeds thans een kardinaal te
schenken. Dit komt niet geheel
onverwacht, daar er reeds 25 in-
landsche bisschoppen in China de
Kerk leiden naas' de ruim honderd
touitenlandsche.
Wij hadden het voorrecht om
een dag te mogen verblijven in de
onmiddellijke omgeving van den
Chineeschen kerkvorst, die gedu
rende vier dagen ons land heeft
bezocht. Naar aanleiding daarvan
dit artikel.
Onder het vlammende rood van
deze opvallende kleeding schuilt
een eenvoudig man, die zich niet
trotsch terugtrekt in de onge
naakbaarheid van de grooten
dezer aarde. Een flink gebouwde
ondanks de ïilm toch altijd een
eigen bekoring. Een bekoring van
een zoo eigen soort, dat men deze
getoie-den, film en tooneel eigen
rechten moet toekenpen, die goed
beschouwd zelfs ver uiteen liggen.
Het tooneel heeft de kracht van
het bezielende woord, het overtui
gende gebaar, de realiteit van den
levenden mensch die spreekt en
handelt, reageert als in het ge
wone leven. En de ongewone
situaties, waaruit een spel meestal
iwordt opgebouwd, aanvaardbaar
te maken, tot een persoonlijk be
leven en meemaken, is een taak
die den kunstenaar verraadt en bij
een groot meesterschap ondergaat
men dit zonder dat men er in
eerste instantie erg in heeft.
Dit kan hier met recht van me
neer Topaze gezegd worden. Het
stuk is opgebouwd uit situaties,
die men bij het lezen alleen teleur-
Cor Ruys ziet kans deze situaties
in een corrupte Wereld aanvaard
baar te maken. We ontmoeten
hem als leeraar op een Fransche
kostschool. Hier is hij de eerlijke,
ongecompliceerde mensch, die
geen Weet heeft van wat er om
gaat in de groote wereld. Wat
heeft hij er ook eigenlijk mee te
maken in zijn eigen kleine wereld
tusschen de vier muren van zijn
klas en zijn groepje leerlingen en
zijn vrijgezellen kamer.
In deze stilte en zuiverheid lan
ceert men ideeën over moraal en
leert men het geluk van zulke nog
onaangerande levens als iets be
nijdenswaardigs te zien en raak!
men verbitterd wanneer men dit
uit dwaze en zelfzuchtige motie
ven verscheurt. Maar de wereld
is corrupt. Een kind van een ge
slacht met een klinkenden naam.
mag op school geen uitblinker in
Voor de Vereeniging ter
behartiging der Belangen van
West. Zeeuwsch-Vlaanderen sprak
Woensdagavond in de zaal Ma-
besoone alhier Ir. Van Amsrom,
Hoofd van het Streek Bouw
bureau, over den wederopbouw
en wat daarmede samenhangt.
De heer Van Kampen opende
de zeer druk bezochte vergade
ring, deelde het programma van
dezen avond mede en sprak den
wensch uit, dat alles in een pret
tige atmosfeer zou verloopen.
Vervolgens sipiak Burgemeester
Van Dongen een inleidingswoord.
Spr. achtte dezen avond van zeer
groot belang, daar hij toewijst, dat
een goede samenwerk :ng tusschen
autoriteiten en bevolking moge
lijk is. De puintijd is thans voor-
hij; zeker zuilen nog groote moei
lijkheden overwonnen moeten
worden, doch met den opbouw
kan thans een aanvang worden
gemaakt. Dit moet echter ge
schieden in hechte en prettige
samenwerking. Deze avond is
hiervan een symbool. Spr. besloot
met de verwachting uit te spre
ken, dezen avond alleen op,bou
wende stemmen te zullen hooren
en geen laag bij de grondsche
cri'tiek.
Ir. Van Amerom ving aan, met
er op te wijzen, dat bij zich heele-
maal niet de „groote man" gevoelt,
doch slechts een rad in het groote
uurwerk. Er is nog weinig he
kend en ook de officieele schade
regeling is er nog niet. Echter
zal Zeeuwsch-Vlaanderen, volgens
spr. slechts door de Zeeuwsch-
Viamingen zélf kunnen worden
opgebouwd, zij het dan met hulp
van Den Haag.
Tot h'et vorig najaar h»eft West.
Beeuwsch-Vlaanderen aan mate
rialen niet gekregen wat het toe
kwam, naderhand echter heeft
deze streek in het brandpunt der
belangstelling gestaan en stroom
de veel materiaal toe, zooveel
zelfs, dat het thans dreigt spaak
te loopen, doordat een opeenhoo-
ping van bouwmaterialen ont
stond en te weinig aanvragen bijv.
voor definitief herstel werden ge
daan. Volgens de burgemeesters,
stellen op 469. Diit zullen hoofd
zakelijk wel z.g. Woningwet
woningen zijn, d.w.z. woningen,
die via de gemeente worden ge
bouwd en die dan worden ver
huurd tegen prijzen, die zijn aan
gepast aan de plaatselijke om
standigheden.
Hierna werd uit de vergadering
een groot aantal vragen gesteld,
o.m. over de Woningwet-wonin
gen, Molesitverzekering enz. Naar
aanleiding van eenige door een
aannemer gestelde vragen, deelde
Ir. Van Amerom o.a. mede, dat
z.ï. hij de huidige werkwijze de
wien deze kwestie werd voorge- I ^ewestelrjke aannemers de beste-
legd, is dit een gevolg van het
feit, dat men niet weet waar men
aan toe is met definitief herstel.
Ook de schaderegeling op basis
van Mei 1940 houdt velen terecht
af van bouwen. In verband hier
mede zeide sereker, dat, alhoewel
officieel nog n ets bekend is, toch
een regeling valt te verwachten,
die aanmerkelijk beter zal zijn
dan cm basis Mei 1940.
Hierna besmak spr.'het bouwpro
gramma 1946, waarbij voor West
Zeeuwsch-Vlaanderen een bedrag
van 13y2 millioen verwerkt zou
kunnen worden en waarvoor hier
nog 2600 werkkrachten tekort
zijn. Er is geen sprake van, dat
dit uitgevoerd kan worden, doch
dit is volgens spr. niet zoo heel
erg- -
De noodvoorzieningen zijn thans
practisch achter den rug, de kos
ten hiervan worden voor 100
door het Rijk gedragen, het nood-
herstel, d.i. aan objecten, die ge
doemd zjjn te verdwijnen, wordt
geval voor geval door Den Haag
behandeld.
dingen niet zullen kunnen opvan
gen, zelfs niet voor het definitief
herstel. Als voorbeeld noemde
por. het feit, dat in f Westelijk
Zeeuwsch-Vlaanderen 54 tim
merlieden officieel zijn gere
gistreerd! Hoe men alle werk
zou willen opvangen is een raad
sel en zeker zal hulp van .buitenaf
noodig zijn. Zeker zullen ook de
aannemers in dit gewest moeten
worden ingeschakeld, doch spr.
denkt er niet over om hier als
proefkonijn te dienen en £rjv. een
aannemer, die gewoon is met 5 of
6 man te werken, een opdracht
van een paar ton tegeven! De
werken zullen zoo economisch
mogelijk moeten worden uitge
voerd en kleine aannemers zullen
dan ook kleine perceelen worden
opgedragen, 1 j
In verband hiermede siprak Bur
gemeester Van Dongen dé aanwe
zige aannemers toe en wees er
op dat men ook moet denken aan
de'welvaart van deze streek. Spr,
drong aan op vereenigenb,.Maakt
uw firma zoo groot mogelijk,
waardoor capaciteit voor grootere
werken ontstaat! Alles zal van de
aannemers zelf afhangen, het
bouwen zal niet op hen wachten.
Thans bestaat de kané, mettertijd
een man in bonis te worden en
•jnder" zult °"e altijd éen kleine
karweibaas blijven. Toont thans,
dat ge zelf initiatief bezit!"
Spr. wees op de noodzakelijk
heid van samenwerking ook al. in
verband met loonadministratie
financiering enz. en besloot met
nogmaals krachtig aan te dringen
op vereeniging. temeer, daar men
thans dê kans uit duizenden heeft!
Nadat de heer Bols nog een
aantal mededeelingen had gedaan,
o.a. over voorschot ra ad-
schade, verhuiskosten naar nood
woningen, voorschot voor opzet
ten bedrijf, sloot de heer Van
Kampen, na dank te hebben ge
bracht aan de sprekers,de ver
gadering.
Dagboekbladen
door W. den Hamer.
Hl.
De spanning onder de bevolking
is algemeen en neemt dagelijks
toe. Gp Woensdag 13 September
komen In den namiddag weer
Duitschers op de boerderij, die ge
brek hebben aan alles wat eetbaar
is, dodh mijn vrouw deelt mede,
dat alles nagenoeg op is. Bij het
passeeren der brug krijg ik de
mededeeling, dat deze kapot moet.
Deze zal dus op het laatste mo
ment ook nog opgeblazen worden.
Wanneer dit zal gebeuren, blijkt
nog niet bekend te zijn, doch dit
kan elk oogenblik plaats hebben.
Toch gebeurt er voorloopig niets.
Wel worden er een soort mijnen
gelegd en de brug wordt bewaakt.
Den daarop volgenden Donderdag
14 September worden de mijnen
aan het middengedeelte der brug
bevestigd en onderling door een
kabel aan elkander verbonden,
's Avonds van dezen Donderdag
te 8 li UUÏ rr* Ua wij een paar
honderd metejr het /veld in. De
brug zal inderdaad de lucht in
gaan. Wij hadden voordien verder
op al eenige zware knallen (ver
moedelijk van opgeblazen brug
gen) gehoord.
Mijn echtgenoote met de dienst
bode stappen met enkele pakken
en dekens het veld in. Ik sta in
'beraad wat ik zelf zal doen. Kan
ik mijn zaakje in de steek laten
en zullen de Moffen mij niet van
verschillende dingen berooven
Zoo overweeg ik bij mijzelf en stap
tot achter het varkenshok aan de
achterzijde van het hof gelegen.
Ik denk bij mezelf, het zal wel
niet zoo'n vaart loopen. Ik wacht
10 minuten, een kwartier. Nog is
er niets gebeurd. Ik hoor de Mof
fen met elkaar praten en gerucht
maken en besluit eindelijk del
vrouwen, die achter een graan-
hoop de ontploffing afwachten,
maar gezelschap te gaan houden.
Dan zijn ze tevens niet zoo onge
rust. Eindelijk, na nog een tijdie
wachten, vernemen we één donde
rende knal en de brug gaat de
lucht in. De ontploffing is gewel
dig en een stuk van de brug komt
door de lucht aansuizen tot op
enkele meters afstand van ons
Toch nog gevaarlijker dan ik had
gedacht, peins ik luidop en besluit
mij op de hoogte te gaan stellen,
wat er met de gebouwen is ge
beurd. Bij het huis en de schuur
gekomen, hoor ik de Moffen druk
praten met veel gesticuleer. Er
komen ook nog andere Duitschers
aan en ik denkWat zullen wij nu
krijgen?
Ik insp jcteer even de gebouwen
en constateer, dat 18 ruiten stuk
zijn, maar ben tevreden, dat wij
het er daarmee afbrengen en de
Duitschers na een poosje wachten,
verder oprukken. Ik ga de vrou
wen rapporteeren, wat er gebeurd
is en we betrekken weer onze wo
ning, daar het al donker gaat
worden en de mogelijkheid be
staat, dat er nóg van dat gespuis
zal komen. Ik geef de vrouw en
de dienstbode den raad klompen
en schoenen aan te houden en
sluit de luiken. We ontsteken licht
en doen de boel op slot, nadat de
glasscherven zijn opgeraapt en
(bijeengeveegd. We nuttigen onzen
avondmaaltijd en besluiten daarna
ter ruste te gaan.
Na een rustigen nacht worden
wij Vrijdag 15 September wakker
en onze gesprekken zijn natuur-
liilk weer dadelijk gewijd aan de
gebeurtenissen van den vorigen
dag en hetgeen er mogeliik nog
staat te gebeuren. We zijn die
Moffen van gisteren nu toch kwijt,
zoo redeneer ik, en veronderstel
erbij dat ze zich nu wel reeds tot
over' de Schelde hebben terugge
trokken. Mijn vrouw is het echter
niet met mij eens en zegt: Ho, ho,
man, niet te vroeg. Ik heb om 5
uur nog een motor over den
Kanaalweg hooren rijden! Ik
antwoord: Och wat, je hebt ge
droomd. Jullie hoort altijd wat,
de rommel is allang vertrokken!
Ik stap het bed uit, het is nog
duister. Ik wek de dienstbode, die
anders altijd het eerst uit de vee-
ren is, en stap daarna naar buiten.
Wat hoor ik nu toch in de verte,
zijn dat geen wagens en paarden,
stel ik mijzelf de vraag bij üet
vernemen van naderend gerucht.
Inderdaad, het geluid komt steeds
dichter bij, het zijn nog een stel
letje Moffen, die zeker wat ach
teraan gekomen zijn en nu na
tuurlijk te laat onderweg zijn. Die
zullen ze wel oppikken, is de
wensch, die vader van de ge
dachte bij mij is.
De dienstbode is intusschen ook
op de been en wenscht mij goeden
morgen. Wat is dat? is de vraag.
Ja, ik dacht, dat ze weg waren,
maar dat gaat tegenvallen, geloof
ik. Het blijkt een colonne voertui
gen te zijn, Waarbij z'ch echter
ook voetgangers bevinden. We
vragen ons af, waar die naartoe
zouden trekken en vinden het
maar het best niet open te doen,
in de hoop, dat ze wel zullen door
trekken. Het blijkt, dat ze bij de
opgeblazen brug halt houden. We
hooren ze duidelijk praten en al
lerlei geluiden dringen tot ons
door. Een kwartter verstritkt. een
half uurdrie kwartier! Daar
komen ze met een man of acht
het hof op. Snel besluit i'k om ze
tegemoet tfe gaan, daar ik ze liefst
zoo ver mogelijk van huis en hof
verwijderd houdt. Zij spreken een
Hoog-Duitsch, waar ik weinig van
versta, alleen dat ze in huis wil
len gaan om de brug verder op te
blazen. Ik slenter voorop, maar
daar ik niet op dit bezoek in huis
gesteld ben, blijf ik tegen de deur,
die dicht is, hangen. Enkele Mof
fen beschutten zich tegen de
muur, anderen gewoon op de
keien, terwijl één hunner zich op
den drempel nestelt va.n het ge
bouw tegenover bet woonhuis. Zij
blijken allen doodop te zijn en vra
gen, of ik brood voor hen heb. Ik
antwoord, geen brood te hebben,
daar hun kameraads dit de vorige
dagen helbben opgegeten. Een leu
gentje ten goede mag tegenwoor
dig. Eén hunner presenteert mij
een sigaret, doch ik bedank. Even
later een geweldige dreun voor
de tweede maal ontploft een
lad'ng springstof, waarmede de
brug nog wat grondiger werd ver
meld. Een straatsteen valt op het
dak en dit opmerkende, trek ik
mij achterwaarts de deur in. Met
geweid valt de steen naar beneden
en komt 10 cm van het hoofd
van een Duitscher terecht. Jam
mer, dat het er niet op was, is de
onmenschelijke gedachte.
De groep verwijdert zich spoe
dig daarna geleidelijk. Hinkend
en strompelend komen ze bij het
groote hek aan den weg. waar ze
'zich neerzetten en na. wat discus
sies hun maaltrd blijken te ge-
bni'ken. >eis ik ze zoo nakijk,
denk ik bij me'filf: 't Is maar
kachelhout! Ik laat ze dus maar
bezig en voeg me bjj de mijnen,
doch na een uur komen ze terug
tot (bij de schuur en eischen stroo
om in te slagen. Eén hunner be
klimt een zolder, gooit een dak
pan in stukken naar beneden en
betrekt de uitkijkpost. Een ander
soldaat blijft in mijn nabijheid
achter en wil zoo goed en zoo
kwaad als het gaat, een gesprek
beginnen, maar is een beetje ont
hutst, als hij zich in zijn uitlatin
gen een ibeetje blijkt te hebben
vergaloppeerd, wanneer hij merkt,
dat wij ons juist onuet de uitkijk
post bevinden. Om zijn schrik te
verbergen wisselt hij een paar
vriendelijke woorden met zijn
makker, die de uitkijkpost heeft
bezet, maar ik heb direct den in
druk, dat hij weinig meent van
deze schijnhartelijkbeid, hetgeen
spoedig bleek, daar hij mij met
een beweging te kennen gaf,
graag te willen spreken. Wij
stappen samen naar het andere
eind van de schuur en nu wordt
het gesprek zoo goed en zoo
kwaad het gaat hervat en blijkt,
dat hij een Pool is, die 3% jaar
met vrouw en kinderen ln krijgs
gevangenschap beeft gezeten in
een Duitsch „Lager". Toen werd
hij voor de keus gesteld, teneinde
daardoor vrouw en kinderen de
vrijheid te hergeven, om soldaat
te worden voor de Nazi's. Uit
wanhoop had hij dit maar gedaan,
doch hij betuigde zijn groote spijt
hierover. Hij beschouwde de Duit
schers als krankzinnig, daar ze
ten eenen male tekort schoten in
materieel ovzieht, zoowel wat
tanks als vliegtuigen betreft. Hij
vertelde rillend, nog geen: schot te
hebben gelost. „Als de Tommy
komt, steek ik de handen om
hoog", zegt hij, maar legt, voor
dat ook hij zich ter rUste gaat
strekken, den vinger op den mond,
als om mij te gebaren, niets te
zeggen van ons vertrouwelijk ge
sprek.
In den loop van dezen aan de
bevrijding voorafgaanden Vrijdag,
zoeken wij als buren elkander op
om alle mogelijkheden en waar
schijnlijkheden te bespreken. Al
gemeen voelL men klaarblijheliji»*"
de spanning, die in de lucht zit.
De één is optimistisch, de ander
pessimistisch gestemd en weer
een derde heeft een woord, dat
niet parlementair klinkt om zijn
wrevelige gemoedsstemming uit te
drukken. In den namiddag komen
weer Duitschers aanzetten, die
aan den overkant nog vernielin
gen aan duikers en wegen blijken
te hebben aangericht. 2ij loopen
zich nu vast op hun eigen vernie
tigingswerken, door hun' kamera
den aangericht, daar zij voor de
opgeblazen brug komen te staan,
doch verderop vinden zij een z.g.
vischbak, waar zij zich mee over
trekken. Zjj zijn zoo ongegeneerd
de hekken aan de overzijde var
het kanaal open te laten, zoodal
ik mij verplicht zie een tijdje late:
met dezelfde gelegenheid over t
zetten om de he'ningen te sluiter
Weer groepen wij nadien met wa
buren bij elkaar om de gebeurte
nissen met elkander te besprekej
Wordt vervolgd.)