DE VRIJE ZEEUW
■ffa.
ENS
a 1 i te it 2e Jaargang
VRIJDAG 7 DEC. «»45
No. 109 -
STERKE
DRANG NAAR VERNIEUWING.
ZEEUWSCH-VLAANDEREN [HELPT INDIË.
TEGEN C. H. EN A. R.
FEDERATIEVE SAMENWERKING.
H. A. R. K.
EXAMEN HOOFDACTE.
ONTSNAPTE
KRIJGSGEVANGENEN GEKNIPT.
TERNEUZEN.
TRIBUNAAL TE|G0ES.
Redactie: S. W. Henry en P. L. D. J. van Oeveren. Redactie-ad res: Jullanastraat 37, Terneuzen.
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N.V. Fa P. J. van de Sande, Temeuzen. Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen 1,50 per 3 maanden, buiten Temeuzen 1,74 per 3 maanden, bij vooruitbetaling 6,60 per jaar.
ADVERTENTIËN: Per mm io cent, minimum per advertentie 1,50. Rubriek kleine advertentiën 15 regels 6G cent; iedere regel meer 12 cent;
maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienstaanvragen 15 regels 52 cent; iedere regel meer 10 oent. Met vermelding brieven of adres bureau
van dit blad 10 cent meer, Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
Voor een proefstemming en een voor
spelling van den uitslag der a.s. verkiezin
gen is de tijd allerminst gekomen, daar het
nog geheei onzeker is in welke groepeerin
gen onze kiezers straks ter stembus zullen
trekken. Het is echter wel de moeite
waard, dat in het kader van het overleg
der partijleiders ook de stem van het kie
zersvolk wordt vernomen. Derhalve heeft
de afdeeling Opinie-onderzoek van de
Nederlandsche Stichting voor Statistiek in
November 1945 een opinie-onderzoek inge
steld naar de politieke stroomingen, welke
zich onder het kiezerscorps (25-jarigen en
ouder) openbaren. Aan een aantal perso
nen, tezamen representatief voor het ge-
heele kiezerscorps, werden de volgende
vragen gesteld:
„Zoudt U bij de eerstvolgende verkiezin
gen Uw stem willen geven aan:
1. één van de vóór den oorlog bestaan
de partijen;
2. een combinatie van deze partijen of
aan
3. een nieuwe partij."
Het resultaat was, dat 53 den wensch
uitsprak op een der oude partijen te stem
men; 17 voelde voor een combinatie van
partijen. Een nieuwe partij, waarbij ook
aan een radicale hervorming van een der
bestaande partijen mag worden gedacht,
werd door 16 der ondervraagden ge
wenscht, terwijl 14 zich nog geen oor
deel had gevormd.
De meest uitgesproken voorkeur voor één
der oude partijen treedt op bij de volgende
groepen: communisten 75 S.D.A.P.-ers
67 c/c en stemmers op de R.K. Staatspartij
67 De grootste onzekerheid en ook het
sterkste verlangen naar een nieuwe partij
openbaarde zich in de gelederen van de
Liberale Staatspartij, de Vrijzinnig-Demo
craten en bij de aspirant-kiezers, n.l. resp.
22 24 en 22 van deze groepen zijn
voor een nieuwe partij; resp. 23 20
en 22 van deze heeft zich nog geen mee
ning gevormd.
Het combinatieverlangen komt relatief
het krachtigst naar voren bij 30 van de
Anti-Revolutionnairen en 26 van de
Chris telijk-Historischen (Christelijk Natio
nale Volkspartij) en voorts bij 25 van de
Vrijzinnig-Democraten.
Van de arbeiders en boeren blijkt onge
veer 60 aan de oude groepeeringen vast,
te houden Bij de intellectueelen en hen die
leidende functies vervullen, is er een uit
gesproken voorkeur voor verandering':
30 verlangt naar een nieuwe partij;
23 voelt voor een combinatie van nar-
tijen.
In het kader van de door het Nederland
sche Roode Kruis georganiseerde hulp
actie voor Indië, heeft de Afd. Terneuzen
voor de daartoe speciaal georganiseerde
propaganda-week vpor Zeeuwsch-Vlaande
ren het geluk gehad de medewerking te
verkrijgen van het Indisch dans- en mu
ziekgezelschap ,,Bintang Mas" (de gouden
ster)
Een passender propaganda was moeilijk
te vinden en de afdeeling Terneuzen ver
dient daarvoor allen lof.
Zaterdag 1 December trad het gezelschap
in het Concertgebouw te Terneuzen voor
een uitverkochte zaal op.
De burgemeester van Terneuzen in zijn
kwaliteit van voorzitter van de afdeeling,
opende den avond met een korte inleiding.
Het doel van dezen avond was vooreerst
geld in te zamelen om de uitzending van
één of meer Zëeuwsche Medische Teams
naar Indië te kunnen bekostigen. Daar
naast hoopte spreker, dat deze avond ons
wat nader zou brengen tot onze Rijksge-
nooten in het verre Indië. De muziek en
dans is geheel anders dan wat wij volgens
West-Europeesche begrippen daaronder
verstaan en het zal menigeen moeilijk zijn
ze te begrijpen. De Indische gamelan
muziek en de daarbij uitgevoerde dansen
zijn eeuwen-oud en van generatie op gene
ratie overgenomen, waarin de volkskunst
een uitgesproken aandeel heeft gehad en
nog heeft.
Doordat van eiken dans vooraf een korte
verklaring, van hetgeen zij uitbeeldde,
werd gegeven, won de uitvoering aanmer
kelijk in waarde. Dat het publiek het ge-
bodene op prijs stelde, bleek uit de stille
gespannen aandacht waarmede het ge-
bodene op het tooneel werd gevolgd en het
hartelijke en spontane applaus na elk
nummer.
Achtereenvolgens zagen wij den dans der
ijdelheid van de danseres Kartini, de
Pentjah, een gevechtsdans, welke in geheel
Indië wordt beoefend en een spel van aan
val en afweer is, door den leider Kasana
Raden Mas Soetario; de Topeng een
Negen-en-veertig leden der C. H. Unie
hebben in een brief aan het hoofdbestuur
stelling genomen tegen federatieve samen
werking tusschen C. H. en A. R. Tot de
onderteekenaars van den brief behooren
oud-minister Dr. A. A. van Rijn, Mr. M.
Oh. de Jong, Minister Dieftinck, Prof. Mr.
F. de Vries, de' vroegere commissie van
hoofdredactie van het dagblad „De Neder
lander", en anderen, onder wie leden var.
vertegenwoordigende colleges, burgemees
ters en predikanten.
boertige maskerdans, de Taripiring, een
bordendans uit de Minangkabau (West
Sumatra), en de Menari, een liefdesdans
uit de Minahassa (Celebes).
Een voortreffelijke dans was de gevechts
dans tusschen den god der aarde, die de
macht heeft dooden ten leven te wekken,
en de luchtgodheid, waarin een episode uit
de Rhamayana werd vertolkt.
Vooral de Taripiring en de Menari munt
ten uit in bevalligheid en getuigden van een
natuurlijke beschaving, terwijl alle dansen
een uiterste lenigheid van de danseres en
dansers vragen.
De gamelan-muziek harmonieerde uit
stekend met de dansen en het geheel werd
voortreffelijk vertolkt.
De krontjong-muziek, welke door de
Portugeezen destijds in Indië is ingevoerd,
viel eveneens bij het publiek in den smaak.
Al met al was het een uitstekend ge
slaagden avond en de afd. Terneuzen van
het Roode Kruis zal hierin wel een aan
sporing zien bij gelegenheid voor Zeeuwsch-
Vlaanderen meer dergelijke avonden
goed gehalte te organiseeren.
Ons werd nog medegedeeld, dat het In
dische gezelschap zeer tevreden was over
de ontvangst in Zeeuwsch-Vlaanderen. Men
had- zich vrijwel nergens zoo thuis gevoeld
als temidden van de spontane en hartelijke
waardeering, die hun hier te heurt was
gevallen.
den voorzitter, den heer H. Rifbbens. De
eerevoorzitter, burgemeester P. Tellegen,
woonde de vergadering bij. In een kort in
leidend woord zette de voorzitter het doel
van deze vergadering uiteen n.l. het ter
kennis brengen van misstanden in den Mid
denstand aan den Directeur voor den Mid
denstand. die deze week alhier een zitting
houdt. Aan de hand van enkele citaten uit
verschillende bladen, als het orgaan van de
F. B. B. E. D., dat o.a. heftig opkomt tegen
de z.g. gezondmaking van het bedrijfsleven,
en een verslag van een persconferentie te
Amsterdam gehouden, lichtte de voorzitter
toe, dat de middenstand er nog niet roos
kleurig voorstaat. We hebben wijderen
armslag noodig; geen ordening, die be
nauwt.
Bezwaren van de schoenhandelaren vin
hen hun oorsprong hoofdzakelijk in het on
juist optreden van het M. G. Nu dit ge
liquideerd wordt, is de hoop, dat genoemde
bezwaren zullen verdwijnen, misschien niet
ongegrond.
De textielhandelaren hebben goederen,
die maanden blijven liggen! Artikelen,
waarvoor hier geen vergunningen gegeven
worden, worden verkocht naar andere
plaatsen, waar ze wèl zijn. Op een vraag
of misschien vergunningen „opgespaard'
worden, werd ontkennend geantwoord.
Dat de bevolking van Terneuzen in zekeren
zin benadeeld wordt, blijkt dus. Bezwaren
worden ingebracht tegen al te voorbarige
publicatie van Overheidswege met betrek
king op goederen, die, hoewel schaars,
vrij zijn, en de bevolking ontevreden maakt.
In dit verband wordt gewezen op glaswerk,
dat. hoewel sinds 1 Nov. vrij, nog niet be
neden de groote rivieren afgeleverd wordt.
Ook de kwestie van een entrepot wordt
naar voren gebracht. Daar dit van belang
is voor heel Zeeuwsch-Vlaanderen, dient
hier bijzonder de aandacht op gevestigd te
wijrden. Ook de distributie via de diverse
(orhmissies, wekt ontevredenheid. Zoo
kreeg Zeeuwsch-Vlaanderen, het meest ge
teisterde gebied van Nederland, 10 van
het voor Zeeland beschikbaar gestelde
aardewerk! Dat er voor Zeeuwsch-Vlaan
deren gevochten dient te worden, bleek
heel duidelijk op dezen avond. Door on
gunstige ligging en teveel bureaucratie
wordt de Zeeuwsch-Vlaamsche bevolking
verstoken van voorrechten, die andere ge
bieden hebben.
De voorzitter sloot hier de bespreking en
sprak de hoop uit, dat de vele bezwaren,
zooals zij den Directeur voor den Midden
stand voorgelegd zullen worden, de ge-
wenschte uitwerking mogen hebben. Hij
herinnerde in dit verband nog even aan
den Kon. Nederl. Middenstandsbond en
hoopte deze nog eens te zien herrijzen. De
vergadering stemde hiermee in: Midden
standers in de bedrijfsorganisaties, ambte
naren eruit!
Hierna werd in de vacature J. v. d. Ree
tot bestuurslid gekozen de heer R. van
Grembergen.
oud 10 jaar (een tweeling) uit Kadzand.
Piet Hamelink, 10 jaar, uit Zaamslag dat
is dus dichtbij Terneuzen. Annie Buijs 9
jaar, die is hier geboren, maar haar ouders
komen uit Axel.
Dus jullie merkt wel, dat we hier wel
wat van jullie af weten.
Onze ouders hebben voor kleren en huis
raad gezorgd voor andere getroffen -plaat-
sen. Nu willen wij jullie wat geven van ons
speelgoed. Wij hebben alles nog, want hier
is gelukkig niet veel gebeurd.
Van Terneuzen is ons niet veel bekend
Alleen weten we van de aardrijkskundeles'
w m ZeeuwsJVlaanderen ligt en aan dé
Wester-Schelde.
Jullie zult wel nieuwsgierig zijn, hoe ons
dorp er zo n beetje uitziet hè Ons dorp
heeft ongeveer 2000 inwoners en lag vroe
ger dicht bij de Zuiderzee. Nu ligt het dus
dicht bij de Wieringermeer, die al weer
aardig droog begint te worden. Bij ons
dorp behoort ook nog een klein plaatsje
n.l. Lutjewinkel. Lutje betekent klein moet
je weten. In Lutjewinkel staat een heel
grote zuivelfabriek.
Dus je begrijpt wel, dat hier veel boeren
zijn. We hebben hier beste kleigrond net
als bij jullie. Rondom het dorp hebben we
hier bijna allemaal weiland. Achter het
dorp ligt de Groetpolder, waar we alleen
bouwland hebben.
Doordat er hier nog al veel boomgaarden
zijn, is er hier een fruitveiling. De Winke-
ler pruimen zijn nogal bekend.
In Winkel is een O. L. School en
Ulo-school. In 'Lutjewinkel is ook
O. L. school.
Hier zjjn
school. In de
deren.
Zo, nu weten jullie iets van ons dorp af.
We eindigen nu maar met de brief en
hopen, dat jullie prettige uurtjes met het
speelgoed zult doorbrengen. Dag hoor!
De hartelijke groeten
van de kinderen uit de 3de
en 4de klas van Winkel,
een
een
ongeveer 140 kinderen op
3de en 4de klas zijn 47 kin-
Er wordt gelegenheid gegeven tot examen
voor de Hoofdakte, waarvan het schrifte
lijk gedeelte op 21 December en het mon
deling vanaf 27 Decern er. Aan het examen
kunnien deelnemen:
1. voor 't geheele examen of voor het
A-gedeelte, zjj die in of vóór 1943 de
onderwijzersakte hebben behaald
2. Voor 't B-gedeelte, zij die in 1944 of
eerder de onderwijzersakte verwierven.
De candidaben zijn vrij in de keuze der
commissies. De voorzitters zijn: B. Stoop
man, Groesbeeksche weg 290 te Nijmegen;
G. Widdershoven, Burg. van Rijnsingel te
Venlo; P. Coenien, Heuvel te Helmond; J.
J. Gielen, Brugstraat 73, Roosendaal.
De Commissies) houden z!tting te Nij
megen. Roermond, Eindhoven en Roosen
daal. Aanmelding vóór 13 December as.
Ingezonden moeten worden: origineele on
derwijzersakte, geboorte-akte en eventueele
verklaringen (deze zijn geldig vanaf 1940).
Te Hasselt (Belg.) kon worden overge
gaan tot de aanhouding van 5 Duitsche
krijgsgevangenen, die uit een werkkamp te
Axel ontsnapt waren.
Feestmiddag schoolclub openbare
UX.O. school.
Oip 5 December hield de schoolclub der
openbare U.L.O. school te Terneuzen. een
geslaagde feestmiddag In de bovenzaal van
Café „La Belle Vue". Muziek, zang en
tooneel werd afgewisseld door humoristi
sche gymnastiek en volksdansen. He» slot
woord werd gesproken door het hoofd der
school, den heer A. A. Leenhouts.
Vereen, voor den Handeldriivenden
Middenstand „Temeuzen Kl'tnop".
Dinsdagavond 4 Dec. vergaderden de
winkeliers van Terneuzen onder leiding van
Plaatselijk H.A.K.K.-Comité,
Terneuzen.
Sedert enkele weken kunnen wij een
klein percentage H.A.R.K.-goederer. ock
aan niet-oorlogsgetroffenen uitdeelen. Wij
hebben momenteel zooveel aanvragen hier
voor liggen, dat tot nader bericht geen
nieuwe in behandeling genomen kunnen
worden. Iedereen ontvangt op zqn aan
vrage schriftelijk bericht. Voor spoedge
vallen kan men zich te allen tijde ver
voegen hij den Voorzitter, Axelschestr. 19.
Vorige week ontving de H.A.R.K.
wagens speelgoed uit het Rayon Schagen,
ter verdeeling onder de kinderen van het
getroffen Westelijk deel. Bij het speelgoed
was o.a. onderstaande brief:
VOOR DE KINDEREN VAN
WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Winkel, 26 November 1945.
Beste jongens 'en meisjes.
Gedurende de oorlog en daarna hebben
we veel gehoord over Zeeuws-Vlaanderen.
Jullie hebt 't daar ontzettend moeilijk ge
had. Wat een geluk, dat die nare tijd voor-
btj is.
Het is ons allemaal bekend, dat er ook
bii jullie heel wat hulzen vernield zijn. Niet
p'Pen w*»pn we dat uit de krant, maar ook
van verschillende burgers hier, die in
Zeeuws-Vlaanderen gewoond hebben.
In de 3de en 4de klas zótten ook kinderen,
d e oorspronkelijk uit Zeeuws-Vlaanderen
omen. Het zijn Jopie en Cor van Belois
In de zitting van Dinsdag werden de vol
gende gevallen behandeld:
Ed. Kalle, ex-burgemeester van West-
dorpe, was N.S.B.-er van Maart 1941 tot
einde 1944. Hij had toen, verblijvend in
N.-Nederland, bedankt, daar hij in zijn
idealen bedrogen was. Hij geeft toe kring
propagandist voor Vova geweest te zijn,
gecolporteerd te hebben en voor den WJH.n'.
te hebben gecollecteerd. Dat hij een lijst
met onderduikers aan den SJD. zou hebben
doorgegeven, kan hij zich niet herinneren.
Besch. zegt integendeel zijn buurman ge
waarschuwd te hebben, die een onderduiker
en 2 parachutisten verborgen hield. Als ge
tuige wordt gehoord de voorzitter van de
Kath. arbeidersbeweging in 't bisdom
Breda. Daar het gewenseht blijkt nog en
kele getuigen te hooren. wordt de zaak tot
Dec. aangehouden.
Anth. W. H. F. Peg, arts te Stoppeldijk, is
zich van geen fouten bewust. Hij is met
de Duitschers in contact gekomen toen hij
uit zijn huis gezet zou worden, doch geheel
zonder actie van de zijde van besch., naar
deze zegt. Van pro-Duitsohe neigingen zou
bij hem nooit sprake geweest zijn. Bij het
verhoor van besch, en verschillende getui
gen bleek, dat Dr. Peij illegaal werk heeft
gedaan, een Joodsch meisje in huis heeft
gehad en de familie van dit meisje levens
middelen zond. De getuigenverklaringen
maakten wel een betrouwbaren indruk,
daar o.m. als get. optraden de moeder van
bedoeld Joodsch meisje en een oud-illegaal
werker, die tweemaal ter dood werd ver
oordeeld door de Duitschers. Dat hij niet
aan de protest-staking der artsen heeft
deelgenomen, verklaarde besch. uit de om
standigheid, dat hij het Joodsche kind dan
in gevaar gebracht zou hebben. Voor de
betrekking van arts bij den N.V.D. bedank
te hij, waardoor hij later toch op straat
werd gezet. Door financieelen steun aan
een arm gezin via de W.H.N. was hij zon
der zjjn weten als lid van deze organisatie
ingeschreven. Tenslotte weid Dr. Peg ten
laste gelegd, bij de installatie van den
NjS.B.-burgemeester een felicitatietelegram
te hebben gezonden.
De verdediger, Mr. De Rechter, gaat in
een uitvoerige beschouwing alle punten van
de dagvaard'ng nog eens na en wijst met
nadruk iedere beschuldiging af, speciaal
ook bouwend- op de getuigenverklaringen.