DE VRIJE ZEEUW
DE TROONREDE.
2e Jaargang
VRIJDAG 23 NOV. 1945
No. 105
DE LOONEN IN DEN LANDBOUW.
OE REACTIE STEEKT HAAR HOOFD OP!
HET GEZIN.
Redactie8. W. Henry en P. L. D. J. van Oeveren. Redactie-adres: Julianastraat 37, Terneuzen.
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt by de N.V. Fa P. J. van dê Sande, Terneuzen. Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJSBinnen Terneuzen 1,50 per 3 maanden, buiten Terneuzen 1,74 per 3 maanden. ±sij vooruitbetaling 6,60 per jaar.
.ADVE3RTEINTTËNPer mm 10 cent, minimum per advertentie ƒ1,50. Rubriek kleine advertentiën 15 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent'
maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienstaanvragen 15 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres bureau
van dit blad 10 cent meer Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
HM. de Koningin heeft Dinsdagmiddag
bij de opening van de zitting der voorloo-
pige Staten-Generaal de volgende Troon
rede uitgesproken:
Gevoelens van diepe bewogenheid men
gen zich met die van vreugde en erkente
lijkheid nu ik na zes jaren van bittere schei
ding weer in uw midden verschijn.
Leed en ontbering, nederlaag en ontred
dering, maar ook offervaardigheid en hel
denmoed kenmerkten de donkere jaren der
Duitsche furie In smart gedenken wij <ie
tienduizenden Joodsche landgenooten, die
werden gemarteld en vermoord, de millioe-
nen Nederlanders en Indonesiërs, wier vei
ligheid bedreigd, wier levenskracht verteerd
ien wier zedelijk oordeel werd aangetast.
Wij gedenken daarnaast het verzet tegen
den vijand, dat sterke krachten wekte en
dat ons thans onze vrijheid als een recht
doet aanvaarden.
Lijden en strijden werkten ook ten zegen.
Wij werden ontvankelijker voor geestelijke
'bezinning, meer bereid tot offers, dieper
bewust van onze saamhoorigheid en vaster
besloten onze roeping als natie te verstaan.
Te midden der verwoesting liggen hier
de krachten voor herstel en vernieuwing
en wij gorden ons tesamen aan om de ver
worvenheden te bewaren en de zwakheden
te overwinnen.
Te duur hebben wij onze vrijheid gekocht
dan dat wij haar nu zouden misbruiken of
verspillen.
Daarbij denk ik aan de duizenden die
vielen in den strijd om het Vaderland, het
zij in onze krijgsmacht, op de koopvaardij
ot in het verzet. Moge hun offer inspiree
rend werken op hen, die gespaard bleven.
Met groote voldoening zie ik de succes
volle krachtsinspanning, gericht op de
noodvoorziening in de geteisterde gebieden
en op het herstel van verkeer en industrie.
Wij zijn dankbaar voor de redding van Wal
cheren en van de Wieringermeer, dankbaar
ter wille van deze getroffen landstreken,
maar bovenal omdat zij het symbool zijn
van herwonnen kracht.
In mijn radiorede van 20 Maart 1941
riep ik U allen op tot gezette overweging
van herzieningsplannen op staatkundig ge
bied, waarbij met de veranderde omstandig
heden en met de opgedane ervaringen zou
zijn te rekenen.
Met groote vreugde constateer ik, dat
deze oproep grooten weerklank heeft ge
vonden.
De plannen van velen, gesmeed in den
bezettingstijd, breken zich thans een weg
(naar hun verwerkelijking. Zij omvatten
(niet alleen hervormingen van het staatkun
dig bestel, maar zijn ook gericht op een
nieuwe vormgeving van het maatschappe
lijke en cultureele leven.
In deze worsteling worden de krachten
gesterkt en gebundeld, welke thans den
'aanval hebben ingezet tegen normloosheid
ten ontwrichting.
De overheid heeft bij dit alles slechts een
beperkte taak en haar ambeid is alleen dan
[vruchtbaar, wanneer zij de activiteit der
rurgers in kerk en gezin, zoowel als in
■andere levensverbanden positief waardeert.
Met groote zorg vervult mij de ontwik
keling der gebeurtenissen op Java. In ge-
'spannen medeleven volg ik het lot der tal-
iooze kinderen, vrouwen en mannen, be-
iroofd, in lijfsgevaar of nog onverlost in de
-dreiging van een verdwaasde massa. Ik
versta de gevoelens van bitterheid in de
harten van hen, wien al dit onheil in on
recht is aangedaan. Ik betreur diep het
leed dat tot aan het herstel der orde over
Java's bevolking onvermijdelijk zal komen.
En toch blijven wij pogen voor Neder
landers en Indonesiërs in dit thans geteis
terde land de toekomst te redden, de toe-
komst van een Gemeenebest, gebouwd op
de vrijwillig aanvaarde saamhoorigheid
der Rijksdeelen. Geen wraakoefening staat
ons voor oogen. noch de vestiging eener
koloniale overheersching, doch wij houden
ons er van overtuigd, dat slechts de ge
meenschap onzer volkeren, hier en overzee,
een waarborg biedt voor aller harmonische
ontwikkeling, veiligheid en blijvende wel
vaart. Daartoe de mogelijkheid te schep
pen is de groote krachtsinspanning waard,
die te dien einde van one volk zal worden
gevergd. Moge het ons spoedig gegeven
zijn de grondgedachten, die ik reeds schets
matig ontwikkelde in mijn radiorede van 7
December 1942, langs eonstitutkmeelen
weg tot volle werkelijkheid te zien worden.
Ik weet, dat Nederland bereid is, onbaat
zuchtig mede te werken aan de totstand
koming van een nieuwen status van ons
Koninkrijk Het spoedige bijeenkomen van
de Rijksconferentie blijf ik daarom bevor
deren.
Vol bewondering ben ik voor het groote
aandeel van Suriname en Curasao zoowel in
de oorlogvoering van het Koninkrijk, als in
de hulpverleening aan Nederland. De natio
nale gevoelens van de bevolking van deze
gebiedsdeelen zijn in de afgeloopen jaren
op ondubbelzinnige wijze tot uitdrukking
gekomen en zullen zonder twijfel op de aan
staande Rijksconferentie als een kracht ten
goede medewerken.
Ten aanzien van onze betrekkingen met
het buitenland valt in de eerste plaats met
groote waardeering te gewagen van den
steun, dien wij ria de bevrijding uit ver
schillende landen in onzen tijdelijken nood
ondervonden. De roof, gedurende de bezet
ting op ons volk gepleegd, heeft een af
hankelijkheid op velerlei gebied ten gevolge
gehad, die voorloopig onze internationale
handelsbetrekkingen sterk beïnvloedt. Moge
de eendrachtige vredesinspanning van ons
volk dit tij weldra doen keeren.
Met de verbonden landen zijn de betrek
kingen hartelijk, in weerwil van de moei
lijke problemen, die gezamenlijk moeten
worden opgelost en waaromtrent, naast
veel overeenstemmend inzicht, ook verschil
van meening mogelijk is.
De totstandkoming van de Vereenigde
Naties wettigt de verwachting, dat deze
nieuwe poging tot- vrede door organisatie
en overleg ook in moeilijke omstandigheden
met kracht zal worden volgehouden. Ook
al zijn niet al onze wenschen ten aanzien
van deze organisatie bevredigd, toch zal
mijn regeering met kracht haar medewer
king verleenen aan de voorbereiding en
werking van alle organen der Vereenigde
Naties.
Met betrekking tot den geslagen vijand
spant de regeering zich in, onze belangen
overal, waar zulks mogelijk is, met de
meeste kracht te bepleiten. In Duitschland
ving de Nederlandsche militaire missie haar
arbeid aan, terwijl het eveneens tot tevre
denheid stemt, dat Nederland is vertegen
woordigd in het Adviseerend Comité voor
het Verre Oosten, dat te Washington zetelt.
Nederland dient in staat te zijn, in in
ternationaal verband naar vermogen 'bij te
dragen tot de handhaving van de rechts
orde. Daartoe zal met kracht worden ge
werkt aan den wederopbouw van de
Koninklijke Marine, welke in den oorlog
zulke zware offers bracht, terwijl de
Koninklijke Landmacht op doeltreffende
wijze wordt georganiseerd. Maatregelen
zijn in voorbereiding ten einde in het voor
jaar van 1946 een jaarklasse dienstplichti
gen in werkelijken dienst op te roepen.
Ten behoeve van de ontwikkeling van
de militaire en van de burgerlijke lucht
vaart wordt een centrale dienst ingesteld,
die alle gemeenschappelijke belangen zal
behartigen
Het is my een behoefte uiting te geven
aan het ernstig streven mijner regeering
om Nederland te doen herleven als een
rechtsstaat, waarin rechtszekerheid en
vertrouwen in de rechterlijke organen vol
ledig zullen zijn hersteld.
Eien snelle en rechtvaardige berechting
van de politieke delinquenten beschouwt de
regeering als een dringende zorg. Het ligt
in het voornemen om de bevoegdheden tot
opsporing en aanhouding op dit gebied wel
dra toe te vertrouwen aan de normale
politie-organen.
Bij het ongedaan maken van onrecht,
tijdens de bezetting gepleegd, is voor den
Raad voor het Rechtsherstel een belang
rijke functie weggelegd. De regeering heeft
het zich tot een taak gesteld, om hetgeen
in strijd met onze rechtsopvattingen aan
den bezetter herinnert, uit onze wetgeving
te verwijderen en door nationale voor
schriften te vervangen. Gestreefd wordt
naar een snelle voltooiing van de nood
zakelijke zuivering van de overheids
organen.
De regeering zal een Staatscommissie in
stellen tot voorbereiding van een wijziging
van de Grondwet, welke zonder twijfel van
de eerder genoemde voorbereidende studies,
waartoe de bezettingstijd velen opwekte, zai
profiteeren. De arbeid dezer commissie zal
voor de onderwerpen, welke de verhouding
tot de Overzeesche Gebiedsdeelen raken,
verband moeten houden met dien der reeds
genoemde Rijksconferentie.
Na aankondiging van verschillende maat
regelen, o.m. een wijziging van de Grond
wet, die ook de Overzeesche Gebieden zal
gelden, kondiade H. M. aan wijziging van
een aantal wetten betreffende financieele
regel>n°en, ook de financieele verhouding
armd land een dringende noocfeakelijkheid
zijn, daar een verhooging der uitgaven on
vermijdelijk is. Gestreefd wordt, naar een
zoo billijk mogelijke verdeeling der lasten.
Het ingetreden herstel van handel, industrie
en scheepvaart, zal de Regeering mét
kracht blijven bevorderen, uitgaande van
een nationaal welvaartsplan. Ook land
en tuinbouw nemen daarin een groote
plaats in.
Een regeling van de bedrijfsorganisatie
is in voorbereiding. Er zal gestreefd wor
den naar een gewaarborgd levensonderhoud
voor allen, door beheersching van loonen
en prijzen, waarbij ook gelet wordt op ver
hooging der arbeidsproductiviteit.
Maatregelen worden voorbereid voor her
stel van woningen -en industrieele bedrij
ven en aanbouw van nieuwe woningen.
Ook aan opbouw van het cultureele
leven, door reorganisatie van het onderwijs
wordt volle aandacht geschonken, terwijl
met groote aandacht wordt gevolgd de
wederopbouw van de overheidsorganen,
zoowel de burgerlijke dis de militaire.
H. M. eindigde:
Voor het overige wil ik niet pogen een
overzicht te geven van alle problemen, die
in den komenden tijd Uw aandacht zullen
vragen. Zeer veel is in het leven van ons
volk nog in beweging, ondanks vermoeid
heid en teleurstelling hier en daar. Het
vergt beleid van hoog gehalte om eener-
zijds de waarde van oude zekerheden en
tradities in volle kracht te bewaren en
anderzijds ruimte te laten voor een ver
nieuwing, die niet slechts historisfitu nood
zakelijk is, doch ook de vrucht is van
moreele bezinning in de jaren der verdruk
king. De wegneming van den bezettings-
druk moge de eenheid, die ons deel werd
in het verzet, maken tot eendracht in rijker
schakeering. De nieuwe krachten, die ge
wekt zijn, zullen zich blijven opdringen en
wipnen aan bewustheid en energie. Wij
hebben deze meer dan ooit van noode, nu
wij gewikkeld zijn in een strijd van even
groote hevigheid en beteekenis als die der
oorlogsjaren: den strijd om den vrede, om
de ware vrijheid en om hernieuwden voor
spoed.
Met de bede, dat God mijn volk moge
zegenen in dien strijd, dat Hij het in een
dracht den weg der overwinning zal doen
betreden en Uwen arbeid moge doen strek
ken tot heil des Lands, verklaar ik de Ge
wone Zitting der Staten-Generaal voor ge
opend.
'Dat deze heeren lak hebben aan alle
rechten van Indonesië is duidelijk: ethiek
moraal, speelt bij hen geen rol. Zij kennen
één taal, dat is die van het kanon!
De taak van de Regeering is zwaar en
ondankbaar; opbouwende critiek kan haar
taak verhehten, maar men hoede zich voor
„etuiden uit deze uiterst reactionnaire bron
Tenslotte: In ,,De Vlam" van 17 Nov
lazen wij een artikeltje:
..Zegt U dit wat?"
„In 1933 vyerd te Utrecht ten doop ge
houden op een notariskantoor de „Neder-
„landsche Fasoistenbond". Comparanten
„waren: Prof. Gerritson, Baars van de
".Wouter&Lutkle?eeStelÖ"ke
Wij jennen geen Prof. Gerritson. Zou
het 'drukfoutenduiveltje het ons een beetle
extra moeilijk hebben willen maken»
Men schrijft, ons:
In de pers is de vorige week een mede-
deeling van de Sociale Sectie uit de Com
missie van de Samenwerkende Zeeuwsche
Landbouw-, Tuinbouw- en Landarbeiders-
organisaties gepubliceerd, inzake de ver
hooging van de arbeidersloonen en den
datum van ingang van deze regeling.
Deze publicatie is door genoemde Sectie
geschied, nadat de Stichting voor den Land
bouw te 's-Gravenhage telegrafisch had
voorgesteld de verhooging te doen ingaan
op 12 November 1945. Onze Commissie heeft
in haar vergadering van 17 November LI.
zich wel hiermede kunnen vereenigen doch
2 iJ1 f"'1 het nadrukkelijk voorbehoud
dat de destijds gedane toezegging door den
Minister van Landbouw, Vïsscherij en Voed
selvoorziening, na overleg met den Minis-
ter van Sociale Zaken, dat de prijzen van
de producten in juiste verhouding tot de
loonen zouden gebracht worden tot uit
voering komt.
De secretaris van de Stichting, de heer
Ir. J. Vet. die m onze vergadering van 17
November j.l. aanwezig was, deelde tijdens
de bespreking mede, dat ook het Bestuur
dei Stichting zich nadrukkelijk aan deze
toezegging houdt en op uitvoering ervan
Vertrouwt.
De Commissie voornoemd,
C. DE PUTTER, Voorzitter.
A. CAPPON. Secretaris.
later nauw
van Rijk en Gemeenten, die voor ons ver- I kapitaal.
Het artikel in „De Vrye Zeeuw" van
Dinsdag 20 Nov. getiteld: Felle aanklacht
tegen Van Mook", bevatte een betoog van
Prof. Dr. Gerretson uit Utrecht, hoogleeraar
aan de Indologische faculteit, dat hij ge
publiceerd had in „De nieuwe Eeuw". Deze
hooggeleerde heer is het met het gevoerde
beleid in Indië niet eens en eischt de
sterke hand. 'De meest fundamenteele taak
van de Regeering is het vestigen van een
sterk gezag.
Wij denken dat onze Minister-President
deze zienswijze niet deelt. Integendeel!
Wij zien bij de huidige Regeering een stre
ven om in deze uitermate moeilijke en
delicate kwestie zoo- tactvol mogelijk op te
treden, opdat er geen onherstelbare breuk
ontstaat.
Dat hierbij fouten gemaakt worden, dat
ook de feiten dg Regeering dagelijks voor
nieuwe problemen stelt, zij bekend ver
ondersteld. Dat critiek uitgeoefend wordt,
best.
Maar tegen deze bron, n.l. Prof. Dr. Ger
retson, maken wij bezwaar. De toon is niet
zuiver!
Aan dit artikel is voorafgegaan een rel,
veroorzaakt door studenten van de Indolo
gische faculteit te Utrecht. Indische amb
tenaren in hope dus. Deze lieden hebben
gepoogd een vergadering hardhandig te
verstoren, waarin gepleit werd voor de on
afhankelijkheid van Indië. Dat deze heeren
het niet eens zijn met dezen gang van
zaken is hun goed recht: maai' wij vinden
het van nazi-methoden getuigen als ze
daarbij hinderlijke, gewelddadige ordever
storing toepassen met als toppunt: bet ver
branden van propagandamateriaal.
Vanwaar nu al deze Utrechtsche activi
teit? De lezer wete, dat deze Indologische
faculteit gesticht is door een particulier
fonds, als tegenhanger van de officieele
Rijksfaculteit in Leiden. De Bataafsche
Petroleum Maatschaptiij heeft hierin een
groot aandeel.
Prof. Dr. Gerretson is afdeelingschef van
deze maatschappij geweest en was ook
verwant aan dit petroleum-
Er zijn menschen, die zeggen, dat het
Nederlandsche gezin niet meer is wat het
was.
Zijn zij zwartkijkers Loopt het zoo'n
vaart nog niet? Is het Nederlandsche ge
zin nog v/at het wezen moet?
Bent U wel eens öp de Rechtbank ge
weest, waar de echtscheidingen worden uit
gesproken en de kinderen als appelen onder
de ouders verdeeld worden?
Weet U. wat voor een hel daaraan is
vooraf gegaan
Weet U, hoe al deze levens verminkt zijn
en blijven door de scheuring, man en vrouw,
ouders en kinderen?
Weet U, dat in een groote stad van ons
land na de bevrijding bet aantal echtschei
dingen verdubbeld is?
Weet U, in hoevele gezinnen in het ver
borgen dezelfde splijtende krachten werken
als die, 'waarin het tot een echtscheiding
komt 6
Kent U ze: zelfhandhaving, ydelheid,
wantrouwen, genotzucht, gebrek aan
plichtsgevoel, ontrouw, levensmoeheid, vrees
voor vertrouwelijkheidl eigenliefde, enz.
enz.
Dat zijn de atoomhommen in het hart
van het gezin. Krijgen zij vat op man of
vrouw, ouders of kinderen, personeel of
gasten, dan wordt het gezin uiteen gereten.
Aan den buitenkant ziet men het niet.
Innnerlijk ligt de boel in flarden.
En welk gezin is heelemaal vrij van die
atoombommen? Wie durft zich op de borst
te slaan
Wie nadenkt over het leven in zijn gezin,
huivert voor de gevaren en verlangt naar
een plan voor zijn gezin, waarin ieder zijn
plaats' heeft en zich thuis voelt.
Geen mensch kan dit plan voor een ander
mensch maken. Het moet een Macht zvn.
die sterker is dan alle in on« hant sluime
rende of al haast ontploffende atoombom
men samen.
Er is een God, die in het geloof in Chris
tus allen samenvoegt, man en vrouw,
ouder® en kinderen.
Want:
Hij heeft e©n plan met ons gezin.
(Eie de advertentie in dit blad.)