DE VRIJE ZEEUW
DINSDAG 6 NOV. 1945
No. 100
nachinehuis
HET VRIJE VAN SLUIS NA DE
BEVRIJDING.
DE GENERALE SYNODE.
IN TERNEUZEN
KOMT EEN PROTESTANTSCH ZIEKENHUIS.
HET SYMBOOL.
ne, welke
Verkoopte Jaargang
Linnen er
ïee repa-
nder mee
- ruilen.
erneuzen.
Redactie: S. W. Henry en P. L. D. J. van leveren.
Verkster,
week. D.
Geillstr.
reet, een
Halfwas.
Bakker
je. Aan'
n Pony-
igd.
Redactie-adresJulianastraat 37, Temeuzen.
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N.V. Fa P. J. van de Sande, Temeuzen. Administratie-adres: Noordstraat 57 Terneuzen
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Temeuzen 1,50 per 3 maanden, buiten Temeuzen 1,74 per 3 maanden. Bij vooruitbetaling 6,60 per jaar
ADVERTENTIËN: Per mm 10 cent, minimum per advertentie ƒ1,50. Rubriek kleine advertentiën 1—5 regels GO cent- iedere reael meer 12 cent-
maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienstaanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres Ween
van dit blad 10 cent meer, Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
ter voor
iddag inoe „Voorlichtingsdienst van de Provin-
-xelsche- e Zeeland" schrijft:
!n-3 November 1944 ging door het Land
spoedig,an Cadzand het verheugende bericht van
Mevr.e volledige overgave der Duitsche troepen,
d. Herv.ie ter verdediging van den Scheldemond
po bar veel ellende hier hadden veroor-
ïstmeisie^akt- Vanaf dat oogenblik kon worden
t Hotel ver&efïaan tot het opnemen en wat
1REND" oornamer het herstellen der schade,
'relke sedert Mei 1940 aan zeewering,
regen en watergangen in het gebied van
dig mo- et waterschap was aangericht. Immers
uishoua- edurende de Duitsche bezetting was het
der kin-enboden op diverse terreinen te komen en
i tot 45 ooral langs de zee hadden de bouwers van
i alleen, en onneembaren Atlantikwal heel veel
184, Bur. chade aan dijken en duinen toegebracht.
_fln de praktijk bleek dit echter niet zoo
tl Land- envoudig te zijn, aangezien zoowel be-
kost en tuursleden als ambtenaren en arbeiders
ehande- laren gevlucht en geëvacueerd, terwijl van
og loon. eIen hun woning en inboedel was vernield
lo. 48?! n gestolen. Daarnaast hadden de angst
d an vier weken granaten en bommen, mi-
1 Kan failleervuur veraf en diebtbij, slapelooze
is rvan- achten en verre van normale voeding, niet
om~ agelaten hun invloed op allen te doen gel
ui. Daarenboven was bet hart van het
aterschap, het kantoor te Oostburg, on-
erstelbaar verwoest, had de dijkgraaf huis-
rrest, was de ingenieur in militairen
de
nette
lar). H.
!6, Hoek
x>r leer
halve ienst, de hoofdopzichter levensgevaarlijk
der No. ewond, één ambtenaar in bet ziekenhuis,
blad, etroffen bij een bombardement, een andere
halijne- Pbtenaar geïnterneerd evenals een twee-
en grijs arbeiders.
hoonine Ondanks dit alles werd door den waar-
ij J M emend dijkgraaf op Vrijdag 10 November
Water- e eerste vergadering van het Dagelijksch
e„ q 2 'estuur bijeengeroepen ten huize van een
1 er gezworenen te Uzendijke. Diverse
•mg be- logelijkheden voor het vestigen van het
aan J. pjrtoor werden besproken, waaruit ten-
raat
iotte, dank zij de groote hulp van den bur-
'.meester van Biervliet, slechts één prae
tor f 35. iisch te verwezenlijken was, n.l. het tijde-
as 20, )k onderbrengen van den administratieven
25, een ienst in eenige lokalen van het gemeente
en Ge- Uis te Biervliet en van den technischen
N DER enst in een kamer van het huis van den
5, Ter- pzichter aldaar. Deze zaak was daarom
i et zoo eenvoudig, omdat Biervliet zelf
oed als 'x>r 30 verwoest was en voor de dien
piano- en van wa-terschap ook eenige gezin-
Te be- ,in aMaar moesten worden ondergebracht,
hiï e ze^ niet meer over bewoonbare percee-
ikstraatn beslikt®11- Nadat de lokaliteiten be-
hikbaar waren gesteld, kwam het pro-
eem van het transport. 1 December was
Earner- les naar Biervliet overgebracht en op 8
>0. Te 'ecember werden reeds de eerste stukken
:handel crzonden. Dinsdag 28 November had de
srste bijeenkomst met de districtsopzich-
-rs plaats en kon eenig overzicht van de
bade worden verkregen.
Het ergste was er de zeesluis te Cadzand
an toe. De Duitschers hadden getracht
,eze in de lucht te laten springen. De be-
'.hadiging was dan ook zeer zwaar en een
ike noordwesterstorm zou ongetwijfeld
een zware ramp over West Zeeuwsch-
aanderen hebben gebracht en een over-
rooming hebben veroorzaakt. Met groote
jortvarendheid was echter reeds op 3
pvember door den ingenieur aan een aan-
■mer opdracht gegeven zoo snel mogelijk
n nieuwe binnen- en buitenmuur van
ton te storten, waartoe de hulpmaterialen
ior den Militairen Commissaris uit de
:h in de duinen bevindende krijgsbuit be-
urg.
euken-
VER-
[estraat
e Man-
i groo-
IJTER,
.xel.
z.g.a.n.
aat 28,
res: F.
ïpolder
we lap
voor
litolap
DE hikbaar werden gesteld, terwijl deze even-
14 te ns de benoodigde cement vrij gaf.
In het district IJzendijke was men reeds
rstond na de bevrijding aldaar begonnen
iet het herstellen der zwaar beschadigde
•edijken langs den Brakman, waarin niet
'een de Duitschers vele stellingen hadden
bouwd, maar waar ook de landingen der
inadeezen hadden plaats gehad, toen zij
Isabellasluis niet konden forceeren.
mtact was gezocht met den Belgischen
aterstaat om het water uit het inundatie-
nbied van den Clarapolder en het eind
•tober en begin November in abnormalen
ervloed vallende hemelwater via België
loozen. daar alle loozingsmiddelen van
t waterschap onbruikbaar waren. Daar
iter de zeesluizen bij Zeebruigge tot bet
itste toe in handen der Duitschers zijn ge
wen, kon ook via België geen water wor-
n afgelaten.
Dank zij de hulp van de Geallieerden, die
90 1 gasolie beschikbaar stelden, en de
ndigheid van den machinist van het ge-
lal in den geïnundeerden Zwarte polder te
ngens-
4 jaar,
voor
ijbeta-
AKER,
Ter-
igens-
voor
»t 39;
schoe-
ito m.
IMAN.
12. te
vóór-
klein-
n een
50/52.
;r. 14,
Cadzand, kon dit gemaal 8 November reeds
weer water uitslaan, terwijl een tweetal
dommekrachten de windwerken aan de
sluis te Nummer Eén vervingen en daar
door ook aldaar water kon worden geloosd.
Dit was een groot geluk, want het water-
bezwaar was enorm. Vanaf 16 September
hadden de Duitschers de zeesluis te Cad
zand bij vloed geopend en daardoor het
binnenwater in de Linie tot op vloedhoogte
opgezet. Gelukkig waren tijdig de diverse
duikers langs de Linie zooveel mogelijk
dichtgemaakt zoodat, ook al kwam in som
mige polders kwel voor, het onder water
gezette gebied toch zoo beperkt mogelijk
bleef. Slechts de Zwarte Sluis in den
Grooten Boompolder kon niet worden dicht
gezet vanwege de tegenwerking van den
Commandant van de Duitsche stelling in
de nabijheid. De schade, welke het zeewater
langs de Linie veroorzaakt heeft, kan men
thans nog zeer goed zien aan de lange rijen
doode boomen en beplanting.
Ook de sluis te Nummer Eén is eenige
malen bij vloed geopend geweest, doch de
landing vanuit Terneuzen heeft verhinderd,
dat het water hooger kwam dan de boven
ste rand der slooten, zoodat het land slechts
dras was. uitgezonderd te Sasput en Slijk-
plaat, welke eenige keeren den vollen vloed-
stroom hebben binnen gekregen.
Daarbij kwam dan nog de overmatig
groote regenval en de versperringen in de
watergangen.
Met grooten ijver zijn P.Z.E.M. en polder
werkers aan het werk gegaan om het elec-
trisch gemaal te Biervliet weer aan het
draaien te krijgen. De machinistenwoning
was geheel verwoest en het gemaalgebouw
volledig stuk. 8 December echter werd ook
hier weer water de Brakman ingepompt.
De Nieuwe Sluis te Breskens was er
heel goed afgekomen, slechts een aantal
bomgaten in de basaltglooiïng in de naaste
omgeving, doch de sluis zelf mankeerde
niets. De sluiswachterswoning was echter
geheel vernield. Veel kon hier jammer ge
noeg niet door worden afgevoerd, tenge
volge van een stuk geschut vóór de conser-
vatiesluis.
Tenslotte was in den uitstroomingskoker
van de zeesluis aan de haven te Breskens
een zware bom gevallen, waardoor deze
koker over een lengte van 15 meter was
vernield en ingestort, zoodat een hoeveel
heid grond en puin het uitstroomen van
bet water verhinderde.
Wat het verkeer betreft, hadden de
Duitschers geen enkele brug over de Linie
intact gelaten, de duikers over de vaart
vanaf het Groote Gat bij Oostburg over
Scherpbier Schoondijke naar No. Eén
waren alle vernield, terwijl ook de brug in
den weg BreskensHoofdplaat was opge
blazen.
Bunkers en stellingen in zeeweringen, ge
vechtsopstellingen en schuilkelders in
watergangen, granaattrechters en bom
gaten in wegen, versperringen op, in en
langs de wegen, mijnenvelden en stukge
reden wegen, eenmansputten, volgegooide
watergangen en vernielde opzichterswonin-
gen vormden de rest van de schade en een
nauwkeurige schatting, gebaseerd op cijfers
van Mei 1940, wijzen een vernieling aan
van rond 760.000,aan de eigendommen
van ons waterschap.
'De door de Duitschers tot 50 man be
perkte sterkte van het aantal polderwer
kers kon gelukkig worden overschreden en
ruim 100 arbeiders begonnen half Novem
ber aan het herstel van de Waterstaatkun
dige werken in West Zeeuwsch-Vlaanderen.
Midden in het werk. op 6 Februari 1945.
werd de opzichter in het derde district, in
militairen dienst geroepen. Een nieuwe
moeilijkheid, welke weer veel stagnatie ver
oorzaakte, omdat een nieuwe functionaris
moest worden gezocht en ingewerkt.
IDe administratieve dienst haalde lang
zamerhand den achterstand in, loonadmini
stratie, sociale verzekeringen, belastingen,
rekeningen, begrooting 1945, rekening 1943.
bijwerking kadaster, het lag alles vanaf 4
September 1944 stil. tntusschen moesten
legger en kohier 1945 gereed worden ge
maakt. Een en ander vlotte vrijwel, tot op
26 Maart de onvoorzichtigheid van Engel-
sohe militairen een einde maakte aan alles
en een zware benzinebrand het geheele ge
meentehuis van Biervliet in rook deed op
gaan.
Dank zij de medewerking van den wnd.
burgemeester van Groede kon op 29 Maart
reeds de beschikking worden verkregen
over een barak uit het voormalige Duitsche
kamp te Groede. Afbreken was voor de
polderwerkers een kleinigheid, het vervoer
naar Biervliet werd verzorgd door de En-
gelsche militairen, doch het opbouwen
moest geschieden door het bouwbureau.
Zonder commentaar vermelden we slechts,
dat op 6 Juni de barak kon worden be
trokken.
De barak was eigenlijk bestemd voor het
gemeentehuis te Biervliet, de burgemees
ter vestigde echter tijdelijk de secretarie in
zijn woning, doch uiteraard kan dit slechts
zeer voorloopig zijn. De burgemeester van
Oostburg stelde dan ook een woning aan
de Breedestraat aldaar ter beschikking voor
polderhuis. Op 25 April kon worden be
gonnen met het eenigszins bewoonbaar
maken van dit gebouw en in den loop van
de maand October zal het gebouw betrok
ken-kunnen worden.
Dat daarnaast de huisvesting van het
personeel te Oostburg en omgeving ook
veel moeilijkheden met zich heeft gebracht,
spreekt vanzelf. Ideaal is de gevonden op
lossing nog niet, doch de aangevangen bouw
van een tweetal noodwoningen zal de toe
stand eenigszins houdbaar maken geduren
de dezen winter. We zullen hopen, dat we
in het voorjaar iets beter in de huisvesting
der menschen kunnen voorzien.
Gelukkig hebben de moeilijkheden van
den administratieven dienst geen stggnee-
ring veroorzaakt voor de herstel-werk
zaamheden. De toestand is dan ook thans
over het geheel genomen aanzienlijk ver
beterd. Over alle opgeblazen bruggen zijn
noodbruggen geslagen, de watergangen zijn
zoo goed als alle gezuiverd van de grootste
hindernissen en de groote homgaten en
granaatputten zijn gedicht. De toestand
der wegen is echter nog uitermate slecht
vanwege het gebrek aan macadam. De
aanvoer gaat thans iets beter en dank zij
de hulp van de Commissie Noodvoorziening
Zeeuwsdh-Vlaanderen belooft deze zelfs
royaal te worden.
De werken aan de zeewering nabij de
Verklikker te Groede zijn begonnen en vóór
den winter zal, als alles goed gaat, een
geheel nieuwe dijk tot op 8.50 m plus
N.A.P. ter lengte van ruim 600 m zijn op
geworpen. De bewoners van Groede en
Nieuwvliet kunnen dan weer gerust gaan
slapen en van de vernielingen der Duit
schers aan den Atlantikwal zal dan weer
een stukje hersteld zijn.
De zeesluis in Cadzand wordt weer iets
dichter naar een normale sluis gebracht en
de werking der deuren zal binnenkort weer
kunnen geschieden zooals het behoort. De
sluis in de haven te Breskens fungeert weer
sedert maanden normaal, doch een gedeelte
van den uitstroomingskoker ligt nog open.
Gebrek aan betonijzer heeft verhinderd dat
deze nog vóór den winter dicht kan.
Het bestuur van het waterschap doet
echter zijn best en vol vertrouwen wordt
ook de waterstaatkundige toekomst van
West Zeeuwsch-Vlaanderen tegemoet ge
zien.
De eerste zitting der Generale Synode
behoort tot het verleden. In het geschied
boek der Nederlandsch Hervormde Kerk is
het begin geschreven van een hoofdstuk,
dat haar wederom, als ware het geheel voor
het eerst, zal plaatsen voor de volle conse
quenties der toegewijde, ernstige en alge-
heele aanvaarding van het evangelie.
'De Kerk heeft het juk afgeschud der
Kerkorde van 1816, eenmaal met de beste
bedoelingen ingesteld door Koning Wil
lem I, maar in de praktijk de Kerk makend
tot een bestuursorgaan in plaats van de
levende gemeenschap van geloovigen.
De Kerk, verontrust door den feilen strijd
tusschen de richtingen vrijzinnig en recht
zinnig. Gereformeerde Bonden en confes-
sioneele, en, door het nationaal-socialistisch
heidendom scherper dan te voren geplaatst
tegenover de besliste loochening en bestrij
ding van het evangelie, heeft een weg
toetreden waarop de onderlinge scheidslijnen
schijnen weg te vallen en men over en
weer de eerlijke belijdenis van het evangelie
herkent.
In dê Nederlandsch Hervormde Kerk is
een ontzaglijk sterk bewustzijn ontwaakt'
van te zijn geroepen tot dienende gehoor
zaamheid aan Jezus Christus, den Heer der
Kerk, een groote overgave en aanhankelijk
heid aan Zijn leiding. Bij den bidstond aan
den vooravond der Generale Synode ver
tolkte Prof. Miskotte deze gezindheid in zijn
oproep om als Maria te Bethanië eenvoudig
neer te zitten aan de voeten van den Hei
land en te luisteren zoo lang Hij sprak,
alleen maar te luisteren en zich zelf te
vergeten.
Naar wij vernemen heeft de vereeniging
„Protestantsche Ziekenzorg" haar vroegere
voornemens tot oprichting van een zieken
huis weer opgevat. iZij hoopt deze reeds
geprojecteerde plannen weldra tot uitvoe
ring te brengen.
Hiermede is dus komen vast te staan,
dat in Terneuzen zoo spoedig mogelijk een
Protestantsch ziekenhuis zal komen.
Er is ook tot uiting gekomen een sterke,
felle kreet van schuldbesef van de Kerk,
dat zij zich te veel naar binnen had gekeerd
en zich te weinig aangetrokken van den
nood buiten haar muren. Het zegenrijk
werk van het Interkerkelijk Overleg in den
hongerwinter 1944/'45 was in het verleden
reeds een praktische uiting van het opnieuw
ontwaakte sociaal besef. Dat dit aan de
buitenwereld niet is ontgaan, bleek bij de
plechtige ontvangst van de leden der
Synode door het gemeentebestuur van
Amsterdam op 30 October.
Deze eerste zitting der Generale Synode
was inderdaad een indrukwekkende betoo
ging van eendracht, van ernst, van geloof,
hoop en liefde.
Indrukwekkend voor ons Nederlanders,
was in het hijzonder ook de eerbiedige be
langstelling door de buitenlandsche gasten
betoond. De Protestantsche Kerken van
Engeland, Schotland, Noorwegen, Zweden,
Denemarken, Zwitserland, België en de
Vereenigde Staten getuigden van haar
medeleven. Wat dit meeleven tot zoo iets
bijzonders maakte, was de groote lof die
algemeen tot uitdrukking kwam voor het
moedig gedrag der Nederlandsche Kerken
gedurende de bezetting. Men begreep da',
bij ons veel onvoldaanheid zou zijn over
eigen zwakheden en tekortkomingen, maar
desalniettemin had men in het buitenland
moed geput uit de ervaring dat het evan
gelie niet bad nagelaten, in de beproevingen
van den bezettingstijd, aan zijn belijdenis
de kracht te geven die het beloofde.
Indrukwekkend in kleiner kader was ook,
dat de Nederlandsche Protestantsche Ker
ken van het Interkerkelijk Overleg, bij
monde van den vertegenwoordiger der
Gereformeerde Kerken, hun hartelrjken
zegenwensch uitspraken voor het werk der
Synode.
Mocht de ellende der afgeloopen jaren
toch in elk geval bevruchtend werken ten
bate der eenheid der Christenheid!
Tot voorzitter der Synode werd gekozen
Ds. W. A. Zeijdner, predikant te Rotter
dam, die o.a. zijn sporen verdiende als
voorzitter van de Doomsche conferentie,
waar het „gesprek" tusschen de richtingen
werd ingeleid. Zijn persoon belooft dan
ook veel. Hij vond merkwaardig den toon
om deze geheel nieuwe vergadering op de
juiste wijze te leiden.
Men weet dat de Synode reeds een be
langrijk besluit nam ten gunste van een
algemeenen nationalen radio-omroep, met
zendtijd voor elk der kerken.
Overigens was deze vergadering vooral
voorbereidend van karakter. Commissies
werden o.a. benoemd tot bestudeering van
het vraagstuk der doodstraf en, dit op ver
zoek der Regeering, van de verhouding
tussciien Nederland en Indië.
In tijden van ziekte zoeken denkende
menschen naar een houvast. Als de dage-
lijksche zorgen wegvallen of een ander
aspect krijgen, hetzij in de stilte van de
ziekenkamer of in de wisselende omgeving
van de ziekenhuiszaal, dan zoeken de ge
dachten een andere richting en vraagt de
geest om versterking. Vandaar, dat velen
er prijs op stellen in zulke tijden van ziekte,
als die toch komen moeten, te mogen ver
toeven in ziekenhuizen, waar de geestelijke
atmosfeer in overeenstemming is met de
eigene en waar men de zekerheid krijgt
niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk
gesterkt te kunnen worden.
Dit is een van de grondslagen, waarop
de Protestantsche ziekenzorg en haar pro
paganda berust: Protestantsche ziekenzorg
voor Protestanten, omdat lichaam en ziel
bijeen behooren en het lichaam niet waar
lijk genezen is, als de geest onverzorsrd
blijft.
Nu wil de Protestantsche ziekenzorg
haar palen zoo wijd mogelijk uitzetten
temeer nu de kerk steeds meer allen arbeid
die krachtens haar boodschap geschiedt,