DE VRIJE
W
P (Z.-H.)je Jaargang
VRIJDAG 19 OCT. 1945
No. 95
BEZOEK AAN DE VERBLIJFS- EN BEWARINGSKAMPEN TE
SLUIS EN GROEDE.
LEENINGSOVEREENKOMST TUSSCHEN
NEDERLAND EN AMERIKAANSCHE
IN- EN UITVOERBANK.
WIJZIGING VAN DE
GAS- EN ELECTRICITEITSRANTSOENEN
DE SCHILDER KUINEMAN EXPOSEERT.
lien
e 1 d
23
lendrons,
a's, vaste
ere voor
esters en i
eigen
irne toe-
sliist of
n tuinen
s of laat
eekening
Redactie: S. W. Henry en P. L. D. J. van Oeveren. n«,i<,n*i*>
DK Blad wordt op l„t van hot MlUtalr Gezag gedrukt M) do N.V. Fa P. J. vtu. do Saado, Tomouaen. Adndni.tratie-adrr^ NomZLTgJ ïeZTn
B™»T«~»/W°P«3™.nden, buiten T,„o„t,„ ,1,74 per 3 maande». B.J vonruUb.t, tag
ADVERTENTIËNPer mm 10 cent, minimum per advertentie ƒ1,50. Rubriek kleine advertentiën 15 revels fin «ent- -I i
maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienstaanvragen 15 regels 52 cent- iedere regel meer 10 cent \fpt vermou- de.re re&elc meer 12 cent;
van dit blad 10 cent meer, Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar [g€Ven °f adreS bureau
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave
Over de toestanden in de verblijfs- en
jewaringskampen zijn alarmeerende be
richten verspreid. Betrouwbare mededee-
lingen zeggen, dat in verschillende van
leze kampen aibsoluut ontoelaatbare toe-
ie merk. standen heerschen. Zoo werden in het kamp
te Harderwijk de gezagsverhoudingen zoo-
rkrijgbaar. ver uit het oog verloren, dat de kamp-
commandant op gezellige avondjes genoe-
E inwon, gelijk met de geïnterneerden „meehoste"...
A. LE Het komt ons volkomen onbegrijpelijk voor,
lement. lat er lieden zijn, die er iets voor voelen
eet' een;net- dergelijke individuen te feesten. Een
toor dag 'recies tegenovergesteld geluid laat Arnold
VANMeier hoor en in zijn brochure „Pruisische
ïven i methoden in Herrijzend Nederland". Uit
igen ervaring deelt hij mede, dat de ge-
Vangenen in het kamp te Vught zeer slecht
V 1(r worden behandeld. Zij zouden worden ge-
a. 1 --..lagen en onvoldoende worden verzorgd.
Emma- Hoe het zij, het is wel dringend noodig,
at met eventueel onjuiste toestanden in
gen voor e bewaringskampen grondig wordt afge-
Gebr. ekend.
en. De verhoudingen zijn moeilijk. Langer
Werkster ian 6611 Jaar wachten vele geïnterneerden
Ie week 'p bun vonnis- Niet ten onrechte wordt het
-neuzen f,robleem der niet-berechte landverraders
.en kanker in ons volksleven genoemd.
Dienst- 5,nelle berechting (het woord klinkt zeker
ULLER, '00r Zeeuwsch-Vlaanderen als een hoon)
"neuzen. n deportatie van alle ongure elementen
er voor i aar een afgesloten gebied van een van
Adres: nze Indische eilanden, zonder hiervan een
ieuwstr. weede Cayenne te maken, zou hiervoor
waarschijnlijk de zoo gewenschte ontspan-
huwe- "in£ brengen,
ige een De verschillende geruchten over de on-
'ïiste toestanden in verschillende be-
aringskampen waren voor ons aanleiding,
et toestemming van den Militairen Com-
issaris voor Zeeuwsch-Vlaanderen, Ma-
or Koch, een bezoek te brengen aan de
rblijfs- en bewaringskampen in ons ge
est te Sluis en Groede. We werden bij
B 't bezoek ontvangen door den Kampcom-
sje, van andant, den lsten Luitenant Stouthamer,
icht tot 1 e ons bereidwillig alle gewenschte inlich-
r. VAN ngen verschafte.
-kstraat 'Het kamp te Sluis is gevestigd in een
i ostschool voor Fransche kinderen. Er
een net erd onderwijs gegeven door een broeder-
nd van 'de< die zUn hoofdzetel had te St. Omer in
-llooner rankrijk. Het aantal gedetineerden he
ling of11 "aa£t momenteel 715 mannen en 35 vrou-
irbezie- en- Deze laatste zijn hoofdzakelijk oudere
der No 1 rouwen, die huishoudelijk werk verrich-
[-,1 acj n en daarom niet naar Groede zijn over-
—i ibracht. Het kamppersoneel omvat 100
•temon- r, an jn verschillende kampen 'worden de
legen,, ware" gevallen van de „lichte" geschei-
ie 4 :nDeze scheiding is hier niet wel door
Stroo- 9l voeren, vooral door den aard van het
ij cbouw. De meerderheid der gedetineerden
lont jas, i t reeds ruim een jaar vast, terwijl er
Sen an- ians af en toe nog enkele bij komen. De
maatr eftijden varieeren van 18 tot 65 jaar. Het
loogen- gt in de bedoeling personen boven de 60
e tar vrij te laten, voorzoover dit de lichte
bruine 2vallen betreft.
ildpad- Wat de dagindeeling betreft, deelde de
voor ommandant ons het volgende mede:
aat 38 balf zes staan alle gedetineerden op.
ARMS' a bet wasschen en eten is het om 6 uur
•neuzenappèl. Het appèl geschiedt secties-
3 :wijs en wordt steeds zeer model uitge-
J. DE
Ter-
Meisje
ren, bij
-dstraat
een0 .grd.
ger, m. j^gt- (je tram van 20 voor 7, alsmede
et vrachtauto's, gaan de ploegen naar het
erk. Gewerkt wordt voor de Waterlei-
ngmaatschappij, de P. Z. E. M., de
A. R. K., de Centrale Keuken te Oost-
irg, in den landbouw en voor den Weder
houw van Sluis. Tenslotte werken vrij-
lligers aan het opruimen van mijnen en
Geruimd zijn 35.000 landmijnen,
.1 groot aantal niet-geëxploideerde vlieg-
igbommen en honderden tonnen munitie,
erbij vielen 2 dooden. Verder werden er
or ongelukken 2 blind en één half-blind,
•wijl een persoon een voet verloor. Om 6
r a half zeven wordt het werk beëindigd.
het wasschen en eten hebben de gede-
teerden een korten tijd vrij, waarna om
lf negen de vrouwen en om 9 uur de
innen naar bed moeten. Eén gedeelte
jft voor werkzaamheden in het kamp
lf.
Het gebouw was door den oorlog zeer
schadigd. Vrouwen hebben puin geruimd
r zeer hard is aan het herstel gewerkt.
■Ij en heeft nu althans het grootste deel
ser in gebruik kunnen nemen, doch nog
-eds valt er heel wat herstelwerk te doen.
3' medische verzorging is uitstekend. Er
m. 44;
Dames-
r idem
School-
i: een Q
ïoenenji"
10; een r Jnitie.
•schoe- v
m. 23.
/eg 43,''c
?d als
)ames-
i met
zwart
eland-
1, Ter-
ngens-
12 j„
lOEL-
iat 19,
is een afzonderlijk ziekenzaaltje, terwijl
eventueele operatie's buiten het kamp ge
schieden. De behandeling der zieken ge
schiedt momenteel door een gedetineerden
dokter, doch het ligt in de bedoeling hiervoor
een dokter uit de vrije maatschappij aan te
stellen. Een rondwandeling door het kamp
overtuigde ons ervan, dat de meenirig, van
sommige buitenstaanders, dat het verblijf
te Sluis een lustoord zou gelijken, wel zeer
onjuist is. Alles ziet er uitermate een
voudig uit. Van eenige luxe te spreken is
belachelijk. De gedetineerden slapen op
zalen met 128 tot 168 man; 2 personen lig
gen in één niet al te ruime krib. En even
zeer, als het gebouw zelf, is ook de ver
zorging der gedetineerden zeer sober. Van
lekkernijen als chocolade e.d. is vanzelf
sprekend geen sprake. Rooken is absoluut
verboden behalve in zeer bijzondere geval
len. Wel wordt dit soms toegestaan voor
het personeel, dat mijnen ruimt en vrijwil
lig dergelijk gevaarlijk werk verricht. Het
eten is goed, zonder den minsten overvloed.
De keuken maakt een eenvoudigen, doch
keurig verzorgden indruk. De houding der
gedetineerden is ordelijk en het viel ons op,
dat ze zich allen zeer gedisciplineerd ge
droegen. De hoeveelheid eten is het gemid
delde burgerrantsoen van de voorafgaande
vier distributieweken. In de toekomst zul
len waarschijnlijk rantsoenen voor zwaren
arbeid worden verstrekt. In dit verband
mag er nog wel eens op worden gewezen,
dat het niet toegestaan is gedetineerden
pakjes te zenden en dat de verhalen over
het clandestien binnensmokkelen van etens
waren, sigaretten e.d., wel zeer sterk over
dreven zijn, getuige de periodieke controle
maatregelen.
Het was den Commandant wel zeer tegen
gevallen, dat buitenstaanders, niet-familie-
leden zijnde van een der gedetineerden,
soms probeeren deze lieden tijdens het werk
iets toe te stoppen. Wordt dit ontdekt dan
volgt een strenge bestraffing. Dit geldt
eveneens voor de bewakers, die dit oog
luikend zouden toestaan en in het algemeen
in een te vriendschappelijke verhouding tot
gedetineerden zouden staan. Het laatste
is echter groote uitzondering. Het komt
meer voor, dat de Commandant er de be
wakers op moet wijzen, dat niet zij het
recht hebben straffen uit te deelen.
In den geringen vrijen tijd der gedetineer
den kan wat ontspanning worden gegeven
in den vorm van voetballen, schaken of
dammen. Het ligt in de bedoeling te komen
tot het vormen van een bibliotheek. Streng
wordt toegezien, dat de gedetineerden niet
worden geslagen. De straffen, die worden
opgelegd, zijn strafexercitie, kamerarrest
en streng arrest voor maximum 14 dagen,
al dan niet met vermindering van kost.
Desgevraagd deelde een gedetineerde ons
in afwezigheid van den Commandant, mede
nimmer iets van mishandeling te hebben
gemerkt.
Bezoek mag eenmaal per maand worden
ontvangen gedurende 10 15 minuten, n.l.
op Zaterdagen van 37 en op Zondagen
van 10'12 en van IV2 tot 6 uur.
Eenmaal per maand mag verder een
brief worden geschreven en ontvangen,
tenzij in zeer bijzondere gevallen. Bij ern
stige ziekte of sterfgeval mag de gedeti
neerde even naar huis om afscheid te
nemen. In zeer bijzondere gevallen kan de
Commandant een gedetineerde toestaan
even zijn huis onder bewaking te bezoeken,
doch alleen indien dit in het belang van het
kamp geacht moet worden.
De Godsdienstige verzorging der Roomsch-
Katholieken geschiedt door Pater Verhoef
van de Paters Maristen uit Hulst, voor de
Protestanten door Ds. Talma van Cadzand.
In Groede is het vrouwenkamp gevestigd
in enkele der voormalige Todt-barakken.
De dagindeeling, verzorging en strafmaat
regelen komen geheel overeen met die der
mannen te Sluis.
Momenteel zijn hier 220 vrouwen onder
gebracht, doch er worden er nog een aantal
verwacht. De leeftijden varieeren van 18
tot 60 jaar. Commandante is mejuffrouw
G. F. Bruijnzeel, die zelf in de bezettings
jaren 9 maanden gevangen heeft gezeten
te Haren en Vught. De toegang tot de
barakken is een ieder streng verboden. Wij
waren echter in de gelegenheid een rond
gang door het kamp te maken. Evenals te
Sluis heerscht hier dezelfde hiiterste een
voud en dezelfde discipline.
Desgevraagd deelde mejuffrouw Bruijn
zeel ons mede, dat de behandeling der
meisjes en vrouwen iets beter was dan zij
zelf in haar gevangenschap had onder
vonden.
De Godsdienstige verzorging geschiedt
ook hier voor de Roomsch-Katholieken
door Pater Verhoef, terwijl dit voor de
Protestanten geschiedt door Ds. Derksen
van Groede.
Scherp protesteerde zoowel Commandant
Stouthamer als mejuffrouw Bruijnzeel
tegen een tweetal ingezonden stukken. In
een ervan werden zij er van beschuldigd
de-naaktcultuur te propageeren.
Zij wezen er op, dat door het totaal ge
brek aan kleeren sommige vrouwen bij het
werk minder goed waren gekleed, hetgeen
vermoedelijk spoedig zal kunnen worden
verholpen. Dit propageeren van naakt-
cultuur te noemen, achten zij, zacht gezegd,
ten eenenmale onjuist en volkomen mis
leidend.
Tevens wijzen zij op de onjuistheid van
de critiek, in het tweede ingezonden stuk.
over het maken van speelgoed, hetgeen
eveneens schriftelijk door Ds. Derksen ge
schiedde.
Niet steeds kan er landarbeid worden
verricht. Zakkenreparatie verschaft nog
niet genoeg bezigheid. Nu blijken er onder
de gedetineerden menschen te zijn, die van
textiel- en houtafval, met vaak artistieke
bekwaamheid, zeer bruikbaar speelgoed en
huishoudelijke artikelen maken. Voor dezen
arbeid worden behoorlijke prijzen gevraagd.
De opbrengst komt ten goede aan de
financiering van het kamp.
Voorop staat: er moeit worden gewerkt
en zoo worden de gedetineerden productief
bezig gehouden. Laat men, aldus de Com
mandante, alleen critiek leveren op een zoo
uitermate moeilijk werk als de intemeering,
als men van alles op de hoogte is.
Mejuffrouw Bruijnzeel deelde ons nog
mede, dat alle z.g. „Moffenmeiden", thans
practisch weg zijn. De thans aanwezigen
zijn N. S. B.-ers, sympathiseerenden en
vrouwen, die Nederlanders hebben ver
raden.
Over den arbeid van de gedetineerden
komen over het algemeen goede rapporten
binnen; speciaal was dit het geval geweest
in den landbouw bij het rooien van de aard
appelen.
Van belang is het nog te vermelden, dat
de totale opbrengst uit den arbeid der ge
detineerden de kosten van de kampen te
Sluis en te Groede bijna kan dekken.
•Wij hebben ons bij ons bezoek aan deze
kampen er van kunnen overtuigen met
hoeveel ernst er naar wordt gestreefd de
juiste verhouding in dit groote probleem
der nog steeds niet-veroordeelden met zijn
groote verscheidenheid te vinden.
Onze conclusie is, dat men te Sluis en te
Groede den juisten middenweg schijnt te
hebben gevonden. Wij stellen het op prijs
in staat te zijn geweest een objectief ver
slag van de toestanden in deze kampen te
kunnen geven en het doet ons genoegen te
kunnen mededeelen, dat we hier, in tegen
stelling met berichten uit sommige andere
kampen en in tegenstelling met suggesties
van sommige buitenstaanders, een toestand
aantroffen, die wijst op een strenge, recht
vaardige behandeling waarbij de gezags
verhoudingen op de juiste wijze in acht
worden genomen.
's-Gravenhage (A.-A.). Het Ministerie
van Financiën deelt mede, dat een lee-
ningsovereenkomst tusschen het Koninkrijk
der Nederlanden en de in- en uitvoerbank
der Vereenigde Staten is gesloten. Krach
tens deze overeenkomst opent de in- en uit
voerbank ten bate van Nederland, een cre-
diet van vijftig millioen dollar ter finan-
cieering van den aankoop in de Vereenigde
Staten van een reeks nader omschreven
landbouw- en industrieproducten, welke be
stemd zijn voor gebruik in het rijk in
Europa, alsmede ter financieering van be
paalde diensten van Amerikaansche zijde
ten behoeve van Nederland. Met deze
nader omschreven goederen en diensten
worden bedoeld de goederen en diensten,
waarvoor op grond van de zgn. ,,3c-over-
eenkomsten" door Nederland vóór V-J-dag
aanvragen bij de regeering der Vereenigde
Staten waren ingediend, en waarvoor goed
keuring was verkregen.
Het crediet zal beschikbaar zijn tot 30
Juni 1946. De bedragen waarover is be
schikt, moeten worden afgelost in zestig
ongeveer gelijke halfjaarlijksche termijnen,
HUMANITAIRE GEVOELENS MOETEN
BIJ DEZE ANNEXATIE TERZIJDE
WORDEN GESTELD. HET GAAT OM
ONS VOLKSBESTAAN.
waarvan de eerste vervalt op 1 Juli 1946.
De op grond van het crediet opgenomen
voorschotten zullen een jaarlijksche rente
dragen van 23/8
Ter toelichting kan aan het bovenstaan
de nog worden toegevoegd, dat met de zgn
Sc-overeenkomst" wordt bedoeld, een op
36 April 1945 tusschen Nederland en de
v®r- ^taten gesloten accoord op basis van
artikel 3c van de Leen- en Pachtwet. Dit
arl'de bedoeling te voorzien in een
ordekjke afwikkeling van de leen- en pacht
zaken, zoodra de eigenlijke oorlogstoestand
zou zijn geëindigd. Het werd echter reeds
voor dat tijdstip door de Amerikaansche
regeering gebruikt, om met landen als
Frankrijk, België en Nederland, die op
grond van andere verdragen al oorlogstuig-
op leen- en pachtbasis kregen, nog aparte
overeenkomsten te sluiten voor de levering
van goederen, die niet rechtstreeks voor de
oorlogvoering noodig waren, doch die in
het algemeen het economische apparaat
der betrokken landen in staat moesten stel
len aan de oorlogvoering deel te nemen,
paar het staken der oorlogshandelingen tot
beëindiging van de leen- en pachttrans-
acties leidde, was het gewenscht een over-
gangsregeling voor reeds aangevraagde
goederen en diensten tot stand te brengen
De leeningsovereenkomst voorziet thans
hierin.
Meer electriciteit voor de winter
maanden.
's-Gravenhage (A.-A.). De vele moeilijk
heden op het gebied van de kolenvoorzie-
ning vormen een beletsel om nog in den
loop van dit jaar tot een algemeene verhoo
ging van de gas- en electrieiteitsrantsoenen
voor particuliere verbruikers over te gaan.
Tenemde evenwel aan de ergste moei-
lijkheden tegemoet te komen heeft de
Minister van Handel en Nijverheid besloten
de gas- en electriciteitsrantsoeneerings-
regeling 1945 in zooverre te wijzigen, dat
het electriciteitsrantsoen voor verlichting en
huishoudelijk gebruik gedurende de winter
maanden wordt verhoogd. Voor de 5e en
6e periode bedraagt die verhooging 8, resp.
12 kwh en voor de le en 2e periode 12,
resp. 8 kwh per periode van ongeveer 60
dagen. Al naar gelang de 5e periode in
Augustus dan wel in September is inge-
gaan, bedragen de nieuwe rantsoenen dus
achtereenvoigens 20, 35, 38 en 27 kwh of
26, 38, 34 en 24 kwh.
Tegelijkertijd zijn de kookrantsoenen voor
Annnende Pers°nen met ingang van
oo ,er ^boogd: voor gas van 17 m>'
Vk1? en voor electriciteit van 42,5 kwh
tot 70 kwh per periode van ongeveer 60
c,fiS:I?ert0ge"b0SCh' In de Bos-
.szaai is vorige week Zaterdag een
tentoonstelling geopend van schilderijen
teekeningen, aquarellen en etsen van den
Zeeuwsch-Vlaamschen kunstschilder K. J.
Huineman uit Terneuzen.
T^L.enkele kle'ne exposities in Axel en
Terneuzen was dit de eerste maal, dat
Huineman zijn werk buiten eigen streek
toonde. Hij heeft hiervoor een groote col
lectie bijeengebracht.
Na een openingswoord van den voorzitter
H' WiJffeLs' schetste de kan
tonrechter van Terneuzen, Mr. P van
Meerwijk in een geestige causerie het veel
zijdige talent van den schilder. De buree-
meestèr van Den Bosch, Mr. H. H. Loeff,
gat uiting aan zijn groote bewondering voor
Huineman s werk. 6
Huineman, die in Biervliet wegens ille
gaal werk gevangen zat, vond enklle dagen
voor zijn aangekondigde fusilleering, die
®'™wel niet doorging, nog den moed en de
energie schetsen te teekenen van zijn som
bere omgeving en zelfs van zijn Duitschen
bewaker. Ook deze zijn op de tentoonstel-
te bezichtigen 27 °Ct°ber geopend
Thans is Huineman door Engelsche auto-
[»iei;en '1 de £,elegenheid gesteld oorlogs-
schetsen te maken, o.a. in Duitsche kam-
,en °<P. Liberty-schepen en binnenkort
zal de schilder voor zijn werk naar Enge
land mogen vertrekken.
