DE VRIJE
W
Minister Lieftinck over de deblokkeering van het geld.
VRIJDAG 28 SEPT. 1945
No. 89
AD™™™r« RubriTweme'td^rt^^rS BÖ ,VO?ftbetaUn« 'MO per Jaar.
Ie Jaargang Frankef>rinK bij Abonnement Terneuzen.
■Julianastraat S7, Terneuzen
Redactie: 8. W. Henry en P. L, D. J. van Oeveren
°P M1Utalr ««drukt bi, de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
max™um 8 regels. Dientsaanbiedingen en dienstaanvragen 1-5 régels 52 cent- RriSl reiel mê^r rTJf Cei?^ iedere re«el meer 12 cent";
van dit blad 10 cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnemeft tegen veénünderd tfrief dat on^invr^- brieven of adres bureau
Inzending van advertentien uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave? rarier, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Woensdagavond j.l. sprak Minister Lief
tinck over1 de maatregelen, welke de
Regeeriing zal nemen en over de politiek,
iyelke de Regeering denkt te volgen t.a.v.
de deblokkeèring van het geld.
Na een korte inleiding werd door Z. Ex.
hierover het volgende gezegd:1
De hoofdgedachte, die aan de a.s. deblok
keering ten grondslag ligt, is deze: dat wij
allen om het dreigende gevaar van een
voortschrijdende vermindering der gelds
waarde te ontgaan, m.a.w. om een steeds
duurder worden van het leven te voor
komen, voortaan zullen moeten leven uit
het loopende inkomen,: dat een ieder onzer
ontvangt in den vorm van beloomng voor
arbeid, diéTverricht wordt in loondienst of
in een zelfstandig bedrijf, of als vrucht van
een eerlijk verworven vermogen. Dit be-
teekent, dat terstond na afloop van de ïn-
leveringsweek een algemeene deblokkee-
tüng zal plaats vinden van al die gelden,
die noodig zijn voor1 betaling van loonen,
salarissen, wachtgelden, pensioenen en an
dere periodieke uitkeeringen, alsmede voor
betaling van renten, in welken vorm dan
ook.
Op deze wijze komt er een stroom van
nieuw geld in het verkeer in den vorm van
bank- en muntbiljetten, waarover men vrij
zal kunnen beschikken. Als deze geld
stroom eenige weken zal hebben gevloeid,
zal de circulatie geleidelijk een zoodamgen
omvang hebben verkregen en zich zoo dooi
de verschillende kanalen hebben verspreid
dat de ondernemingen en bedrijven, die loo
nen. salarissen en renten betalen, door den
verkoop van hun producten aan het publiek
over voldoende middelen de beschikking
kriigen om zonder een verdere, deblokkee-
ring" aan hun betalingsverplichtingen uit
kasgeld te kunnen voldoen. Dit proces za
pas na eenigen tijd zijn voltooid en naar
mate het voortschrijdt, zal het bearag, dat
tot deblokkeering wordt toegelaten, van
week tot week kunnen worden verminderd.
Het eene bedrijf zal eerder in staat zijn
dan het andere om zijn loonen en aanschaf
fingen van voorraden te betalen uit voor
zijn producten ontvangen gelden en daar
om zult u telkenmale voor een verdere
deblokkeerinc slechts met succes kunnen
aankloppen, indien u ten genoega van de
daarvoor aangewezen instantie kunt aan-
toonen, dat de terugontvangen middelen
ontoereikend ziin om daarmede de uit
gaven te bestrijden, die de voortzetting van
de bedrijfsuitoefening vereischt. Deze
procedure, die de strekking heeft om niet
meer nieuw geld in het verkeer toe te
laten dan de hoeveelheid, waaraan inder
daad behoefte bestaat om de goederen-
omzetten te financieren en de geleverde
diensten te betalen, heeft nog het bijko
mende voordeel, dat zij een bru kbaar mid
del verschaft om een strenge controle uit
te oefenen op de inachtneming van de
door de regeering vastgestelde loon- en
salarisnormen, waarmede nog te veel de
hand wordt gelicht. Bij elk verzoek om
over geld te mogen beschikken voor loo
nen- of salarisbetalingen zal van den werk
gever de verklaring worden geëischt, dat
dit geld strekt tot betaling van loonen en
salarissen die met inachtneming van deze
normen zijn vastgesteld. Het ontoelaat
baar tegen elkaar op concurreeren van
sommige werkgevers op de arbeidsmarkt
waardoor dei loonverhoudingen in ons land
dreigen te worden verstoord en de loyale
Werkgevers in, het nadeel geraken, kan op
deze wijze doeltreffend worden bestreden.
De hoofdgedachte, die ik daarstraks for
muleerde en die hierop neerkomt, dat niet
meer geld) in het verkeer wordt gebracht
dan noodig is voor loopende inkomensvor
ming en inkomensbesteding uit arbeid en
eerlijk verkregen vermogens, moeten ech
ter een aantal correcties worden toege
past. In de eerste plaats is het noodig,
dat de huishoudingen en bedrijven zoo
spoedig mogelijk weer de beschikking krij
gen over normale kasreserve. Het door-
Iöopend in kas hebben van een zekere hoe
veelheid geld verschaft nu eenmaal een
zeker gemak en een zekere gemoedsrust,
vooral omdat] men in dat geval bijzondere
kansen, die zich kunnen voordoen om iets
voordeelig aan te schaffen, benutten kan
en voor onvoorziene omstandigheden, die
tot extra uitgaven nopen, iets achter de
hand heeft. Een gemak en gemoedsrust,
die waardevol zijn en die men een ieder
zooveel mogelijk moet laten. Teneinde
hieraan tegemoet te komen zal terstond,
wanneer met de deblokkeering wordt be
gonnen. op elke geldkaart, die tenminste
een zoodanig bedrag aanwijst, de somma
van 100,worden vrijgegeven, welk be
drag zal worden uitbetaald in bank- en
muntbiljetten. Voor zoover uw geldkaart
dit bedrag niet mocht aanwijzen, maar gii
wel een saldo bezit wegens eerdere stor
ting, zal het inleverkantoor uit dit saldo
u een overeenkomstig bedrag ter beschik
king stellen. Daarnevens zal ten behoeve
van hen, die bij een bank, een spaarbank
of een giro-instelljing een creditsaldo had
den uitstaan, een bedrag ter grootte van
1000,plus 25 van het saldo naar
den stand van 12 September 1945 tot een
gezamenlijk maximum van 10.000,in
dezen zin worden gedeblokkeerd, dat daar
over doop overschrijvingen zal kunnen wor
den beschikt. Deze bedragen zal men niet
in bank- of muntpapier kunnen opnemen,
men zal er alleen over kunnen' beschikken
in wat men pleegt te noemen „giraal ver
keer"5, d.w.z. door overschrijving van de
eene bank. of girorekening op de andere.
Deze correctie is noodig omdat vele parti
culieren met. hoogere inkomens en het
meerendeel der bedrijven en instellingen
hun kasreserves niet in contant geld. maar
in den vorm van een banksaldo plegen aan
te houden en in de tweede plaats omdat de
hoeveelheid bank- en muntpapier, waar
over wij op het oogenblik kunnen beschik
ken, nog onvoldoende is om ten beloope
der met deze grootere kasreserves ge
moeide bedragen in papiergeld) ter beschik
king te stellen. Bovendien is het niet
twijfelachtig, dat er zich onder deze bank
en girosaldi een zekere hoeveelheid besmet
geld bevindt. Indien wij in de gelegenheid
waren om op zeer korten termijn al deze
saldi op hun ontstaan te onderzoeken, zou
er op zichzelf geen bezwaar tegen bestaan
om bij gebleken, zuiverheid" deze tot het
bedoelde bedrag indien daarvoor het
noodige papiergeld aanwezig was voor
uitbetaling vrij te geven. Het onderzoek
naar het besmette geld, dat naar ik u ver
zekeren kan, met groote nauwkeurigheid
zal geschieden, vereischt echter een zeke
ren tijd. Dit pleit er zeer voor om met be
trekking tot deze saldi slechts een over
schrijving van de eene rekening op de an
dere toe te laten, waardoor elk bedrag
wordt vastgelegd en te allen tijde is na te
speuren, wie er op het moment van de
deblokkeering de houder van was. Deze
houder kan, al heeft hij over bedoeld be
drag zijn saldo beschikt, te allen tijde aan
een onderzoek worden onderworpen. De
rest van zijn saldo blijft in ieder geval
staan als onderpand en ook voor het ont
staan van het eerste gedeelte, waarover hij
giraal kan beschikken, blijft hij aanspra
kelijk in dezen zin dat, indien komt vast
te staan, dat dit besmet geld was, hij voor
eei) overeenkomstig bedrag zal kunnen
worden aangesproken te betalen uit an
dere vermogensbestanddeelep of eventueel
nieuw te verdienen inkomen, van een oog
punt van gemakkelijke invordering voor
den staat heeft deze regeling ongetwijfeld
bezwaar, maar dit bezwaar weegt stellig
niet op tegen het groote voordeel, dat aan
een spoedige zij het gedeeltelijke
deblokkeering van een passend gedeelte
der bank- en girosaldi verbonden is, in
verband met de wenschelijkheid om ten be
hoeve van de hervatting van het handels-
en betalingsverkeer daaraan een zekeren
armslag te geven. Het doel, dat met de
geldvernieuwing wordt beoogd, mag niet
op zoodanige wijze wordep bereikt, dat
daardoor het bedrijfsleven wordt onthand.
De geldvernieuwing zelf toch is er juist op
gericht om het bedrijfsleven weer gezond
te maken en dit moet, als het er op aan
komt, de voorrang hebben boven een, ove
rigens volmaakt verdedigbaar, streven
naar een perfect systeem. Als sluitstuk zal
de belastinginspectie bevoegd zijn om in elk
geval, waarin zij reden heeft te veronder
stellen, dat een saldo besmet is, een aan
wijzing te geven, die er toe leidt, dat dit
saldo voor de volle 100 geblokkeerd
blijft.
Een tweede correctie, die zal worden toe
gepast, is er opgericht om voor hen, die
door de oorlogsomstandigheden schade heb
ben geleden in hun goederen, de mogelijk
heid te openen tot herstel en aanvulling
van het geroofde, beschadigde of vernie
tigde over te gaan. Met betrekking tot
bedrijven izal dit moeten worden uigebreid
tot hetgeen noodig is voor herstel van
voorraden en inventarissen. De uitkeerin
gen wegens geleden materieele oorlogs
schade zullen dus, voorzoover daarvoor een
directe bestedingsmogelijkheid is, op basis
van da toelaatbare besteding in vrij nieuw
geld worden beschikbaar) gesteld, terwijl
het overige bij gebrek aan directe bestè-
dingsmogelijkheid aanvankelijk op geblok
keerde rekening zal worden bijgeschreven
en in de toekomst zal worden gedeblok
keerd naarmate er zich bestedingsmoge-
Itjkheden voordoen. Hetzelfde geldt voor
kassaldi gekweekt uit afschrijvingen en
besparingen, die men in reserve heeft ge
houden om' mettertijd daarmede de uitge
stelde aankoopen te betalen om kapitaal
bezit in den vorm van duurzame gebruiks-
goederenj, voorraden, inventarissen en ge
bouwen aan te vullen, te vernieuwen en op
het gewenschte peil te brengen.
Intusschen zal wel moeten worden voor
komen, dat langs dezen weg de geldstroom
sterker aanwast dan in overeenstemming
is met hetgeen noodig is voor de financie
ring van den omzet, die bereikbaar is bij
een volledige inschakeling der beschikbare
arbeidskrachten bij toelaatbare prijzen en
loonen. Voorshands bestaat daarvoor geen
gevaar, maar op den duur ligt hier een
grens, die als men het prijs- en loonpeil
in de hand wil houden, niet mag worden
j overschreden.
De correctie, waarover ik hier sprak,
zal ook moeten worden,toegepast t.a.v. de
'i-tkeeringen uit de aanwezige saldi door
liefdadige instellingen en door de diensten
der charitas, voorzoover deze mede behulp
zaam zijn om het oorlogsleed te verzachten.
Een derde correctie, die tot op zekere
hoogte bij de vorige aansluit, is gewenscht
met betrekking tot spaargelden van parti
culieren, die in de voorafgaande periode
zÜn gekweekt voor het doen van grootere
betalingen ineens bij gelegenheid van be
langrijke levensgebeurtenissen zooals ge-
boorten, huwelijken en sterfgevallen, en
dergelijke bijzondere uitgaven.
Een vierde correctie komt in aanmerking
voor die gevallen, waarin personen bij ge
mis aan looninkomen aangewezen zijn voor
levensonderhoud op de hoofdsom van hun
kapitaal. Voorzoover dit in den geldvorm
aanwezig was en door de blokkade is ge
troffen, zal het in een mate, die in verband
met de levensomstandigheden van den be
trokkene redelijk is te achten, worden vrij
gegeven.
Tenslotte zal er plaats moeten zijn voor
een vijfde correctie: In die gevallen, die
door het voorafgaande niet zijn gedekt,
doch waarin een strikt handhaven van de
grondgedachte tot ongewenschte indivi-
dueele hardheden zou leiden.
Heb ik hiermede de hoofdlijnen bespro
ken, die bij de deblokkeering zullen worden
gevolgd, thans vraag ik nog enkele oogen-
blikken uw aandacht voor een tweetal vra
gen, die u stellig zeer ter harte gaan en
waarop ik u een onomwonden antwoord
schuldig ben, n.l.:
Hoe gaat het nu verder met het gede
blokkeerde geld, en welke verwachtingen
mogen wij koesteren met betrekking tot
het geld dat geblokkeerd blijft?
Ik stel er prijs op dat bij u allen t.a.v.
het antwoord op deze vragen geen enkel
misverstand ontstaat.
Hoewel de welvaart van een volk ten
slotte niet bepaald wordt door de hoeveel
heid geld, die in omloop is maar door de
hoeveelheid en hoedanigheid van de goederen
en diensten, die 't tot bevrediging zijner be
hoeften kan aanwenden, is het in een maat
schappij, die op geldverkeer steunt nu een
maal zoo, dat voor ieder persoon, elk gezin
en elk bedrijf afzonderlijk de mogelijkheid
om in die goederen en diensten te deelen,
van de beschikking over geld afhankelijk
is. Ik begrijp dus dat gij allen verlangend
zijt om te weten waar gij aan toe zijt. Dat
is met een enkel woord gezegd. Aan hen,
die hun geld op onoiibare wijze hebben ver
kregen, laat ik niet de minste illusie. Voor
diegenen echter onder u, die zich t.a.v. de
wijze waarop zij hun bezit hebben verkre
gen, niets hebben te verwijten, die eerlijk
hebben gewerkt, en zuinig hebben gespaard,
die ondanks tegenwind er in zijn geslaagd
om een zeker bezit aan geld te redden, of
die den wind hebben mee gehad en daaruit
on volkomen toelaatbare wijze voordeel
hebben getrokken, voor hen kan het ant
woord! geruststellend zijn. Uw aanspraken
op hetgeen u inleverde, blijven erkend. Dit
neemt niet weg, dat ook zij moeten besef
fen, dat in dit leeggeplunderde en voor een
deel verwoeste land, waarin vele honderd
duizenden weinig meer bezitten dan hun
schamele plunje, vrijwel geen huisraad on
der een lekkend dak, van allen die in een
meer bevoorrechte positie verkeeren offers,
ja zelfs groote offers zullen moeten wor
den gevraagd, en dit te meer, omdat met
de uiterste middelen moet worden voor
komen, dat de rouw, de armoede en de
kommer, die door den oorlog zijn veroor
zaakt, op den voet zullen worden gevolgd
door de ramp van een geldontwaarding,
waardoor de basis van het stoffelijk be-,
staan van vele verdere honderdduizenden
zou worden ondermijnd en de sociale recht
vaardigheid nog meer in het gedrang zou
komen.
Ik] zal thans mijn antwoord iets verder
verduidelijken.,
Wat het gedeblokkeerde geld betreft, dit
blijft geheel ter vrije beschikking van hem
of haar, die het in handen krijgt. Uiteraard
voorzoover die handen zuiver blijken. De
vrees, die bij sommigen uwer, naar mij ter
oore is gekomen, heeft postgevat, dat de
besteding der inkomens geheel aan ban
den zou worden gelegd, zoodat de vrijheid
van verbruik en bedrijfsuitoefening vol
komen zou worden opgeheven, is volmaakt
ongegrond. Niemand zal intusschen de
noodzaak betwisten dat zoolang t.a.v. het
meerendeel der goederen nog zulk een pijn
lijke schaarschte bestaat, het handhaven
van een veel omvattend distributiestelsel
onvermijdelijk is. Ook voor de bedrijven
zal vooralsnog cTe aanschaf van voorraden,
hulpstoffen en machines aan een stelsel
van toewijzingen moeten blijven gebonden.
Deze maatregelen zijn noodig om te zor
gen, dat zij, die over meer koopkracht be
schikken dan anderen, niet door prijsover-
biedingen een grooter deel van de beschik
bare goederen in handen zouden krijgen
dan met de billijkheid in overeenstemming
is, tevens moeten de noodige waarborgen
blijven bestaan dat minder dringende be
hoeften van enkelen niet zullen voorgaan
bij meer dringende behoeften van velen.
Bovendien is ons land voor tal van goede
ren, vooral voor voedingsmiddelen en grond
stoffen aangewezen op import uit het bui
tenland. De schaarschte aan buitenland-
sche betalingsmiddelen, dig er toe leidt, dat
wij op grooten schaal bij andere landen
moeten leenen, vereischt bovendien een
scherpe controle op al datgene wat wordt
ingevoerd. Het is een groot algemeen
belang, dat deze dikwijls duur gekochte
invoer een, van een maatschappelijk oog
punt uit doelmatige en verantwoorde be
stemming krijgt. Versterking van het
nationale productievermogen staat daarbij
volstrekt op den voorgrond. Dit alles
maakt het vooralsnog noodzakelijk, dat de
regeering aan het economische leven een
krachtige en v e rgaande leiding geeft. De
overgang van een oorlogseconomie naar een
vredeseconomie kan zonder een zoodanige
leiding niet zonder onrecht en ontsporingen
tot stand worden gebracht. Ik meen dat
een ieder, die zich op de basis der feiten
stelt en zich de bestaande problemen in
denkt, deze slotsom zal kunnen beamen.
Wat de tweede vraag aangaat, die be
trekking heeft op de toekomst van het
geld, dat geblokkeerd blijft, moet een on
derscheid worden gemaakt tusschen geld
dat tijdelijk en geld dat blijvend aan de
circulatie zal worden onttrokken. Terstond
na het einde van de inleveringsweek, komt
de eerste ƒ100 van de geldkaart vrij. Het
ligt in het voornemen om hetgeen daarna
op uw geldkaart blijft staan reap, een
overeenkomstig bedrag uit hetgeen uw
banksaldo aanwijst op latere tijdstippen en
tot ronde bedragen in den vrijen geld-
omloop toe te laten. Het tempo, waarin
dit zal geschieden, hangt eenerzijds af van
den aanvoer van het bank- en muntpapier,
dat nog in aanmaak is, anderzijds van de
verkeersbehoeïte, die wij regelmatig zul
len peilen. Ook met betrekking tot de bij
de banken en andere inleveringskantoren
gestorte bedragen, naast die van de geld
kaart, zal op den duur verdere deblokkee
ring kunnen volgen, indien en voorzoover
daaraan reëele behoefte bestaat.
