DE VRIJE ZEEUW
'I
AJ
DE GELDSANEERING.
tsus
den
e Jaargang
DINSDAG 25 SEPT. 194b
No. 88
EEN JAAR MILITAIR GEZAG.
'eer z
RKEf
Bevelhebber gelegd.
f i De Geallieerde militaire bevelhebber
j leinoeide zich uit den aard der zaak weinig
e SS pf niet met- de burgerlijke zaken. Deze
b uur' Allereerste dagen direct volgend op de
\NVIEtevrijding waren vol verwarring. In vele
temeenten was de Burgemeester gevlucht
itaseïf
„DE PATRIOT" OVER DE
GELDSANEERING.
ie
E S
nnen
frOtfc
LAVO
nsleer
Frankeering by abonnement Temeu/in
escheidj
orten
U ma
5nd' J In het Geallieerde invasieplan voor
IN 3tVest-Europa was onder afdeeling G. V
Jzendijj an Generaal Eisenhower de instelling van
p'vil Affairs, met voor Nederland daarbij
!S ïevoegd het Militair Gezag, voorzien. Mili-
tail Gezag (Netherlands Military Admini-
er -HLj-atlon) is dus in feite een.onderdeel van
lagavo-r.^ g.roote Geallieerde Hoofdkwartier,
^entraay Direcl na de bevrijding was alle gezag
a on Jn handen van den Geallieerden militairen
Nen was er van een ordelijk bestuur nauwe
lijks sprake. De Ordedienst verrichtte
n Lancjn een bepaalde plaats uitstekend werk, in
we niehen andere was ze soms al te voortvarend
Zaden oen trad daardoor minder juist op.
Een groote handicap was het feit, dat het
iFN rootste deel van de staf van de O. D. door
Duitschers gevangen genomen was, de
f andfcj jntrale leiding ontbrak, met het gevolg
(at eenheid in optreden zoek was, een een-
a kien, ieid die jUiSt nu het allerhardst noodig was.
irde uit Het was voor de voorstanders van een
,.j|geordend bestuur een ware verademing,
andeli" ^en de eerste vertegenwoordiger van de
-• cgeering in den persoon van Overste Slot,
4 Militair Commissaris voor de Provincie
ELAA* lieeland in Axel, waar hij voorloopig zijn
tden hoofdkwartier zou vestigen, aankwam,
ef. 23tii We zien hem in gedachten nog binnen-
-J komen in het met kaarsen verlichte Axel-
n-haar sche stadhuis. Iedereen was in die dagen,
volgend op de beschieting en door de dui-
i Tarwt zenden voordoende problemen die directe
rial oplossing eischten, meer of minder over
zijn zenuwen heen. Overste Slot ging er
Tarw< -ustig bij zitten, presenteerde een sigaret,
i ïoorde kalm de zaken aan, stelde zoo nu
e i en dan een vraag en zei na een half uur
e J opstaande: (het was al heel laat): ,,Heeren
n het is bedtijd, we zullen de zaken morgen
'LEN erder bespreken en daarna zal ik aan de
rnd van de instructies uit Honden U mijn
Iel) eslissingen geven." Dit typeert Overste
:lend,L^iot, kalm en rustig, vastberaden, direct
A Zn Beslissend als het moet-, Miaar liever een
zaak dan pas beslissend, wanneer hij ze
Axc.' v'an alle kanten bekeken had.
Overste Slot bracht de instructies uit
lenden, boekdeelen vol, toch was er in een
teele massa zaken niet voorzien en waren
r groote hiaten. Belangrijke moeilijkheden
waren blijkbaar in Londen niet voorzien ep
het was de zware, moeilijke en ondankbare
taak van den eersten Militairen Commis
saris er juist een heeleboel van op te moe
ten ruimen. In andere gevallen waren er
wel instructies, doch dan bleek dat de
Redactie: S. W. Henry en P. L D. van leveren Refactie-adres.lullanastraat SI, TerneazM
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt b() de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzeu
Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Temeuzen ƒ1,50 per 3 maanden, buiten Temeuzen ƒ1,74 per 3 maanden. Bjj vooruitbetaling ƒ6,60 per Jaar.
ADVERTENTIENPer mm 10 cent, minimum per advertentie ƒ1,50. Rubriek kleiiïe advertentiën 15 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent;
maximum 8 regels. Dientsaanbiedingen en dienstaanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres bureau
van dit blad 10 cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnawent tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. oip den dag der uitgave.
1, eei
Dienst-
nachf
Oudé-
meis.ie.
IENDT
neuzen
t nettè -Jaken zoodanig 'anders lagen, en de orders
NSEN 1 ;i0° weinig aan de hier gevonden toestand
i aanpasten, dat de Militair Commissaris zelf
reeds direct inzag, dat de instructies niet
juist waren, niettegenstaande dat. moesten
ze uitgevoerd worden. Hier ligt de eerste
ie en
antoor.
VER-
Geill-
kiem van het minder populair zijn van het
Militair Gezag bij de bevolking.
Toch was het Militair Gezag hiervoor
ziekte, jniet verantwoordelijk, maar in de eerste
tijde- plaats de regeering in Londen, en deze was
1 misschien in vele gevallen eenzijdig inge
licht.
De Militaire Commissaris moest zijn
medewerkers en adviseurs, bij voorkeur
1 lit de illegaliteit kiezen. Nu bevonden
I zich onder de illegalen werkelijk wel zeer
competente mannen, maar over het alge
meen waren het vechters, mannen van de
laad, die niet altijd de vele moeilijke pro-
De uit Londen gekomen officieren waren
zonder uitzondering mannen van groot
formaat, die hun taak aankonden, maar
het was niet te voorkomen, dat er elemen
ten in het Militair Gezag gekomen zijn, die
er niet in thuis hoorden, de bevolking, die
dit alles als critisch toeschouwer bezag en
die over het algemeen bij de bevrijding had
gedacht, dat alles nu direct in orde zou zijn,
werd ontevreden en voor alles, maar dan
ook alles wat fout ging, werd het Militair
Gezag door haar verantwoordelijk gesteld.
Hoe groot echter de moeilijkheden waren
en nog zijn, wist en weet de massa niet.
De weinige insiders weten het echter wel
en het is jammer, dat zoovele uitstekende
mannen die hadden kunnen meewerken,
hun gaven niet ter beschikking stelden en
zich daarentegen in het kamp der criticas
ters schaarden.
Wie eenig begrip heeft van 't werk, van het
papier dat zich bergen hoog opstapelde, van
alles dat in dien eersten tijd doorworsteld
moest worden, wie weet wat alleen reeds
de samenwerking met de Geallieerde troe
pen (het Westen moest nog bevrijd worden
en de Schelde moest open) aan tijd vergde,
denkt er anders over. Wie Overste Slot
dag aan dag tot diep in den nacht heeft
zien werken, wie weet hoeveel duizenden
en duizenden menschen door kapitein De
Bruijne zijn ontvangen, denkt er eventjes
anders over.
Zeker, het Militair Gezag heeft veel erg
onpopulaire maatregelen moeten uitvaar
digen en het is b.v. zeker niet goed dat van
een dokter met groote practijk de eenige
goede auto wordt gevorderd. Zooiets zou
nooit mogen gebeuren, maar men maakt
me b.v. ook niet wijs dat de regeering in
Londen niet voor een behoorlijk autopark
had kunnen zorgen. Hetzelfde geldt voor
de fietsenvordering. Ook had het Militair
Gezag voor betere voorlichting moeten
zorgen, dat in zoovele gevallen de bevolking
niet wist waar het om ging, ligt aan de
gebrekkige voorlichting.
Interneering, zuivering, wederopbouw,
werkschuwheid, transport, voedselvoorzie
ning, kolen, evacuatie enz., bet zijn allen
problemen met .groote moeilijkheden die
voorloopig nog niet opgelost waren.
Kolonel Van Leeuwen zette het werk na
vertrek van Overste Slot naar Middelburg
voort op de hem eigen gemoedelijke vader
lijke manier, hij heeft het begin kunnen
leggen van den terugkeer naar normale
verhoudingen en burgerlijk bestuur,
Aan zijn persoonlijken invloed is het te
danken dat de samenwerking met het 614e
Detachement Civil Affairs onder Major
Clarke, zoo perfect was, en dat onze
Zeeuwsch-Vlaamsche bevolking den winter
op draaglijke wijze is doorgekomen. Wat
hij b.v. voor de bevolking van het zwaar
getroffen Westen deed, is enorm.
Met het vertrek van Kolonel Van Leeu
wen begon de derde fase: verdere terugkeer
naar burgerlijk bestuur. Rechtzetten van
wat door vroegere fouten scheef geizakt
was.
Zoo begon Majoor Koch!
In hem hebben wij een eigen man, iemand
wel denkt, is het duidelijk, dat wij niet zon
der konden! Men moet slechts denken aan
de excessen die reeds in de eerste dagen
van September voorkwamen en die alleen
dank zij het Militair Gezag voorkomen zijn.
Men moet maar eens in Frankrijk gaan
kijken waar geen Militair Gezag was en
men langzaam maar zeker naar den onder
gang gaat door de hopelooze verdeeldheid
en wanorde. Men denke aan alles wat ge
beurd is, aan den toestand een jaar geleden
en men zal moeten toegeven dat er veel,
heel veel ten goede is gebeurd.
In het oude Israël werd ieder jaar de
zondebok belast en heiaden met de zonden
van het geheele volk de woestijn ingestuurd.
Zoo zal het ook met het Militair Gezag
zijn. Belast en beladen met de fouten en
kinderziekten van den eersten tijd zal het
verdwijnen, achterlatend een schoonge
maakte basis voor den opbouw en her
rijzing van ons Vaderland. D.
UITBETALING SALARISSEN EN
GELDSANEERING.
'S-Gravenhage. In aansluiting op de
regeling, volgens welke werkgevers hij hun.
bahkrelatie hun behoefte aan nieuw geld
voor loonen en salarissen kunnen opgeven,
deelt het ministerie van financiën mede,
dat thans ook postchèque- en girodienst
daarbij ingeschakeld is, zulks echter uit
sluitend voor de gevallen, waarin de be
trokkenen niet over een tegoed bij een bank
of spaarbank beschikken.
Onder handhaving van alle voorwaarden,
welke reeds eerder werden gesteld voor
de aanvraag bij een bank of spaarbank
moeten nog de volgende aanwijzingen in
acht worden genomen. De aanvrage ge
schiedt door middel van een normaal
chèque-advies, waaraan een uitdrukkelijke
door den aanvrager onderteekende verkla
ring moet worden toegevoegd, dat a) het
aangevraagde bedrag noodig is voor twee
weekloonen, alsmede de maandsalarissen
over September; b) de juistheid van het
aangevraagde bedrag aan de hand van de
loonen en salarislijsten kan worden ge
staafd; c) geen mogelijkheid bestond dit
bedrag via een bank of spaarbank te ver
krijgen.
Het chèque-advies moet tezamen met
deze verklaring in de gewone rose giro-
enveloppe naar het hoofdkantoor van den
postchèque en girodienst worden gezonden,
waarbij in den linker-bovenhoek moet wor
den vermeld: „aanvraag ïöonen".
Personen, die een zelfstandig beroep uit
oefenen, kunnen op dezelfde wijze een be
drag tot 100 aanvragen.
Het zinken geld wordt nog niet uit de
circulatie genomen. Men mag dat evenwel
niet oppotten; dat is strafbaar gesteld. Ook
is bekend geworden, dat getracht wordt het
oude zilvergeld tegen aanzienlijk hoogeren
prijs op te koopen. Ook dat is strafbaar.
Vertrouwd wordt, dat alle Nederlanders
van goeden wil zich daarmede niet zullen
inlaten.
Teneinde te voorkomen, dat zij, die per
trein moeten reizen met hun eigen nieuw
geld ook dat van hun huisgenooten zouden
moeten meenemen, is bepaald, dat de spoor
wegen en de reisbureaux tot en met 6 Oct.
oud geld inbetaling mogen nemen. Men
moet echter met gepast geld betalen en de
waarde van de niet gebruikte kaartjes
wordt in die periode niet terugbetaald.
(A.-A.)
Hiding,
dagen
week.
Hoek.
arkt—
at en'
roomd
Arm-
lonine?
C. Dg
Teri-
aidijy.
nezqik,
.aas.
tUS-7
Ma-v
rschej
)eloo- i
n bij t
Kei. t
hier geboren en getogen; een echte
Zeeuwsch-Vlaming, die sedert jaren voor
zijn geliefd gewest vecht en die onze streek
door en door kent. Zelfs de meest ver
stokte anti-Militair Gezag-er zal geen man
vinden met een warmer hart voor onze
streek.
Zooals het vroeger altijd was, schijnt
ook nu, nu het hart van ons bestuurs
apparaat weer in Den Haag klopt,
Zeeuwseh-Vlaandereif te worden vergeten.
Wij denken hierbij aan den herbouw in het
Westen, aan het normale feit dat wij na
een jaar bevrijding per auto nog steeds
■lemen die zich voordeden, juist aanpakten, over België naar Holland moeten, aan hon
en goed ondergrondsch strijder zijn, be derden kleinigheden die je echter als
•ekent niet dat men tegelijkertijd ook een j Zeeuwsch-Vlaming kriegelig maken
>ed regeerder is. Als typeerend voorbeeld
onze provincie: een strooper en smoltke-
ar, met tallooze veroordeelingen achter
■r rug, bleek tijdens de bezetting wonde-
van dapperheid en zelfopoffering te
richten. De herwonnen vrijheid bracht
ien eer en roem, maar de man vervalt
Majoor Koch is de man, die zijn volle
kunnen voor onze belangen heeft. Hij is
een hard vechter, die het als het iets voor
zijn gewest betreft, nooit opgeeft.
Kolonel Van Leeuwen slaakte een ver
zuchting aan het eind van een langen dag
vol bezoekers: „Dat die kerels hun Zondag-
veer in zijn oude fouten en dat hij zich nu i sche pakje aan hebben, is niet zoo erg, maar
veer aan een geordend leven moet aan- dat ze allemaal hun Zondagsche gezicht
- - -- opzetten als ze hij mij komen, dat is grijs!"
oassen, dat het avontuur er uit is, is voor
aem een reden van mokkend verzet tegen
Majoor Koch als inboorling kent echter
ioogé
.t 3(T,
isies-s
VAN'
ndijk
de normale overheid. Deze man meent zich de menschen, met hem kunnen ze praten,
tekort gedaan, misschien niet geheel zonder dit is voor beide partijen zooveel gemakke-
eden, doch het is duidelijk, dat men hem lijker. Hij gaat, nu het Militair Gezag hier
ii niet kan gebruiken. liquideeren moet, daarbij alles wat aan
Zoo stormden er ook in de eerste weken vuile wasch is overgebleven, opruimen,
onderden menschen op het Militair Gezag Het Militair Gezag als zoodanig kon in
f. De vermeende baantjes en vette posten Holland nooit populair zijn, maar, hadden
kten. wij het eens niet gehad? Voor ieder die
IN EN OM DE GELDSANEERING.
's-Gravenhage (A.-A.). „Wij zullen moe
ten sluiten mijnheer" zei de oberkellner
met sombere stem, terwijl hij zorgvuldig
den ontvangen gulden wegborg, waarvan
hij geen wisselgeld terug hadIn deze
zin ligt een deel van de reactie van het
Nederlandsche publiek op de geldsaneering
opgesloten. Eenerzijds: de sombere ver
wachtingen omtrent geldnood in de tien-
guldensweëk van 26 September tot 2 Oct.,
kingsgroepen een onderzoek ingesteld naar
de reacties van het publiek op de geldzui-
veringsmaatregelen. Op de Vraag: „heeft
u het doel van de intrekking van het papie
ren geld begrepen", kreeg men van 95
een bevestigend antwoord, terwijl 96 <%- ook
overtuigd was van het nuttige effect. De
huismoeders die inderdaad de grootste
moeilijkheden met het kleine geld onder
vinden hadden de meeste bezwaren
tegen de gevolgde methode. Maar het
dient gezegd te worden, dat van haar ook
het grootste aantal (relatief dan altijd)
moest toegeven, weinig of niets van het
geheel te begrijpenn.l. 95 van de 335,
of ruim 17 18 van alle ondervraag
den hadden bezwaren tegen de gevolgde
methode. 75 van deze 18 procent klaag
de over het feit, dat de pasmunt huiten de
inlevering is gebleven wat volgens hen tor
allerlei misstanden aanleiding kon geven.
Een 27-jarige onderwijzeres uit Rotter
dam gaf uiting aan haai goedkeuring met
deze woorden: „ik ben blij, dat het einde
lijk gebeurt, dit verplicht vele slampampers
weer aan hun werk te gaan" en zoo is het.
De Gewestelijke Arbeidsbureaux in de
groote steden, hebben sinds de radiorede
van Minister Lieftinok een opvallend groot
aanibod van ongeschoolde arbeidskrachten
te verwerken gekregen. De conclusies
hieruit worde aan den lezer overgelaten...
NADERE VOORZIENINGEN INZAKE
DE GELDZUIVERING.
s-Gravenhage (A.-A.). Zaterdag is ver
schenen Staatsblad F 183, houdende nadere
voorzieningen in verhand met de zuivering
van het geldwezen.
Art. 1 luidt a
le. het overdragen, hetzij hij wijze van
betaling, hetzij op eenige andere wijze, van
's rijks munten in zilver, nikkel, brons en
zink anders dan tegen de nominale waarde
dier munten, is verboden.
2e. handelingen in strijd met het in het
vorige lid vervatte verbad zijn misdrijven.
Art. 2:
le. het onttrekken van munten als in
art. 1 bedoeld aan hun bestemming door
versmelting, verminking of anderszins is
verboden;
2e. handelingen in strijd met het in het
vorige lid vervatte verbod zijn misdrijven.
Art. 3. Ingeval munten als in art. 1 be
doeld worden aangetroffen ten aanzien
waarvan gegrond vermoeden bestaat, dat
zij bestemd zijn om te worden aangewend
voor handelingen als bij de artikelen 1 en
2 verboden, kunnen deze worden in beslag
genomen en verbeurd verklaard.
's-Gravenhage (A.-A.). In zijn radio
praatje van Woensdag 1.1. dat „De Patriot"
gewijd had aan de geldsaneering, heeft hij
den verloofden, die waarschijnlijk met den
anderszijds: de kleingeld moeilijkheden, die schrik in het hart hun spaarpotje voor hun
den een ten voordeel en den ander tot
nadeel strekken. Afgezien dan nog van de
zwarte handelaren, die het hoofd blijkbaar
dusdanig kwijt zijn, dat de prijzen op de
zwarte,markt de wonderlijkste fluctuaties
doormaken. Zij „vluchten" in tramkaarten
(de Haagsche tramwegmaatschappij ver
kocht in een week twee maal zooveel tram
kaarten als normaal en zag zich genood
zaakt den verkoop daarvan tot 1 persoon
te beperken), postzegels, rentezegels en
dergelijke.
Allerwege is men de meening toegedaan,
dat de geldsaneering voornamelijk noodig
is om de zwarte handelaren een beentje te
lichten. Toch is het maar een secundaire
functie, hoofdzaak is: 's lands financiën
weer op een gezonde basis te brengen en
het is logisch en verheugend, doch bij
komstig, dat de zwarte handelaar daarbij
zijn veeren moet laten.
In enkele groote steden in het Westen
van ons land, is onder verschillende bevol-
uitzet naar de bank brengen, de verzeke
ring gegeven, dat zij hij de dé-blokkeering
van hun saldo kunnen rekenen op mede
werking, waar het de inrichtijig van hun
toekomstige woning betreft.
Voorts deelde hij mede, dat er nog be
langrijke maatregelen op stapel staan, die
ten doel hebben: ten eerste, dat de belas
tingautoriteiten te allen tijde alle inlich
tingen kunnen verkrijgen, die voor een zui
vere, eerlijke, sociaal-rechtvaardige heffing
onontbeerlijk zijn (gedacht wordt hier aan
de opheffing van het bankgeheim) en, ten
tweede, dat het bona-fide publiek betrok
ken worde bij den nationalen strijd tegen
belastingontduiking. Binnenkort zullen
hierover nadere mededeelingen worden ge
daan. Voorloopig wilde hij echter alvast
mededeelen, dat Minister Lieftinck beslo
ten heeft, dat in elke inspectie personen
uit de burgerij worden aangetrokken, die
behulpzaam zullen zijn "hij de opsporing
van eventueele gelden, die men aan het
