DE VRIJE
W
ïï-ïitssj: de *-v- p-j- ,UUanMtra*t 8,1 TerneuzM
Sluiskil
Aan onze Koningin*
itocht]
I MET
N
DONDERDAG 30 AUG. 1945
No. 81
r.
JAARDAG
VAN H. M. KONINGIN WILHELMINA.
1
ONDERSCHEIDING
VOOR Z. K. H. PRINS BERNHARD.
EENHEID,
EENDRACHT EN SAMENWERKING.
CENTRUM
VOOR STAATKUNDIGE VORMING.
DE NED. HERV. KERK EN DE
GER. KERKEN (IN HERSTELD VERBAND).
HOE GR0ENEVELD
DEJWILLEMSORDE VERWIERF.
i de 656
L M. dé j
Jaargang
IUGUS-
verlicht»
IT ot
1 SEPj
ir nam.
FOLKS'
gecostu'
strijd.
delen!
en
en!
'ersierdi
Redactie: S. W. Henry en P. L. D. J. van Oeveren
ADVERTS^N^^er' nSTiO ta maanden. Bij vooruitbetaling ƒ6.60 per Jaar.
vmwbt^hiad i rP^ t Dlentsaanbiedingen en dienstaanvragen 15 régels 52 cent- Iedere regeTmeer^O cent'^Met' v° ied®re re£eI meer 12 cent;
Morgen 31 Augustus a.s. viert H. M. de p
Koningin haar 65sten jaardag. Wij bieden J
rdemen Hare Majesteit onze eerbiedige gelukwen-
-,! schen aan met dezen dag.
Tientje Op een leeftijd waarop ook de hoogst- I
geplaatsten en de besten in den lande hun p
til 4 °';ium cum dignitate gaan genieten, stelt d
onze geëerbiedigde Koningin Haar gaven i
van hoofd en hart en Haar geheele persoon g
fimeisjq pj^heid in dienst van Haar volk. I
tstr. 44 Het zal volgende week Donderdag 6 P
September a.s. 47 jaar geleden zijn, dat J
H. M. officieel de regeering over ons land
aanvaardde. Laten we ons even trachten
te realiseeren wat het beteekent, 47 jaren
lang te zetelen op de hoogste en meest een
zame post in den lande! 47 jaren lang
lomendi
>f leer
IOORN
8, Ter
leiding te geven in veelal woelige en on
rustige tijden; 47 jaren wel en wee te dee-
len met het rijk waarover Zij regeert.
Wat is er in de regeering van Koningin
Wilhelmina ali niet voorgevallen! Welke
moeilijkheden doen zich in het tijdperk van
lovroav4? jaren al niet voor in een menschenleven,
h tr laat staan in de geschiedenis van een land.
We denken aan den Zuid-Afrikaanschen
oorlog die ook hier de gemoederen in ibe-
eer weging- bracht, aan den strijd om Atjeh, die
e^/r na ket verraad van Toekoe Oema door Van
S Meu<Heutz werd beslecht; we denken aan de
arg. spoorwegstaking in 1903, de wereldoorlog
Meisjtl914'18 met zijn tallooze problemen en
iren. bijals reactie hierop in 1918 de poging van de
str. 67a|Socialisten een revolutie te ontketenen, het-
feen leidde tot de debacle van Troelstra op
!5 November van dat jaar; we noemen ten
ilotte nog de verwerping van het Belgisch
,-erdrag in 1927, de geschiedenis op Curasao
:n met de „Zeven Provinciën'' en als laat-
|ste de benauwde nacht 1940'45 waarin
Majesteit het grootste offer van
geheele regeeringsperiode voor
Onze vreugd is getemperd
Door al het leed;
Onze liefde is gelouterd
Door wat God aan ons deed.'
Met een snik en een traan,
Maar toch ook met een lach
Begroeten wij dezen
Feest'lijken dag.
Hoe smart'lijk hebben
Wij U gemist
Die bange jaren,
Toen niemand wist,
Of Uw volk nog ooit U
Zou wederzien,
Toen alles zoo anders
Was dan voordien!
Terneuzen, 31 Augustus 1945.
Thans danken wij God voor
Het heuglijk feit,
Dat Gij opnieuw in
Ons midden zijt!
Wij omstuwen Uw troon
En bidden U toe,
Dat God nog jaren
Tot UW leven doe!
Na de lange scheiding,
Vol lijden en strijd,
Is het, of Gij ons
Nog dierbaarder zijt!
Ons geestdriftig feestbetoon
Zij U ten tolk
Van de trouw en de liefde
Van Uw dankbaar volk!
ooo
oooo
>oooo
r Mei
34, i
maat e:
rol vo
wol v.flL
DonzefH&re
Haar
7'Nederland bracht,
h Mei Thang viert onze Landsvrouwe, na 5
r „jjaren ballingschap, Haar jaardag op vrijen
B°venjVaderlandschen grond. Wij zijn Haar dank-
Jbaar voor alles wat zij in de afgeloopen 47
agavonljaar voor ons land heeft gedaan, voor
vcg vaiHaar groote toewijding en Haar algeheele
Krabbejonbaatzuchtigheid. Streng grondwettelijk
cht, eelhandelende is Zij nimmer geweest een
gen betetüurman aan den wal. doch heeft Zij daad-
oezorgeiwcrkelijk deelgenomen en alle besituurs-
Zevenjzaken van het land en in alle wel en wee
zendijkdyan de bevolking van het geheele Konink-
,uur vak"ijk.
n beloa God zegene onze geëerbiedigde Vorstin
irgen bjen behoede Haar en Haar Huis nog tal-
NSWIJ»oaze jaren tot heil van land en volk.
ond tus
i. zwart
:t brui
ïag (we
:icht e
ig te be
>ning b
BECI
•oede.
■t. Ten
a advei
cle:
's-Gravenhage (A.-A.). Z. K. H. Prins
lernhard heeft dezer dagen uit handen van
leneraal Eisenhower de medaille van den
Ironzen Ster ontvangen. De eervolle ver
leiding die deze onderscheiding vergezelde,
luidde als volgt: „Luitenant-generaal Z.
H. Prins Bernhard, voor bewezen diens-
.ten in verband met de militaire operaties
lan 34.Van 31 Augustus 1944 tot 8 Mei 1945. Als
VultDercommanclant van de Nederlandsche Bin-
>n tegeuenlandsche Strijdkrachten heeft Prins
bij jyBernhard zeer veel bijgedragen tot het op-
le D (i'Whten van de weerstandlbeweging in de
HNederlanden en was hij in hooge miate ver-
senege^oordeiijk voor de succesvolle uitvoering
„..'rT-Svan de plannen voor het gebruik van deze
".{ptrijdkraehten. Hij heeft tijd noclj. moeite
gespaard bij de geslaagde mobilisatie van
de bevrijde eenheden, hun oefening en hun
i nieuwjnzet voor deze in de geallieerde leger-
REG%roepen ingeschakeld werden. Zijn diensten
rneuzeeijn van onschatbare waarde geweest voor
:len zorfe Geallieerde oorlogsinspanningen."
!8 X 1>
nes
iat 62
VIS
62 t
oed ai Het is opmerkelijk, dat het woord een-
ïtel vo(hei,j dat tijdens de bezetting zoo vaak'
ar, voayerd gebruikt om de gewenschte gemeen-
1 'Jf.PJPchappelijke houding van het Nederland-
ic^c^e volk tegenover de bezetting aan te
an 16 luiden, steeds minder voorkomt nu de be-
ïatrixsti,rijding eenmaal een feit is. Toch is het
fiiet verwonderlijk, want nu de groote ge
ler Bameenschappelijke vijand vernietigd is,
wordespreekt het wel vanzelf, dat wij ons onze
3ERTU/erschillen weer duidelijker bewust worden,
astr. 3Slechts zij, die voor den oorlog geen gees
telijk tehuis t hoogstens een belangen
gemeenschap hadden, of die door de
vertegenwoordigers van het geestelijk te
huis sterk teleur zijn gesteld, loopen nog
achter de eenheidsleuze aan, een deel van
de jeugd, een deel van de vakbeweging.
Maar de bewegingen op grondslag van een
eenheid-zonder-verscheidenheid zullen niets
meer blijken te zijn dan een nieuwe secte
naast andere groepen.
Toch is het niet waar, dat de gemeen
schappelijke druk en de gemeenschappe
lijke bevrijding ons volk onbewust heeft
gelaten. Wij hebben gezamenlijk voor een
zaak geleden en gestreden en niemand, die
daaraan heeft deel gehad zal dat licht ver
geten. Daarom wordt er veel gesproken
over samenwerking: van partijen, van
vakcentrales, van centrale organisaties,
van nationale vereenigingen. Maar „samen
werking" is een woord, dat tot veel en tot
weinig kan verbinden: Voor den oorlog
werd er ook samengewerkt op allerlei ter
rein, maar het resultaat was, achteraf be
schouwd, zeer weinig bevredigend. De or
ganisatorische vorm, die bepleit wordt, is
de federatie, die samenwerking toelaat op
de terreinen, die men voor samenwerking
geschikt acht en die toelaat elke zaak, die
men niet gemeenschappelijk wenscht te
doen, buiten het terrein der samenwerking
te houden.
De overgroote meerderheid van ons volk
wil meer; het heeft geen bezwaar tegen de
verscheidenheid, waar deze op geestelijk
terrein gewenscht is, maar het komt in op
stand tegen het vasthouden aan oude vor
men, wanneer de eigenlijke grond daarvoor
is weggevallen; het wil meer dan het tot
weinig verbindende slagwoord „samenwer
king". Het wil, wat in dezen tijd noodig
is: eendracht! Eendracht om aan de ge
weldige moeilijkheden, waarvoor ons voll-;
geestelijk en stoffelijk staat, het hoofd te
kunnen bieden en daarmede de bereidheid
om van eigen belangen en eigen stokpaard
jes afstand te doen. Eendracht is een eisch,
die gesteld wordt aan de samenwerking,
waaraan men zich maar niet zoo kan ont
trekken. Eendracht eischt eenheid in het
noodige, ook al kan zij verscheidenheid in
het bijkomstige toelaten. Eendracht vraagt
om een gemeenschappelijk standpunt in
een aantal hoofdzaken, waardoor een basis
van vertrouwen is gegeven, die het opgeven
van eigen machtsposities voor gemeen
schappelijke bestuursorganen toelaat. Het
is op deze wijze, dat de Nederlandsche
Volksbeweging de eendracht wil bevorde
ren tussehen die groepen, die het in de
hoofdpunten van de Nederlandsche politiek
eens zijn voor een program van herstel en
vernieuwing.
Uit een dergelijke eendracht ontstaat de
macht, die niet op geweld maar op inner
lijke overtuigingskracht berust en die op
den duur beter tegen de stormen van den
tijd bestand is, dan welke andere macht
ook.
's Gravenhage (A.-A.). Het dagelijksch
bestuur van de R.K. staatspartij en het
centrum voor staatkundige vorming maken
het volgende bekend:
In een bekendmaking van de R.K.
Staatspartij van half Juni 1.1. is aangekon
digd de oprichting van een centrum voor
staatkundige vorming. De instelling van
dit centrum werd noodzakelijk geoordeeld
teneinde aan de katholieke Nederlanders
behalve in de organen der partij een bij
zondere gelegenheid te geven tot discussie
omtrent vele en belangrijke vraagstukken
op staatkundig gebied, welke in een nabije
toekomst een oplossing zullen vragen
De taak van dit centrum zal bestaan in
de gemeenschappelijke bezinning op de
actueele staatkundige vraagstukken. Hier
toe moet gerekend worden, zoowel het op
treden van de katholieke Nederlanders bij
verkiezingen, als het staatkundig beleid,
m bet licht der katholieke 'beginselen
in ons herrezen Nederland gevoerd dient
te worden.
Het centrum stelt zich voor deze taak te
vervullen door de oprichting van plaatse
lijke studie-centra en andere bijeenkomsten,
zoowel voor ouderen als voor jongeren,
waaraan documentatie-materiaal zal wor
den toegezonden en waarmede het centrum
een regelmatig contact en een permanente
gedachten-uitwisseling wenscht te onder
houden.
Tevens zal dit werk van studie en be
zinning gericht worden op een vernieuwin0"
in de geesten en in de gelederen van de
staatkundige groepeering der katholieke
Nederlanders.
°m aaa de. bedoeling van dit initiatief
aer R.K. Staatspartij te beantwoorden, zal
het centrum zijn taak in vrijheid en in on
afhankelijkheid verrichten. Tot de deel
neming aan het centrum kunnen ook niet-
leden der R.K. Staatspartij, die aan het
gesprek in eigen kring behoefte gevoelen,
toegelaten worden. De partij kan aan het
centrum advies vragen, terwijl het oen-
tram ook ongevraagd advies kan geven.
tot de nationale leiding van het cen-
trum zijn thans toegetreden de volgende
,W- van dea Akker, 's-Graven
hage, W. J. Andriessen, Utrecht Prof Dr
J. R- M. van den Brink, Laren, Ir j'
Dewez. Roermond, Mr. Fr. Duynstee
s-Gravenhage, Mr. W. L. van der Grin-
ten Rotterdam, Dr. G. W. M. Huysmans,
Eindhoven. Ir. A. Heijneijer, Wasse-
naar, Prof. Mr. J. Jurgens, Nijme
gen H. Klompe, Arnhem, Dr. P. N M
Kooien, Vught, Jan Maenen, Heerlen, Jhr.
Mr. P. G. M. van Meeuwen, 's-Gravenhage
^r°n de Quay. Beers, Prof. Mr
Sl' p- M- Romme, Overveen, K. Roncken.
Mat rJ' o oi iDr' Th' Speetjens, Venlo,
Mag. Dr. ,S Stokman o. f. m„ Utrecht, Mr.
A. A. M. Struycken, Breda, Dr. J. Terlin-
gen, Aerdenhout, Fr. Terwindt, Nijmegen
Lector Dr. F. van de Ven, Tilburg, Mr j'
de Vreeze, Utrecht.
Over de toetreding van een vrouwelijk lid
wordt nog overleg gepleegd.
Het voorzitterschap van het centrum zal
worden waargenomen door Prof Mr. C. P.
M Romme (Kantooradres: Keizersgracht
230, Amsterdam-C.), terwijl Mag. Dr S
Stokman o.f.m. (Oudwijk 21, Utrecht) zich
voorloopig met het secretariaat heeft wil
len belasten. Als vice-voorzitters zullen
fungeeren Prof. Dr. J. E, de Quay en W.
J. Andriessen, als penningmeester Mr. Dr.
Th. Speetjens (Loohofstraat 17, Venlo).
Het centrum behoudt zich voor, ook nog
andere personen uit te noodigen, in dit col-
lege zitting te nemen. Inmiddels noodif^t
het de katholieken van Nederland met
aandrang uit tot een actieve medewerking
aan de oplossing van de vele vraagstuk-
-fatoor de geestelijke, maatschappe
lijke en staatkundige wederopbouw van het
vaderland ons plaatst.
Daar het bij de huidige gebrekkige com-
mumcatie-middelen onmogelijk is, de plaat-
epn g^westeliJke studie-centra vanuit
een centraal punt te gaan oprichten, ter
wijl anderzijds de tijd dringt, roept het
sp!hu^m medewerking in van alle plaat-
selijke en gewestelijke instanties uit het
katholiek maatschappelijk en cultureel
komen .ne,mde d?or ei=en initiatief te
tof de vorming van plaatselijke of
gewestelijke instanties uit het katholiek
maatschappelijk en cultureel leven tenein
de door eigen initiatief te komen tot de
ormmg van plaatselijke of gewestelijke
studie-centra. Met het verzoek tot aan-
g J centrum voor staatkundige
riaatmg W e men zich tot bet secreta-
7«?P~JerSClimend- plaatsen in het land
rJfedf. vereenigingen of studieclubs ge-
vormd, die geheel of gedeeltelijk tot doel
hebben de staatkundige vraagstukken van
m eigen verband en on
afhankelijk van de R.K. Staatspartij te be-
studeeren. Indien deze vereenigingen of
clubs zich bij het centrum voor staatkun
dige vorming willen aansluiten, gelieven zij
w t v.erzoek daartoe te richten
tot het secretariaat.
hp?anai" tde or^anisatie en de uitbouw van
het centrum in de toekomst vele kosten
zal meebrengen, meenen wij ook op de fi-
nancieele offerbereidheid van de Neder-
landsche kathoiieken een beroep te mogen
doen. Bijdragen voor de financiering van
het centrum kunnen gestort worden od
girorekening 8754 van de Rotterdamsche
Bankvereemgmg te Venlo ten behoeve van
den penningmeester van het centrum: Mr.
Dr. Th. Speetjens.
's-Gravenhage (A.-A.), De Alg. Synode
te coaclusies van een desbetreffend
rapport te volgen en „open deur" te geven
aan deelen die van de Herv. Kerk zijn af-
geraakt Bedoeld wordt in het bijzonder
het,Sf a in Hersteld Verband. De
betreffende reglementsbepalingen zijn daar
toe aangevuld met de mogelijkheid dat
dienstdoende predikanten bij een der' chr
kerken beroepbaar zijn bij Ned. Herv Ge
meenten en bevestigd kunnen worden na
Vai1 ee,n demissie attestatie af
umufp door den kerkeraad der gemeente,
welke de predikant dient. M.a.w. een pre-
dikant, dienstdoende bij een e*emeente van
de Geref. Kerken in H.V. kan^ns zonder
colloquium doctum en alleen door belijdend
te worden, volgens een voorgeschreven
wvf£, ??nv°udige procedure van de Ned.
Kerk, dienstdoend predikant worden
bij de Ned. Herv. Kerk
Manilla (A.-A.). Hieronder volgt de ge
schiedenis van den eersten luitenant ter zee
Cornells van Well Groeneveld, Comman
dant van een Nederlandscben onderzeeër
leend militaire Willemsorde werd ver-
Als Commandant van de K. 14 was hii
w^k rwlUH ten Noordwesten van Sera-
Kerstmi^Tq^31 /an Borneo) Juist voor
19fB toen een Nederlandsche
vliegboot meldde, dat een Japansch convooi
°P weg was naar Serawak.
TnnnnQpVi^nVal °-p het zwaarbeschermde
Japansche convooi voordat het de haven
7fn Noeshing (Serawak) binnenviel, was
te gevaarlijk. Op den avond van drie en
twintig December wurmde de K. 14 zich
uPiWater de haven van Koeshing
?agpr riHet.eerste doel was een torpedo-
rne t,or'Ped? ging- er helaas juist
naast. Toen koos de K. 14 als doelwit een
lrrt^enSCMi>' i ^at b€Z1ë' was soldaten te
lira lanceerde snel twee torpedo's.
?®lde ^ar.en voltreffers. Tallooze Japan
sche soldaten tuimelden overboord in zee of
in landing--9953.
Langhaam schoof de K. 14 verder. Plot-
seling bleef hij steken; in die positie was
hij m het ondiepe water volkomen weer
loos. Na eenig-en tijd geraakte de K 14
weer los en trok ten aanval op een trans
portschip, dat door twee torpedo's werd
geraaKt
Het was ondertusschen aardig donker
geworden. Toen de onderzeeër wilde ver-
