DE VRIJE ZEEUW
Ie Jaargang
DINSDAG 14 AUG. 1945
No. 76
ANNEXATIE VAN DUITSCH GEBIED.
TELKEN JARE EEN NATIONALE FEESTDAG
OP 5 MEI.
HET PROGRAM VAN DE NEDERLANDSCHE
VOLKSBEWEGING VERSCHENEN.
hulp:voor de kerken.
DE N. V. B. ZENDT TELEGRAM AAN
JPROF. SCHFRMERH0RN.
EINDE VAN DEN ZOMERTIJD.
DE GENERALE SYNODE DER
NED. HERV. KERK.
OVERZICHT
Redactie: S. W. Henry en P. I- D. J. van Oeveren Redactie-adres: Julianas traaf 37. Terneuzeu
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bi} de N.V. Firma P. J. van de Sande, Temeuzen
Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen ƒ1,50 per 3 maanden, buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden. Bij vooruitbetaling ƒ6,60 per Jaar,
ADVERTENTIËN: Per mm 10 cent, minimum per advertentie ƒ1,50. Rubriek kleine advertentiën 15 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent;
maximum 8 regels. Dientsaanbiedingen en dienstaanvragen 15 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres bureau
van dit blad 10 cent meer. Handelsadvertentiën bft regelabonneme^ tegen verminderd tarief, dat ot> aa* vraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
Voozoover uit hetgeen het communiqué
van Potsdam wèl zegt en hetgeen het niet
zegt valt op te maken, is door de bespre
kingen der Big Three de kwestie, in hoe
ver en hoe Nederland herstel zal verkrij
gen van zijn ontzaglijke oorlogsschade, ia
een nieuw licht komen te staan. Dit raakt
ten nauwste de vraag omtrent annexatie
van Duitsch gebied als middel tot schade
vergoeding; het raakt deze vraag op het
internationale zoowel als op net nationale
plan. Niet dat wij verplicht zoudeu zijn,
de annexatiekwestie enkel en uitsluitend
uit den gezichtshoek van schadevergoeding
te zien. Reeds de welbekende verklaring
van minister Attlee uit het begin van dit
jaar, dat Engeland eventueele territoriale
eischen van Nederland zou beoordeelen
naar de vraag, of zij „in de toekomst zou
den bijdragen tot een vredig Europa", zou
ons Nederlanders kunnen ontheffen van die
verplichting. Maar het vergoedingsargu-
ment wortelt zóó diep in ons aller rechts
bewustzijn, het ligt zoozeer aan de basis
van iederen eisch tot herstel op welke
wijze dan ook, dat wij dit argument voor
en na als uitgangspunt moeten blijven be
handelen. Het is trouwens voor de publieke
opinie in de landen onzer geallieerden het
sprekendste, meest doorslaggevende argu
ment. Want die publieke opinie denkt even
als de onze boven alles in termen van ele
mentaire rechtvaardigheid, en eerst daarna
in termen van groote politiek.
Welnu, uit het oogpunt van schadever
goeding in natura zijn de „kleine" gedu
peerde landen en ons land in 't bijzonder,
na Potsdam ongetwijfeld in een ongunsti
ger hoek gedrongen. Wat omtrent de per
centages voor verdeeling der door Duitsch-
land op te brengen naturaleveranties be
kend wordt, geeft wel 'aanleiding dit te
zeggen. Wij mogen op grond van de be
richten aannemen, dat de Sovjet-Unie uit
eindelijk op 56 daarvan beslag legt, ter
wijl Engeland en Amerika met hun ,,be-
langenzone" op 44 kunnen rekenen.
Men behoeft geen groot rekenvirtuoos te
zijn, noch blijk te geven van wantrouwen
in onze Angelsaksische vrienden, om te
voorzien, dat Wij slechts voor een heel
klein gedeelte van het totaal der natura-
vergoedingen aan trek zullen komen, en de
reeds officieus gegeven wenk aan de
„kleine landen", om hun rekeningen op
Duitschland in het gezicht van de zeker
heid, dat zij maar een klein deel van het
gevraagde zullen krijgen", nog eens goed
te overwegen, bevestigt deze opvatting ten
volle. In ieder geval zijn wij nu aange
wezen op den goeden wil onzer verbonde
nen, en het behoeft geen betoog, dat hoe
minder wij hen op dit punt aan boord be
hoeven te komen, des te beter het voor onze
verdere eischen en voor ons internationaal
prestige zal zijn. Wij zijn rechthebbenden
en vooralsnog geen vragers van aalmoezen.
Daarbij komt, dat het reduceeren van
Duitschland tot een vrijwel zuiveren land-
bouwstaat de kans op massa-exporten
van Duitsche producten, voorzoover wij
daarmee zelfs gediend zouden zijn, uit de
berekeningen doet wegvallen. Voorts ont
breekt ten onzent nog steeds een urgentie
program, waaruit blijkt wat onze vernielde
industrieele en landbouwbedrijven noodig
hebben, oim daartegenover te plaatsen het
geen wij nog bezitten (o.a. ons dollar
tegoed)
Wij kunnen wel geld opnemen in
Amerika, voor welk land trouwens hoofd
zakelijk het geldelijk belang bij Europa
telt, heel anders dan voor Engeland, dat
echten momenteel zeker geen groote credie-
ten kan verstrekken maar er zijn voor
het geheele bedrijfsleven zulke immense
sommen noodig! En zelfs binnen het
„blok" der Westersche gedupeerden bezit
België althans een ongeschonden Congo,
en beschikt Frankrijk over vele export
mogelijkheden, die wij missen. In ieder
opzicht staan wij dus in dit opzicht in de
ongunstigste positie.
Mlen kan dus gevoeglijk zeggen, dat zoo
ons land tenminste voor een redelijk deel
aan schadeherstel wil komen, wij meer dan
ooit tevoren op vergoeding in grond zijn
aangewezen. Ook wat de mogelijkheid van
gebiedsuitbreiding betreft, geeft het com
muniqué Van Potsdam ons wellicht een vin
gerwijzing en zeker een houvast, dat
Duitschland groote gebieden aan Rusland
en Polen moet afstaan, is een precedent,
dat den hardnekkigsten anti-annexionisten
ten onzent de oogen behoort te openen.
Dat deze beslissing van allergrootst prin
cipieel belang onzen Minister van Kleffens,
als eenmaal ook de „kleinen" aan het
woord zullen zijn, de handen sterkt zoodra
hij met concrete gebiedseischen voor den
dag meent te kunnen komen, is gereede-
lijk aan te nemen. Dat zulke gebiedseischen
alsdan in goede aarde zullen vallen over
den omvang dier eischen nu nog te zwij
gen blijkt duidelijk uit gezaghebbende
commentaren op de resultaten van Pots
dam: er bestaan te Washington „aanwij
zingen" (heet het daarin), dat het een* en
ander dat door Frankrijk en Nederland op
dit gebied (richtlijnen voor de vaststelling
der Westelijke grenzen van Duitschland)
is voorgesteld, zal worden goedgekeurd.
Reeds thans echter moeten wij inzien,
dat wij veel minder op het belangenterrein
der Angelsaksers, met name Engeland,
komen, wanneer wij de annexatievordering
met kracht doen hooren. Engeland wil
zonder twijfel niets liever, dan het blok
van democratische landen in het Westen
verstevigen. Het wordt door een gebieds-
vordering van Nederland, gedragen door
een sterke meeningsstrooming, geenszins
geschokt, maar integendeel tegemoet ge
komen in een voornamen wensch uit het
oogpunt zijner gerechtvaardigde belangen.
De werkelijke hinderpaal, om ons nationaal
recht aan de Britsche politieke desiderata
te verbinden, is momenteel nog gelegen in
het feit, dat Nederlands naam internatio
naal thans weinig wordt genoemd. Om
daarin venbetering te brengen, moeten wij
onze stem duidelijk, en zonder dwaze zelf-
scrupules, laten hooren. Dat getuigt van
ons bewustzijn van goed recht en ons be
grip voor het eigen èn collectief veilig
heidsbelang in het Westen. De conjunctuur
voor vervulling van dien gebiedseisch is
er. Het precedent is er eveneens. Wat noo
dig is, is dat wij zelf ervan doordrongen
zijn, dat annexatie ons recht is en onze
redding.
(Ned. Comité voor Gebiedsuitbreiding.)
's-Gravenhage (A.-A.). De regeerings-
voorlichtingsdienst meldt:
De Regeering heeft besloten tot het in
stellen van een telken jare terugkeerenden
nationalen feestdag. Van de aanvankelijke
gedachte de viering van dezen dag blijvend
te verbinden aan den verjaardag van Hare
Majesteit de Koningin is afgezien, overeen
komstig den nadrukkelijken wensch van
Hare Majesteit om den nationalen feest
dag niet met Haar verjaardag te willen
vereenzelvigen.
De Ministerraad heeft in venband met het
bovenstaande besloten voor de toekomst
den dag der Duitsche capitulatie, 5 Mei,
als nationalen feestdag in te stellen en
voor dit jaar het denkbeeld der viering
van zulk een feestdag te laten rusten.
De „Oproep", die de Nederlandsche
Volksbeweging kort na de bevrijding publi
ceerde, heeft bij velen in den lande een
goed onthaal gevonden. Geheel tevreden
was men echter niet. Er werd van alle
zijden aangedrongen op een concrete uit
werking van de beginselen, die in den „Op
roep" waren neergelegd.
Voor- en tegenstanders wenschten elkaar
te meten op den grondslag van een duide
lijk program dat, zonder er doekjes om te
winden, ronduit verklaart wat de Neder
landsche Volksbeweging wil. Welnu, dat
programma, voorbereid in de donkere dagen
der bezetting, is thans verschenen. Het is
nu ook voor hen, die al of niet toetreding
tot de N. V. B. afhankelijk stelden van het
verkrijgen van een duidelijker inzicht in
zijn plannen, mogelijk zich een oordeel te
vormen en tot een besluit te komen.
Het programma is onderverdeeld in
zeven afdeelingen, die ieder een aantal
punten bevatten, die gezien kunnen worden
als een uitwerking van het aan iedere af-
deeling voorafgaande beginsel. De afdee
lingen omvatten de volgende onderwerpen:
ontplooiing van de menschelijke persoon
lijkheid; beveiliging van het gezin; verhef
fing van den aribeid; productie om welvaart
voor allen; versterking van de nationale
gemeenschap; vernieuwing van de staats-
gedachte en hervorming van de democratie
in personalistischen geest; volkszeggen
schap in de organisatie van bedrvjfs- en
cultureel leven; opbouw van een nieuwe
gemeenschap met de overzeesche gebieden;
Duitenlandsche politiek en internationale
rechtsorde.
Aan het program is toegevoegd een al-
gemeene toelichting, waarin o.m. uitvoerig
wordt ingegaan op de verhouding van de
Volksbeweging en de politieke partijen.
Tenslotte zijn in het programma opge
nomen de namen van enkele honderden
Nederlanders, die him instemming betuigen
met „Oproep" en Program der N. V. B.
Het programma is verkrijgbaar bij de ge
westelijke en plaatselijke secretariaten van
de N. V. B„ voor Terneuzen: Schoollaar 6.
Moge het tot rustige overdenking strek
ken voor talloozen in ons volk. De tijden
zijn te ernstig voor het met een schouder
ophalen voorbijgaan aan wat de N. V. B.
te zeggen heeft.
De zwaar getroffen Kerken in West
Zeeuwsch-Vlaanderen hebben het moeilijk;
men tracht zich door noodvoorzieningen
te redden. De Kerken helpen elkaar: de
Gereformeerden van Br es kens kerken in de
Luth. Kerk van Groede; de Oude Geref.
Kerk kerkt in de Herv. Kerk van Water
landkerkje; de Hervormden van Aarden-
burg komen in de Geref. Kerk samen; die
van Retranchement in de Chr. Evang. Kerk
aldaar. In Schoondijke heeft de Burge
meester één bunker afgestaan voor den
eeredienst der Katholieken, der Hervorm
den en der Gereformeerden.
In Oostburg zouden de Hervormden in
het nog te herstellen kerkje der Oud Geref.
Kerk kunnen gaan. Samen zouden zij het
herstellen en bewonen. Jonge menschen
uit Terneuzen en omstreken zouden voor
glas zorgen, en, daarvoor plunderen de ge-
loovigen hun lijsten en portretten.
Maar de Hervormde Gemeenten van
Oostburg en Sluis hebben van de Synode
een verheugend bericht ontvangen: De
Zwitsersche Protestantsche Kerken heblben
enkele noodkerken gebouwd en zenden er
nu één voor Sluis en één voor Oostburg.
Ze kunnen elk oogenblik verwacht worden.
Ieder kan zich voorstellen welk een vreugde
over dit geschenk heerscht en hoe dank
baar deze Gemeenten zijn. Mogen zij spoe
dig in hun houten woningen God kunnen
loven!
De Terneuzensche Hervormde Jongeren
hebben nu het verzoek ontvangen om toch
het glas in te zamelen en dit beschikbaar
te stellen voor de Oud Geref. Kerk. In deze
onderlinge samenwerking komt iets naar
voren van den goeden geest, die in één volk
allen aan elkaar verbindt.
Amsterdam (A.-A.). Het hoofdbestuur
van de Nederlandsche Volksbeweging heeft
het volgende telegram gestuurd aan den
Minister-president, Prof. Ir. W. Schermer-
horn l
Het hoofdbestuur der Nederlandsche
Volksbeweging is zeer verontrust over
het voortwoekeren van den zwarten han
del in de dagelijksche samenleving van
ons volk. Nu ieder redelijk motief voor
dezen handel is vervallen, geeft zijn
voortbestaan in ernstiger mate dan voor
heen een duidelijk beeld van de zedelijke
verwildering in die kringen van ons volk,
Welke zich met dezen handel bezighou
den. Het Hoofdbestuur verzoekt de Re
geering onverwijld alle gezonde tegen
krachten in ons volk te mobiliseeren ten
einde door gemeenschappelijke inspan
ning dit kankergezwel uit het volksleven
te verwijderen. De Regeering geve hel
dere verstrekkende richtlijnen zoowel aan
bevolking als aan overheidsorganen. De
Nederlandsche Volksbeweging vat thans t
onmiddellijk strijd tegen zwarten handel
aan. Zij verzoekt de Regeering haar
actie te steunen met alle middelen waar
overheid over beschikt dus door duide
lijke instructies tot onverbiddelijk optre
den aan alle politioneele, justitioneele en
controleerende organen en instanties
door goed gecoördineerde prijs-, loon-,
monetaire-, grondstoffen- en bevoor-
radingspolitiek doch vooral door het
groote gezag, dat Regeering bij het volk
geniet in de weegschaal te werpen.
Het Hoofdbestuur N. V. B.,
HAVERMAN, wnd. Secretaris.
Op 16'September zal de klok een uur
achteruit worden gezet. Nederland keert
daarmee dan terug naar den Middel-Euro-
peeschen tijd.
De Provinciale Kerkbesturen hebben met
overweldigende meerderheid de ontwerp
regeling voor het bijeenkomen van de Ned.
Herv. Kerk in Generale Synode aangeno
men. Met 62 stemmen vóór en 2 stemmen
tegen is dit geschied. Dit is een gebeur
tenis! van de allergrootste beteekenis voor
de Ned. Herv. Kerk. Maar niet alleen voor
deze kerk.
Tot nu gold in de Hervormde Kerk de
bestuursorganisatie, zooals deze door
Koning Willem I in 1816 haar was opge
legd. Een bestuursorganisatie, die geheel
naar het voorbeeld van den Staat was in
gericht. Een bestuursorganisatie, die het
voor de kerk onmogelijk maakte zich naar
haar eigen, wezen in te richten. Vele
pogingen zijn in den loop der jaren onder
nomen om deze organisatie te doorbreken.
Telkens hebben ze schipbreuk geleden,
soms met de kleinst mogelijke meerder
heid. Nu wordt de Kerk in staat gesteld
om een nieuwe kerkorde te ontwerpen.
Daartoe zal waarschijnlijk nog in dit
najaar de Ned. Herv. Kerk in Generale
Synode bijeenkomen. Deze Synode bestaat
uit 30 predikanten en 15 ouderlingen. Ieder
van de 44 classes, waarin de Hervormde
kerk verdeeld is, en de Commissie voor de
Waalsche Zaken benoemen één lid. Als
adviseurs worden toegevoegd de secretaris
van de Algemeene Synodale Commissie,
twee hoogleeraren in de Godgeleerdheid
vanwege de Ned. Herv. Kerk, twee ver
tegenwoordigers van den Algemeenen Dia-
conalen Raad en van den algemeenen Kerk-
voogdijraad (die nog eerst benoemd moet
worden) en vertegenwoordigers van ver
schillende Raden, door de Synode ingesteld.
Deze i' Synode heeft, in gehoorzaamheid
aan de Heilige Schrift en staande op den
bodem der belijdenisgeschriften, inzonder
heid tot taak: de kerkorde voor te berei
den en vast te stellen.
Daarmee is de Generale Synode een taak
opgedragen, die niet in een enkel oogen
blik, misschien niet in enkele jaren, ver
vuld zal zijn. Niettemin kan de Synode
thansi met de zeer belangrijke werkzaam
heid beginnen een voor de kerk waardige
orde vast te stellen.
Bovendien zal de Generale Synode, met
de Kerk in al haar geledingen, hebben te
getuigen van het Evangelie van Jesus
Christus tegenover Overheid en volk. Ver
der leiding en vorm hebben te geven aan
den arbeid, waartoe de Kerk wordt geroe
pen op alle terreinen des levens. Haar
taak zgj- ook zijn gehoor te geven aan de
aioeping der Kerk inzake de eenheid der
Christenheid.
van de producten en de productie
der meest voorkomende grond
stoffen.
Door het College van Algemeene Com
missarissen voor Landbouw, Handel en
Nijverheid zijn een reeks overzichten ge
geven van de producten en de productie
der meest voorkomende grondstoffen,
waarvan wij het eerste overzicht hieronder
laten volgen:
Aardolieproducten.
Deze producten worden ter beschikking
gesteld door het Geallieerde leger. De
aanvoer, welke vroeger in bulk per binnen
schip geschiedde, komt thans doorgaans
per trein binnen. De verlading en verpak
king 'zijn vaak gebrekkig, zoodat het lek
verlies soms beduidend is. De verdeeling
doet het Rijksbureau; de toewijzingen wor
den verleend door:
De Rijksverkeersinspectie voor het weg
verkeer; de Bevrachtingscommissie Voor
het waterverkeer; den Voedselcommissaris
voor de Landbouw; het Rijksbureau voor
Aardolieproducten voor de industrie. De
grootste moeilijkheden bieden momenteel
de industrieele smeermiddelen (transfor
matorolie, turbineolie, ijscompressen-olie,
stoomcylinder-olie e.d.). Hierin zal ver
betering komen, zoodra de Union Petrol
Beige te Brussel de vervaardiging van deze
producten zal ter "hand genomen hebben,
