DE VRIJE ZEEUW
Ie Jaargang
DINSDAG 7 AUG. 1945
No. 74
ANNEXATIE VAN DUITSCH GEBIED.
DE ATOOMBOM.
PROCES
TEGEN MISDADIGERS VAN BELSEN.
DE ALGEMEENE SYNODE LEK
NED. HERV. KERK.
VRIJZINNIG DEMOCRATISCHE BOND.
CHR. REISVEREENIGING „VOORWAARTS"
TE TERNEUZEN.
Redactie: S. W. Henr$ en P. L. D. J. van (leveren Redactie-adres: Julianas traat 31, Tmemwi
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bjj de N.V. Firma P. J. van de Sande, Temeuzen
Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen ƒ1,50 per 3 maanden, buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden. Bjj vooruitbetaling ƒ6,60 per Jaar.
ADVERTENTIËNPer mm 10 cent, minimum per advertentie ƒ1.50. Rubriek kleine advertentiën 15 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent:
maximum 8 regels. Dientsaanbiedingen en dienstaanvragen 1-.-5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres bureau
van dit blad 10 cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m op den <^ag der uitgave.
Er worden thans meer, deels gezag
hebbende argumenten hoorbaar die zich
tegen het eventueel vooruitzicht van
annexatie van Duitsch gebied richten. Over
vele dier argumenten is 'n wellicht vrucht
bare discussie mogelijk waaraan het in de
komende weken niet zal behoeven te ont
breken maar het wil ons voorkomen,
dat achter de meeste dezer argumenten
als min of meer verholen drijfveer staat:
vrees. Vrees, allereerst, voor een her
levend Duitschland, vrees die elke verdere
beduchtheid of contra argument over
koepelt. Vrees derhalve voor nieuwe ran
cune, nieuwen oorlog: vrees instede van
positieve zorg hoe er toe bij ite dragen, een
nieuwe Duitsche oorlog eens en voorgoed
totaal onmogelijk te maken door ons aan
deel te nemen in het definitief breken van
Duitsch lands macht, zijn strategisch poten
tieel met de zekerheid er bij dat, mèt
en zónder annexatie, de Westgrens van een
naar zijn eigen meening „bloeiend", d.w.z
sterk genoeg Duitschland aan de Noordzee
ligt en het voor de rest onverschillig is of
Wij ons die bij Deventer of voor Munster
denken.
Onder het dak van algemeene, onbestem
de vrees vinden wij een gansche reeks van
beargumenteerde bezorgdheden. Een Ne-
derlandsche traditie van „non-annexation"
staat, vreest men, te worden verbroken -
terloops gezegd: ons land schafte in 1870
de doodstraf af, behalve in het militair
strafrecht; tóch zullen onze gerechtshoven
aanstonds doodstraf aan burgers opleggen.
Vrees is er, om in het internationale alles
anders dan statisch te zien: alsof de thans
bestaande grenzen van eeuwigheid af be
staan zouden hebben en voor alle verdere
eeuwen 'bestemd zouden zijn. Vrees voor
gemis aan voorlichting eener „groote
massa" (gevaarlijk demagogisch wapen!)
die niet de historische militaire, econo
mische e.a. argumenten rustig kan afwe
gen en die „dus" nuchter oordeelt,
temeer omdat zij de gevolgen van uitplun
dering en verwoesting niet direct aan den
lijve ondervindt een-hoogst bedenkelijk
speculeeren op oogensluiterij, egoïsme en
gemis aan nationalen zin, een slag in het
gezicht van gezegde „groote massa". Vrees
voor annexatie met, zoowel als zonder de
opwonenden; mèt, om het onverteerbaar
brok „Deutschtum" dat wij vergeefs zou
den trachten te assimileeren; zónder, om
het „onrecht" aan een volksdeel dat als
zoodanig, gelijk wij zelf, indien de zaken
anders waren geloopen, mee moet dragen
in het lolt van zijn geheele volk, en om de
congestie, welke verplaatsing van die be
volking in rest Duitschland zou helpen
(in hoe bescheiden mate zou helpen!)
teweegbrengen. Vrees voorts, dat wij het
leege gebied niet zouden kunnen herbevol-
ken, na aftrek van de voor onze andere
bodemexploitatie-objecten noodige krach
ten alsof ons bevolkingssurplus, on
eindig verscherpt door de vernielingen die
Duitschland zoowel onze industrieën als
onze landbouw heeflt aangedaan, niet zal
moeten emigreeren naar overzee, zoo wij
deze bloem onzer volkskracht niet binnen
onze eigen deuren weten te houden.
Daar is voorts de vrees voor „wat de
anderen doen".
Of onze groote Geallieerden ons gebieds-
winst zullen gunnen (wat niet wij, wèl
onze Minister van Buitenlandsche Zaken
moet en kan peilen); of wij voor onbe
perkte tijden op een steun tegen een
Duitsch gevaar kunnen rekenen (een on
mogelijke assurantie, maar de vraag geldt,
ook zonder annexatie. Overigens, reeds
lang voor dezen oorlog zag een Britsch
premier Engelands grenzen „aan den Rijn'
en de diepte van het voor Engelands vei
ligheid onmisbare stootkussen is er in het
licht der oorlogservaring zeker wel niet
geringer op geworden!), eindelijk of ook
„de anderen" in het Westen grondgewin
wenschen (De Gaulle eischt de Rijngrens,
België, in geheel ander geval dan wij, ziet
op zijn minst ónze annexatievordering met
gunstig oog). Vrees, voor de strategische
onhoudbaarheid van zekere nog op niets
gebaseerlde nieuw-gedachte grenzen,
waarbij vergeten wordt, dat er geen reden
bestaat om van alle onmogelijke grenzen
de onmogelijkste, de huidige, als de eenig
houdbare te beschouwen. Vrees voor den
factor „tijd", dien niemand ter wereld kan
overzien. Vrees echter boven alles, voo-
een onvermijdelijk snelle beslissing in
feite echter voor iedere beslissing die ons,
reeds als overgang naar iets ongewends
en ongewoons, belet in onzen naitionalen
slaaptoestand van vóór „10 Mei 1940" terug
te vallen. Vrees tenslotte om, eenmaal
annexatie als eenig mogelijke uitkomst uit
den na-oorlogschen nood van ons volk aan
vaard, te voelen dat wij ze straks blijmoedig
zouden moeten realiseeren, en niet met,
populair uitgedrukt, een „vies gezicht".
Het is voor de eeuwig beduchten, de
menschen van de muizenissen en den sleur
en de ja-maar's, jammer, dat hét Neder
land door Duitsche schuld niet meer ge
geven is, voortaan den zoeten droom van
brave onschendbaarheid verder te droomen.
Denemarken, dat zich in 1940, na totale
zelfontmanning, willig onder den voet liet
loopen, kan meenen zich dit te mogen ver
oorloven; Nederland heeft historisch,
geografisch en aanstonds weer als koloniale
wei eldmogendheid een andere taak te ver
vullen.
Sommige van de landen, die met na-
oorlogsch Duitschland direct te maken
kregen, zooals de Sovjet-Unie, Frankrijk
enz., worden streng en practisch genoemd
Zij mogen practisch te werk zijn gegaan,
zij hadden het recht er toe na gezien te
hebben hoe practisch de Duitschers zijn
geweest. Nederland heeft geen reden,
minder practisch te zijn dan zij, integen
deel. Met annexatie, ongetwijfeld, geen
integrale terugvloeiïng van alle schade: dat
is eenvoudig Uitgesloten. Zónder annexa
tie echter, om met Prof. Schermerhorn te
spreken, geen enkele mogelijkheid om te
komen tot eenige reëele schadeloosstell'ng.
Modaliteiten, het hoever en hoeveel, mogen
ons van het principe niet afschrikken. De
politiek, welke de Franschen noemen
„politique du chien crevé", die van den
gekrepeerden hond, heeft geen volk ter
wereld ooit verder gebracht, noch het voor
agressie door sterkeren behoed. Vèr van
ons Nederlanders, de avonturengeest van
het „gevaarlijk leven", door een opperfas-
cist van Nietzsche overgenomen. Maar
vrees was en is nog steeds een slechte
raadgeefster.
(Nederl. Comité voor gebiedsuitbreiding).
De Geallieerden zijn er in geslaagd
een nieuwe bom te producecren van
zeer groote explosieve kracht.
President Truman heeft Maandag ont
huld, dat de Amerikanen thans gebruik
maken van een bom waarvan de uitwerking
2000 maal zoo hevig is als de tot nu toe
bekende zwaarste 10 ton-bom.
Ook Churchill heeft in een brief een en
ander over deze bom verteld, die tot stand
gekomen is door samenwerking van de
Engelsche en Amerikaansche universitei
ten. Het is een atoombom. De wetenschap
heeft de middelen weten te vinden om de
atomen te ontbinden, en daardoor kan een
enorme explosieve kracht worden ontwik
keld, omdat een ontzaglijke hoeveelheid
energie daardoor loskomt.
De Duitschers waren ook met proefnemin
gen voor het samenstellen van een derge
lijke bom bezig, doch hebben het (liet
kunnen voor elkaar krijgen. Zij namen
proeven in Noorwegen. Vooral zijn daar
fabrieken met bomaanvallen bestookt,
waar men werkplaatsen voor het maken
van dergelijke bommen vermoedde. Indien
het den Duitschers gelukt was, die bom
men te maken, zou, naar Churchill schrijft,
de oorlog wel eens een ander resultaat
kunnen hebben gehad.
Aanvankelijk meenden de Amerikanen,
dat de fabrieken voor het maken van die
bommen in Engeland moesten worden ge
bouwd, doch de Engelschen brachten hen
onder het oog, dat dit wegens den zwaren
last, die de Engelsche industrie reeds voor
de oorlogsproductie had te dragen, niet
mogelijk was, terwijl de fabrieken dan ook
onder het bereik van de Duitsche vlieg
tuigen zouden liggen.
Daarop werd besloten tot het stichten
der fabrieken in Amerika. Daar wordt er
in een aantal fabrieken aan gewerkt door
65.000 mannen, die feitelijk niet weten wat
ze produceeren. Er is reeds 5 milliard
voor uitgegeven.
■De proefnemingen werden gehouden in
de woestijnen van Nieuw-Mexico. Canada,
dat veel uranium heeft, leverde in hoofd
zaak de grondstof.
'De bom werd op het proefveld opgehan
gen'aan een stalen mast. Toen de bom tot
ontploffing werd gebracht, ontstond er een
verblindende lichtflits, die het geheele ge
bied in een helderder licht zette dan bij het
felste daglicht. Daarna kwam er een aan
houdende geweldig gebulder en een zware
drukgolf, die 2 man, die zich buiten het
proefnemingscentrum bevonden (op 8 km
afstand), tegen den grond sloeg. Terstond
kolkte een veelkleurige ontzaglijke wolk
op, die steeg tot een hoogte van 40.000
voet. De wolken, die onderweg werden
ontmoet, verdwenen. 'Spoedig dreven sub-
stratosfeerwinden de op die hoogte grijs
geworden massa uiteen. De proef was
voortoii, het project was een succes.
Het grootste genie achter de atoombom
„het grootste gokspel in de geschiedenis",
was, volgens Reuter, Dr. Robert Oppen-
heimer. "Deze organiseerde het onderzoek
in een woestijn in Nieuw-Mexico.
Een van deze bommen is reeds gebruikt
tegen een Japansche stad. Na het neer
werpen der bom ontstond er echter zoo'n
dichte wolk van rook en stof, dat de vlieg
tuigen niet konden wachten om het resul
taat van de bom na te gaan. Daaromtrent
worden thans nog rapporten ingewacht.
Men verwacht daarvan, dat het den oor
log tegen Japan zal verkorten. Het is den
Geallieerden thans mogelijk alle zich boven-
grondsch bevindende industrieën der Ja
panners te vernietigen.
Churchill drukte in zijn brief de hoop
uit, dat dit vreeselijke wapen zal mede
werken tot het spoediger verkrijgen van een
duurzame vrede.
Volgens de Amerikaansche en Britsche
bladen opent deze uitvinding ook een om
mekeer in de techniek, wanneer het gelukt
de door deze methode vrij te maken energie
kan worden aangewend als drijfkracht
voor machines. Er ontstaan dan ongekende
mogelijkheden. Alle bladen erkennen het
belang' van deze nieuwe ontdekking. De
toekomst van de geheele menschheid kan
er door worden beïnvloed. Niemand kan
-zich de uitwerking indenken van 2000 bom
men van 10 ton. Een paar van deze nieu
we bommen zouden voldoende zijn om een
stad als Londen te vernietigen. De met
deze methode vrij te maken energie zou de
oude krachtbronnen water en electriciteit
kunnen vervangen. (A.-A.).
Londen. Reuter's bijzondere correspon
dent bij de 21e legergroep meldt, dat
Joseph Kramer, de commandant van het
beruchte concentratiekamp Belsen, die van
Brussel is overgebracht naar dé gevange
nis van Celle in Duitschland, deze maand
te Lueneburg met 47 andere beklaagden zal
terecht staan. Hun wordt ten laste gelegd,
gemeenschappelijk den dood veroorzaakt
te hebben van circa 26.000 gevangenen en
vele anderen te hebben mishandeld. Onder
de beklaagden bevinden zich eenige vroe
gere gedetineerden van het kamp, die
bekend hebben, hun medegevangenen te
hebben gefolterd om voor zich zelf bijzon
dere voorrechten te verwerven. Kramer
vertelt een' ieder, dat hij onschuldig is en
slechts de hem verstrekte orders heeft
uitgevoerd.
Te 's-Gravenhage werd Donderdag j.l.
de 130ste vergadering van de algemeene
synode der Ned. Herv. Kerk gehouden.
Het oudste lid in dienstjaren, Ds. J.
Booristra van Gieten, opende de eerste zit
ting met de voorlezing van Psalm 85. Hij
ging daarna voor in gebed en hield vervol
gens een toespraak, waarin hij memoreerde
onze bevrijding, de in de oorlogsjaren ge
vallen dienaren der kerk, de geleden ver
liezen en ook de behaalde geestelijke winst
en waarin hij verder uitweidde over het
feit, dat deze synode hoogstwaarschijnlijk
zou zijn de laatste synode in den ouden stijl.
Voorts sprak hij over de huidige kerkelijke
aspecten. Hierna las de secretaris de
samenstelling der synode voor:
Dr. G. Sevenster, Leiden, Dr. J. H. Semme-
link, Groningen. Dr. M. J. A. de Vrijer,
Utrecht, S. F. H. J. Berkelbach v. d. Spren
kel, Utrecht.
Afgevaardigden vanwege de Provinciale
Kerkbesturen en de Waalsche commissie:
J. J. C. Karres, Apeldoorn, C. J. van
Paassen, Zutphen, Mr. Dr. G. Kolff, Gelder-
malsen. D. P. van Capellen van Walsum,
Velp (G.), L. Boer, Scheveningen, J. Enk-
laar, Leerdam, Dr. W. D. van Wijngaarden,
Leiden, Dr. Ph. J. Idenburg, Wassenaar,
R. Dijkstra, Amsterdam, J. H. KleinWas-
sink, Alkmaar, Mr. H. F. van Meer, Amster
dam, Mr. H. Mulderije, Amsterdam, Dr. L.
J. Cazemier, Terneuzen, L. J. C. Visbeek,
ylissingen, P. de Bruijn, Driebergen, A
Meijers, Utrecht, Dr. J. N. Sevenster'
Leeuwarden, Dr. H. de Vos, Sneek W A
Dekker, Schamegoutum, D. Hokwerda
Kollumerzwaag, P. van der Sluijs, Dedems-
vaart, H. Janzen, Tubbergen, Ir. P. Wolf-
fensperger, Zwolle, J. Visscher, Almelo,
A. N. Tonsbeek, Appingedam, P. J. Israel
Finsterwolde, O. J. Reinders, Zuidwoldè
t H' KaPteijn Jr., Veendam, J. W.
J. Add ink, Heeze, H. J. F. Wesseldij k
Eindhoven, Drs. F. A. Kraaijeveld, Heer
lens tad, P. J. Steensma, Eindhoven J
Boonstra, Gieten, A. E. K. Pols, Coévor-
den, Dr. W. H. Huijsman, Coevorden, J.
fecholten, Emmen, R. Blommaert, Leiden
Dr. L. P. Reijss, Rotterdam.
Vervolgens had plaats de verkiezing van
een moderamen. Verkozen werden resp.
als president, vice-president en secundus-
vice-president P. de Bruijn, L. Boer en J.
Boonstra. De president aanvaardde het
presidium met een breede toespraak. Hij
sprak in bewogen woorden van het door
ons volk geleden leed en onrecht, van den
honger en de ontbering en bracht den dank
voor onze verlossing. Hij gewaagde van de
groote moeilijkheden, die ons wachten, van
de groote verwildering, die in al breeder
lagen om zich heen grijpt, van de groote
taak der kerk en smeekte in een gevoel
volle peroratie Gods zegen af op het nieuwe
werk, dat wacht.
Het reglement van orde werd vastgesteld
en de agenda aangevuld. Hierna had plaats
de uitloting van 5 synodi contractae. Ver
volgens deed de secretaris mededeelingen
over het groote werk van i.kjb. en over
de gelegde contacten voor hulpverleening
mat Zwitserland, Engeland, Denemarken
en Amerika. Hij gaf verder verslag van
vergaderingen met Dr. Visser 't Hoofd, den
secretaris van den oecumenischen raad der
kerken te Genève en van moeilijkheden, die
zich op 't gebied van kinderuitzending had
den voorgedaan en van den grootschen
anbeid van N. V. H.
Hierna had plaats de benoeming van ver
schillende commissies (wetsvoorstellen, in
gekomen stukken, financiën, enz.) Er
werd een begin gemaakt met de bespreking
en goedkeuring van de 'besluiten van den
urgentie raad. In den namiddag werden
nog drie synodi contractae gehouden.
(A.-A.).
's-Gravenhage (A.-A.). Uit de leden van
den vroegeren vrijzinnig-demoeratischen
bond heeft een voorloopig centraal comité
zich gevormd, waarvan op verzoek der
andere leden, Jan Schilthuis het voorzitter
schap op zich heeft genomen en J. C. Dee
ring, Groen van Prinstererlaan 36, Voor
burg, die als secretaris-penningmeester ml
optreden. In de eerste bijeenkomst, welke
op 8 Juli in Den Haag onder presidium
van Mr. Joekes is gehouden, besloot het
comité o.a.1. de werkzaamheden van den
V. D. B. te hervatten. 2. zoo spoedig moge
lijk te doen onderzoeken of en zoo ja op
welken grondslag samenwerking of samen
smelting met andere partijen of groepen
is te verkrijgen. Naar het oordeel van het
comité kan het streven van de Nederland-
sche volksbeweging in het algemeen met
sympathie worden begroet. Zoolang de
Nederlandsche volksbeweging niet zelf als
politieke partij optreedt, is er naar zijn
oordeel geen .bezwaar tegen, het lidmaat
schap van den V. D. B. met dat van de
N. V. B. te vereenigen. Zoodra de om
standigheden dat veroorloven, zal tot vor
ming van een nieuw hoofdbestuur en de
oprichting van een nieuw permanent
secretariaat worden overgegaan
Bovengenoemde reisvereeniging hield
dezer dagen haar jaarvergadering, die zich
in een groote belangstelling mocht verheu
gen. In 1932 opgericht, is „Voorwaarts"
steeds groeiende gebleven, en, al moest het
werk gedurende den oorlogstijd nood
gedwongen stil gelegd worden, was het
noodzakelijk dat tijdelijk geen nieuwe leden
meer konden worden ingeschreven. In zijn
openingswoord sprak de voorzitter, de heer
C. Leunis, zijn vreugde er over uit, dat, nu
