DE VRIJE ZEEUW
l
P BEZOEK BIJ EEN SABOTAGELEIDER
laargang
DINSDAG 19 JUNI 1945
No. 60
No. 67
Redactie: S. W. Henry en P. L. D. J. van Oeveren Redactie-adres: Juli anas traat 87, Terneuzen
Uit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres: Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJSBinnen Terneuzen ƒ1,50 per 3 maanden, buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden. Bij vooruitbetaling ƒ0,60 per jaar.
AJ>VERTENTIËNPer mm io cent, minimum per advertentie ƒ1 >50. Rubriek kleine advertentiën 15 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent;
maximum 8 regels. Dientsaanbiedingen en dienstaanvragen 15 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieyen of adres bureau
van dit blad 10 cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
Door Jan Goderie,
oorlogscorresp. van A.N.P.-Aneta.
Dezer dagen heb ik een gesprek ge-
ad, met den leider der landelijke sabo-
igegroepen, die vooral het laatste half
>ar van de Duitsche bezetting in het
Vesten van Nederland zeer veel heeft
•ijgedragen, om den vijand den genade-
lag toe te brengen.
Zij, die buiten het Westen leefden
n geneigd waren te veronderstellen,
lat de menschen hier door honger en
llende te zwak en te down waren, om
ot groote activiteit in staat te zijn,
ouden verbaasd zijn de enorme vita
iteit en dynamiek van dezen man te
ien.
Zoo op het oog ziet hij er heelemaal
liet als een sabotageleider uit, al zou
k niet weten, hoe een sabotageleider
r precies uit moet zien. Ik bedoel,
verwacht niet, dat de leider van een
iergelijke gevaarlijke organisatie er uit
;al zien, als een rustig en geleerd man.
Geleerd is deze man zeker, hij is een
nedicus, die zijn practijk vaarwel ge-
.egd heeft terwille van zijn studie,
loch rustig is hij allerminst. Dat ver
raden zijn oogen en dat bewijst zijn
onversatie, die sprankelend is van
jeest, klaar en helder van inhoud en
Ic weerspiegeling van snelle gedachten.
Na drie zinnen weet men te doen te
J hebben met een goed organisator, een
lard werker, een man met breede
lenkbeelden, die weet wat leiding
jeven is.
De centrale waar deze man werkte
n van waaruit alle bevelen tot belang-
ijke sabotagehandelingen werden uit
ezonden, ziet er ook al heel anders
it, dan men zich in zijn fantasie zou
vorstellen. In een oud onopvallend
ibouw in een Amsterdamsche volks-
uurt omvat de centrale twee vertrekken
Iet eene is de werkkamer van een
envoudig man, zonder eenige pretenties.
Er staat een schrijftafel, een metalen
.astje, een telefoon en een bed. De
indere kamer is de werkplaats van een
;hemist. Er staan fleschjes met medi-
:ijnen, er liggen proppen watten, en
>nschuldig uitziende kartonnen hulzen.
Evenwel de schrijftafel in de eerste
amer is bedekt met stafkaarten, het
netalen kastje is een verkapte radio
:n het telefoontoestel stond aangeslo-
op een geheim net, dat zich over
en
iet geheele land verspreidde. De flesch-
es medicijnen in de andere kamer en
le onschuldig uitziende kartonnen hui-
en zijn hoogstgevaarlijke brandbom
nen. Met deze dingen is menig vijan-
telijk doel in den brand gezet.
Ik mag helaas nog niet vertellen, wie
eze man is en waar hij zijn centrale
rad. Security-redenen verhinderen nog
teeds volledige openbaarheid, daarge-
aten, dat de man zelf er absoluut geen
>rijs op stelt, dat zijn naam genoemd
vordt. Ik kan slechts vertellen, dat
le leider en zijn helpers, een chemist
:n een typiste, in het gebouw waar
ij werkten legaal thuis hoorden, zoo-
'at zij er zich betrekkelijk veilig konden
oelen.
Het bureau werd opgezet, toen
irabant en Limburg al vrij waren, om
le vele zelfstandige sabotageacties in
den lande te coördineeren. Het om
vatte alle acties, die ten uitvoer zijn
gelegd voor het „uur U", het tijdstip
waarop de ondergrondsche strijdkrach
ten officieel moesten optreden.
Er werden verschillende soorten van
sabotage bedreven. Er was een tech
nische sabotage, die gericht was tegen
den vijandelijken af- en aanvoer, machi
nerieën en dergelijke, een economische
sabotage, gericht tegen vijandelijke voor
raden en wat dies meer zij en de sabo
tage tegen den S.D., Grüne Polizei en
ander gespuis.
Werd er voor de coördinatie nog al
eens dilettanterig opgetreden, nadien
werd de sabotage wat je noemt weten
schappelijk geleid. Het ging er niet
om bravourstukjes uit te halen, het
ging er om, den vijand daar en op die
wijze te treffen, waar het meeste effect
werd gesorteerd.
Men hield zich ook volkomen aan
de officieele regels van het spel. Het
was b.v. verboden, om de weermacht
van een hinderlaag uit te overvallen,
om haar van wapens te berooven. Men
moest trachten ze met list te veroveren.
Steeds werd scherp onderscheid ge
maakt tusschen weermacht en de partij
instanties.
Tegenover landwacht, S.D., enz. werd
geen consideratie gebruikt. Dit had
bovendien het voordeel, dat de Duit-
schers, het onderscheid voelende, onder
ling verdeeld werden. Er mochten b.v.
geen auto's met handgranaten worden
aangevallen, als er soldaten in zaten,
maar tegenover radiopeilwagens gold
dit verbod weer niet. Die moesten te
allen tijde, op welke wijze dan ook,
onschadelijk gemaakt worden.
Tegen Roode-Kruis-auto's mocht niet
worden opgetreden, ook niet als men
wist, dat deze door den vijand misbruikt
werden. Wel moesten van dergelijke
gevallen nauwkeurig rapporten worden
opgemaakt. De mannen mochten ook
maar niet lukraak telefoonlijnen e.d
vernielen. Het kon immers zeer wel
mogelijk zijn, dat er dan lijnen zouden
worden afgesneden, die voor het verzet
van veel belang waren.
De geheele organisatie was op mili
taire leest geschoeid. Het land was
verdeeld in een aantal gewesten en
ieder gewest had zijn eigen sabotage-
commandant. Moest er een algemeene
order gegeven worden, dan kreeg de
leider alle gewestelijke commandanten
tegelijk aan de telefoon. Alle opdrach
ten en alle rapporten gingen via de
telefoon, omdat de leider het risico van
koeriers langs den weg wilde vermijden.
Er is dan ook maar heel zelden iets
uitgelekt van de werkzaamheden van
deze organisaties, die in totaal toch een
kleine duizend man omvatte, en slechts
enkele keeren werd er iemand ge
arresteerd. De verliezen aan man
schappen waren gering.
„Ik heb diep respect", aldus de
sabotageleider, „voor de wijze waarop
mijn jongens hebben gewerkt. Zij heb
ben met terzijdestelling van eigen be
langen en vaak met groot gevaar voor
hun leven en veiligheid, in volkomen
discipline hun belangrijke taak volbracht
Opdrachten werden steeds correct en
op de minuut uitgevoerd. Toen b.v.
het kamp van Amersfoort naar Am
sterdam zou worden overgebracht, lie
ten wij de spoorlijn in de lucht vliegen.
Toen zouden de gevangenen via Den
Dolder naar Utrecht gaan. Dit was
een zeer lastig lijntje. Het werd zoo
wat om de 50 meter bewaakt. Toch
ging het 's nachts precies op den afge
sproken tijd, op drie verschillende plaat
sen de lucht in. De gevangenen wer
den toen te voet vervoerd, zoodat er
een aantal konden ontsnappen.
Tot slot laat ik hier een overzicht
volgen van de verrichte werkzaam
heden in één gewest, dat 95 man sterk
was, over de periode 28 Maart4
Mei 1945.
Er werden vier déraillementen ver
oorzaakt op de bevolen plaats en tijd
Vijandelijke telefoonlijnen op 32 plaat
sen doorsneden. Telexverbindingen Hil
versum—Berlijn onklaar gemaakt. 21
vijandelijke vrachtwagens vernield, be
nevens drie waarschijnlijk, 29 vijande
lijke vrachtwagens door brandbommen
onklaar gemaakt. Een radiopeilauto
met toebehooren door handgranaten
vernield. ^>00 liter benzine en 600 liter
olie vernietigd. Vier tankmuren ernstig
beschadigd. Actie tegen weermacht
arbeiders succesvol gevoerd. In veilig
heid gesteld2 levende paarden, 25
ton genera torhout. Verliezen geen.
„Ik wil graag zoo gauw mogelijk de
afgeloopen vijf jaar vergeten", zegt de
man, die aan dit werk zijn bezielende
leiding gaf. „Na de schier ondragelijke
spanning verlang ik eindelijk naar rust."
Ik geloof echter, dat hij en zijn mannen
als het noodig geweest was, desnoods
nog vijf jaar van ondragelijke spanning
gedragen zouden hebben, om hun taak
tot een goed einde te kunnen brengen.
sert en Blokzijl te ontzetten. Deze
aanslag is mislukt, doch één lid der
B. S. is daarbij gesneuveld. Het ge-
aeurde Zaterdag 9 dezer in de avond
uren.
In de vesting „Clingendaal" (sper
gebied Scheveningen) houden zich nog
Duitschers, Hollandsche S.S.- en S.D.-
lieden en zelfs vrouwen op, die zich,
beschermd door mijnenvelden, trachten
te handhaven. Zij houden zich schuil
in de bunkers en beschikken over
enorme hoeveelheden voedsel.
Op wachtposten en illegale werkers
wordt herhaaldelijk geschoten.
VORSTELIJK VOORBEELD.
Men meldt ons In den afgeloopen
winter gaf H. M. de Koningin Haar
voornemen te kennen om te zijner tijd
de slachtoffers van den binnenlandschen
verzetsstrijd in den meest ruimen zin
des woords, geldelijk te steunen.
Gevolg gevend aan dit voornemen
deed H. M. de Koningin dezer dagen
een bedrag van f 500.000 overschrijven
op de rekening van de „Stichting
1940—1945".
De „Stichting 1940—1945" stelt zich
ten doel het lenigen der zedelijke,
maatschappelijke en stoffelijke nooden
van personen of groepen van personen,
die tijdens de Duitsche bezetting door
daad of houding tot het binnenlandsch
Verzet hebben bijgedragen. Dit geldt
voor hen zeiven, hunne gezinnen dan
wel nabestaanden.
Deze „Stichting 1940—1945' werd
opgericht op 13 October 1944, door
alle toen bereikbare verzets-groepen.
(A.-A.).
00K TE VORDEN GRAVEN ONTDEKT.
Naar de „Graafschappen" meldt, is
de beruchte Wiebe, behoorende tot de
Ned. S.S. en tot de S.D., onlangs gear
resteerd. Behalve de moorden op de
10 burgers aan de IJsselkade te Zutphen,
is thans door hem aan het licht ge
bracht, dat hij ook in Vorden zijn
bloedige terreur heeft uitgeoefend.
Wiebe en een aantal mede-trawanten
der S.D. hebben in het najaar 1944
enkele maanden verblijf gehouden op
het „Selsham", de voormalige burge
meesterwoning. Hier heeft zich een
drama afgespeeld, dat thans door samen
werking van de Nijmeegsche en Vor-
densche P.O.D. (politieke opsporings
dienst) tot klaarheid is gekomen.
Op aanwijzing van Wiebe heeft de
opsporingsdienst nabij het Selsham op
gravingen verricht, waarbij een tweetal
graven is blootgelegd. In het eene
graf bevonden zich een drietal, in het
andere een tweetal lijken. Het bleken
de lijken te zijn van een officier-vlieger
der R.A.F., een Nederlander in gealli
eerden vliegdienst en een drietal burgers,
die door de S.D. gearresteerd waren.
De lijken toonden aan, dat de moorden
ruim een half jaar geleden gepleegd
moeten zijn. Vier der ongelukkigen
zijn door den kogel gedood, terwijl
een vijfde slachtoffer nog duidelijke
sporen van mishandeling droeg, waar
onder hij is bezweken.
IN
„WEERW0LF"-ACTIE
's GRAVENHAGE EN OMSTREKEN.
Vlissingen (A.-A.). Een vooraan
staand illegaal werker, die juist uit Den
Haag in Zeeland is aangekomen, deelt
ons het volgende mede
Op het Huis van Bewaring aan de
Casuaristraat te 's-Gravenhage hebben
Hollandsche S.S.-mannen en N S.B.-ers
een overval gepleegd en gepoogd Mus-
DE LANGSTRAAT WERD VOOR EEN
RAMP BEHOED.
Waalwijk (A.-A.). Joep Naninck
heeft namens de Oud-Illegale Werkers
van de Langstraat onthuld, dat de
Sprangsche jongeman Jan de Rooy de
Langstraat in de dagen van Von Rund-
stedts offensief voor een ramp behoed
heeft. Von Rundstedt had de aanval
in België vergezeld willen doen gaan
van een doorstoot vanuit het Land van
Heusden en Altenaar naar de Belgische
grens, zoo schrijft hij.
Daartoe waren in één dag tijd meer
dan 16.000 Duitschers in het Land van
Heusden en Altenaar gebracht, voor
zien van alle mogelijke licht en zwaar
materiaal alsmede complete bruggen,
hetwelk alles in een lange colonne van
Woudrichem tot Drongelen en van
Sleewijk tot Keizerveer klaar stond.
Tegelijkertijd stonden er parachutisten
klaar, die ten Zuiden van de Maas,
vitale punten zouden moeten bezetten
en spionnen onschadelijk maken. Er
was echter een man in het Land van
Heusden en Altenaar, die dit mooie
Duitsche plan had afgekeken en die
nH
>opte cfet zij
in steufi aal
mooi^ docjh
t*
zonk. Hfe- 4
>ljn. %an het
l- aen kaah
ir. 'j
2 cent
bureau
1: .ziclr op
nip „Glen
neuzen, de
indscfc- en
van Belgi-
toor de bij-
Nederiand-
dë" Ditèr
loodswezen,
de Mjij:
nteir
ntentfïïl
de heer
l;gd waren.
de £>irec-
woojjd tot
-oveten £e-
litnóodiging
IdiSifE' van
■dig gedrag
l'ip hetwelk
niet aan de
tg tan. Het
fd. op voor-
da rine. aan
- Tj. Span-
Verdienste.
ïoodsdienst
nnen, waar-
behield hp
en nam hij
ontscheping
er vaartuig
et hem toe-
•h wederom
in een schip
onde hecht-
dswezen de
i den heer
Ie gevoelige
ilimenteerde
erscheiding.
't er op aan
corps van
betrachting,
ïest critieke
p kan wcff-
'ens kunnen
1 en kan met
loet spreker
i n h.e
sn
:itearde' ver- 1
hierop den
ting van de
vriJtiten en
n -b -
bun hplang;
meftioreerde
■efe^ing van
loren.
aerioodigden
atieaBal van
i let. nuttigen
jnig voorval
i\ bleek, tiat
je helden in
kor>bjr>nfler-
i on® enkeje
ilde over, de
oevertrmiw-
rrd hn heer
r Crteksche^
,EIeftherja""
Terneuzen
p tiet betre-
Qriekschea
irlpgabandev
anning zicH
ar er.tijdens
bipfcf>estonck
jlin^ voldeed
:r moeut hij
rhalen v#cr-
hoogte tian*
in convopi
am de heer
het redden
papieraii erï
n t «cftidat
!jn bijna,
p| den Amerï-
1 de laatste
ie scwier op
rstond s.iel-
uig te hulp
danken dat
L
