DE VRIJE ZEEU
A
ZATERDAG 21 APRIL 1945
le Jaargang No. 43
No. 67
Hoe dan
WAT KAN IK VOOR DE ENGELSCHEN DOEN?
EEN BIDSTOND VERZOCHT.
WIE WIL VRIJWILLIG ZIJN AUTO AFSTAAN?
ROTTERDAMSCHE KANTOORBEDIENDE
BESTUURT DUITSCHE STAD.
Redactiet S. W. Henry en P L. D. J. van Oeveren Redactie-adrest Julianastraat 37Terneuzen
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bi) de N.V. Firma P. J, van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres t Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen 1,50 per 3 maanden [buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden.
Bij vooruitbetaling 6,60 per Jaar. ADVERTENTIÊN Per mm 10 cent, minimum per advertentie 1,50, Rubriek
kleine advertentiën 15 regels 60 cent: 'edere regel meer 12 cent maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienst
aanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven.of adres bureau van dit blad 10
cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
In „De Vrije Zeeuw" van 16 Februari 1.1.
verscheen een hoofdartikel, getiteld „Hoe
dan?" van den heer S„ gevolgd, eenigen tijd
later, door een artikel van v. W., beiden han
delend mede over het begrip „Christelijk",
waarbij bleek, dat zelfs uit eenzelfden moe
derbodem ontsproten, de gedachten over dit
thema allerminst hoeven te congrueeren.
Kon v. W., ofschoon toch kennelijk op den
zelfden wortel stoelend als de heer S., diens
gedachtengang niet geheel en al apprecieeren,
zoo leek het mij een noodzaak, waar immers
Uw blad een neutraal blad is, den lezers
n. a. v. het genoemde hoofdartikel, enkele
gedachten aan te bieden vanuit de schare, die
door hem van het deelgenootschap der Chris
telijke geestesgemeenschap wordt uitgesloten,
en van het etiket „neutraal" zijn voorzien.
Ons volk is inderdaad niet-Christelijk in den
zin van het betoog van den heer S. Verhelde
rend is de passage, die toelicht dat christelijk
en: goed, fatsoenlijk, vroom niet altijd iden
tiek zijn. Wij zien echter niet in, hoe dit moet
worden opgevat als consequentie, juist van
des schrijvers eigen visie, dat christelijk niet
beteekent goed en niet-christelijk kan betee-
kenen vroom, temeer waar hij even later de
schrille tegenstelling plaatst: christelijk-nor-
maal, niet christelïjk-abnormaal.
Wat de „neutralen" aangaat, het zal wel
zoo zijn, dat onder de vele onkerkelijken een
groot percentage wat betreft kerkelijke vraag
stukken inderdaad ongeïnteresseerd is. Dit
neemt niet weg dat dit etiquet, geplakt op
de meerderheid van ons volk, ons inziens, on
juist is. Wij meenen toch te mogen vaststel
len dat zelfs vele neutralen het wagen er
zekere principes op na te houden al strooken
die dan wellicht niet met de beginselen van
den schrijver van het stuk. Deze waardeering
„neutralen" lijkt ons daarom een verdoezelen
der tegenstellingen. De werkelijkheidszin, die
het artikel in zijn geheel siert, zou ook nier
zeker niet geschaad hebben.
Dan stelt de heer S. de principieele ver
deeldheid van ons volk aan de orde. Iedere
negatie van de scheuren in ons volksbestaan,
is inderdaad een ontkenning der werkelijkheid
en is dus te verwerpen. We zullen moeten
werken, met het materiaal dat voorhanden is.
Dit is ons wonderwel gelukt, waar het ging
tegen den gemeenschappelijken vijand. Waar
om zou het niet gelukken, nu het gaat vóór
ons gemeenschappelijk belang? Wij meenen
daar juist de reden te zien, verschillen te ver
geten en te zoeken naar datgene wat ons
bindt boven alle verscheidenheid. Zoo slaan
wij dan de handen inéén, zooals het artikel
zegt, eendrachtig samenwerkend, christelijk
en niet-christelijk.
Naar wij meenen, zien vele niet-christelijken
daarin slechts een vervulling hunner wenschen,
een vervulling ook van hun Nederlandsche
plicht. Zelfs de neutralen die niet-neutraal
zijn, zullen deze meening toegedaan zfln, daar
het hier niet gaat om samenwerking in ker
kelijke zaken, maar om samenwerking in aan
gelegenheden die des staats zijn.
Verheugend is het, in dit verband te hooren
dat hier vermeden wordt schotjes te plaatsen.
Het komt ons echter voor, dat, ondanks deze
bewering, de schrijver zelf het fundament legt
voor de muren die reeds in ons vroeger volks
bestaan de barrières vormden die een vrucht
bare samenwerking onmogelijk maakten. Het
vervolg van het artikel geeft ons tot deze be
zorgdheid aanleiding. NI. daar, waar gezegd
wordt, dat de minderheid vast zal moeten
houden aan God en Zijn Woord en het telkens
weer zal moeten laten hooren, dat het nor
male daar, dus bij die minderheid ligt en het
abnormale het shibboleth is der neutralen.
We moeten deze onderscheiding van de
hand wijzen. Het ontgaat ons volkomen,
waarom de begrippen normaal en abnormaal,
ontleend aan de pathologie, in welke weten
schap een minderheid zeker nooit normaal is,
hier als volkomen vanzelf sprekend geponeerd
worden. Dit is zelfs niet te verontschuldigen
door een super-subjectieve visie.
„De neutralen zullen moeten leeren en moe
ten willen leeren, terwijl er ook omgekeerd
wel gelegenheid tot onderwijzing zal zijn".
Ook dit ontgaat ons ten eenenmale. Dit is
niet minder dan de meerderheid van ons volk
als onmondig te willen bestempelen. Tegen
deze disqualificatie van welke zienswijze ook,
alleen op dogmatische gronden, verzet zich
de objectieve rede. Tegenover deze catego
rische imperatief, van moeten willen leeren,
plaatsen de neutralen hun categorisch neen,
van niet te willen leeren, althans niet in den
zin, als bedoeld in het artikel. Zij doen dit
met hetzelfde recht, misschien niet uit de
zelfde gemoedsgesteldheid, als waarmede deze
imperatief hun toegeworpen wordt. Met het
democratisch recht van den met rede begaaf
den mensch.
En wat betreft het regeeren van een staat
-met als maatstaf Gods Woord, afgezien dan
nog van de vraag, welke interpretatie van dat
Woord als richtsnoer genomen dient te wor
den, verlieze de schrijver niet uit het oog, dat
ten gevolge van den oorlóg velen een sterke
evolutie hebben meegemaakt en niet zonder
meer de mentaliteit van '40 als richtlijn er
kennen.
Natuurlijk, ook de abnormalen willen aan
den slag. Samen met de normalen. Aan het
werk om ons Vaderland goed en nieuw en
groot te maken. Het is niet hun schuld, dat
zij van meenmg verschillen, wanneer hun de
vraag gesteld wordt: „hóe dan"?
„Hoe dan" zal de schrijver van het artikel
ongetwijfeld zeggen. Uit het bovenstaande
zal, naar wij hopen, genoegzaam gebleken zijn,
dat de „neutralen" een heel eind samen wil
len gaan. De heele weg zelfs, echter niet als
onmondigen, niet ais abnormalen, zelfs niet
als neutralen, maar als Nederlanders mèt
Nederlanders boven de appreciatie van welk
godsdienstige gezindheid dan ook.
CHR. WESTSTRATE Jr.
Naar aanleiding van bovengenoemd artikel
wijzen wij er op, dat het onjuist is te meenen,
dat ons blad een neutraal standpunt in zou
nemen. Het zjj hier uitdrukkelijk gezegd, dat
de redactie het begrip neutraal zoowel in poli-
tieken als in godsdienstigen zin absoluut ver
werpt. Het begrip neutraal heeft alle inner
lijke beteekenis reeds lang verloren en zegt
ons absoluut niets. Het is o.i. niet mogelijk in
de tegenwoordige wereld het neutraliteits
begrip langer te handhaven.
Hiermede is echter de basis van de stelling
van den heer Weststrate voor een belangrijk
deel weggenomen en blijft slechts zijn opvat
ting over- de door den heer S. ook o.i. niet ge
heel gelukkig gekozen scheidslijn Christelijk
niet-Christelijk. Wij zijn ven meening. dat de
richtlijnen van den heer W„ n.i. Waarheid
Gerechtigheid en Naastenliefde, hier wijdere
perspectieven openen waarbij wij tevens wij
zen op de vernieuwingsbeweging, zooals die
in eenige hoofdartikelen in ons blad door den
heer v. U. wordt beschreven.
Wij spraken het reeds vroeger uit: De tijd
voor onze politieke wilsvorming is nog niet
gekomen. Wij meenen beter te doen hiermede
in bewuste zelfbeperking te wachten tot ge
heel Nederland is bevrijd. Ter zijner tijd
hopen wij dus nader op dit onderwerp terug
te komen waarbij onze denkbeelden zullen
zijn getoetst aan de door heviger lijden ge
vormde meeningen van onze landgenooten in
het Noorden des lands.
Voorloopig werken we verder op basis van
de begrippen: „Waarheid, Gerechtigheid en
Naastenliefde", begrippen niet gevormd door
humanistisch of z.g. neutraal filoso
phische ideologieën, doch rechtstreeks ont
leend aan het Evangelie. Wij gelooven dat de
meerderheid van ons volk ons hierbij de hand
zal kunnen reiken. (Red.)
In het Ned. Herv. Kerkblad van April lezen
we, overgenomen uit „De Kerkklok" het vol
gende
1. Mijn huis en hart voor hen openstellen.
Mijn kind niet naar hen toesturen om te
vragen chocola voor mama en smoke voor
papa.
3. Hen niet in verleiding brengen om zwarte
handel te bedreven. Want zij mogen niet
en wij mogen niet meer.
4. Geen oppervlakkige scharrelpartijtjes met
hen aanknoopen. Dat hebben de Engel-
sche vrouwen en meisjes niet aan ons
verdiend. En onze jongens in Duitschland
evenmin.
5. Door mijn handelwijze toonen, dat ik de
bevrqding van mijn land waard ben.
6. Alles in het werk stellen tot verdere be
vrijding en opbouw, opdat de Engelsche
soldaten zoo spoedig mogelijk naai' eigen
land en familie kunnen terugkeeren.
7. Nu toonen, dat het waar is, wat in den
bezettingstijd een dichter schreef:
In gemeenzaam Godsvertrouwen
samenwerken: dat maakt sterk!
Door de leidende instanties van de Roomsch
Katholieke, de Ned. Hervormde en Gere
formeerde Kerken is tot de geestelijken en
predikanten het verzoek gericht, aanstaanden
Zondag e§n bidstond te willen houden om God
uitkomst te smeeken voor onze landgenooten
in het centrum en het Westen van ons land,
die door hongersnood worden bedreigd.
Eindhoven (A.-A.). De gemachtigde voor
het wegverkeer deelt ons mede:
Het is een dringende eisch dat voor het
nog te bevrijden gebied een voldoende aantal
personenwagens beschikbaar zijn, om de nood
zakelijke diensten van hulpverleening en
bestuur verplaatsingsmogelijikheid te bieden
en te laten functionneeren.
Met aandrang doen wij daarom een beroep
op een ieder, die zijn personen-auto maar
eenigszins kan missen, om deze vrijwillig ter
beschikking te stellen voor dit doel. ook al
zou dit voor hem persoonlijk groote bezwaren
meebrengen.
Wij zijn er ons van bewust, dat hierdoor
een groot offer van U gevraagd wordt, doch
het landsbelang en de zoo uiterst zorgwek
kende toestand van Uw noodlijdende land
genooten in het Noorden wettigen volkomen
dit dringende 'beroep op Uw vaderlandsliefde
en nationaal saamhoorigheidsgevoel.
Zij, die vrijwillig hun auto voor bovenver
meld doel willen afstaan, dienen ten spoedig
ste opgave te doen aan de Rijksverkeers
inspectie waaronder zij ijessorteeren, onder
vermelding van de kenmerken van het motor
rijtuig en zijn tegenwoordige standplaats.
Hij werd door de Gestapo als slavenarbeider
naar het Rijnland gevoerd.
New-York (A.-A.).
In de- New-York Times vertelt Raymond
Daniell onder den kop „In Rhineland" van
een Nederlander, die thans onder Ameri-
kaansch Militair Gezag een Duitsche stad
bestuurt.
Hij schrijft over hem als volgt: „Een Neder
lander, die in November van het vorige jaar
als slavenarbeider naar het Rijnland ge
bracht vverd, bestuurt thans in bezet Rijn
land, de stad Bedburg onder Amerikaansch
Militair Gezag. 'Hij werd als zoodanig aan
gesteld door captain Ralph Stringer, militair-
gouverneur van het gebied waarin Bedburg
gelegen is".
Het zou niet van wijs beleid getuigen om
den naam van den Nederlander te onthullen
zoo vervolgt hij, aangezien diens vrouw en
vijf kinderen van 2 tot 13 jaar nog altijd te
Rotterdam wonen.
Onze Nederlander is een goedaardig man
met een bril op, 'hij woog nooit zwaarder dan
110 pond en haalt nu 100 pond. Nadat de
spoorwegstaking in Nederland was uitgebro
ken, werden hij en nog 450 landgenooten aan
gezegd, zich bij de Gestapo te melden.
Dat was op 11 November 1944 om 7 uur
voormiddag. Hij moest zich twee uur later
melden. Toen hij en de overigen dit deden,
werden zij in den trein geladen en naar Bed
burg gebracht, waar zij in een arbeidskamp
moesten wonen en gebruikt werden om spoor
lijnen te herstellen nadat Britsche en Auneri-
kaansche gevechtsbommenwerpers ze be
stookt hadden. Onze Nederlander was kan
toorbediende geweest in Rotterdam voor een
Amerikaansche firma, waar hij 20 jaar lang
had gewerkt, zoodat hij niet gewend was han
denarbeid te verrichten.
Eerst werkten hij en zijn medearbeiders 10
uur per dag, maar ten slotte moesten zij werk
verrichten aan loopgraven, bunkers en andere
versterkingen en werkten zij 12 uur per dag.
Hun voeding bestond hoofdzakelijk uit brood
en kool.
Toen de Amerikaansche strijdkrachten Bed
burg naderden werden de arbeiders door
Nazi's bevolen naar een ander kamp te ver
trekken, aan den overkant van den Rijn, maar
ongeveer 80 arbeiders wisten van de verwar
ring gebruik te maken om te ontsnappen.
Onze Nederlander uit Rotterdam is thans
toegevoegd aan den Staf van het Militair
Gezag, zoowel als de 17-jarige Rotterdamsche
jongen die zich drie dagen lang in een reus
achtige olietank had verscholen totdat de
Amerikanen Bedburg waren binnengerukt.
Wat met de rest van de 80 gevluchte ar
beiders gebeurd is is niet bekend.
De 17-jarige Rotterdammer is nu assistent
van den Rotterdamschen kantoorbediende, die
in het stadhuis te Bedburg de stad helpt be
sturen.
Het probleem der verplaatste personen is
een der ernstigste welke het Militair Gezag
in de Provincie Rijnland trotseeren moet. Ei-
waren er hier, zoo schrijft Daniell, duizenden
uit de Oekraine, uit Polen en Nederland, die
op boerderijen en fabrieken werkten en spoor
lijnen en wegen aanlegden. Velen werden door
de Duitschers meegetrokken tijdens hun
terugtocht, maai' meerderen bleven achter.
In sommige plaatsen zijn zij betrokken ge
weest in wanordelijkheden, plunderingen, en
onlusten inzake de voedselvoorziening, maar
er heerscht nu overal orde.
2 cent;
buaeaü
hip ,G1
euzen,
ndscfc-
-an Bëlgi-
ior de bij-
iederland-
de' D?
odswe
M
f1
en
»<Je heer
a waren,
de Direc-
voerd tot
i'velen ge
nood! ging
igirtE van
g gedrag
p hetwelk
et 'aan de
aan. Het
op voor-
rine aan
Tj. Span-
erdienste.
>odsdienst
en, waar-
iehield hij
i nam hij
tscheping
vaartuig
hem toe
wederom
een schip
de hecht-
wezen de
den heer
gevoelige
muteerde
icheiding.
er; op aan
orpc van
rachting,
t qritieke
can wqg-
s kunnen
kan met
t ^preker
iet Kr*is
Hffrqjken
arde ver
te At zii
steup zal
aoi^ doq
erop den
'van de
Aten fn
i 'hplang-
taoreerfle
4ing van
sn.
digden
Sal van
nuttigen
voorval
leek, tdat.
elden in
feu heer
P.eksche
ftherja'*,*
"rneuzen
>t betre-
iekscbca
ïahande-
iitg zicfi
rttijdens
ÈestonA
voldeed
ioe.,i hif
en vHcr-
igte
convco^i
de heer
:t redden
eiati err
Hip dat
fc. Hfe- -
aan het
i kaak-'
;jna„ off-
Ameri-
laatste
op