DE VRIJE ZEEUW
Nederland nü.
DINSDAG 17 APRIL 1945
DE CONFERENTIE VAN SAN FRANCISCO.
STRIJDT VOOR 0E VRIJHEID!
No. 67
HfeJ
n het
kaak-'
at off-
le Jaargang No. 42
Redactiet S. W. Henry en P. L. D. J. van Oeveren Redactie-adrest Julianastriat 37 Terneuzen
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bi] de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres t Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen^1,50 per 3 maanden buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden.
Bij vooruitbetaling 6,60 per jaar. ADVERTENTIËNPer mm 10 cent, minimum per advertentie 1,50, Rubriek
kleine advertentiën 1—5 regels 60 cent: 'edere regel meer 12 cent; maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienst
aanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brievenjof adres bureau van dit blad 10
cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
VI,
De verhoudingen in Nederland zullen' in de
toekomst waarschijnlijk zoo liggen, dat aan
den eenen kant de vroegere politieke partijen
als behoudende groep zullen staan, terwijl
daar tegenover de revolutionairen een groep
zullen vormen die de omwerping zullen
nastreven.
In zekeren zin tusschen beide groepeeringen
in komt dan wellicht een nieuwe, vooruitstre
vende volksbeweging te staan, die radicaal
de groote cultureele, politieke en maatschap
pelijke problemen zal willen aanpakken,
waarvoor ons volk zal worden gesteld.
Wij schreven reeds in voorgaande nummers,
dat ook vóór den oorlog een sterke drang
naar maatschappelijke en politieke vernieu
wing tot uiting kwam. Wat toen wenschelijlk
was, is echter door den hoog gestegen nood nu
een levenskwestie voor ons zwaar geteisterde
volk geworden. De nieuwe volksbeweging
zal een radicaal standpunt verdedigen dat
diep ingrijpende hervormingen verlangt vol
gens de beginselen van een consequente
sociale rechtvaardigheid, terwijl zij pal zal
moeten staan voor een herboren demo
cratisch staatsbestuur, dat, met garanties
voor onze volksvrijheid en met behoud van
volksinvloed, den bekwaamsten gelegenheid
geeft, zoo snel en doortastend te handelen,
als de tijdsomstandigheden eischen.
Op één ding moet met nadruk gewezen wor
den. De nieuwe volksbeweging zal pal
moeten staan voor het behoud van het Chris
telijk fundament onzer samenleving. Niet
omdat zij een bepaalde confessioneele bewe
ging wil zijn, zij wil dit zeer uitdrukkelijk
niet. Maar'omdat zonder voorbehoud ook in
de toekomst de politiek in Nederland gedragen
moet worden door de beginselen van het
Evangelie.
De beginselen van de nieuwe volksbeweging
zijn niet gebaseerd op een bepaalde confessie.
Dat wil niet zeggen dat de nieuwe volks
beweging geen beginselen heeft Integendeel,
zonder een leidend beginsel is een politieke
beweging eenvoudig niet denkbaar. Wie zou
durven beweren dat b.v. de groote oolitieke
partijen in Engeland en Amerika, die geen
van alle staan op een confessioneelen grond
slag, geen beginselen hebben? De nieuwe
volksbeweging zal worden gedragen door de
gedachte van de volksgemeenschap en den
onverzettelijken wil tot sociale gerechtigheid,
zij zal de beginselen van het Evangelie als
norm voor het leven aanvaarden. Zij zal het
standpunt innemen dat boven hetgeen ons in
de confessie gescheiden houdt, in de politiek,
die zal moeten worden gevoerd grooter din
gen zijn, die ons als Nederlander verbinden
zoodat" het reëeler is, de politieke vormgeving
niet langer aan de confessie te binden.
Men kan het met het bovenstaande niet
eens zijn, maar de bezetting van ons land
heeft de beweging, die ook reeds voor den
oorlog naar voren kwam, sterk doen uit
groeien, zoodat allen, die hetzelfde willen, zich
thans hun eensgezindheid niet zullen laten
ontnemen en elkaar vinden in een nieuwe,
vooruitstrevende volksbeweging op zoo breed
mogelijke, nationale grondslag. Ook wanneer
de oude politieke partijen terugkeeren, dan
zal de oude partijverhouding toch worden
doorbroken.
De vernieuwingsbeweging zal zijn kracht
ontleenen aan de algemeen gevoelde nood
zaak van een vernieuwing van den geest. Bij
de bespreking van de nieuwe beweging wordt
niet zelden gesproken over het streven der
„jongeren". Ja zelfs in den naam van een
vernieuwingsbeweging n.l. de Jong-Neder-
landsche-Beweging" kwam het begrip voor.
Nu begrijpe men ons wel: onder „jongeren"
wordt niet zoozeer v^r^an de jongeren naar
jaren als wel de jongeren naar geest. Immers,
onder deze laatsten zijn er, gelukkig, ook
talrijke, die naar hun leeftijd reeds tot de
ouderen behooren, maar die ruim genoeg van
blik zijn gebleven om mee kunnen gaan
met de ontwikkeling van het leven zelf.
De jongeren beweren niet, dat zij het altijd
bij het rechte eind hebben gehad en dat de
„anderen" alle mogelijke fouten maakten en
zich nu moeten beteren. Zij erkennen, dat wij
voor de tekortkomingen van vóór 1940 met
zijn allen aansprakelijk zijn. De onverschilli
gen door huil afzijdigheid, de politiekers door
hun partijzucht, de arbeiders door hun wan
trouwen, dfc*1 patroons door hun tekort aan
sociaal besef, de regeerders door hun tekort
aan daadkracht, de geregeerden doordat zij
geen andere regeerders aan het werk zetten,
wij allen door ons tekort aan onderling ver
trouwen, eensgezindheid en offervaardigheid.
De vernieuwingsbeweging zal idealisme en
realisme in zich moeten vereenigen en radicaal
streven naar verwezenlijking van elke moge
lijkheid tot verbetering der samenleving in
het besef, dat een strijd tusschen generaties,
tusschen oud en jong, altijd door de jongeren
wordt gewonnen, maar ook, dat wij moeten
trachten dien strijd te vermijden en er naar
streven, dat alle positieve krachten, jong én
oud, eensgezind aan het werk gaan.voor den
wederopbouw van ons land en ons volk.
Eenheid boven verscheidenheid is een
utopie, wanneer men het oog heeft op een
eenheid op alle terreinen van het menschelijk
denken en handelen. Er zijn echter gebieden,
waarop wij samen, met elkaar, kunnen wer
ken. Wij zijn als Nederlanders samen in de
put geraakt, wij zullen er samen weer moeten
uit komen.
Wanneer de confessioneele geitenfokver-
eeniging bestaan heeft, dan was zij inderdaad
het voorbeeld van een onzinnige verdeeldheid.
Laten wij echter niet gaan redetwisten over
hetgeen wat geweest is, doch al onze krachten
inzetten en gezamenlijk, eensgezind werken
voer den wederopbouw van ons land, respec-
teerend de verscheidenheid, doch oprecht
strevend naar de verwerkelijking van ons aller
ideaal, een betere wereld. v. U.
Met fanfares en tromgeroffel werd indertijd
aangekondigd, dat op 25 April 1945 een
groote conferentie zou worden gehouden te
San Francisco, een conferentie welke van
wereldhistorische beteekenis zou zijn. Immers,
op deze bijeenkomst, waar vrijwel alle landen
der wereld door een zeer belangrijke missie
zouden zijn vertegenwoordigd, zouden besluiten
van vérstrekkende beteekenis kunnen worden
genomen op het gebied der internationale
veiligheid. Men was er op de conferentie
van Dumbarton Oaks van overtuigd dat een
rampzalige en alles verwoestende oorlog zoo
als we die nu beleven met alle mogelijke
middelen moet worden voorkomen en dat zoo
spoedig mogelijk de grondslagen moesten
worden gelégd vooi een internationaal
lichaam dat, ontdaan van de oude volken
bondsgebreken, zóó zou zijn ingericht dat het
in staat zou zijn de veiligheid in deze wereld
te handhaven. In de geheele beschaafde
wereld is dit voorstel met groote geestdrift
ontvangen. Hoe kan het anders! Wij hebben
aan den lijve ondervonden wat een oorlog wii
zeggen; met afgrijzen denken we aan de
afgeloopen jaren terug en met innig leed
wezen en diep medegevoel vermengd met ge
voelens van ellendige machteloosheid denken
we aan onze verwanten in Holland. Het is
alles ellende en leed wat in een of ander ver
band met „oorlog" komt te staan. En in ons
enthousiasme na de bevrijding dachten we dat
thans het vurig verlangen naar rust en vei
ligheid althans toch voor een belangrijk deel
de gevoelens van verdeeldheid zouden weten
te overheerschen. Vandaar het optimisme dat
na het bekend worden van het voornemen tot
het bijeenroepen van de conferentie van San
Francisco allerwegen heersohte.
Helaas is het optimisme niet gerechtvaar
digd gebleken en is de atmosfeer door zekere
oneenigheden en gekwetste gevoeligheden op
internationaal terrein thans van dien aard dat
zelfs de vraag is geopperd of deze conferentie
op 25 April a.s. nog zou kunnen worden ge
houden.
Het belangrijkste verschilpunt is ontstaan
door het voorstel van Stalin als officieele ver
tegenwoordigers van Pplen ter conferentie,
de regeering van Lublin toe te laten. Aan
gezien deze regeering door de Vereenigde
Staten en Engeland niet is erkend, spreekt het
vanzelf dat beide laatste landen het hiermede
niet eens waren. Zij erkennen slechts de
officieele Poolsche regeering te Londen. Hoe
wel op de conferentie van Jalta besloten werd
een nieuwe gemengde Poolsche regeering te
vormen is dit tot op heden niet geschied en het
lijkt twijfelachtig of de vorming hiervan nog
op zulk een korten termijn kan plaats vinden.
Als reactie op de weigering van de Ver.
Staten en Engeland om de regeering van
Lublin toe te laten ter conferentie deelde
Stalin mede dat in plaats van de met alle
autoriteit bekleedde volkscommissaris van
Buitenlandsche Zaken Molotov, Rusland te
San Francisco vertegenwoordigd zal worden
door haar ambassadeur te Washington
Gromyko.
Men kan gerust zeggen dat bij handhaving
van dit besluit de waarde der deelneming van
Rusland aan de besprekingen twijfelachtig
zou worden, hetgeen tevens de waarde der ge
heele conferentie reeds thans dubieus zou
maken.
Een ander, niet onbelangrijk geschilpunt is
het meeningsverschil ontstaan tusschen Rus
land en de Ver. Staten over het aantal uit te
brengen stemmen der beide landen. Het
schijnt echter dat Amerika hierin een tege
moetkomende houding heeft aangenomen.
Verder wenscht Frankrijk dat regionale ver
dragen zooals b.v. het door dit land onlangs
gesloten pact met Rusland, zouden mogen
worden gesloten zonder tusschenkomst van het
eventueel op te richten internationale lichaam
hetgeen de bevoegdheden hiervan reeds in den
grond aantast.
Voegen we daarbij nog de ontevredenheid
der kleine staten over het voorgestelde recht
van veto der vjjf groote landen Amerika, Rus
land, China, Engeland en Frankrijk, t.a.v. alle
besluiten van de in te stellen veiligheidsraad,
dan kunnen we gevoegelijk aannemen dat de
atmosfeer rond de met zooveel optimisme
aangekondigde conferentie totaal vertroe
beld was.
Zoo stonden-de zaken tot voor enkele dagen
en het was een treurig schouwspel dat de
politiek der vrije volkeren ons bood. Boven
dien geschiedde op 13 April j.l. nog de grootste
ramp, het plotseling overlijden van de ziel dei-
conferentie, president Roosevelt. Een vol
komen mislukken scheen onvermijdelijk
En het is thans het merkwaardigste en tevens
belangrijke en verheugende feit, dat Stalin
de man is die de a.s. conferentie weer nieuw
leven heeft ingeblazen en de hoop op een
welslagen weer heeft doen toenemen. Stalin
n.l. deelde naar aanleiding van een desbetref
fend verzoek van den nieuwen president der
Vereenigde Staten, Harry Truman, onmiddel
lijk mede in afwijking van zijn eerstgenomen
besluit toch Molotov als afgevaardigde naar
San Francisco te zullen zenuen.
Wat precies de redenen zijn geweest
welke Stalin tot deze gewijzigde hou
ding hebben geleid weten we niet. Dat het
een besluit is, alleen ingegeven door piëteit
tegenover de nagedachtenis van Roosevelt
kunnen we van een nuchter en ervaren poli
ticus als Stalin niet aannemen. We kunnen
momenteel alleen zeggen, dat deze gewijzigde
houding onze grootste aandacht verdient en
ongetwijfeld het belang van Rusland bij een
goede regeling der na-oorlogsche betrekkingen
accentueert.
Indien verder onze zienswijze juist is, zou
in vooraanstaande kringen van Poolsche poli
tici de meening veld winnen, dat de te Jalta
genomen besluiten dienen te worden aan
vaard. Indien deze categorie de overhand
zou weten te behalen en in staat zou zijn per
sonen naar voren te brengen die door beide
partijen zouden kunnen worden aanvaard,
zou hiermede ongetwijfeld een der allerbelang
rijkste struikelblokken in de internationale
politiek uit den weg zijn geruimd.
De conferentie te San t rancisco zal ondanks
de in sommige kringen gevoerde propaganda
voor uitstel waarschijnlijk op den oorspronke
lijk vastgestelden datum, n.l. 25 April a.s. wor
den gehouden. Ongetwijfeld zulien zich tal
van netelige problemen voordoen.
Wgi hopen echter dat men de gerezen ge
schillen openlijk en moedig onder de oogen
zal willen zien, teneinde de ramp van een mis
lukken dezer hoogst belangrijke besprekingen
te voorkomen.
Bovenal hopen wij dat dezelfde staatslieden
die in dezen oorlog zulk een taaie en onver
zettelijke wil tot volhouden en tevens tot
samenwerken hebben getoond, die op zulk een
onnavolgbare wijze den oorlog tegen de groot
ste militaire machten hebben geleid en voor
een groot deel reeds hebben gewonnen, thans
ook de kracht zullen vinden om voor het toe
komstig geluk der menschheid een offer te
brengen. H.
Nog nooit in onze geschiedenis heeft op de
schouders van jong Nederland zulk een zware
en moeilijke, maar tevens zoo eervolle taak
gerust. In ons Vaderland wacht op ons de
wederopbouw van verwoeste steden en dorpen,
het droogmalen van ondergeloopen polders,
het weer op gang brengen van een vastgeloo-
pen economisch leven.
Bij de uitvoering van deze taak kunnen wij
Indié niet missen, Indië, dat nog steeds in de
handen van den vijand is.
Wij kunnen de toekomst van ons Vaderland
moeilijk beter dienen dan den strijd te aan
vaarden voor de bevrijding van onze overzee-
sche gewesten. Te vechten voor de bevrijding
van onze Indonesische landgenooten behoort
onze hoogste plicht te zijn. Het Nederland-
sche Volk heeft de wereld een der beste voor
beelden gegeven op het gebied van koloniaal
bestuur, dooi- de Indische bevolking gelijkelijk
te laten deelen in alle voorrechten van de
Westersche beschaving.
Zonder aarzelen mogen wij de Vrijheid de
kern noemen van deze beschaving en daarom
zouden wij onze geschiedenis onteeren, wan
neer wij desnoods niet het onmogelijke zouden
willen doen om Indië dit voornaamste be
standdeel der beschaving, de Vrijheid, terug
te geven. Deze plicht mogen wij niet over
laten aan de Engelschen en de Amerikanen,
cent;
bureau
^zidf o»
hip ;GlQn
euzen, de
adsch- en
an Bèlgi-
or de bij-
jederland-
dé nirèe
odswe:
»de heer
d waren,
de Diree-
voqrd tot
-vejen ge-
rJodiging
ipifg van
g gedrag
Q hetwelk
-t aan de
afin. Het
op voor-
rine. aan
Tj. Span-
erdienste.
-odsdienst
en, waar-
ehield hij
nam hij
tscheping
vaartuig
hem toe
wederom
een schip
de hecht-
weze 1 de
den heer
gevoelige
tenteerde
scheiding.
erj,pp aan
orps van
rachting,
t critieke
tan tycjf-
s kunnen
kan met
„spreker
iet Kijiis
Ttff -eiken
arde verv
te dht zjj
steun zaai
toie doek
erop den
'van de
ehten pn
-belang
floreerde
hing van
sn.
oodjgden
"al vjui
nuttigen
voorval
leek. dat
elden in
eider
k< I
o
ertrduw-
||n heer
noksche
ftherja'1
-rneuzen
*t betre-
ieksch&a
ïabande-
ing zich
r.tijdens
fiestonA
voldeed
ioe.,v hij
en vAor-
'gte v/in
convcoj
de heer
redden
ert
laatste
Br.e- op
tdi s.iel-
te hulp
ken dat