DE VRIJE ZEEUW Nederland nü. ZATERDAG 14 APRIL 1945 le Jaargang No. 41 No. 67 FRANKLIN DELANO ROOSEVELT f HET LOT VAN WEST-NEDERLAND ACHT ZUTFENAARS DOOR DE DUITSCHERS GEFUSILLEERD. *zi«tf otf up "Glen nuttigen voorval teek. tlat Redactie! S. W. Henry en P. L. D. J van Oeveren Redactie-adresi Juliaoastraat 37 Terneuzen Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen Administratie-adres i Noordstraat 57, Terneuzen. ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen'!1,50 per 3 maanden buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden. Bi) vooruitbetaling 6,60 per jaar. ADVERTENT1ËN Per mm 10 cent, minimum per advertentie 1,50, Rubriek kleine advertentiën 1—5 regels 60 cent; 'edere regel meer 12 cent; maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienst aanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven^of adres bureau van dit blad 10 cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is. Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave. Een niet te beschrijven verlies heeft de wereld geleden. Franklin Delano Roosevelt, voor de vierde periode President der Vereenig de Staten symbool van de geestkracht van Amerika, drager der democra tische gedachte als geen ander, is niet meer. Een plotseling einde werd aan dit werkzaam leven gemaakt. Een schok van ontroering gaat door de gansche menschheid. Meer dan ooit worden door het overlijden van dit staatshoofd de menschen- harten getroffen. Menschen als Pre sident Roosevelt, werkzaam als geen, strijder zonder weerga voor de waar achtige democratische gedachte, edele geniale figuur, zijn op onze verdeelde en door oorlogsgeweld geteisterde wereld zoo zeldzaam. Roosevelt was de man waarvan talloozen den op bouw van een wereld verwachtten waarin het beter te leven zou zijn dan in de huidige. Doch, terwijl de overwinning op de machten der duisternis reeds bijna voor het grijpen is, is Roosevelt heengegaan. Hij heeft de rust ruim schoots verdiend; doch wij menschen, die de leiding van figuren van for maat, die tevens zoo door en door menschelijk kunnen zijn, zoo zeer van noode hebben, voelen ons ver laten door een goed vriend van ons allen; verlaten door een van de heel weinige waarachtige leiders der menschheid. Doch naast de oprechte droefheid die wij gevoelen over het verscheiden van den man, dien wij zonder eenige overdrijving den redder van Europa kunnen noemen, gevoelen we diepe dankbaarheid voor alles wat deze mensch voor ons aller vrijheid, voor ons aller behoud en voor de geheele beschaving heeft tot stand gebracht. Het groote mysterie van den dood heeft het brooze leven van een groot staatsman doen eindigen; zijn geest, zijn ideaal van de vestiging' van een beter en rechtvaardiger wereld kan ons door niets en niemand worden ontnomen. Mogen deze idealen ons in ons verder leven tot richtsnoer strekken. Het is het beste wat wij als dank voor alles wat wij van Franklin Roosevelt mochten ontvangen, kun nen doen. H. V. Bij de gedachtenwisseling over de hervor mingen, welke in de toekomst noodzakelijk zullen zijn, staat vast, dat de democratie daar bij nimmer in het geding kan zijn. Gedurende den bezettingstijd hebben wij al de hardheden van een dictatuur aan den lijve ondervonden. Wij houden voor de toekomst vast aan een vrije, door het geheele volk gekozen, volks vertegenwoordiging, die in de groote lijnen de richting bepaalt waarlangs zich de politieke en maatschappelijke ontwikkeling dient te voltrekken en die in staat is op het regee- ringsbeleid een effectieve controle uit te oefenen. Wij moeten echter durven erkennen, dat de democratie sinds jaren in een crisis verkeerde en dat er geen beter middel zou zijn om de democratie om zeep te brengen, dan door vast te houden aan alle democratische vor men van vóór 10 Mei 1940. Om het wezen van de democratie te be houden, zullen we een herziening van het par tijenstelsel in ons land dienen te krijgen. Dat wil niet zeggen, dat wij de partijen moeten opheffen of naar een partijloozen staat of een één-partijstaat moeten streven. Wie vast houdt aan de democratie, houdt vast aan het bestaan van partijen. Een herziening van het partijenstelsel zal een onbeperkte partij-versnippering onmoge lijk moeten maken. Hoe ook de oplossing ge vonden wordt, iets ondemocratisch ligt er in een tegengaan der partijversnippering in geenen deele. Aan velen komt een tweepartijensysteem als 't meest verkieselijk Voor. Deze verhftu- ding heeft in Engeland lang bestaan als con servatieve en vooruitstrevende partij. Het is echter de vraag of de verhoudingen in Neder land zoo eenvoudig liggen. De drieledige in deeling, die Huizinga indertijd voorstelde, van hehoud, hervorming en omverwerping, zal meer beantwoorden aan den feitelijken toe stand. Aan den kant van het behoud zullen, wan neer zij terugkeeren, de vroegere partijen, zeker de rechtsche, komen te staan. In haar terugkeer zelf ligt een conservatief element. Deze behoudende richting zou een positieve factor in het Nederlandsche politieke leven kunnen worden, wanneer ook aan die zijde, in den vorm van een federatie of iets derge lijks, een samenwerking gevonden wordt. Lijnrecht tegenover de richting van het be houd, staat die van de omverwerping. In haar rijen treden al die revolutionaire elementen, die met alle middelen er naar streven de be staande orde omver te werpen en door een nieuwe te vervangen. Doopt de conservatief gevaar, achter de feiten aan te komen, de revolutionair houdt vaak geen rekening met de reëele mogelijkheden. Hij wil, naar het woord van Thorbecke, „een schepping uit het niet". De nieuiwe volksbeweging staat als ver nieuwingsbeweging in zekeren zin tusschen beide bovengenoemde richtingen in. Zij zal haar aanhangers van alle richtingen over alle verschil van klasse, stand of godsdienstige overtuiging heen, in ,.ti. waarlijk nationale samenwerking moeten vereenigen op een program van constructieven opbouw. Het in lijden en beproeving hervonden nationale saamhoorigheidsbesef wil zij als een factor van positieve waarde voor de toekomst be houden en verder uitbouwen. Zij zal voort bouwen op het historisch gewordene, in een diepen eerbied voor al het waarlijk groote, dat onze voorouders in den taaien arbeid van vele geslachten hebben tot stand gebracht. Maar zij wijst een terugkeer tot de verhou dingen van vóór 10 Mei met den meesten nadruk af. De vernieuwingsbeweging legt sterk den nadruk op de noodzaak van een nieuwe ge zindheid. De oplossing is zeker niet gevonden door het stichten van een nieuiwe partij, ook niet door het propageeren van een nieuw partijstelsel, niet door wijziging van den vorm, maar door een geestelijke heroriënteering. Deze politieke vernieuwing heeft de beste kansen, wanneer het mogelijk blijken zou om de tallooze zelfstandige, constructieve en idealistische naturen, die zich tot nu toe af zijdig hielden, omdat zij in de oude groepee- ringen hun plaats niet konden vinden, in het politieke leven te betrekken. In het „Parool" van 24 Febr. '45 worden in een artikel getiteld „Vernieuwing van de politiek" de voorwaarden genoemd, waarop de vernieuwingsbeweging zal moeten berus ten. Noodig zal zijn „de politieke beweging te doordringen van een vernieuwd besef van democratie, waarbij een afwijkende meening niet reeds van te voren beschouwd wordt als een min of meer vergeeflijke dwaling. Demo cratie als organisatievorm is geen vrijheid, maar wil het als middel tot vrijheid fungeeren, dan moet het gedragen worden door een de mocratische gezindheid, die meer is dan het nemen van beslissingen >bij meerderheid van stemmen. Het is de bereidheid om een min derheid au serieux te nemen, de wil om ieder argument te laten „gelden" voor wat het op zichzelf waard is, de gave om alles wat eraan opbouwends en vruchtbaars leeft, vorm te geven en meeschappend te doen zijn." .^Practisch moet het mogelijk zijn, de geest van zulk een beweging te doen beantwoorden aan het intense verlangen naar radicale ver nieuwing, dat bij tienduizenden en nog eens tienduizenden leeft". „Het is afkeer van de ten top gevoerde belangen-politiekhet is afkeer van het matelooze sociale egoïsme en een hartstochtelijk streven naar een werkelijk stuk menschelijke solidariteit. De nieuwe doeleinden te stellen als de opheffing van on rechtvaardigheid, onredelijk- en voosheid van onze samenleving, als een streven naar de zoo noode ontbeerde menschelijke gemeenschap, dat is de taak van een nieuwe vooruitstreven de beweging." „Dat zal een beweging zijn, die een beroep doet op de geheele mensch, op zijn hunkeren naar bestaanszekerheid en zijn bereidheid tot opofferende toewijding. Want slechts de ver vulling, die men zich door het offer waard gemaakt heeft, beantwoordt aan de diepste menschelijke verlangens. Zulk een beweging alleen ook zal iets kunnen beteekenen voor een jeugd die is opgegroeid temidden van crisis en oorlog, terreur en deportatie, en die slechts één ding vraagt; te kunnen gelooven aan, en te mogen werken voor een betere wereld." De nieuwe volksbeweging zal dwars dooi de oude tegenstellingen heen leiding geven aan de vernieuwing der maatschappij en vooral aan de vorming van den daarvoor ver- eischten nieuwen geest. v. U. (van den specialen A.-.A.-corresp'ondent L. de Jong, nieuwscommentator van Radio-Oranje; Londen (A.-A.). De bekende radio-journa list L. de Jong, nieuws-commentator van Radio-Oranje, schrijft: In West-Nederland verkeeren tusschen vier en vijf mUlioen menschen in doodelijk gevaar. De berichten, dat de Duitschers bezig zijn Nederland te ontruimen, zijn voorbarig ge weest. Het ziet eruit, of de Duitschers zulten probeeren stand te houden en den strijd op Nederlandschen bodem zullen uitvechten. Waarom ook zouden zij dit gebied, dat door zijn natuurlijke gesteldheid en de aangelegde verdedigingswerken veranderd is in een van de meest machtige defensieve posities van Europa, verlaten? In de afgeloopen twee jaar zijn uitgebreide inundaties op Nederland schen bodem tot stand gekomen. Friesland is bij voorbeeld bijna in tweeën gesneden. De haven van Harlingen en de om geving van de Afsluitdijk zijn van de rest van Noord-Oost-Nederland geïsoleerd. Een groot deel van het Noordwestelijke deel van Over- ijsel staat onder water. Duitsche élitetroepen vechten hard in en rond sleutelposities als Zutfen en Deventer. De provincies Noord- en Zuid-Holland met de steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zijn door de overstroomingen in de rich ting Noord-Zuid en Oost-West practisch in stukken gesneden. Duitsche keurtroepen, be staande uit SS en marine-afdeelingen, bleven achter, die nog versterkt werden door de zes de, zevende en achtste valschermdivisies en de vijftiende divisie Panzer-grenadiers, waar van de meeste zijn teruggetrokken achter de IJssel, nadat zij zich hardnekkig bij Emmerik verdedigd hadden. Uit vrees voor een invasie van zee uit hebben de Duitschers enorme hoe veelheden wapens en munitie opgeslagen. Hoewel het aantal Duitsche troepen ontoerei kend is om het geheele front te bemannen, vergemakkelijken de inundaties de taak dei- verdedigers. De Duitschers zullen zich waarschijnlijk concientreeren op de verdediging van de be langrijkste wegen en spoonwegdijken, die boven water uitsteken. Dit alles beteekent echter niet, dat de bevrijding van West- Nederland een onmogelijke operatie is. Maar men moet er rekening mede houden, dat het Duitsche garnizoen van Wiest-Nederland zal worden versterkt, als de Duitschers zich naar de kustprovincies zullen terugtrekken. Hoe groot de hongersnood zal zijn, indien de Duitschers erin slagen de verdediging te or- ganiseeren en langdurig stand te houden, tart elke beschrijving. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, waar de menschen reeds vier maan den leven op een tiende van het normale rantsoen, zullen steden zijn, waarin men nog slechts wandelende lijken ziet. Ook in Zutphen hebben de Duitschers niet nagelaten, door roof en moord de bevolking angst aan te jagen. Hun laatste schanddaad dateert va ft den Zaterdag voor Paschen. Acht j jonge Zutfenaren die in het Huis van Bewa- l ring waren opgesloten de overige gevan- i genen schijnen losgelaten te zijn werden met prikkeldraad geboeid, naar de Uselkade gedreven. Zij moesten op den rand van de kade gaan staan en werden daarna dood geschoten. Het Roode Kruis vroeg toestemming, de i lijken, die in het water gevallen waren, te bergen, maar deze werd niet verleend. Het is I een daad, waarover met afschuw in bevrijd j Zutphen en omgeving wordt gesproken. cent; euzen, de idsch- en an Bëlgi- or de bij- ed er land de Pree odswe de heer wareu de Direc- ;oo rel velen |e- niodigirg flits' van g gedrag 5 hetwelk aan de aan. Het op voor- rine. aan rj. Span- erdienste. odsdienst Icn, waar- ehield hjj nam hij tscheping vaartuig hem toe wederom een schip de hecht- veze i de den heer gevoelige tenteerde cheiding. er pp aan orps van rachting, critieke can wqp- 3 kunnen kan met .«spreker ct Kipis Wit reiken *rde ver te cfct zij iteun zal» >oie docl|j erop den van de jhten gn 'belang^ Vioreer^e fling van m. rden te elden in iponfler- srtmuw- j|u heer "eksche u ftherja"! mneuzen ■t betre- iekschea tab ande- in«2 zich r«tijdens bestonA voldeed ioe.,t hif en vflor- gte convooj de heer «redden eiari en ft dat 1*. Hi- kn het kaak-' [ia off- Er is nog een ander voorval, dat de gemoe deren vanochtend bezig hield, al is het van anderen aard. In Zutphen liep tijdens de be zetting een berucht vrouwspersoon rond, een betaalde handlangster van de Duitschers die overal gevreesd werd. Gisteren, toen de be- leri- atste snel den -lat

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1945 | | pagina 1