DE VRIJE ZEEUW
Nederland nü.
ZATERDAG 14 APRIL 1945
le Jaargang No. 41
No. 67
FRANKLIN DELANO ROOSEVELT f
HET LOT VAN WEST-NEDERLAND
ACHT ZUTFENAARS
DOOR DE DUITSCHERS GEFUSILLEERD.
*zi«tf otf
up "Glen
nuttigen
voorval
teek. tlat
Redactie! S. W. Henry en P. L. D. J van Oeveren Redactie-adresi Juliaoastraat 37 Terneuzen
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres i Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen'!1,50 per 3 maanden buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden.
Bi) vooruitbetaling 6,60 per jaar. ADVERTENT1ËN Per mm 10 cent, minimum per advertentie 1,50, Rubriek
kleine advertentiën 1—5 regels 60 cent; 'edere regel meer 12 cent; maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen en dienst
aanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven^of adres bureau van dit blad 10
cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave.
Een niet te beschrijven verlies
heeft de wereld geleden. Franklin
Delano Roosevelt, voor de vierde
periode President der Vereenig de
Staten symbool van de geestkracht
van Amerika, drager der democra
tische gedachte als geen ander, is
niet meer.
Een plotseling einde werd aan dit
werkzaam leven gemaakt.
Een schok van ontroering gaat
door de gansche menschheid. Meer
dan ooit worden door het overlijden
van dit staatshoofd de menschen-
harten getroffen. Menschen als Pre
sident Roosevelt, werkzaam als geen,
strijder zonder weerga voor de waar
achtige democratische gedachte, edele
geniale figuur, zijn op onze verdeelde
en door oorlogsgeweld geteisterde
wereld zoo zeldzaam. Roosevelt was
de man waarvan talloozen den op
bouw van een wereld verwachtten
waarin het beter te leven zou zijn
dan in de huidige.
Doch, terwijl de overwinning op
de machten der duisternis reeds bijna
voor het grijpen is, is Roosevelt
heengegaan. Hij heeft de rust ruim
schoots verdiend; doch wij menschen,
die de leiding van figuren van for
maat, die tevens zoo door en door
menschelijk kunnen zijn, zoo zeer
van noode hebben, voelen ons ver
laten door een goed vriend van ons
allen; verlaten door een van de heel
weinige waarachtige leiders der
menschheid.
Doch naast de oprechte droefheid
die wij gevoelen over het verscheiden
van den man, dien wij zonder eenige
overdrijving den redder van Europa
kunnen noemen, gevoelen we diepe
dankbaarheid voor alles wat deze
mensch voor ons aller vrijheid, voor
ons aller behoud en voor de geheele
beschaving heeft tot stand gebracht.
Het groote mysterie van den dood
heeft het brooze leven van een groot
staatsman doen eindigen; zijn geest,
zijn ideaal van de vestiging' van een
beter en rechtvaardiger wereld kan
ons door niets en niemand worden
ontnomen.
Mogen deze idealen ons in ons
verder leven tot richtsnoer strekken.
Het is het beste wat wij als dank
voor alles wat wij van Franklin
Roosevelt mochten ontvangen, kun
nen doen. H.
V.
Bij de gedachtenwisseling over de hervor
mingen, welke in de toekomst noodzakelijk
zullen zijn, staat vast, dat de democratie daar
bij nimmer in het geding kan zijn. Gedurende
den bezettingstijd hebben wij al de hardheden
van een dictatuur aan den lijve ondervonden.
Wij houden voor de toekomst vast aan een
vrije, door het geheele volk gekozen, volks
vertegenwoordiging, die in de groote lijnen de
richting bepaalt waarlangs zich de politieke
en maatschappelijke ontwikkeling dient te
voltrekken en die in staat is op het regee-
ringsbeleid een effectieve controle uit te
oefenen.
Wij moeten echter durven erkennen, dat de
democratie sinds jaren in een crisis verkeerde
en dat er geen beter middel zou zijn om de
democratie om zeep te brengen, dan door
vast te houden aan alle democratische vor
men van vóór 10 Mei 1940.
Om het wezen van de democratie te be
houden, zullen we een herziening van het par
tijenstelsel in ons land dienen te krijgen. Dat
wil niet zeggen, dat wij de partijen moeten
opheffen of naar een partijloozen staat of
een één-partijstaat moeten streven. Wie vast
houdt aan de democratie, houdt vast aan het
bestaan van partijen.
Een herziening van het partijenstelsel zal
een onbeperkte partij-versnippering onmoge
lijk moeten maken. Hoe ook de oplossing ge
vonden wordt, iets ondemocratisch ligt er in
een tegengaan der partijversnippering in
geenen deele.
Aan velen komt een tweepartijensysteem
als 't meest verkieselijk Voor. Deze verhftu-
ding heeft in Engeland lang bestaan als con
servatieve en vooruitstrevende partij. Het is
echter de vraag of de verhoudingen in Neder
land zoo eenvoudig liggen. De drieledige in
deeling, die Huizinga indertijd voorstelde, van
hehoud, hervorming en omverwerping, zal
meer beantwoorden aan den feitelijken toe
stand.
Aan den kant van het behoud zullen, wan
neer zij terugkeeren, de vroegere partijen,
zeker de rechtsche, komen te staan. In haar
terugkeer zelf ligt een conservatief element.
Deze behoudende richting zou een positieve
factor in het Nederlandsche politieke leven
kunnen worden, wanneer ook aan die zijde,
in den vorm van een federatie of iets derge
lijks, een samenwerking gevonden wordt.
Lijnrecht tegenover de richting van het be
houd, staat die van de omverwerping. In haar
rijen treden al die revolutionaire elementen,
die met alle middelen er naar streven de be
staande orde omver te werpen en door een
nieuwe te vervangen. Doopt de conservatief
gevaar, achter de feiten aan te komen, de
revolutionair houdt vaak geen rekening met
de reëele mogelijkheden. Hij wil, naar het
woord van Thorbecke, „een schepping uit het
niet".
De nieuiwe volksbeweging staat als ver
nieuwingsbeweging in zekeren zin tusschen
beide bovengenoemde richtingen in. Zij zal
haar aanhangers van alle richtingen over
alle verschil van klasse, stand of godsdienstige
overtuiging heen, in ,.ti. waarlijk nationale
samenwerking moeten vereenigen op een
program van constructieven opbouw. Het in
lijden en beproeving hervonden nationale
saamhoorigheidsbesef wil zij als een factor
van positieve waarde voor de toekomst be
houden en verder uitbouwen. Zij zal voort
bouwen op het historisch gewordene, in een
diepen eerbied voor al het waarlijk groote,
dat onze voorouders in den taaien arbeid van
vele geslachten hebben tot stand gebracht.
Maar zij wijst een terugkeer tot de verhou
dingen van vóór 10 Mei met den meesten
nadruk af.
De vernieuwingsbeweging legt sterk den
nadruk op de noodzaak van een nieuwe ge
zindheid. De oplossing is zeker niet gevonden
door het stichten van een nieuiwe partij, ook
niet door het propageeren van een nieuw
partijstelsel, niet door wijziging van den vorm,
maar door een geestelijke heroriënteering.
Deze politieke vernieuwing heeft de beste
kansen, wanneer het mogelijk blijken zou om
de tallooze zelfstandige, constructieve en
idealistische naturen, die zich tot nu toe af
zijdig hielden, omdat zij in de oude groepee-
ringen hun plaats niet konden vinden, in het
politieke leven te betrekken.
In het „Parool" van 24 Febr. '45 worden
in een artikel getiteld „Vernieuwing van de
politiek" de voorwaarden genoemd, waarop
de vernieuwingsbeweging zal moeten berus
ten. Noodig zal zijn „de politieke beweging
te doordringen van een vernieuwd besef van
democratie, waarbij een afwijkende meening
niet reeds van te voren beschouwd wordt als
een min of meer vergeeflijke dwaling. Demo
cratie als organisatievorm is geen vrijheid,
maar wil het als middel tot vrijheid fungeeren,
dan moet het gedragen worden door een de
mocratische gezindheid, die meer is dan het
nemen van beslissingen >bij meerderheid van
stemmen. Het is de bereidheid om een min
derheid au serieux te nemen, de wil om ieder
argument te laten „gelden" voor wat het op
zichzelf waard is, de gave om alles wat eraan
opbouwends en vruchtbaars leeft, vorm te
geven en meeschappend te doen zijn."
.^Practisch moet het mogelijk zijn, de geest
van zulk een beweging te doen beantwoorden
aan het intense verlangen naar radicale ver
nieuwing, dat bij tienduizenden en nog eens
tienduizenden leeft". „Het is afkeer van de
ten top gevoerde belangen-politiekhet is
afkeer van het matelooze sociale egoïsme en
een hartstochtelijk streven naar een werkelijk
stuk menschelijke solidariteit. De nieuwe
doeleinden te stellen als de opheffing van on
rechtvaardigheid, onredelijk- en voosheid van
onze samenleving, als een streven naar de zoo
noode ontbeerde menschelijke gemeenschap,
dat is de taak van een nieuwe vooruitstreven
de beweging."
„Dat zal een beweging zijn, die een beroep
doet op de geheele mensch, op zijn hunkeren
naar bestaanszekerheid en zijn bereidheid tot
opofferende toewijding. Want slechts de ver
vulling, die men zich door het offer waard
gemaakt heeft, beantwoordt aan de diepste
menschelijke verlangens. Zulk een beweging
alleen ook zal iets kunnen beteekenen voor
een jeugd die is opgegroeid temidden van
crisis en oorlog, terreur en deportatie, en die
slechts één ding vraagt; te kunnen gelooven
aan, en te mogen werken voor een betere
wereld."
De nieuwe volksbeweging zal dwars dooi
de oude tegenstellingen heen leiding geven
aan de vernieuwing der maatschappij en
vooral aan de vorming van den daarvoor ver-
eischten nieuwen geest. v. U.
(van den specialen A.-.A.-corresp'ondent L. de
Jong, nieuwscommentator van Radio-Oranje;
Londen (A.-A.). De bekende radio-journa
list L. de Jong, nieuws-commentator van
Radio-Oranje, schrijft:
In West-Nederland verkeeren tusschen vier
en vijf mUlioen menschen in doodelijk gevaar.
De berichten, dat de Duitschers bezig zijn
Nederland te ontruimen, zijn voorbarig ge
weest. Het ziet eruit, of de Duitschers zulten
probeeren stand te houden en den strijd op
Nederlandschen bodem zullen uitvechten.
Waarom ook zouden zij dit gebied, dat door
zijn natuurlijke gesteldheid en de aangelegde
verdedigingswerken veranderd is in een van
de meest machtige defensieve posities van
Europa, verlaten? In de afgeloopen twee
jaar zijn uitgebreide inundaties op Nederland
schen bodem tot stand gekomen.
Friesland is bij voorbeeld bijna in tweeën
gesneden. De haven van Harlingen en de om
geving van de Afsluitdijk zijn van de rest van
Noord-Oost-Nederland geïsoleerd. Een groot
deel van het Noordwestelijke deel van Over-
ijsel staat onder water. Duitsche élitetroepen
vechten hard in en rond sleutelposities als
Zutfen en Deventer.
De provincies Noord- en Zuid-Holland met
de steden Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag zijn door de overstroomingen in de rich
ting Noord-Zuid en Oost-West practisch in
stukken gesneden. Duitsche keurtroepen, be
staande uit SS en marine-afdeelingen, bleven
achter, die nog versterkt werden door de zes
de, zevende en achtste valschermdivisies en
de vijftiende divisie Panzer-grenadiers, waar
van de meeste zijn teruggetrokken achter de
IJssel, nadat zij zich hardnekkig bij Emmerik
verdedigd hadden. Uit vrees voor een invasie
van zee uit hebben de Duitschers enorme hoe
veelheden wapens en munitie opgeslagen.
Hoewel het aantal Duitsche troepen ontoerei
kend is om het geheele front te bemannen,
vergemakkelijken de inundaties de taak dei-
verdedigers.
De Duitschers zullen zich waarschijnlijk
concientreeren op de verdediging van de be
langrijkste wegen en spoonwegdijken, die
boven water uitsteken. Dit alles beteekent
echter niet, dat de bevrijding van West-
Nederland een onmogelijke operatie is. Maar
men moet er rekening mede houden, dat het
Duitsche garnizoen van Wiest-Nederland zal
worden versterkt, als de Duitschers zich naar
de kustprovincies zullen terugtrekken. Hoe
groot de hongersnood zal zijn, indien de
Duitschers erin slagen de verdediging te or-
ganiseeren en langdurig stand te houden, tart
elke beschrijving. Amsterdam, Rotterdam en
Utrecht, waar de menschen reeds vier maan
den leven op een tiende van het normale
rantsoen, zullen steden zijn, waarin men nog
slechts wandelende lijken ziet.
Ook in Zutphen hebben de Duitschers niet
nagelaten, door roof en moord de bevolking
angst aan te jagen. Hun laatste schanddaad
dateert va ft den Zaterdag voor Paschen. Acht
j jonge Zutfenaren die in het Huis van Bewa-
l ring waren opgesloten de overige gevan-
i genen schijnen losgelaten te zijn werden
met prikkeldraad geboeid, naar de Uselkade
gedreven. Zij moesten op den rand van de
kade gaan staan en werden daarna dood
geschoten.
Het Roode Kruis vroeg toestemming, de
i lijken, die in het water gevallen waren, te
bergen, maar deze werd niet verleend. Het is
I een daad, waarover met afschuw in bevrijd
j Zutphen en omgeving wordt gesproken.
cent;
euzen, de
idsch- en
an Bëlgi-
or de bij-
ed er land
de Pree
odswe
de heer
wareu
de Direc-
;oo rel
velen |e-
niodigirg
flits' van
g gedrag
5 hetwelk
aan de
aan. Het
op voor-
rine. aan
rj. Span-
erdienste.
odsdienst
Icn, waar-
ehield hjj
nam hij
tscheping
vaartuig
hem toe
wederom
een schip
de hecht-
veze i de
den heer
gevoelige
tenteerde
cheiding.
er pp aan
orps van
rachting,
critieke
can wqp-
3 kunnen
kan met
.«spreker
ct Kipis
Wit reiken
*rde ver
te cfct zij
iteun zal»
>oie docl|j
erop den
van de
jhten gn
'belang^
Vioreer^e
fling van
m.
rden
te
elden in
iponfler-
srtmuw-
j|u heer
"eksche u
ftherja"!
mneuzen
■t betre-
iekschea
tab ande-
in«2 zich
r«tijdens
bestonA
voldeed
ioe.,t hif
en vflor-
gte
convooj
de heer
«redden
eiari en
ft dat
1*. Hi-
kn het
kaak-'
[ia off-
Er is nog een ander voorval, dat de gemoe
deren vanochtend bezig hield, al is het van
anderen aard. In Zutphen liep tijdens de be
zetting een berucht vrouwspersoon rond, een
betaalde handlangster van de Duitschers die
overal gevreesd werd. Gisteren, toen de be-
leri-
atste
snel
den -lat