DE VRIJE ZEEUW
Nederland nü.
VRIJDAG 23 FEBR. 1945
le Jaargang No. 27
Redactie: S. W. Henry en P. L. D. van Oeveren Redactie-adres: Julianastraat 37Terneuzen
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen 1,50 per 3 maanden; buiten Terneuzen ƒ1,75 per 3 maanden.
Bij vooruitbetaling 6,60 per jaar. ADVERTENTIËN: Per mm 10 cent, minimum per advertentie 1 50 Rubriek
kleine advertentiën 1-5 regels 60 cent; iedere regël meer 12 cent; maximum 8 regels. Dienstaanbiedingen'en dienst-
aanvragen 1—5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres bureau van dit blad 10
cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave. Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond'.
i.
Er zijn op het oogenblik in ons land drie
richtingen te onderscheiden ten aanzien van
het vraagstuk van de politieke heroriënteering.
.©enerzijds wordt gesproken over samenwer
king, eensgezindheid, saamhoorigheid en der
gelijke, woorden, waarmede wij het allemaal
eens kunnen zijn. Deze richting schijnt echter
wel geneigd a te zeggen, maar schrikt terug
om ook b, c, d te zeggen. Wij bedoelen het
zóó/ dat men overtuigd is van de noodzaak
van samenwerking, doch dat men zich niet
los maken kan van dó oude scheidingslijnen,
die vóór 1940 door ons volk liepen. In de
praktijk komt het 'hier op neer, dat men een
pleidooi voert voor terugkeer van de oude
scheidingslijnen, dus van de oude pcflitieke
partijen, waarbij men meent, met incidenteele
maatregelen als „versterking van het gezag",
saneering van de democratie", „afschaffing
van de evenredige vertegenwoordiging", „sa
menwerking in den top" enz., een zekere ver
betering te kunnen bewerkstelligen. Anderzijds
kan inen bespeuren, dat de revolutionaire
g roepeering in den vorm van de communisti
sche partij naar voren komt en zich uitspreekt
voor een totale omverwerping van ons huidig
maatschappelijk bestel en de invoering van
het één-partij stelsel. Een derde groep wil noch
de oude politieke partijen in hun' ouden vorm
terug, noch een eenheidspartij op den grond
slag van de revolutie, doch een verandering,
een vernieuwing van de grondslagen, waarop
het partijpolitiek systeem in het Nederland
van nü rusten moet.
In iedere vrije samenleving treden: de partij-
groepeeringen naar voren. Een eensgezindheid
in den vorm van één partij in Nederland is
een utopie. Trouwens, overal waar menschen
samenleven, bestaan er belangen-tegenstellin-
gen. Op het oogenblik', dat de menschen, die
■eikaars beia^gfTjï Tftzicnt dëeleh, ëïkaar op
zoeken om gemeenschappelijk tot verwezen
lijking te komen, ontstaat de partij.
De opkomst van de moderne politiéke partij
valt in het middeii van de vorige eeuw. Aan
vankelijk was van een politieke groepeering
op confession-eelen grondslag nog geen sprake.
Het liberalisme, de leer van de vrijheid op
alle gebied, had aanvankelijk een groot leider
in den persoon van Thorbecke. In den loop
der jaren echter leidde de ontwikkeling der
liberale partij: er toe, dat zij werd een kleine
heerschende groep, die de Christelijke grond
slagen van ons volksleven ontkende. Weldra
vormden Anti-Revolutionairen; en Katholieken
de „coalitie" tegenover de „linksche" partijen.
„De antithese", de tegenstelling rechts en
links, heeft tientallen jaren het politieke leven
in Nederland beheerseht.
Behalve op het godsdienstig vraagstuk
strandde het liberalisme ook op het sociale
vraagstuk. Uit den nood des tijds werd het
socialisme geboren, dat zich het lot van de
arbeidende massa's, wier socialen toestand
zeer slecht was, ging aantrekken. Christelijken
en liberalen stonden tegenover elkaar in de
antithese, socialisten en liberalen stonden
tegenover 'elkaar in het sociale vraagstuk.
Tegelijk stonden socialisten en liberalen samen
tegenover de Christelijke partijen als „links"
tegenover „rechts".
De groote politieke partijen hebben in hun
tijd ongetwijfeld op politiek terrein hun sporen
verdiend. Zooals Prof. Van Vollenhoven eens
heeft opgemerkt, heeft Thorbecke „den koop
man",. Schaepman en Kuiper „dén burgerman
en den boer", Domela Nieuwenhuis en Troe'I-
stra „den fabrieker" tot denken aan staatkun
dige denkbeelden gebracht. De groote poli
tieke partijen zijn in ons land emancipatie
bewegingen geweest, hetzij van een bepaalde
klasse, hetzij van eeh bepaalde volksgroep.
Zij hebben alle de volksgroep, voor welke zij
streden, geleid „uit het diensthuis", zooals
Kuiper zei, tot de haar toekomende plaats in
de nationale gemeenschap.
Het program van de partijen, die de poli
tieke ontwikkeling nó 1900 practisch be-
heerschten, de A.-R. partij, de R. K. Staats
partij en de S. D. A. P., werd) in 1917 voor
een groot deel verwezenlijkt. De 'grondwets
herziening van dat jaar bracht de gelijkstel
ling van het openhaar en het bijzonder onder
wijs, het programpunt van de „coalitie" en
het algemeen kiesrecht, het programpunt van
de S. D. A. P. De schoolstrijd was in feite een
strijd geweest over de vraag, of de Christelijke
volksgroepen dezelfde rechten konden doen
gelden in Nederland als de andere. Bij het
algemeen kiesrecht ging het er om, dat niet
een kleine groep beter-gesitueerden, maar het
gansche volk richting geven zou aan de ont
wikkeling, van het politieke leven.
Het bleek spoedig, dat de groote politieke
partijen na den vorigen wereldoorlog hun
werfkracht begonnen te verliezen. De bestaan
de partijen werden van middel', doel in zich
zelf geworden. De politieke partijen pasten in
de 19e eeuwsche maatschappij en streden om
de groote lijnen Van bun program, via het
parlement, in de wet vast te leggen. Toen de
idealen, waarvoor men gestreden had, waren
verwezenlijkt, konden zij maar zeer ten deele
door nieuwe worden vervangen. De politieke
belangstelling verflauwdte, het aantal kleine
partijen nam toe.
Tegelijkertijd voltrokken zich veranderingen
in de structuur van onze maatschappij, waar
door, noodgedwongen en slechts aarzelend, de
taak van het parlement ook in een andere
richting* werd gestuurd. Door de ineenstorting
van het economisch leven moest de regeering
zich gaan bemoeien met het sociaal-econo
misch leven, bemoeiingen, waarvoor de parle
mentaire practijk en het politiek partijen
systeem in ons land en in andere landen
niet berekend was.
De geheele politiek in Nederland heeft in
de periode tusschen de twee Wereldoorlogen
een conservatief karakter gedragen. Reeds
Ruys de Beerenbrouek ging sterk dien conser
vatieven kant op en onder Colijn is het er
eerder slechter dan beter op geworden. Het
scheen soms zelf®, alsof een conservatief libe-
ralisme, zelf als politieke organisatie practisch
afgedaan, zich van de rechtsche partijen had
meester gemaakt. Nemen wij als- voorbeeld
de devaluatie en het werkloosheids-vraagstuk!
De spanningen binnen de oudie politieke par
tijen bewezen, dat de grondslagen, waarop ons
partij-politiek systeem rustte, begonnen te
wankelen. V- u.
Noot van de Redac ie. Onder de partgen,
die de politieke ontwikkeling* in ons land n&
1900 hebben beheerseht, mag toch zeker de
partij van Lobman, de C. H. Unie niet worden
vergeten.
MAF'A'S.
Londen (AnepAneta).
In aansluiting op vorige publicaties over de
Marva's, maakte de Marine Voorlichtings
dienst nog het volgende bekend:
De eandidaten moeten Nederlandsche zijn,
docb in bijzondere gevallen. kunnen ook vrou
wen en meisjes van geallieerde nationaliteit
voor dienstneming in aanmerking komen in
dien zij goed Nederlandsch spreken,
De leeftijdsgrenzen zijn vastgesteld op 18
en 45 jaar, terwijl voor bepaalde dienstvakken
engere grenzen zijn gesteld.
Hoewel de Marva's als regel buiten de ge
vechtsfronten blijven, wil dit niet zeggen, dat
zij hun geheelen diensttijd in Nederland1 zullen
doorbrengen. Integendeel, waar ter wereld de
Koninklijke Marine ook walinrichti ngen zal
hebben, zullen de Marva's te werk worden ge
steld, bijv. West Inddë, Colombo, Australië,
Engeland, Amerika en later ook Nederlandsen
Oost Indië.
In dit geval zijn zr) zgn. mobiele Marva's,
doch voor haar, die om bepaalde particuliere
redenen in Nederland en dus-immobiel
wenschen te blijven, is zeer zeker ook plaats
in de_M.V.A. De mogelijkheid is echter steeds
open om op eigen verzoek van de immobielen
naar de mobielen over te gaan. Vanzelfspre
kend dienen Marva's hun Vaderland het best
door zieh als mobiel op te geven.
Een ieder, die vrijwillig dienst neemt bjj de
M.V.A., doet zulks voor een termijn van 3
jaren. In zeer bijzondere gevallen kan ook
een verbintenis worden aangegaan voor een
korteren termijn. Indien de vrede (dus ook
die met Japan) wordt gesloten binnen 3 jaar
nadat de verbintenis is aangegaan, wordt de
Marva met groot verlof gezonden. Voor zoo
ver het dienstbelang zulks medebrengt, kan
de Minister van Marine echter aan Marva's,
die dit wenschen, toestemming geven om lan
ger in werkelij-ken dienst te blijven.
De diensttijd in de tropen zal al® regel niet
langer dan 2 jaren duren.
Na beëindiging van het dienstverband kan,
met inachtneming van de desbetreffende vóór-
schriften, een nieuwe verbintenis worden aan
gegaan.
Marva's, die gedurende den tijd, dat zij in
actieven dienst zijn, in het huwelijk treden,
kunnen, indien omstandigheden' dit wensche-
lij-k maken, met groot verlof worden gezonden.
Na in diensttredïng doorloopt de candidate
een proeftijd, die voor de meeste dienstvakken
twee weken bedraagt.
Na afloop van dezen proeftijd, evenwel niet
binnen den termijn van twee weken, is de
candidate vrij zich terug te trekken. Ander
zijds wordt door de Marineleiding gedurende
den proeftijd nagegaan, of de candidate ge
schikt is voor definitieve opneming in de M.
V.A. en voor het van haar verlangde werk,
Indien na afloop van den proeftijd de Marva
geschikt bljj-kt te zijn voor den dienst, wordt
zij geacht een vast dienstverband te hebben
aangegaan.
LIEFDE IN UNIFORM.
In „De Kruisbanier" schrijft W. L.:
In vroeger tijden bestond een leger, afgezien
van de cantinière, uitsluitend uit mannen
Maar het vrouwelijk geslacht is nu eenmaal
onmisbaar om het leven aangenamer te maken
De legerleiding -bekommerde zich weinig om
dezen kant van het soldatenleven. En de ge
volgen van den oorlog, waren voor het" na
geslacht.
Tijdens de bezetting werd er in ons goede
Vlaanderen ook druk gevrijd. Niet meer of
minder dan elders. Van hoogerhand werd dit
misschien zelfs bevorderd, als het ras man.-
zuiver was, echt Germaansch "bloed. Anders
waren de bezwaren, om, tot een vastere ver
binding te geraken, onoverkomelijk.
Nu zien we hetzelfde spel weer opnieuw
met den khaki-man. Met geestdrift is hij bin
nengehaald, overal geïnviteerd en het slot is
dat er afspraakjes worden 'gemaakt. .Tammer'
dat de troepen na zekeren tijd weer verder
moeten. Soms volgt een briefwisseling er-
anders zijn er weer nieuwe boy's. Ook zij heb
ben een hart dat sneller kan kloppen.
In Duitschland, zoo lazen we, zal men de
verbroedering tusschen geallieerde soldaten en
Duitsche meisjes willen tegengaan, en het
eenige middel is dus, dat er aan het leger een
veel sterkere groep vrouwelijk personeel zal
worden toegevoegd. Zijn we op weg naar het
gemengde leger?
Uniformen zijn aantrekkelijk voor meisjes,
zg spreken tot haar romantisch hart. Even
eens heeft de maagd in. den vreemde een be
koorlijke aantrekkingskracht voor den soldaat
Zij verschillen hemelsbreed, verstaan elkander
slecht, hebben weinig aanknoopingspunten.
Er is echter veel te vragen en te informeeren.
Saaiheid en verveling zouden immers de liefde
dooven.
Maar verliefdheid is nog geen liefde. Dat
ondervindt menige partij, dië het serieus op
nam. Verliefdheid is iets natuurlijks. Met hen,
die hierdoor aangetast zijn, valt weinig te
redeneeren. Eerbaarheid en zedelijkheid heb
ben op dit gebied een ernstige waarschuwing
door te geven. Ieder soldaat met eergevoel en
elk jong meisje met eenige zedigheid kent de
grenzen.
Waarom is het echter niet wenschelijk al
te veel toe te geven aan dit koppelen? Men
heeft nog voldoende voorbeelden uit den vori
gen oorlog en de na-oorlogsche jaren, om te
weten, dat zulke huwelijken tusschen de vol
keren meestal een droeve* of moeilijke noot
hebben.
Als in normale tijden menschen uit twee
verschillende landen met elkaar trouwen is
een der partijen gewoonlijk al langeren tijd
in 'het buitenland, kent zijn of haar nieuwe
vaderland' en is dikwijls ook van plan er te
blijven. Of beiden zijn van hoogeren stand
en het reizen zoo gewoon, dat grenzen weinig
voor hen beteekenen.
Anders staat het met de verbintenissen, die
voortkomen uit soldatenliefde. Is het huwelijk
officieel gesloten, dan zal de vrouw den man
moeten volgen of soms al moeten voorgaan
naar zijn vaderland. Waarschijnlijk zal zij een
eenvoudig meisje zgn zonder voldoende ont
wikkeling om zich 'behoorlijk te kunnen aan
passen. Heimwee is in den regel sterker dan
liefde.
Zoo wordt de man gedwongen zijn vrouw
terug- naar haar vaderland te volgen- terwille
van hun huwelijksgeluk. Maar hij blgft de
vreemdeling, verdient hier veel moeilijker zijn
brood, als hij, een gewoon handwerksman is.
en verliest gemakkelijker zijn baantje. Het
resultaat is, dat het -gezin in behoeftige om
standigheden voortleeft.
Zulke gezinnen vindën we nog in alle landen.
Liefde in uniform is gevaarlijk, want er hangt
een heel levenslot van af.
HET BELANGRIJKSTE NIEUWS (B.B.C.).
Oostfront.
Maarschalk Stalin maakte de verovering
bekend van Csersk. Ook werd Drossen ver
overd, 50 :km ten Zuid-Oosten van Frankfort.
De Russen veroverden verder op ongeveer 90
km van Dresden de steden Lauban en Priebus.
Van Dantzig zij-n de Russen nog 75 km ver
wijderd. Neuenberg werd veroverd. Verwoede
gevechten zijn gaande bij Grossen, aan de
samenvloeiing van de Oder en de Bober. Ver
overd werd Boubersberg en het boseh van
Gouben. Er werden 5000 krijgsgevangenen ge
maakt, terwijl 206 tanks werden buitgemaakt
of vernield bg de verovering van Christian-
stadt. Aan de Weiehsel is Graudenz omsingeld.
Nieuwe Duitsche tegenaanvallen in Tsjocho-
