DE VRIJE ZEEUW
HARK 1944.
DINSDAG 6 FEBRUARI 1945
le Jaargang No. 22
RedactieJ. H. Bannier en P. L. D, J. van Oeveren Redactie-adres: Axelschestraat 24, Terneuzen
Dit Blad wordt op last van het Militair Gezag gedrukt bij de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen
Administratie-adres Noordstraat 57, Terneuzen.
ABONNEMENTSPRIJS- Binnen Terneuzen ƒ1,50 per 3 maanden: buiten Terneuzen ƒ1,74 per 3 maanden.
Bii vooruitbetaling 6,60 per jaar. ADVERTENT1ËN Per mm 10 cent, minimum per advertentie 1,50, Rubriek
kleine advertentiën 1-5 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent: maximum 8 regels Dienstaanbiedingen en dienst-
aanvragen 1-5 regels 52 cent; iedere regel meer 10 cent. Met vermelding brieven of adres bureau van dit^blad 10
cent meer. Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is.
Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v.m. op den dag der uitgave. Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond.
Van de vele materieele nooden waarin een
aanzienlijk deel van ons volk verzonken is, is
die van het gebrek aan voldoende kleeren wel
een der ergste. Na vier jaar van slijtage, zon
der dat er ooit iets nieuws en stevigs gekocht
kon worden, waren de kleerkasten zoo goed
als leeg. Wat er aan winterkleeren nog restte,
werd in de herfst nog met zorg in de motten-
toallen bewaardin de herfst, toen het
oorlogsgeweld over Zeeuwsch-Vlaanderen raas
de. De oorlog kwam en ging; laten we er niet
meer van zeggen; maar toen het lawaai ver
stomd was en de kruitdamp opgetrokken,
zaten duizenden bij de verbrande overblijfselen
van wat eens hun huis en inboedel waren. De
zomerkleeren, die zij uit zuinigheid nog droe
gen, waren de eenige die zij bezaten!
Na dit verhaal van ellende begint het
sprookje. Een ander woord kunnen wij niet
vinden voor wat wij zagen in -het kleeding-
magazijn van het Roode Kruis te Terneuzen.
Daar staan rekken met damesmantels, met
jassen voor heeren en kinderen, gestoomd
soms, maar ook veel nieuw. Daar liggenwand-
vakken vol overhemden, vol ondergoed. Daar
liggen jurken en regenjassen, truien en dekens,
schoenen en kousen en wat niet al. Het lijkt
een wonder in dit land, waaruit de Duitschers
het laatste stukje textiel hebben weggestolen!
De dames, die dit alles sörteeren en die het
voer verdeeling onder de oorlogsslachtoffers
gereed maken, toonden ons al deze dingen met
een zichtbaar gevoel van trots, dat zooveel
goeds aan hare zorgen was toevertrouwd. Zij
noemden ons ook en hare stemmen kregen
daarbij de warme klank der dankbaarheid
de goede gevers. Uit Brazilië, uit Uruguay,
uit Zuid-Afrika, ja haast uit alle deeien van
de wereld is een wel heel duidelijk blijk van
medeleven gegeven. Het Britsche Eerste Leger
zorgde zeker niet voor het minste deel. Eu
dan de zorg en de liefde, die uit alles spreekt!
Het dames-comité Irene" uit Curacao vond
het niet aardig, dat bij de meisjesjurken tel
kens een aantal volkomen gelijke waren en
heeft daarom toch nog eenig onderscheid aan
gebracht door ze op te fleuren met geborduur
de zakdoekjes, wollen mascotte-beestjes enz.
Als straks twee meiskes elkaar ontmoeten,
hoeven er geen scheele oogen te komen omdat
ze gelijk gekleed zijn: de een is trotsch op
haar wollen beertje met rood-wit-blauwe strut,
de andere op haar zakdoekje met „Oranje
Boven." Ook zijn er losse zakjes bijgedaan met
aardige snuisterijen, stukjes zeep en vele
andere dingen, kleinigheden voor wie ze heett.
maar van onschatbare waarde voor wie, als
wij, deze dingen in geen jaren heeft gezien.
Op een dergelijke wijze zijn verscheidene
Kerkelijke vereenigingen in de Vereemgde
Staten te werk gegaan. Naast de kleerendie
uit Indiana, uit Dlinois en uit andere Staten
kwamen, liggen er in de opslagplaats busjes
koffie, pakken kaarsen, klosjes garen, spel
den, knoopen, enz., enz. Alles dingen, die voor
iedere huisvrouw onontbeerlijk, maar in de
winkels al sinds lang niet meer te koop zijn.
De groote halen kleeren, die het Belgische
Roode Kruis gestuurd heeft, zijn niet de mooi
ste, maar voor wie weet, dat onze Zuiderburen
onder bijna de zelfde omstandigheden hebben
moeten leven als wij, is deze gave misschien
nog de waardevolste. De Belgen gaven dit
alles zonder er zelf een overvloed van te heb
ben! Wij kunnen niet dankbaar genoeg zijn
voor wat zij over hebben voor het volk van
Nederland ie Pays martyr, zooals wij het
lazen op een kraam in een groot Brusselsen
warenhuis, waar giften, voor Nederlandsche
kinderen werden ingezameld.
Al deze goede gaven, veel, maar helaas nog
lang niet genoeg om ieder te helpen, worden
verdeeld door de Organisatie „HARK" (Hulp-
Actie Roode Kruis 1944). In samenwerking
met dames-comfté's en distributie-diensten
worden zij uitgereikt aan de zwaarst getrof
fen gezinnen in de vele geheel of gedeeltelijk
verwoeste plaatsen van ons gewest.
Er past ons hier een woord van diepgevoel-
den dank aan allen, die op eenigelei wijze en
waar ook ter wereld, medehelpen om den nood
van ons volk te lenigen. En tevens moeten wij,
als wij dit alles zien of er van hooren, nog
weer eens diep in ons hart de plicht beseffen
om ons deze sympathie van de geheele weield
en de offers, die door anderen voor oiis worden
gebracht, waardig te toonen. B.
Naschrift. Dit artikel schreven wij reeds
eenigen tijd geleden. Door bijzondere omstan
digheden konden wij het niet eerder plaatsen.
Intusschen is ook voor anderen dan oorlogs
slachtoffers textielgoed aangekomen. Reden
te meer tot dankbaarheid!
MOEILIJKHEDEN MET )E KOLENAANVOER.
België levert niet het beloofde kwan
tum. Vorst was extra spelbreker.
In aansluiting op ons bericht in het vorige
nummer deelt men ons van bevoegde zijde nog
het volgende mede:
Direct na de bevrijding is nagegaan in hoe
verre het mogelijk was de huisbrandverbrui
kers te helpen. Gezien de kolenveorraad op
dat oogenblik en de gedane toezeggingen aon
voor Oost Zeeuwsch-Vlaanderen de aanwijzing
van 4 bonnen van de kolenkaart en 5 bonnen
van de zomerkaart gehandhaafd blijven. De
meeste huisbrandverbruikers hebben hierop
hun kolen ontvangen. Met uitzondering van de
mijnstreek is dit nog nergens elders in Neder
land het geval. Op het oogenblik zijn deze
kolen echter nagenoeg opgestookt zoodat
iedereen begrijpelijkerwijze reikhalzend uitziet
naar de aanwijzing van een volgende oon.
Was Nederland, en dus ook Zeeuwsch-Vlaan-
deren, vanuit België bevoorraad, zooals dit
was overeengekomen, dan zouden reeds thans
een of meer bonnen geldig zijn verklaard. De
aanvoer is echter verre beneden het beloofde
gebleven, hetgeen uit de volgende cijfers blijkt
In October zou in. Zeeuwsch-Vlaanderen
vanuit België aangevoerd worden 3000 ton;
aangekomen: niets.
In November zou worden aangevoerd: 3000
ton, aangekomen: 1363 ton.
In December zou worden aangevoerd: 14000
ton, aangekomen: 2323 ton.
In Januari zou worden aangevoerd 9000 ton,
aangekomen: 2800 ton.
Van de 29.000 ton is er dus ruim 20.000 ton
tot nu toe niet gearriveerd. Wel zijn er nog
20 binnenvaartschepen met kolen onderweg,
maar deze lagen allen ingevroren in de kana
len boven Gent. Bovendien moet een deel
dezer schepen doorvaren naar Zuid-Beveland
en Walcheren waar de kolenpositie hetzelfde
is als in Zeeuwsch-Vlaanderen.
in verhand met de ondervonden moeilijk
heden is besloten de ruilovereenkomst met
België, inhoudende dat de Limburgsche mjjnen
kolen aan Oost-België, en de Belgische mijnen
dezelfde hoeveelheid kolen o.a. aan Zeeland
leverden, niet in stand te houden. In het ver
volg zal Nederland dus in zijn geheel door zjjn
eigen mijnen van kolen worden voorzien.
De moeilijkheid voor Zeeland is daarbij, dat
de ligging ten opzichte van de Limburgsche
mijnen, uit een oogpunt van vervoer, ongun
stig is. Er worden daarom pogingen in het
werk gesteld om te bereiken, dat in Zeeland
kolen uit Engeland worden aangevoerd in ruil
voor kolen, die de Limburgsche mijnen dan
aan de Britsche troepen in het Oosten des
lands zullen geven.
Intusschen is er reeds een begin gemaakt
met het vervoer per spoor, als gevolg waarvan
in de laatste dagen alhier 750 ton, met be
stemming Zeeuwsch-Vlaanderen, is gearri
veerd. Een belangrijk deel hiervan is naar de
industrie móeten gaan (P.Z.E.M., gasbedrij
ven, voedselvoorzieningsbedrrjven, tramweg-
maatschappijen, ziekenhuizen, enz.). Indien de
aanvoer echter door blijft loopen al9 de laatste
dagen het geval is, mag verwacht worden, dat
binnenkort een bon geldig zal kunnen worden
verklaard. Hiervoor zijn echter 2500 ton noo-
dig.
In dit verband moge nog even worden in
gegaan op de „question bruiante" van de
kolentoewijzing aan de brouwerijen. Hoewel
niet gezegd kan worden, dat de gemiddelde
Zeeuwsch-Vlaming een afschuw heeft van bier.
heeft hij toch klaarblijkelijk een ander oordeel
over dit vocht dan de Limburger, die dit eten
en drinken tegelijk vindt, want dan ware de
kritiek vermoedelijk achterwege gebleven.
Voor de brouwerijen is een toewijzing ver
strekt van 80 ton. Op het moment, dat deze
beslissing genomen werd, waren de vooruit
zichten, wat de kolenaanvoer betrof, zeer hoop
vol, zoodat het toen leek, dat deze beslissing
zonder bezwaar kon worden genomen.
HET WERK VAN H.M. DE KONINGIN IN
DE AFGELOOPEN 4 JAREN.
De Duitsche inval op 10 Mei 1940 verraste
de Koninklijke Familie in het Huis Ten Bosch
te 's-Gravenhage. Reeds vroeg in den och-
ten daalden tallooze Duitsche parachutisten
in de nabijheid van dit Paleis neer. Gelijk
bleek uit een order, gevonden op den gesneu
velden Generaal von Sponek, hadden zij tot
opdracht, het Koninklijk Huis gevangen te
nemen en naar Berlijn over te brengen. Met
moeite gelukte het den Nederlandschen troe
pen, den weg vrij te maken naar het Paleis
Noordeinde, alwaar 'H.M. de Koningin, het
Prinselijk Paar en de Prinsesjes de volgende
dagen verbleven. TT
Prinses Juliana vertrok 12 Mei met Hare
Kinderen op den Engelschen torpedojager
„Codrington" naar Engeland, op uitdrukkeljj-
ken wensch van H.M., vergezeld door Z.K.H.
Prins Bernhard. Het was de bedoeling, dat
Z.K.H. weer naar Nederland zou terugkeeren,
teneinde zijn werkzaamheden als H.M.'s Ad
judant te hervatten.
Den volgenden dag (13 Mei-Pinkster-Maan-
dag) verscheen echter Generaal Winkelman
tegen het middaguur in het Ministerie van
Economiche^aken, alwaar de Ministers sedert
10 Mei onafgebroken verbleven. Hij deelde
aldaar de Regeering mede, dat hij voor de
veiligheid van Staatshoofd en Ministers niet
langer de verantwoordelijkheid kon dragen.
Hierop werd besloten, dat H.M. de Koningin
zich met een schip der in Hoek van Holland
voor anker liggende Engelsche destroyerflot-
tielje naar Breskens zou begeven, om aldaar,
dus op Nederlandschen bodem, haar werk
zaamheden voort te zetten. Dienovereenkom
stig scheepte H.M. zich te Hoek van Holland
in, doch tijdens de vaart naar Breskens werd
haar draadloos bericht, dat deze haven het
doelwit was geworden van hevige Duitsche
luchtaanvallen. Of het reisplan van H.M. den
Duitschers was verraden, dan wel Breskens
de eerste oorlogsdagen gespaard gebleven
werd gebombardeerd als ontschepmgs-
iplaats van Fransche troepen, is niet bekend
Geworden. 'Hoe dit ook zij, dit bombardement
deed H.M. besluiten tot een wijziging van
haar reisplan en Zijj gaf den commandant van
den destroyer opdracht, naar Engeland koers
te zetten. Denzelfden avond arriveerde H.M.
per trein in Londen. Op het perron werd Zij
verwelkomd door het Engelsche Konings
paar Prinses Juüana en Prins Bernhard en
de Ministers van Kleffens en Weiter
De eerste dagen verbleef H.M. in het
Buckingham Palace als Gast van Z.M. Koning
George en H.M. Koningin Elisabeth. Spoedig
daarna betrok Zij evenwel een eigen verblijf,
van waaruit Zij steeds de staatszaken geleid
Tallooze malen sprak Zij het Nederlandsche
volk moed in door radiotoespraken. Met tal
rijke Staatshoofden en Staatlieden hield Zij
contact. Onafgebroken hield Zij zich, door
persoonlijk (bezoek aan de kampen en schepen,
op de hoogte van de ontwikkeling der Neder
landsche strijdmacht, die geleidelijk wederom
werd opgebouwd. De Koopvaardij, die zich
met zoo grooten moed inzette voor het Geal
lieerde vervoer over de zeeën genoot steeds
Haar zeer bijzondere belangstelling.
Op 10 Mei 1941 woonde H.M. op de ruines
der Nederlandsche Kerk in de Londensche
City door de Duitsche luohtterreur vermeid,
een plechtige herdenking bij van den bruten
overval op ons land. Prof. Gerbrandy hield
bii deze gelegenheid een toespraak en zeide
daarin o a. dat H.M. „den last der vereen
zaming en der tienvoudig verzwaarde verant
woordelijkheid heeft aanvaard".
De groote Amerikaansche reis van H.M.
18 Mei 1942 werd geheel onverwachts, be
kend gemaakt, dat H.M. per vliegtuig vanuit
Engeland in Canada was gearriveerd tot het
•bezoeken van Prinses Juliana en Hare Kin
deren en tevens tot het maken van een offi-
cieele reis naar de V.S. Dit was de eerste
keer, dat H.M. van een vliegtuig gebruik
maakte.
Het verblijf van H.M. in de Ver. Staten was
gedeeltelijk een vacantie, doorgebracht in
Lloyd House, het buitenhuis van Prinses
Juliana te Stockbridge (Massj. Aldaar ont
ving Zij bezoek van President Roosevelt, leid
de Zij de staatszaken en sprak Zij haar radio
redevoeringen uit. Als 1ste Adjudant tijdens
dit bezoek aan de Nieuwe Wereld fungeerde
Generaal-Majoor van Oyen, Chef van den
Vliegdienst van het Nederlandsch-Indische
Te Stockbridge werd op 3 Juli Dr. Piet
Kasteel door H.M. als Gouverneur van Cura-
gao beëedigd. Aldaar ontving Zij ook Prof.
Dr. J. C. Kielstra, Gouverneur van Suriname.
Óp 14 en 15 Juli bracht H.M. een officieel
bezoek aan New-York, alwaar Zij op het
Stadhuis verwelkomd werd door Burgemees
ter La Guardia. Ter gelegenheid van dit be
zoek hield H.M. een uiterpnate indrukwek
kende receptie in het Astor-Hotel, die door
ongeveer 5000 Nederlanders en Nederlandsch-
Amerikanen. werd bijgewoond.
In het Tehuis voor Nederlandsche Zeelie
den te New-York sprak H.M. op 15 Juli on
geveer 500 zeelieden ter Koopvaardij toe. Als
teeken van eerbied voor den ontzaglijken
moed, waarmede deze Nederlanders hun ge
vaarlijk werk verrichten, bleef in tegen
stelling met het gebruik 'H.M. bij het uit
spreken dezer redevoering staan. Na afloop
der toespraak drukte H.M. allen aanwezigen,
waaronder veel Indonesische zeelieden, de
hand en sprak tot ieder van hen een persoon
lijk woord. Dit samenzijn, waarbij H.M. In
leen intiem vertrek van het Tehuis naast een
mooien Hollandschen tegelhaard was gezeten,
^maakte op alle aanwezigen een diepen indruk.
(Wordt vervolgd,).
