Grondslagen voor den Herbouw. RtduO'- L D J VAN OEVEREN Redactie-adres: Axelschestraat 24, Terneuzen Dit Blad wordt op last van het MilitaiKGezag gedrukt bij de N.V. Firma P. J. van de Sande, Terneuzen. ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Terneuzen f 1,50 per 3 maanden; buiten Terneuzen f 1.74 per 3 maanden. Bij vooruitbetaling f 6,60 p. jaar. Verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond. DE VKIJE ZEEUW DINSDAG 19 DECEMBER Ie Jaargang No. 9 ADVERTENTIEN Per mm 10 cent. per advertentie f 1.50 Rubriek kleine tien 1-5 regels 60 cent; iedere regel meer 12 cent: maximum 8 regels Dienstaanbiedingenen dienst- aanvragen 1-5 regels 52 cent, iedere regel meer 10 cent Met vermelding brieven of adres bureau van dit blad 10 cent meer Handelsadvertentiën bij regelabonnement tegen verminderd tarief, dat op aanvraag verkrijgbaar is Inzending van advertentiën uiterlijk 9 uur v m. op den dag van verschijning. T De ontwikkelingsgang der wereld ver toont op sommige tijdstippen een plotse linge, sterke versnelling in het tempo der zich steeds voltrekkende veranderingen. Op zulke momenten, zegt men, is de evo lutie een revolutie geworden. Nieuwe menschen en nieuwe ideeën komen dan naar boven. Doch ideeën zijn zelden nieuw. Het zijn haast altijd slechts om werkingen en uitbouwingen van dat wat reeds lang in veler of enkeier geest ge leefd heeft. De Duitschers hebben een „Revolution" geveild, een omwenteling, op elk gebied van het maatschappelijk en geestelijk leven. Die revolutie is mislukt! Niet doordat het militaire apparaat, dat er steun aan moest verleenen, aan het ineen storten is, maar omdat de ideeën, waarop deze revolutie wilde bouwen, niet leefden in het volk, doch waren uitgedacht en nu van boven af moesten" worden opgedron gen. Zulk een opzettelijke revolutie moest noodzakelijkerwijs mislukken en eindigen in een zinlooze terreur. In plaats van iets nieuws en goeds te brengen, is hierdoor slechts een ernstige verstoring in het even wicht der gedachten gebracht, waarvan de gevolgen nog verergerd worden door de materieele slagen, ons land en bijna de ge- heele wereld toebracht. Na het lenigen der eerste nooden meldt zich oogenblikke- lijk het probleem aan om in de wirwar van gedachten die te vinden, die dg grond slagen kunnen zijn voor den geestelijken herbouw van ons land en volk. Wij heb ben in ons eerste nummer gemeend die grondbeginselen te hebben gevonden in de begrippen „nationaal en „Christelijk omdat wij daarmee weer terecht kunnen komen in het spoor der evolutie, dat wij door de mislukte revolutie zijn bijster ge raakt. Ons volk is een Christelijk volk. Daar mee bedoelen wij niet, dat. een groot deel v,an ons volk regelmatig ter Kerke gaat en bij een Kerkgehootschap aangesloten is. Daarbij zien wij ook geenszins „over het hoofd, dat eveneens een groot deel van ons volk zich van de Kerk maar weinig aantrekt. Wij bedoelen ermee, dat de Christelijke gedachtenwereld, de Christe lijke moraal ons volk in den loop der eeuwen als een zuurdeesem doortrokken heeft en onze volkskracht heeft gevopd. De ontkerkelijking, die zich in den loop der laatste zeventig, tachtig jaren bij velen heeft voltrokken, heeft zich vrijwel nooit tegen Christus, tegen het Evangelie ge keerd, maar tegen de Kerken tegen den vorm, niet tegen de essentie. Als de Ker ken zich kunnen bezinnen op datgene wat hen met elkaar verbindt, dan zal ook het afvallig deel van het volk zich weer tot de Kerken wenden. Een zeef vooraanstaand Gereformeerd politicus vertelde onlangs van zijn gesprekken met een Katholiek. In den beginne praatten zij langs elkaar en hadden zij niet het .minste-begrip voor elkanders standpunt, maar naarmate zi; dieper gingen werd hen duidelijk, dat hu-n beider grondslag één en dezelfde was: het Evangelie. En toen zij zich dit bewust ge worden'waren wisten zij, dat zij hoewel in vele opzichten mijlen ver van elkaar af staande, toch uit denzelfden stam gesprot ten waren en hetzelfde doel toestreefden. Zoo is het thans voor.allen niet de eerste noodzaak om eigen principe's helder en duidelijk uiteen en tegenover die van een ander te zetten, maar om, zonder van de eigen heiligste principe's ook maar iets c,p te hoeven geven, zich te verdiepen, in wat ons tot elkander trekken kan. De Nazi-leer stelt de Staat als doel. Wij stellen daar de Nationale geest tegen over. Laat; ons ons eerst eens even ver diepen in het wezen van het begrip: tot een natie behooren. Over het verschil tus- schen Staat en Natie zegt Jan Romein het volgende: „Terwijl de 'Staat in de sfeer van het zijn ligt, ligt de natie in die van het bewustzijn. Wezenlijk voor de eerste is de overkoepeling dér gewestelijke ver schillen onder één bestuur, de horizontale saamhoorigheid. Wezenlijk "voor de laat ste is het besef van eenheid, de vertikale saamhoorigheid". Verder zegt hij: ,,De Nederlandsche natie ;,werd toen tus-, sen 15' en 1600 naast de adel de regen tenstand ontstond en zich zeggenschap verwierf. Zij „werd" opnieuw toen tus sen 17' en 1850 naast de regenten de burgerij zich opmaakte tot deelneming aan het nationale leven. Zij „werd door de emancipatie der dissenters, door die der Joden en Roomsen en tenslotte door die van de arbeiders en van de-vrouwen. Zij werd en wordt nog steeds in de voort durende strijd van groepen en klassen, strijd om meetellen eerst om meedoen daar na tot eindelijk het volwaardig mede- burgerschap bereikt is in politiek, econo- manisch en cultureel opzicht. Pas met het bewustzijn in al die opzichten tot de natie te behoren, behoort men er toe". Het nationale streven moet er op gericht zijn dit. bewustzijn wakker te roepen en te houden bij allen. Niet echtër om der wille van de natie, op de «manier waarop het Nationaal Socialisme de Staat als doel stelt, maar hiérom: pas als iedere bouw steen goed en sterk is, kan er een fraai en hecht gebouw ontsta'an, pas als iedere natie krachtig en welverzorgd is kan het internationale gebouw d<y wereld blijvend worden opgetrokken. „Nationaal" dus niet als doel, maar als een,mijlpaal op een weg, die verder leidt. Wegens deze tijde lijkheid komt in de woordenkeus „natio naal en Christelijk" nationaal ook eerst en Christelijk als blijvend laatst." Als ons volk in staat mag zijn om op deze beide beginselen voort te bouwen, zal het in korten tijd de wegen, die vóór den oorlog* uit elkander dreigden te gaan, tot één heirbaan hebben saam gebracht. Zon- fcier den oorlog en de Duitsche tyrannie Izou het uitermate moeilijk zijn geweest om i dezen weg te bereiken. Laat ons hopen, Jdat het nu gelukken zal. Dan is er werke- j lijk een revolutie geweest, waardoor dat .wat ieder wilde, maar niemand vermocht Jte bewerkstelligen, toch tot stand gekomen fis. Dan zijn ook de haast ondragelijk (zware offers niet vergeefsch geweest. EEN SCHENKING VAN KONINGIN ELISABETH. Koningin Elisabeth van Engeland heeft een hoeveelheid voedsel ter beschikking gesteld van de Nederlandsche bevolking, benevens 4 convooien auto's met keuken-inrichting. Zij heeft deze schenking Vrijdag: in het Bucking ham) paleis in een" plechtige bijeenkomst, die werd bijgewoond door Prinses Juliana en ver schillende Nederlandsche autoriteiten, aan de Prinses overgedragen. Koningin Elisabeth verzocht Prinses Juliana deze schenking namens H. M. Koningin Wilhelmina te willen aanvaarden ais blijk van hulde en waardeering voor het dappere Nederlandsche volk. Prinses Juliana heeft deze schenking ónder bewoordingen van hartelijken dank namens Hare Moeder aanvaard.. Deze convooi-auto's zullen ter beschikking komen van de vrouwelijke afdeeling van het Nederlandsche Roode Kruis. EEN DEBAT OVER DE POOLSCHE KWESTIE. (B.B.C.) Vrijdag is in het Engelsche Lagerhuis een debat gehouden over de Poolsche kwestie, waarbij: Churchill en Eden het woord hebben gevoerd. Churchill verklaarde, dat het hem heeft te leurgesteld, dat het onderhoud dat de voor malige Poolsche premier Micolaicik te Mos kou heeft gehad, niet tot een oplossing der kwestie heeft geleid en de Poolsche Regeering de voorwaarden, die tot een oplossing zoüdeh hebben geleid, niet heeft aanvaard. Het gevolg daarvan is geweest een reorga nisatie van het Poolsche Kabinet, welke ook niet de goedkeuring van de Engelsche Regee ring kan wegdragen. Het zou volgens Churchill voor Polen van groote beteekenis zijn, indien het thans reeds met Rusland en het comité te Lublin tot over eenstemming kon komen. Indien het Rus sische leger verder in Polen doordringt, al vorens overeenstemming is bereikt, zou dit tot nieuwe kwesties en verwijdering aanlei ding kunnen geven, wanneer Polen vijandig tegenover de Russen kwam te staan. Engeland staat op bet standpunt, dat Rus land er recht op heeft, dat zijn Westelijke grens wordt herzien, en dat de Curzonlijn daarvoor een basis biedt. Bij de komende vredesconferentie zal Engeland het streven van Rusland dn die richting steunen. Polen kan daarvoor worden schadeloos gesteld door uitbreiding van zijn gebied in andere richting, door aan Polen Oost-Pruisen af te staan. De Pruisische inwoners behooren daar dan uit te worden verwijderd. Churchill acht dit echter geen bezwaar, daar Duitschland de daar wonende millioen Duitschers best kan op nemen, indien men bedenkt, dat Duitschland in de laatste jaren reeds 7 tot 8 millioen man verloren heeft en die verliezen in de toekomst vermoedelijk nog grooter zullen worden. Engeland' zal de te Londen gevestigde Pool sche Regeering blijven erkennen. Het heeft Polen een vrij en onafhankelijk bestaan ge garandeerd en ook Rusland wenscht dit. ter wijl moet aangenomen worden dat dit ook de instemming der Vereenigde Staten heeft. Polen zal zijn bestuur en organisatie binnen zijn gebied geheel zelfstandig kunnen inrich- ten maar het is van groot belang, dat het met Rusland tot een vriendschappelijke rege ling komt van de grenskwestie. Het is een moeilijk probleem. De Engelsche regeering heeft verschalende besprekingen ge voerd om Polen en Rusland nader tot elkaar te brengen. Ook Minister Eden uitte zich over deze kwestie in ongeveer gelijken zin. Deze deelde voorts mede, dat uitnoodigm- gen zijn gericht tot President Roosevelt en Stalin voor een nieuwe bespreking, zoo moge lijk in Engeland, ofschoon Churchill en hij zich voor de hoodige-besprekingen overal heen willen begeven. In verband met de omstandigheid dat Churchill de oudste is der staatslieden en hij in verband mét den oorlog uitgebreide be- moeiïngen heeft, zou er aanleiding zijn ook eens een bespreking in Engeland te houden. Bij het op de uiteehzetting der Regeering volgende defeat, deden enkele leden van een afwijkende meening blijken. Van conserva tieve zijde werd het Poolsche comité tè Lublin een onecht comité genoemd. Van Regeeringszijde werd nog gewezen op het groote belang van een blijvende overeen stemming met Rusland, met het oog op het behoud van den toekomstigen vrede in Europa. Churchill heeft ook nog verklaard, niet te kunnen aannemen, dat de Poolsche Regeering een aanbod voor het regelen der grenzen in den door hem aangegeven zin zal afwijzen, in dien het daarbij een breede strook langs de Oostzee, met inbegrip van Dantzig toegewezen krijgt, in plaats van den smalien corridor, die het tot hiertoe bezat. meded'eeling van de redactie. Wij hopen onze lezers in de week van Kerst mis en Nieuwjaar te laten genieten van het verhaal der overtocht naar Canada, in 1940 gemaakt door H.K.H. Prinses Juliana en haar dochters Beatrix en Irene. Het is een sober relaas van de feiten, dat ons toch déze voor ons volk zoo belangrijke reis op treffende wijze voor oogien schetst, zoodat wij niet twij felen of onze lezers zullen moeite hebben hun ontroering te bedwingen als zij zien hoe de eenvoud der Prinses en de jeugdige speelsch- heid van haar dochtertjes de stoere zeebonken van 'Hr. Ms. „Sumatra" voor zich weten in te nemen. Hoewel geen Kerstverhaal, hopen wij toch dat onze abonné's de weergave in ons blad van dit verhaal als een soort Kerst-gave van de Redactie zullen willen aanvaarden. Nederlandsche Roode Kruis. Tot nader order mag geene corres pondentie gevoerd worden met het bevrijde gebied van Nederland. Bij het Informatiebureau van het N. R. K. per adres „Hotel de Appelliggen van heden af ter inzage lijsten en ver volglijsten van slachtoffers der volgende gemeenten Graauw, St. Jansteen, Zaamslag, Wesl> dorpe, Philippine, Biervliet, Biggekerke, Zoutelande, Nieuw- en St. Joostland, Ar- nemuiden, Oostkapelle, Veere, Koude- kerke, Rilland-Bath, Roermond, benevens eene lijst van vermiste geëvacueerden. THE NEWS IN HEADLINES. Making perhaps their last big effort, the Germans have begun a really heavy counter attack between Diiiren and Treves. They have been making use of parachutists, dropped behind the Allied lines, in the mean time attacking in. force with heavy artillery, tanks and infantry. After penetrating some way into the Allied lines they were stopped, but heavy fighting is still going on. The French too have had to give up some newly-won ground, in the Alsace. Between those two frontsectors the third and seventh American Armies have made some further headway into the Saarbasin and towards the Rhine. The second biggest piece of news -of the last few days is about the American landings on Mindoro, one of the Philippine islands, jiist South of Luzon. From Mindoro to Manilla is only half an hour flying. The landings have been completely succesful and the Americans have already gone several miles inland. In Greece fighting has not yet ceased, but there 'are signs that a solution can be found by forming a regency-councel with the Areh- bisshop of Athens as its leader. The bombardement of Germany and Ger man occupied territory is still going on. The latest news is that bombers of the same group that gave Munich a good hiding on Sunday, on Monday went for targets in Gdynia, the Polish Baltic port. That the Germans are really going all out in their effort to counterattack on the Bel gian-border-front is proved, by the number of their casualties.- On Monday 95 tanks have been knocked) out and many others badly damaged. CHILDRENS XMAS. The Netherlands Red) Cross Organisation is trying to arrange some small-scale Christmas parties for the children in the much damaged Western Zeeuwsch-Vlaanderen (late Breskens- pocket') Every-one who can help in obtaining some toys, sweets etc. is kindly requested to leave the things he can spare with the police in Terneuzen, who will be helping the Red Cross in collecting them. The Red Cross will arrange for the transport and the distribution. The children will no doubt he very thankful to anyone who is helping them to have a Merry Christmas. VERBETERING DERVOEDSELPOSITIE IN BEVRIJD NEDERLAND. (B.B.C.) Door de Nederlandsche regeering te Londen is Zaterdag medegedeeld,'dat de Minister-pre sident Prof. Gerbrandy besprekingen heeft ge voerd met het Geallieerd Opperbevel betref fende de verbetering der voedselpositie in het bevrijde deel van Nederland, volgens een breed opgezet plan. Als gevolg daarvan zou het rantsoen in de maand December kunnen wor den verhoogd tot 1500 en in de maand Januari vermoedelijk worden opgevoerd tot 1800 calo rieën. HET BELANGRIJKSTE NIEUWS. (B.B.C.) Zaterdag 16 Dec. Gisteren zijn door En gelsche. Lancasters zware bohtmen geworpen op de haven van I Jmuiden voor het vernielen van daar liggende lichte Duitsche oorlogs schepen1. Bij Deventer is een aanval uitge voerd op een spoorweg, waarlangs door de Duitschers raketbommen werden vervoerd. Ook te Zwolle is een spoorlijn gebombardeerd. In Athene werden gisteren op beperkte schaal nog straatgevechten geleverd. Volgens een bericht zou Generaal Scobie een boodschap hebben ontvangen van den aanvoerder der E.L.A.S., doch omtrent de strekking daarvai is nog niets bekend geworden. Steeds meer komt naar voren een bericht over het instel len van een regentschap in Griekenland, on der den Aartsbisschop van Athene, die het vertrouwen van alle groepen schijnt te bezit ten. Wanneer hiertoe wordt overgegaan, schijnt er uitzicht te bestaan, dat de opstan delingen den strijd zullen staken. Overigens is er in de omgeving van Patras gisteren weer een Britsohe patrouille zonder eenige aahleiding overvallen. De voedselpositie wordt ondertusschen voor de bevolking zeer ongunstig. Zondag 17 Dec. In de Philippijnen zijn de Amerikanen geland op het eiland Mindoro. Aan1 het Westelijk front zijn de Duitschers tusschen Düren en Trier een groot tegen offensief 'begonnen. Verder Zuidelijk maakt het 7de Amerikaanselie leger 'vorderingen. Weissenburg, Lauterburg en Siebenheim zijn veroverd In Griekenland hebben' de aan hangers 'der E.L.A.S. een antwoord gezonden aan Generaal Scobie, dat evenwel niet vol doende geacht kan worden. Maandag 18 Dec. Bij hun groote offensief in het Westen, daar waar de Belgische-, Luxemburgsche- en Duitsche gr erts samen komen, hebben de Duitschers op groote schaal' gebruik gemaakt van luchtlandings troepen. De parachutisten zijn echter reeds voor het grootste deel in Geallieerde handen gevallen. Het schijnt dat de Duitschers een laatste poging willen wagen. Zij maakten daarbij een1 niet. onbelangrijke terreinwinst.' De Geallieerden zijn den toestand evenwel meester Ook in den Elzas hebben de Duit schers eenig terrein gewonnen. 'Hun verlie zen zijn overal enorm groot. De Geallieerde luchtmacht deed een zware aanval op Ulm. De Russische luchtmacht bombardeerde Libau. Uit Denemarken worden verschillende sabotage-daden van patriotten gemeld. Op het eiland Mindoro, vanwaaruit Manilla, de hoofdstad' der Philippijnen, in een half uur vliegen te bereiken is, maken de Amerikanen goede vorderingenzij zijn verscheidene kilo meters landinwaarts gedrongen. Britsche troepen bieden hulp bij het evacueeren van een deel der Walchersohe bevolking (uitdrukke lijk wordt medegedeeld, dat van een evacua tie van de géheele bevolking geen sprake is!). Met uit Engeland aangevoerde reddingbooten worden de menschen van huil eiland-huizen afgehaald. Na in Middelburg van het noo- digste voorzien te zijn, worden zij naar Noord en Zuid-Beveland overgebracht. Ongeveer 8000 menschen worden on deze wijze ver voerd. Het verdrag tusschen Rusland en Frankrijk is gepubliceerd. Het behelst, naast een bepaling dat wederzijdschen steun zal worden verleend bij toekomstige agressie van Duitsche zijde en naast de bepaling, dat m den tegenwoordigen oorlog geen. onafhanke- liike vrede zal worden gesloten, ook een clau sule omtrent het wederzrjdsoh verleenen van economischen steun. KERSTFEEST VOOR DE KINDEREN. Eenige Comité's in West Zeeuwsch-Vlaan deren willen voor de kinderen aldaar met Kenstmis op bescheiden schaal een Kerstfeest organiseeren. Hiervoor werd aan het Roode Kruis medewerking gevraagd, door te trach ten speelgoederen, snoeperijen of snuisterijen in té zamelen. Zij. die bovenvermelde gie ren willen afstaan, kunnen deze o^etpoht^- bureau alhier bezorgen vóór Vrijdagmorgen 22 Dec. a.s. Het Roode Kruis zal dan voor vervoer en bezorging in West Zeeuwsch- Vlaanderen zorgdragen. INGEZONDEN STUKKEN (Buiten verantwoordelijkheid van de Redactie.) Mijnheer de Redacteur, De in een persgesprek door Ger brandy gedane mededeeling, dat het mandaat der Tweede Kamer verloopeti zou zijn, is uiterst belangwekkend. Het probleem is m de afgeloopen jaren meermalen ui de illegale pers in den breede besproken, zonder dat een beid van gevoelen in dezen ontstond. Eenerzijds voelde men, dat met de gebeur tenissen van 1940 een tijdperk in contf® tutioneel leven was afgesloten en dat de ui '37 gekozen vertegenwoordiging na de revrg ding niet representatief zou zijn voor wat in ons volk leefde, na een bezettingdieinale sectoren van het staats- en maatschappelijk leven revolutionair had ingegrepen en de be oinselen Van den democratischen rechtsstaat verdrongen had door die van den autor^fT^ machtsstaat. Juist die in 't nauw gebrachte reohtsstaatbeginselen, welker restauratiedMi inzet van de huidige wereld-worstelang M waren anderzijds oorzaak dat men mm eng was onï wettig gekozen volksvertegen woordiging zonder meer opzij te zetten, zoo men al redenen van opportuniteit hiertoe aan kon voeren, rechtsredenen zocht men ver- ^Wat zegt - nu Minister Gerbrandy? ..De Minister wees er op dat, overeenkomstig de Grondwet, in 1942 verkiezingen "oor de Tweede Kamer hadden moeten worden ge houden. Het mandaat van de leden der oude Kamer is dus verloopen", aldus het pers- ^D^zaak is dus wel zeer eenvoudig, angstig eenvoudig zelfs. Zouden al die menschen van de illegale pers zoo maar achteloos over die eerste alinea van artikel 88 der Grondwet heengewandeld zijn, zonder in te zien, nat de oplossing hen daar op een presenteerblaadje toelachte? Meer dan onwaarschijnlijk. De termijn van vier jaren is inderdaad de nomale zittingsduur. De normale, doem met de imperatief voorgeschrevenehet recht des Konings tot Kamerontbinding op iederwille keurig tijdstip (art. 75 G.W.) leert uitdruk kelijk anders. De zittingsduur kan dus, on danks art-. '88, korter zijn dan vier jaren. Kan hij ook langer zijn? Mijns inziens stelhg, in dien overmacht in 't spel is,eri de laatste partij om deze zienswijze te bestreden zal toch wel de eerste minister eener regeering zijn, die zich, in uitdrukkelrjken strijd met de bepa ling van art 21 der Grondwet, buiten de Rijksgrenzen bevindt, iets wat alleen gerecht vaardigd kan worden, als men met mg over macht een wettige reden acht tot terzijde stelling van niet-essentieele grondwetsbepa lingen^ 2itt€nde Kainer dient te worden in geschakeld en hoe zulks moet gebeuren, is Sen kwestie op zich zelf. Meent mendat er voldoende redenen zijn om zulks met te d dan dienen deze in de consideransvan net ontbindingsbesluit aangevoerd te worden, d is de constitutioneele weg "aA w fs nfet ontkennen op grond van art. 88 G.W. is alleen formalistisch, maar ook onhoudoaar- Dankend voor de verleende plaatsruimte, Hoogachtend, C. P. VAN STRIEN.

Krantenbank Zeeland

de Vrije Zeeuw | 1944 | | pagina 5