I
Redactie^BANN.E^ QEVEREN
N.v'f^Vp. J. van DE SANDE, "Terneuren
Redactie-adres: Axelschestraat 24, Terneuzen
ABONNEMENTSPRIJS: Binnen Ternereten
f 1 50 per 3 maandenbuiten Terneuzen f 1.74
per 3P maanden. Bij vooruitbetaling f6.60
V«rschijnt Dlhedag- .n VrUdafla.ond
DE VRUE ZEEUW
DINSDAG 21 NOVEMBER
Ie Jaargang
No. 1
ADVERTENTIËN Per mm KTcent, minimum
per advertentie f 1.50 Rubriek kleine adverten-
tiën 1-5 régels 60 cent; iedere regelteer 12 reri;
maximum 8 regels Dienstaanbiedingen en dienst-
aanvragen 1-5 regels {-52 cent, tedere regel meer
10,cent Met vermelding brieven of adres bureau
van dit blad 10 cent meer Handelsadvei tentiën
bij regelabonnemeot tegen verminderd tarief, 'dat
op aanvraag verkrijgbaar is Inzending -van
advertentiën uiterlijk 9 uur v m. oj> den dag van
verschijning.
EEN NIEUWE COURANT.
Een nieuwe courant! Daar hoord?
vroeger een „beginselverklaring bij. want
een courant die zich zelf respecteerde
behoorde er,een zekere politieke overtui
ging op na te houden. Zelfs al beoogde
de uitgever niets anders dan geldelijk
gewin, dan moest de krant toch de doel-
einden van een bepaalde politieke of
godsdienstige richting voorstaan.
Met „De Vrije Zeeuw" is het anders
gesteld. "Deze nieuwe courant wordt uit
gegeven op verzoek van den Militairen
Commissaris in Zeelancf én de Redactie
bestaat niet uit beroeps-journalisten. Ook
is het geen commercieels onderneming.
Uitgever en drukker zijn op grond van
de nieuwe bepalingen van het Tijdelijk
Persbesluit aan enkele beperkingen ge
bonden.
De noodzakelijke zuivering van het be
vrijde gebied van alle elementen, die, in
welken vorm ook, de belangen van den
vijand hebben gediend, brengt mede, dat
de Regeering alle tijdschriften en nieuws
bladen, die na 1 Januari 1943 nog zijn
verschenen, voorloopig heeft verboden.
•Om in het daardoor ontstane gebrek
aan een juiste voorlichting te voorzien,
heeft de Militaire Commissaris het initia
tief genomen tot het oprichten van „De
Vrije Zeeuw". „De Vrije Zeeuw" stelt
daarom zijn kolommen op?n voor alles
wat in dezen tijd het lands- en volks
belang kan dienen. Wij kijken niet naar
Godsdienst of naar politieke overtuiging,
doch vragen slechts of gij het Vaderland
naar beste kracht wilt dienen. Wie dat
niet wil, heeft in den tegenwoordigen tijd
onherroepelijk afgedaan. Ieder moet-zijn
krachten geven aan het algemeen belang.
Het is onze taak U daar steeds opnieuw
weer aan te herinneren en U de wegen,
die gij daarbij moet bewandelen, te wijzen.
Partij-politiek op ouden voet wordt door
-ons daarbij geheel uitgeschakeld.
Of de oude politieke partijen ook zelf
afgedaan zullen hebben, valt nog niet te
zeggen. Zeker niet alle. Een democra
tische staat kan niet zonder partijen
bestaan. Op politiek gebied zullen in ons
land nog harde noten gekraakt moeten
worden. Maar dat alles is, in het aan
gezicht van de vreeselijke verwoestingen
en den grooten nood, die door de oorlogs-
noodzaak en door het beestachtige gedrag
van onzen vijand zijn aangericht en nog
dagelijks worden vergroot, van onder
geschikt belang. Dat is van later zorg.
Nu, vandaag en morgen, op ieder uur
van dag en nacht, is er voor ons volk
slechts één taak weggelegdin trouwe
saamgebondenheid te werken aan de ge-»
heele bevrijding en het herstel van ons
dierbaar Vaderland. Wij moeten oude
meening sverschillen vergeten en de toe
komstige geschilpunten voorloopig nog
laten rusten. „Herstel en Opbouw" zij
nu ons parool.
Herstel en ppbouw op elk terrein, want
op elk terrein heeft de vijand zijn verniel
zucht botgevierd. Laat ons de begrippen
herstel en opbouw echter goed van elkan
der scheiden. Men herstelt wat nog bruik
baar is en nog waarborgen voor de toe
komst biedt: of het nu een landbouw
schuur of een onderdeel van het staats
bestuur geldt. Wat die waarborgen niet
meer biedt, breke men af! Om het van
den grond af nieuw op te bouwen.
Herstel en opbouw beginnen direct na
de verdrijving van den vernieler. De
zorg voor de getroffenen en de eerste
levensbehoeften van hen, die gespaard
bleven, eischen dat. Op stoffelijk terrein
wordt in het bevrijde gebied reeds hard
gewerkt, zóó hard zelfs dat de geestelijke
nooden daarbij onherroepelijk achterge
steld moeten worden. Heeft niet Christus
zelf, in het volmaaktste aller gebeden, de
zorg voor het dagelijksch brood laten
voorgaan boven de vergeving onzer
zonden Herstel en opbouw van andere
dan stoffelijke waarden kunnen pas later
beginnen als het leven niet alleen hier
bij ons maar in het geheele land weer
vrij van angst voor bezètter en voor
oorlogshandelingen is en de grootste
nooden gelenigd zijn. De jongste ge
schiedenis van andere bevrijde landen
bewijst, dat de omgekeerde volgorde tot
een chaos leiden kan. Wij willen er
daarom voor helpen waken, dat in den
tusschentijd geen verwildering ontstaat,
dat er niet doordat enkelen hun
meeningsverschillen niet kunnen opkroppen
tot later de saamhoorigheid der groote
massa verloren gaat.
Of de levensduur van onze krant lang
of kort zal zijn, is eveneens een kwestie
van later zorg. Wij denken daar nu nog
niet over, want onze gedachten gaan
slechts naar dat wat direct gedaan moet
worden, dat isoneenigheid te vermijden
door het geven van zakelijke toelichtingen
op de vele kwesties in het huidige dage-
lijksche leven, die zonder dat zouden
kunnen uitdijen tot groote geschilpunten.
Als wij dan tenslotte toch een beginsel
verklaring willen geven, kunnen wij onze
opvatting over onze taak dus zoo samen
vatten de eenheid van onze volkskracht
te bevorderen door te hameren op het
aambeeld van den nationalen, christelijken
geest.
B.
IN MEMORIAM.
5 September 1944. Fatale datum
in de geschiedenis van onze stad.
Vele vijandelijke soldaten wierpen
de wapens neer. Ieder dacht dat het
einde der bezetting gekomen was.
Maar eerst moest de nakende vrij
heid .nog worden betaald .met het
bloed van eenige burgers. Vijf
waterstaatsambtenafen lieten het leven
door het vijandelijk lood.
Weer vijf Nederlanders brachten
het offer voor onze vrijheid.
Ir. Pieter Tiemon Hoolsema,
hoofdingenieur van den Rijkswater
staat, geboren 9 Maart 1903 te
Ezinge (Groningen)
Ir. Michiel Groenewegek,
tijd. ingenieur van den Rijkswater
staat, geboren 24 April 1912 te
Rotterdam
Izaak Jacobus de Bert, monteur,
bij de Rijkselectriciteitswerken, ge
boren 17' Mei 1907 te Sluis
Servaas Cornelis Petrus Ver-
brugge, sluiswachter aan de West-
sluis te Terneuzen, geboren 12 No
vember 1887 te Terneuzen en
Marinus Nieuwenhuize, sluis-,
knecht aan de Westsluis te Terneuzen,
geboren 14 September 1896 te Yerseke,
werden bij een poging om de spring
stoffen aan de kunstwerken van de
Westsluis teTerneuzen te verwijderen,
door den vijand overvallen én dood
geschoten. Zeven anderen ontsnap
ten als door een wonder aan den
dood.
Ir. Hoolsema was eerst op 1
Augustus 1942 teTerneuzen geplaatst.
Dit was in de oorlogsomstandig
heden te beschQuwen als een onder
scheiding. Men had zich in deze
keuze niet vergist. Als^ een goed
kapitein bestuurde hij met vaste hand
en kalm overleg. Voor geen per
soonlijk gevaar terug deinzend, droeg
hij steeds zelf de verantwoordelijk
heid. Belangrijke plannen voor toe
komstige waterstaatswerken had hij
in studie. Hij was een humaan chef.
Ir. Groenewegen kwam op 1 Aug.
1940 te Terneuzen in dienst. Onder
zijn leiding werden de onderbouw
van de Axelsche brug en de brug
over de Westsluis gemaakt. Hij had
een belangrijk aandeel in het maken
van plannen voor nieuwe water
staatswerken in de toekomst.
Hij was reserve-officier der genie
en om aan krijgsgevangenschap te
ontkomen in Juni 1943 ondergedoken.
I. J. de Bert kwam op 1 October
1932 in dienst. Hij was een bekwaam
vakman, die de electrische installatie
van de brug over de Westsluis met
groote liefde heeft verzorgd.
S. C. P. Verbrugge kwam op 1
November 1912 in dienst. Hij wa5
dus reeds 32 jaar aan den' water
staatsdienst verbonden.
M. Nieuwenhuize kwam op 16
Maart 1919 in dienst.
Deze beide kanaalbeambten hadden
een groote ervaring van de scheep
vaart en de bediening van kunst
werken verkregen. Zij vervulden
steeds bij dag en nacht met de meeste
nauwgezetheid hun plicht.
Zij allen zullen blijven voortleven
in de harten van allen, die met hen
in aanraking kwamen,
Op 8 September 1944 zijn zij, die
stierven voor het groote ideaal, de
liefde voor en de eenheid van ons
volk, in een gemeenschappelijk graf
ter aarde besteld.
Samen hebben zij gewerkt, samen
zijn zij gestorven, samen rusten zij
in het graf. Het groote offer van
hun leven hebben zij gebracht.
Hopen wij, dat dit offer niet te ver
geefs is geweest.
Laat ons, naar hun voorbeeld,
samenwerken tot één doelde liefde
voor ons volk en land.
L. WISKERKE.
Mededeeling.
Bedenkende, dat wij thans, na verschei
dene jaren, weer leven in een land dat
de Pers-vrijheid kent als een van de
grondrechten der menschelijke samenleving,
stelt de Redactie zich voor een rubriek
Ingezonden Stukken te openen. Echtep
tengevolge van de tijdsomstandigheden
vooralsnog met eenige beperkingen. In
de eerste plaats zijn natuurlijk alle mili
taire aangelegenheden taboe, en alle andere
onderwerpen, die door de militaire cen
suur niet worden toegelaten tot publieke
bespreking. Bovendien behoudt de Re
dactie zich het recht voor om alle inge
zonden stukken, die naar haar meening
de eendrachtige samenwerking der bevol
king zouden kunnen schaden of om andere
redenen door haar niet voor publicatie
geschikt worden geacht, te weigeren. Het
is niet de bedoeling van dit blad, een
spreektrompet te zijn, voor hen, die hun
particuliere veeten wenschen wereldkundig
te maken. In dit verband is het misschien
ook nuttig er tijdig op te wijzen, dat
grieven tegen personen, die van Duitsch-
gezindheid of N. S. B.-neigingen verdacht
worden, niet via .ons blad, maar langs
den directen weg ter kennis van de auto
riteiten dienen te worden gebracht, name
lijk door middel van een behoorlijk van
naam en adres van den aanklager voor
ziene schriftelijke aanklacht, in te dienen
bij de Interneeringscommissie van het
Bureau van den Militairen Commissaris in
Zeeland te Axel (Groot Casino, Sluiskil)
Ingezonden Stukken kunnen door ons
slechts wordén opgenomen, indien voor
zien van naam én adres van den inzender.
Marine Vrouwen Afdeeling.
De meisjes, die door Mej. F. de Zeeuw
reeds voorloopig op een lijst van candi-
daten voor de Marine Vrouwen Afdee
ling zijn geplaatst, worden er attent op
gemaakt, dat voor de toekomstige Marva s
uit Terneuzen en omgeving, in samen
werking met de Terneuzensche Compag
nie van het Wachtbataljon, een cursus
Engelsche taal .zal worden gehouden,
welke op Woensdag 22 November om
2 uur 's middags aanvangt. Deze cursus
wordt de eerste maal gehouden in het
Luxor-Theater Westkolkstraat, Terneuzen.
Kosten ongeveer 25 cent per les. Nadere
mededeelingen worden tijdens den eersten
cursus bekend gemaakt.
Terneuzen, 21 November 1944.
Een ontroerende plechtigheid.
Zaterdag 11 November j.l. had op de
To all members of the fighting
forces of the United Nations.
To you, our friends and allies, soldiers
of the United Nations, we are for ever
grateful for the prominent part you took
in the liberation of Zeeland and that you
will take in the liberation of the rest of
our dear, beloved Country from the yoke
of Nazism. The Battle for the Scheldt
will go down in history as one of the
greatest battles and one of the finest
victories of this War. We whef have
lived through it all and have known for
ourselves or seen around us many of the
miseries modern warfare inflicts on the
civil population, are nevertheless very
proud to have seen you at your work
and to have been freed by you from the
pestilence called Hitlerism. We have
stood gaping at your marvelous war-
materials, we were amazed by the skill
with which you handle them and we have
greatly admired your bravery of which
we have seen so many instances.
In token of our thankfulness to you
we will print in each numberof our
new paper „De Vrije Zeeuw" (the Free
Zeelander) the most important items of
war-news in the English language, in the
hope that thus we can be of some small
service to you.
The Editor.
Sunday, 'November 19. The second
British Army is in action inside Germany.
It has taken Geilenkirchen, 15 miles north
of Aix-la-Chapelle. American patrols
have entered Metz, from where the Ger-
is are reported to be withdrawing.
Without having taken Belfort itself, the
first French Army is pouring through the
Belfort-gap into Alsace. The Belgian
ForcesVif the Interior have complied with
the request of their Government to hand in
their weapons, which request had been
emphasized bij the Allied Military Mission
to Belgium. Disturbancies, which had
been feared, have not occurred. Sir T.
Leigh-Mallory. former Air Commander-
in-Chief S. H. A. E. F. has been reported
missing from his flight to take up his new
post in the South-East Asia Command.
Monday, November 20. The French
First Army has reached the Rhine, near
Bale (Switserland) and troops of the F. F. I.
are now firing over the Rhine into Ger
many. Belfort has been neutralized. The
French flag is flying again over Metz,
where all organized German resistance
has ended. The Americans East of Aix-
la-Chapelle have passed by Eschweilér
and are now 4 miles from Düren. Gelsen-
kirchen and Münster have been bombed
today; 18 bombers are missing, of which
at least 10 are known to have landed in
friendly territory. The Maas has been
reached midway between Venlo and
Roermond.
Algemeene Begraafplaats alhier een aan
grijpende plechtigheid plaats. Het stoffe
lijk overschot van eenige matrozen van
de Engelsche Marine werd aan den
schoot der aarde toevertrouwd,
Toen om 11 uur v.m. afdeelingen van
de Engelsche en de Nederlandsche Marine
met hun officieren op de Begraafplaat
aankwamen, waren ook Vele ingezetenen
onzer gemeente aanwezig om de laatste
eer te bewijzen aan hen, die het offer
van hun leven brachten voor de bevrij
ding' van ons land. Nadat de kisten,
gedekt door de Engelsche vlag en met
kransen van officieren en manschappen,
het Gemeentebestuur van Terneuzen en
van de Maritieme Vereeniging alhier in
het gemeenschappelijk graf waren neer
gelaten, 'Werd door een Aalmoezenier een
plechtige lijkdienst gehouden, waarna een
trompetter vcor de laatste maal een signaal
voor zijn gevallen makkers deed weer
klinken.
Hierop sprak de Burgemeester van onze
gemeente, de heer C. A. Verlinde, een
woord ten afscheid, waarin hij warmen
dank bracht voor wat deze mannen voor
ons gedaan hebben. Zij hebben het
grootste offer gebracht, zij hebben hun
leven gegeven in den strijd voor de ver
nietiging van hen, die de wereld willen
overheerschen. Moge dit offer niet tever
geefs zijn gebracht.
De heer H. de Meijer sprak een kort
woord namens bovengenoemde Vereeni-
gfng-
Het was een zeer aangrijpend oogenblik,
toen daarop de jeugdige J. van der Peijl
naar voren trad en er in eenige eenvoudige
wóórden aan herinnerde, dat deze mannen,
evenals zijn vader, gevallen waren, toen
zij hun plicht deden als eerlijk zeeman.
Onder het neerleggen van bloemen
wenschte hij hun een„Slaap ^acht
waarna meerdere meisjes van de geboden
gelegenheid gebruik maakten om met
bloemen van deze jonge mannen afscheid
te nemen.
Diep ontroerd verlieten allen daarop
den doodenakker.
Trouw bekroond I
Vrijdagmiddag; een jong paar zal in
den echt worden verbonden. Een dik
wijls voorkomende gebeurtenis en toch
bestond er meer dan gewone belangstel
ling voor het gemeentehuis, dat feestelijk
getooid is met onze nationale vlag, terwijl
de Oranjewimpel getuigenis aflegt van
onze herwonnen vrijheid.
Met spanning wordt de komst van het