•^Pdarond voorbereid geweest op een aan
val van de zee uit. Voor de verschil
lende Sultans was de verdediging van
de Üardanellen een levensvraag For
tificatiën werden gebouwd en omge
bouwd, en het waren niet alleen
Turksehe autoriteiten, die zich met de
verdediging vau de lJardanellen be
zighielden, maar ook buitenlanders.
Eerct in 1807 verscheen voor de
eerste maal sedert 1453 een vijan
delijke vloot voor de hoofdstad van
het )ttomaansche Rijk, maar de En-
gelsche admiraal had niet veel re
sultaten Daarna zijn de Dardanellen
niet meer geforceerd. De blokkade
van de Dardanellen door de Russen
in 1829 was geen succes, en de
doorvaarten der Russen in 1833, der
Engelschen en Franscben in 1853
en der Engelschen in L878 geschied
den met toestemming der Turksehe
Regeering, en wel om de Turken te
beschermen.
Zooals tuen zich wellicht nog zal
herinneren hebben in 1912 gedurende
den Turksch-Italiaanschen oorlog de
Italianen de Dardanellen-forten trach
ten te heschieten, maar het resultaat
was nihil."
o
Hoe de Servische Regeering te Nisch
gehuisvest is.
De Corriere Delia Serra" geeft een
schildtring van den primitieven toe
stand van de Servische Regeeringsge-
bouwen te Nisch. Duizenden menschen
zijn in de gebouwen ondergebracht,
en de interieurs lijken op alles behalve
op rege'eringsbureaux. Ieder hoekje,
van d-1 vliering tot den kelder, wordt
gebruikt. In de gebouwen heerscht
een voortdurende beweging van men
schen die komen en gaan. Ieder
vreemdeling, die Nisch bezoekt, moet
zich daar melden en heeft een verhoor
te ondergaan. In de gangen, naast de
banken waarop de wachtenden plegen
te zitten, staan „vliegende keukens"
voor de soldaten, en in alle hoeken
liggen opgerolde matrassen of dekens.
Als het etenstijd is, wordt op kolen
vuren in de gangen gekookt, en de
scherpe lucht v?n allerlei spijzen is
ondanks de electrische- ventilatie niet
uit het gebouw te verdrijven, 's Nachts
dienen de gebouwen tot slaapzalen
ieder daklooze kan hier logeeren, en
is in de gangen geen plaats meer, dan
is er nog ruimte op de trap. Ook in
de vertrekken, zelfs in het kabinet van
de Ministers, wordt 's nachts geslapen.
MaarNisch is nog Servische
stad
—o
De Duitsche Rijkskanselier en de
inval in België.
Den 4en Aug. 1914 heeft de Rijks
kanselier, in de beroemde zitting van
den Rijksdag, rondborstig erkend, dat
de inval in België een schennis was
van het volkenrecht.
Onverstandig genoeg heeft hij deze
openhartigheid niet gestand gedaan in
de zitting van December. Toen be
weerde hij, dat hij, reeds in Augustus
eenige gegevené had over de neutra
liteitschennis door België zelf, waar
van men sinds de overtuigende be
wijzen meende gevonden te hebben
in Brussel.
Over deze kwestie is thans een
brochure verschenen bij Payot te Lau
sanne, onder den titel „La Belgique
neutre et loyale", geschreven door
Emile Maxweiler, lid van de Konink
lijke Academie van België.
Op bladz. 65 en vlg. wordt in ge
noemde brochure mededeeling gedaan
van een onderhoud tusschen den Bel
gischen gezant te Berlijn en Von Ja-
gow, welk onderhoud plaats had den
3en Augustus
Op het bekende verzoek om vrijen
doortocht voor de Duitsche troepen,
antwoordde de Belgische gezant„Stel
u voor, dat Frankrijk ons een derge
lijk verzoek gedaan had, en dat wij
daarin hadden toegestemd. Zou Duitsch-
land ons dan niet verwijten, dat wij
een laf verraad gepleegd hadden
Voorzichtigheidshalve zweeg von
Jagow.
Toen vroeg de Belg, waaraan zijn
land het dan verdiend had, om tot
slagveld uitgekozen te worden van den
Eur >peeschen krijg. En nu erkende de
Berlijnsche staatsman„Duitschland
heeft aan België niets te verwijten,
zij houding is altijd correct geweest".
En toen baron èeyens voortging en
betoogde, dat voor den staat dezelfde
eereplichten gelden als voor het indi
vidu, toen antwoordde von Jagow
„Als privaat persoon billijk ik België,s
antwoord, maar als staatssecretaris
heb ik daaromtrent geen opinie uit te
spreken."
Ten slotte deze vraagwat is
't waarschijnlijkste, dat op 4 Aug. 1.1.
zoowel von Bethmann-Hollweg als von
Jagow, beiden, den inval in 'België
beschouwden als een schennis van
het volkenrecht, volgens het openbaar
getuigenis van den ééne en de private
erkenning van den andere, öf dat Von
Bethmann-Hollweg op 4 Aug. reeds
zekere gegevens had. die nog een ge
heim waren voor von Jagow
o—
Onze voorvaders.
Een groote verzendzaak in de Ver-
eenigde Staten heeft een boekje uit
gegeven voor de reclame dat
wel de aandacht trekt. Het heeft den
degelijken titel van „Onze voorvaders."
Het is rijk geïllustreerd. Veel „tekst"
zit er echter niet in.
In het boekje komen reproducties
voor van de kopergravures der man
nen, die Amerika groot hebben ge
maakt. Maar de auteur van het boekje
gaat verder terug. Groote Engelschen,
Hollanders en Franschen mag de mo
derne Amerikaan ook als z'n Ahnen
beschouwen zoo komt in het boekje
b.v. een kiek voor van Jan de Witt,
De Ruijter, Rembrandt en Huijgens, de
physicus.
Ongetwijfeld zijn wij hierdoor lich
telijk gevleid, en wij willen daar dan
ook menschelijk geen kwaad van zeg
gen. Maar wij krabben ons eens ach
ter ons oor, wanneer wij ook repro
ducties aantreffen van Aristoteles,
Ptolemeus, Pythagoras, Piato en an
dere beroemde mannen uit de oudheid.
Wij vragen ons af, hoe die Amerikaan-
sche verzendbandelaar aan die afbeel
dingen gekomen is., Echter, als hem
geen foto's ten dienste hebben gestaan,
dan heeft hij misschien andere authen
tieke stukken in zijn bezit gehad,
waarin nauwkeurige beschrijvingen van
al die groote geesten voorkwamen.
Inderdaad is die afbeelding van Dyoge-
nes den Wijzen zeer natuurlijk, vooral
van het vat.
Maar eindelijk staan wij toch ver
steld van het Amerikaansch vernuft.
Er worden twee portretten geprodu
ceerd van de oer-vaders. Eerst Adam
hij is, zoo lezen wij. de oer-vader van
den beteren mensch, en de kiek is
verkregen langs mediamieken weg.
Adam is een forsche man. Hij kijkt
zelfbewust. Zijn gezicht is regelmatig.
Zijn lichaam stevig, maar niet corpulent
of al te gespierd.
De tweede oer-vader is „The Pilt-
down Man". Van hem stamt de slechte
mensch af. Helaas hebben zich het
goede en het slechte soort zich met
elkaar vereenigd, en wij hebben alle
maal wat Adamsbloed maar ook wat
Piltdownsbloeü in de aderen. „The
Piltdown Man" is een vreeselijk mon
ster. Hij houdt het midden tusschen
mensch en aap. De domheid straalt
zijn oogen uit. Het iseen dier.
Deze „stamvader" is geteekend door
J. Cooke, en is het eerst in de „Scien
tific Amerikan" geproduceerd.
De auteur noemt het bestaan van de
twee stamvaders de oplossing van het
wereldraadsel. Het is het compromis
tusschen de geloovige en rationalisti
sche natuuronderzoekers. Adam was
naar Gods beeld geschapen. „The
Piltdown man" naar' het beeld van
Satan.
Men mag veel van den Yankee zeg
gen. Maar beweer niet, dat hij niet
origineel is
—o
Een werkelijk objectief oorlogs
archief.
Een werkelijk objectief oorlogsar
chief zullen wij, als het weer vrede is,
hebben in de bibliotheek van het Va-
ticaan. Z. H. Benedictus XV zorgt er
voor, dat alle belangrijke gegevens, den
oorlog betreffende, aangeteekend wor
den. Alle bladen van beteekenis wor
den in het Vaticaan gelezen, en de
onpartijdige historieschrijvers zullen
later naar Rome moeten, om een juist
overzicht van den oorlog saam te
stellen.
o
Waarzeggerij in het groot.
Door de oorlog is plots de vraag
naar koper en waarzeggerij zeer ee
stegen. In alle oorlogvoerende landen
wordt thans de waarzeggerij engros
geëxploiteerd voor een Mark of een
Franc weet de soldaat, of hij levend
of dood zal zijn, wanneer de oorlog
voorbij is. In Frankrijk heeft de waar
zeggerij zulke afmetingen aangenomen,
dat de Regeering het noodig heeft ge
oordeeld, waarzeggings-reclame te ver
bieden.
o—
ZUID-AFRIKA.
De toestand.
De „N. R. Ct." ontleent het volgende
aan particuliere brieven van Afrikaan-
ders
De arbeiders schijnen nog woest te
zijn op Botha. Er zijn zeer krasse
dingen gezegd tegen de reeeering ïn
den Provincialen Raad van Transvaal.
U weet, dat zij daar de meerderheid
hebben. Creswell was in den Volks
raad ook tegen den aanval op Duitsch
Zuidwest, maar toen er gestemd moest
worden, kwam Botha met zijn voor
stel de negen verbannen leiders verlof
te geven terug te keeren naar ZuidAfrika
„om de eenheid in het land te be
waren" zeker op belofte, dat Cres-
welle hem moest steunen in zake D.
Z. W. A.Het is zeker geen toeval,
dat er nog geen manschappen op den
Rand opgeroepen zijn. Na alles wat
er in den Provincialen Raad gezegd is,
zal de regeering ook daar voorzichtig
te werk moeten gaan.
Ofschoon het niet vaat staat, is er
m. i. veel kans op, dat de Arbeiders
partij (waarin reeds vele Afrikaners
en Hollanders opgenomen zijn) samen
werking in de toekomst zal zoeken
met de Nationale Partij. Ze zijn allebei
sterk anti-kapitalistisch (in tegenstelling
met de Z.-A. Partij van Botha en de
in merg-en been kapitalistische Unio
nistische partij van Smartl). Ze zijn
ook allebei tegen oorlogstoerustingen,
zullen dus allebei stemmen tegen een
bijdrage voor de Britsche vloot en
voor een beperking van oorlogsonkos-
ten in het eigen land. Zuid-Afrika
eerst dan het RijkDe quaestie
van de arme blanken speelt daarbij een
voorname rol in beider program. Zoo
als u weet, baande Hertzog reeds den
weg tet samenwerking, toen hij tegen
de verbanning van de 9 arbeiders
stemde.
Ook verwachten wij meer toegevend
heid in verband met onze taal van de
arbeiders dan van de unionisten. Di-ys
b.v., de voorzitter van den Pro-inda
len Raad, is een vurig lid van het
Algemeen Nederlandsch Verbond.
In het district Middelburg, Trans
vaal, weigeren 600 man, d.i. bijna alle
dienstplichtigen, naar D. Z. W. A. te
gaan. Allen, die opgeroepen werden,
had de regeering blijkbaar niet noo
dig, want sommigen die tegen stem
den (oudeie burgers) zijn ongestraft
naar hun boerderij teruggekeerd, maar
200 man zijn in de gevangenis gezet.
Hel Westen, van Potchefstroom, heeft
dit alles bekend gemaakt. Op de ver
gadering, waarop de Middelburgers
onder kommandant Sarei El.iff, klein
zoon van Oom Paul, hun besluit na
men, droegen zij de vierkleur op de
borst.
- Stel u voor, 200 uit één district, en
dat nog al uit het district Middelburg,
dat zich onderscheidde in de gevan
genneming van gen. De Wet! Tegen
de rebellie zijn, beteekent dus nog niet
voor den aanval op D. Z. W. A. zijn.
Volgens de officieeie berichten zijn er,
alles te zamen, 500 burgers, die wei
gerden naar D. Z W. A. te gaan, in
Booysen's kamp ondergebracht. Het
zullen er wel meer zijn, als men
de les, die Middelburg leert, in aan
merking neemt.
Nog een brokje nieuws Volgens de
Rand Daily Mail zou dr. F. E. T.
Krause K. C- gen. De Wet verdedigen
voor het hof, dat thans zitting houdt
te Bloemfontein. Men weet, dat dr.
Krause, toen de Hertzogianen zich van
de Z.-A. Partij scheidden., zich zeer
kras tegen Hertzog uitliet. Sinds dien
is hij blijkbaar van meening veran
derd Het feit, dat onze knapste ad
vocaat De Wet gaat verdedigen, spreekt
daar ook voor. Dus nog een aanwinst
voor de Nationale Partij. Trouwens
al de Afrikanen van Duitsche afkomst
worden nu door de regeering enz. zoo
zonderling behandeld, dat zij voortaan
wel aan den kant van de Nationale
Partij zullen staan.
Uit een brief uit de Kaapprovincie,
van half-Januari
„Elk kan jou verseker dat die pes
simisme, waarmee jij in jou laatste
brief dinge beskou hier in ons land,
sal verdwijn als jij die ware toedrag
van sake weet. Elk moet erken, .dat
ek sware tije te gemoet sien kom,
maar wat is daar goeds in die wereld
nog ooit kom sonder moeilikheid....
Die tekene is duidelijk dat daar nog
duisende is wat die knie vir Baal nog
nie gebuig het niet."
De schrijver heeft het dan over de
verdeeldheid in de kerk, die de con
ferentie te Bloemfontein hoopt te ver
zoenen. Te Pretoria gaat een groot
gedeelte van de gemeente niet meer
ter kerk, wanneer ds. Bosman spreekt.
Men weet, hoe het publiek bij de te-
rechtszitting van ds. v. Broekhuizen
eerbiedig oprees, toen de beschuldigde
binnenkwam. „Dit is typies van vele
andere gemeenten", zegt de briefschrij
ver, „en die posisie word baje skerp,
sodat daar iets gedaan moet word."
„Ek het al dikwels gesê, en vele
andere mense denk ook so, dat die
ontwikkeling sal wees so's niemand
hom dit nou coorstel niemij hart
bloei als ek denk aan sommige van
die wat weggemaai is. En dit so puur
verniet so's dit uiterlik skijn. Maar
die Here regeer" (pres. Sieyn's woord
aan de predikanten, in het begin van
de opstandigheid); „die ware en die
regte sal op die end triomfeer.
„Hou maar moeddit is donker en
baje donker, maar in dit alles is dan
toch veel wat aanmoedig en op betere
tijë laat hoop. Die kern van die volk
staat reg en die jonge geslag is getrou.
Daar kom nou 'n suivering in begin
sels wat nie anders als gesegende vrugté
vi die toekomst afwerp nie. Wie weet
hoe noodig zal dit nie was nie onder
'n sekere politiek was ons goed op
weg om niks te word nie Maar nou is
so'n politiek ondenkbaar."
o
De strijd der Duitschers om liun
bestaan.
Sven Hed publiceert in Berlijn een
brief, die in het buitenland de ruimste
verspreiding waard is. Hij luidt on
geveer
De Engelsche pers heeft de Duit
schers barbaren genoemd. Het volk-
van Goethe, Schiller, Wagner enz. zou
uit^barbaren bestaan. Als de Engelschen
verdragen sluiten met de Servische
moordenaars, met de Russische horden,
en den haat tegen een Europeêschen
staat aanwakkeren, als zij in Afrika
de christelijke beschaving verwoesten
door den strijd derwaarts te verleggen,
als zij de gekleurde rassen naar het
Europeesche oorlogstooneel brengen,
om aldaar tegen de blanken te vech
ten, mogen zij veeleer barbaren ge
noemd worden.
In de geschiedenis is niets bekend,
dat op dergelijke Engelsche politiek
gelijkt. De wereld is ais omneveld en
deze duisternis is door Engeland ge
bracht. Engeland verwoestte de cultuur,
een werk van eeuwen, en ten behoeve
van Engeland moet Frankrijk zijnharte-
bloed storten.
De schuld aan dezen o rlog, die zoo
licht had vermeden kunnen worden,
treft de Engelsche staatslieden. Ik be
zit in Engeland vele oude en dierbare
vrienden, die bittere tranen vergieten
'over het ongeluk, waarin zich Engeland
als gerechte straf voor zijn politiek
zal storten. Onmenschelijk was de
strijd, dien de Engelschen door hun
opiumhandel over China brachten,
doch 't is een groote zonde, heidensche
volken tegen hun eigen stamgenooten,
de blanken, de christelijke volkeren
van Europa, op te hitsen.
Dit is een misdaad, die niet weer
is goed te maken. Wij koesterden de
hoop, dat het menschdom betere tijden
tegemoet ging en nu heeft ons de
Engeische politiek naar de middel
eeuwen teruggevoerd. Spoedig zal
wei alles aan het licht komen. Men
bezit reeds vele documenten, getuige
nissen in de archieven der Engelsche
pers stapelen zich de leugens tot ber
gen op. Het materiaal is voorhanden,
thans kan het werk van den geschied
schrijver beginnen. Uit dit werk zal
blijken, dat de neutrale staten, die voor
Duitschland sympathie koesteren, zich
niets behoeven te schamen ze ston
den aan den kant der gerechtigheid en
hun toekomst zal gelukkig en schitte
rend zijn.
Nog klinkt mij de donder der kanon
nen in de ooren, ik heb dien wekenlang
gehoord. Met hun wapens schrijven
de soldaten de geschiedenis. Bij hoo-
pen vallen ze in de doorweekte loop
graven, terwijl de staatslieden, die in
koelen bloede dezen oorlog hebben
uitgeroepen, behagelijk aan den haard
zitten. Over hen zal het bloed komen
van zoovele gesneuvelden en de tra
nen van zoovele weduwen en wee
zen
N.B. S,ven Hed is de groote Zweed-
sche ontdekkingreiziger.
—o
Zijn <le bijen kleurenblind
In de schoolbanken hoorden wij van
de doelmatigheid der natuur. De bloe
men zouden hun mooie kleuren heb
ben, om dc bijen te lokken, waardoor
dan de bestuiving zou worden bevor
derd. Maar nu zijn enkele natuuron
derzoekers ons gaan vertellen dat de
bijen kleurenblind zijn. Paars, rood,
groen, blauw, alles zien zij als groen,
alles is die stomme dieren groen en
grijs voor de oogen.
Zij, die in de doelmatigheid van de
natuur gelooven, wilden die kleuren
blindheid van de bijen niet voorwaar
aannemen, en zij hebben een zekeren
Hess, die het eerst op de kleurenblind
heid van de bijen de aandacht heeft
gevestigd, uit zijn tent gelokthij
moest met bewijzen aankomen.
Hess is met bewijzen aangekomen.
Maar een ander Duitsch natuuronder
zoeker, Frisch, had ook proeven met
bijen genomen, en had bevonden, dat i
de dieren wel degelijk de kleurenpracht
der bloemen konden bewonderen. Zoo
is een wetenschappelijke ruzie ont
staan. Inmiddels is er een derde partij
met een voorstel gekomen waarmee
Hess en Frisch zouden kunnen accoord
gaan de bij zou absoluut niet kleu
renblind zijn. Zijn kleurenzin zou ech
ter veel lager zijn dan die van den
mensch, en alleen enkele zeer schelle
kleuren zouden de bijen van elkaar
kunnen onderscheiden Maar de fijne
kleurschakeeringen, die wij waarnemen,
zouden de bijen niet kunnen bewon
deren.
De proefnemingen worden echter
voortgezet, en Frisch hoopt nog steeds
den buitengewonen zin der kleurenzin
der bijen te kunnen bewijzen.
o—
De radio-telegrafische installatie van
den Eifi'eltoren.
In 1903 werd de Eiffeltoren in dienst
gesteld van de draadlooze telegrafie,
en sedert zendt hij dagelijks zijn, elec
trische golven in alle windstreken.
Overdag verbindt hij Parijs met steden
die 3000 K.M. verwijderd zijn.'sNachts
is zijn capiciteit 5000 K M. Z'n maxi
mum draagwijdte is 6200 K.M. ge
weest.
Op het oogenblik staat de draad
looze telegrafie geheel in het teeken
van den oorlog, maar vóór 1 Augustus
was de Eiffeltoren een waar weten
schappelijk centrum. Twee keer per
dag werd het burgerlijk tijdsein verzon
den, twee keer per dag werd het weten
schappelijk tijdsein de wereld inge
stuurd. Voorts ging twee keer per dag
ee:: wereld voor spelling in zee, of lie
ver... in de iuchi. Ook voor astro
nomische doeleinden was de draad-
looze telegrafie van den Eiffeltoren zeer
.geschikt.
o
Het aschgranwo licht.
Het licht van de nieuwe maan, en
ook het licht van de „verduisterde"
maan bij een eclips, staat bekend als
het aschgrauwe licht. Leonardi da Vinei
heeft reeds aangetoond, dat dit zon-
licht is, van de aarde naar de maan
gereflecteerd, en van vrouwe Luna
weer mededeelzaam naar de aarde ge
stuurd. De sterrewachi te Poelkowa
bij Petersburg houdt 2ich thans bezig
met onderzoekingen van dit merkwaar
dig schemerlicht. Die onderzoekingen
1 zijn belangrijk vooral om de waarne-
mingen zelf. Want zooals men zich
zal kunnen voorstellen, is het asch-
grauwe licht buitengewoon moeilijk te
„behandelen."
o
Moderne boomwoningen.
Een Fransch weekblad geeft aardige
kiekjes van moderne boomwoningen,
die in den oorlog onontbeerlijk zijn.
Zooals men weet dienen zij voor ob
servatiepost. Een observator kan moei
lijk uren achtereen in een boom staan,
maar brengt men boven in den boom
een bamboehuisje aan, dan voelt de
observator zich behagelijk. Met een
gewone ladder komt hij zijn woning
in.
Generaal Joffre heeft over niet min
der dan 1500 boomwoningen te be-
schikken. De meeste kunnen snel uit
elkaar genomen worden. Enkele wor
den echter niet uit elkaar genomen,
wanneer zij getransporteerd worden.
Ook de Duitschers maken van de
boomwoningen druk gebruik. Zij
vervaardigen ze niet alleen uit bamboe,
maar ook uit aluminium.
o
De Fran.sche wijnhandel.
De berichten omtrent den Franschen
wijnhandel, evenals omtrent den export
van gedistilleerd, luiden zeer ongunstig.
De Parijsche „Moniteur Vinicole" uit
de vrees dat de uitvoer van deze pro
ducten uit Frankrijk ook na den oor
log ernstig zal worden geschaad door
fiscale maatregelen tot dekking der
oorlogskosten. Het blad wijst daarbij
op de verhooging der opcenten op
wijn en gedistilleerd in Nederland, en
het verbod van alcohol in Rusland.
De hoop wordt uitgesproken, dat al
thans de geallieerden cr naar zullen
streven de'schade voor deze tak van
bedrijf in Frankrijk zoo klein mogelijk
te maken, door op een of andere wijze
aan de Fransche producten een prefe-
rentieeie behandeling toe te kennen,
—o—
