Ir. J. AJJBIAMSB
/zzzez'c/e/', //z e/- zzze/z/
e/is
cyi -e&zzs
zz zzrctt///zi erez/e/z/.
Advertentiën-
voeren en kwartier betrekken. Cinder-
weg bracht de adjudant mij bevel, dat
er alarm was geblazen, aangezien onze
troepen een 10 K.M. van de stad in
gevecht waren. De paarden en de eerste
échelon moesten zich naar de Place
de la Publique begeven, daar moest
er gevoerd worden en vervolgens
moesten wij ons bij de troepen voe
gen. De bevelhebber was in een auto
mobiel vooruitgegaan. Wij stelden ons
dus op het plein op. Inmiddels werd
het- acht uur. Het begon donker te
worden.
„Regimenten infanterie marcheerden
ons voorbij. Aangezien ik maar weinig
manschappen ter bescherming van de
handwagens had, verzocht ik van een
van die regimenten infanterie een com
pagnie ter versterking. Toen ik deze
aan het benedeneind van het plein
had opgesteld, reed ik naar het boven
eind naar den voermeester om hem
tot spoed aan te zetten.
„Nauwelijks was ik bij hem of ik
hoorde het negen uur slaan. Het was
nu volslagen donker. Tegelijkertijd zag
ik een raket opstijgen. Op hetzelfde
oogenblik werden vyïj uit alle huizen
beschoten. De inwoners schoten door
de neergelaten blinden, waaruit men
het zag bliksemen. Er moesten dus
van te voren in de blinden gaten ge
boord zijn, dat wil zeggen, dat de
geheele overval was voorbereid."
De ritmeester galoppeerde naar de
compagnie, maar werd onderweg van
het paard geschoten, getroffen door
vier kogels en ettelijke schampschoten.
Vervolgens werd hij door een trein-
wagen overreden waarvan de paarden
op hol waren geslagen. Zijn oppasser
redde hem het leven en hij kon nog
de compagnie bereiken en bevelen
geven.
„De compagnie schoot intusschen
op alle huizen, waardoor het vuur der
inwoners tot zwijgen werd gebracht.
De bewoners van het plein hadden,
naar het schijnt, in de donkerte niet
benferkt dat de compagr ie was ach
tergebleven en werden nu waarschijn
lijk bang. De manschappen van de
compagnie verdeelden zich over de
huizen, sloegen de deuren in en sta
ken de huizen in brand door bran
dende petroleumlampen in de kamers
te slingeren, gasarmen af te breken en
het uitstroomende gas aan te steken
en kleeden en gordijnen in de vlam
men te werpen. Zoodra de rook ster
ker werd, kwamen de franctireurs uit
hun huizen de trappen af. Zij hadden
nog de wapens in de handjachtge
weren, revolvers, legergeweren enz.
Het waren verwilderde gestalten, schuim
der maatschappij, zooals ik ze nog
nooit in mijn leven heb gezien. Zij
werden natuurlijk door de beneden
staande posten neergeschoten. Daarbij
lieten onze brave mannen alle vrou
wen en kinderen ongedeerd door.
Terzelfder tijd was op het station
nog een regiment infanterie uit den
trein gestapt, welk regiment de ver
dere zuivering van de stad op zich
nam, waarin nog den heelen nacht en
in den loop van den volgenden dag
uit de huizen werd geschoten.
„Mijn wonden zijn van een machi
negeweer, dat op het balkon van een
hotel stond, waarin onze staf inge
kwartierd zou worden. Het hotel stond
in een zijstraat, twee huizen van den
hoek van het plein. Mijn manschappen
hebben mij later gemeld, dat zij langs
de huizen naar het hotel zijn geslopen
en van onderen door een opening in
het balkon de lieden aan het machi
negeweer hebben neergeschoten. Ver
volgens zijn zij het hotel binnenge
drongen en hebben den waard en de
kelners doodgeschoten en het hotel in
brand gestoken.
o
De toestand te Lenven.
BERLIJN, 18 Sept. (W. B.) In de
„Nordd. A'g. Zeitung" is een rapport
verschenen, getiteld „De toestand in
Leuven", uitgebracht door naar Leuven
gezonden beambten van de keizerlijke
regeering te Brussel, waarin wordt vast
gesteld, dat slechts een vijfde of zesde
deel van de stad vernield is. De meeste
openbare gebouwen zijn gespaard ge
bleven, zoo ook het prachtige stad
huis. De St. Pieterskerk is zoo weinig
beschadigd, dat herstel zeer goed mo
gelijk is.
Tevens konden alle voorwerpen van
eenige waarde door de Duitsche sol
daten uit de kerk in veiligheid ge
bracht worden. Het behoud der kunst
schatten is in de eerste plaats te dan
ken aan het ingrijpen van den etappen-
commandant majoor Von Manteuffel
en den kolonel Buck van de spoor
wegtroepen, die alles in het werk
stelden om uitbreiding van den brand
tegen te gaan. In het bijzonder ijverde
majoor Von Manteuffel voor het be
houd van het stadhuis en van de
Benediktijnerabdij Mont Cesar.
De rechtspleging kon weder hervat
worden, terwijl de militaire overheden
de magistraten krachtig ter zijde staan j
door een flink optreden tegen het
rondzwervende geboefte, en de plaat
selijke commandant voortdurend den
goeden elementen verlof geeft in de
stad terug te keeren.
De bevolking neemt dan ook merk
baar toe, een reeks winkels is weer
geopend. Op de locaalspoor Brussel
Leuven wordt het verkeer levendiger,
zoodat de Leuvensche bierbrouwerij,
waar weer geregeld gewerkt wordt,
opnieuw bestellingen kan aannemen.
Langs denzelfden weg kunnen ook le
vensmiddelen naar Leuven vervoerd
worden.
Tevens wordt het werk van de open
bare diensten zoo snel mogelijk her
vat.
Norden's corr. meldt nog
Prof. Nerincx van de universiteit
heeft zich ter beschikking van de mi
litaire autoriteiten gesteld en is met
de waarneming van het burgemees
tersambt belast, welke hij op absoluut
bevredigende wijze uitoefent.
—o
Ilectifieatie.
In het slotwoord van „Een Euro-
peesche Republiek" is een regel weg
gevallen. Het slot moet luidenDe
republiek Colombia lostte Zich op in
de vijf republieken Venezuela, Nieuw-
Grenada, Ecuador, Peru en Bolivia,
en Nieuw-Grenada in Colombia en
Panama.
o
Een succes voor de torpedoboot.
Men schrijft ons
In maritieme kringen heeft de tor-
pilleering der Engelsche kruisers
„Cressy", „Hogue" en „Aboukir" een
zekere sensatie veroorzaakt. Men kan
het zich voorstellen. De groote meer
derheid der Nederlandsche marine
specialiteiten heeft over een torpedo
boot altijd glimlachend gesproken, over
een duikboot zelfs schaterlachend.
Zeker, zoo'n duikboot kon een artil
lerieschip met één schot vernielen.
Maarof het gebeuren zou, was een
andere zaak.
En ziet, de zeeoorlog breekt uit,
maar de artillerieschepen blijven zoo
veel mogelijk bij de kust. Slechts af
en toe wagen ze eens wat. In hoofd
zaak dienen zij, voor zoover ze een
groot aantal knoopen ioopen, om koop
vaardijschepen aan te houden. En
je mag dan zeggen wat je wilde
onderzeesche en bovenzeesche torpe
dobooten gaan „recht door zee."
De drie in den grond geboorde
kruisers waren weliswaar geen dread
noughts of super-dreadnoughts, maar
het waren toch reusachtige drijvende
artillerieforten; iedere kruiser was on
geveer zoo groot, voor zoover het den
tonneninhoud betreft, als het heel.e
Nederlandsche kruiserseskader tesa-
men. Het grootste Nederlandsche oor
logsschip is niet half zoo groot, en de
slag aan de Engelsche Marine toege
bracht, is werkelijk zoo klein niet, ais
vurige anti-Duitschers probeeren voor
te stellen. De troost, dat misschien
een van de twee duikbooten gezonken
is, is al een heel schrale troost voor
de Engelschgezinden. De drie nauw
lijks vijftienjarige kruisers hebben min
stens 30 miliioen gekost. Voor dit be
drag heeft men een zwerm duikboo
ten. Elke kruiser was bemand met
800 koppen. De duikboot had waar
schijnlijk nog geen 10 man aan boord.
Men vraagt zich nu af: als een of
twee duikbooten dit vermogen, wat zal
er dan gebeuren, als alle Duitsche
sousmarins op een Engelsch eskader
worden losgelaten, en als de Duitsche
vloot door deze gevaarlijke waterin
secten zou worden gestoken. Het is
een feit, dat Engeland b.v. z'n duik
booten zooveel mogelijk gespaard heeft.
Zal dan de dreadnought inderdaad
niet beschermd- zijn tegen dit onder
water-monster.
Den bemanning van de torpedoboot
wordt altijd voorgehouden gij hoeft
slechls_één daad te verrichten, de
torpedo te la ceeren, wanneer ge u
bevindt in de onmiddellijke nabijheid
van bet drijvend kasteel. Hebt ge dien
daad volbracht, en is het vijandelijke
schip in den grond geboord, dan zult
ge waarschijnlijk opgemerkt worden
door een ander vijandelijk schip, en
het is met U gedaan. Gij moet uw
leven geven voor het vaderland.
Maar thans staat het te bezien, wie
veiliger vaart, de dreadnought of het
onderzeeërtje. De bemanning van de
torpedoboot kan b.v. opgenomen wor
den op de vijandelijke slagschepen.
Maar de onderzeeër kan niet één vijand
bergen. Hij ziet het vijandelijke schip
zinken, zonder z'n vijandelijke broe
ders te kunnen helpen en zelf vaart
hij veilig terug, door de periscoop in
staat gesteld, door het vijandelijk es
kader veilig heen te varen, terwijl hij
zelf onzichtbaar blijft.
Duitschland is nu optimist. Geen
land ter wereld kan zoo snel zoo'n
groot aantal onderzeeërs bouwen als
juist Duitschland, en Engeland kijkt
bedrukt.
Laat Holland blij zijn dat het nog
geen dreadnoughts bouwt!
o—
Dnit-chliind en de pers der
bondgenooten.
WEENEN, 23 Sept. (W. B Offici
eel). De berichten in de pers der
Triple Entente over zoogenaamde over
winningen der Russen in Galiciü gren
zen aan het belachelijke. De Engel-
schen beweren o. a. dat een onzer ze
gevierende legers in Galicië niet meer
bestaat en dat onze strijdmacht aldaar
nog slechts 60 tot 80.000 man be
draagt.
Te Parijs wordt het bericht ver
spreid, dat de Duitsche verliezen eenige
honderd duizenden bedragen en dat de
te hulp gezonden Duitsche corpsen
den terugtocht hebben moeten aan
vaarden.
Men is verder van meening, dat de
Duitsche vestingen geen rol meer zul
len spelen.
Wanneer de tegenstander op deze
wijze beoordeeld wordt, kunnen ver
rassingen niet uitblijven.
o—
Dnitsche sympathiën in Spanje.
Het door de Spaansche paters jesuï-
ten uitgegeven weekblad „La Lectura
Dominical", dd. 20 Augustus schrijft
„Onze liberale en uiterst radicale
dagbladpers houdt het met de Fran-
schen en is dwaas partijdig. Daarte
genover maken breede kringen van
hun sympathie een principieele quaes-
iie. Zij oordeelen, dat de voorstanders
van gezonde denkbeelden de zijde van
Duitschland moeten kiezen. Want de
Duitschers zijn de vertegenwoordigers
van tucht en orde, de Franschen de
vertegenwoordigers der revolutie. Het
is dan ook onloochenbaar, dat Duitsch
land als een sterke, wondervolle groote
natie en als de beschermer van orde,
monarchie en het fundament van alle
sociale beschaving tegenover de benij-
ders van zijn grootheid staat,
i o—
De Belgische geestelijkheid.
De Belgische clerus aldus wordt
aan de „Köln. Volksz." geschreven
is met zooveel wilskracht tegen het
deelnemen der burgerbevolking aan
den strijd opgetreden, dat men haar
in de ganschc streek tusschcn Sambre
en Alaas openlijk verdacht de vriend
van Duitschland te zijn. Sommige
pastoors hebben op de preek
stoelen zich tegen deze verdachtma
kingen, welke van anti-clericale zijde
kwamen, moeten verdedigen.
Zoo b.v. pastoor Leroux. Een ander
pastoor werd beschuldigd, in zijn huis
een toestel voor draadlooze telegraphie
fe bezitten en dit tc gebruiken voor
den vijand Den 5d^n Augustus hiel
den zes Belgische soldaten huiszoe
king bij hem, welke echter een negatief
resultaat had. Dai geschiedde te Les-
wes. Openlijk werd in de geheele
streek beweerd,, dat de geestelijkheid
voor de overwinning der Dnitschers
liet bidden de Abt van Maredsous
zou acht miliioen francs aan Duitsch
land hebben gegeven en de Paus zou
vier milliard francs aan Duitschland
hebben geschonken. Tegen deze en
dergelijke lasteringen verscheen ein
delijk in „l'Ami de l'ordre" van Namen
een formeel protest, n.l in een der
nummers van 10 tot 12 September.
Deze feiten, welke tot nu toe nog
niet gepubliceerd zijn, moeten hun
worden voorgehouden, die de schuld
van de woede des volks in België
tegen Duitschland wijten aan de gees
telijkheid.
Efiiciuc berichten.
Het Duitsche leger had Rheims be
zet, was er verder door getrokken en
was, terugkeerende, door Rheims ge
gaan, zonder iets te beschadigen. Het
had bij terugkeeren positie genomen
op een hoogte boven Rheims. Nu gaat
het Fransclr: leger tegen deze hoogte
positie innemen ten zuiden en in de
stad Rheims, en begiut vandaar een artil
leriegevecht tegen de Duitsche hoogte.
Gevolg is dat de siad Rheims en haar
beroemde kathedraal, liggende tusschen
beide legerfronten vernield worden.
De Fransche regeering protesteert we
gens deze vernieling. Maar ligt de
schuld niet bij de Franschen zeiven
Op dezelfde wijze is het gegaan m°t
de Fransche stad Soissons.
Mgr. Coenraets, de rector van de
Leuvensche universiteit, die heette te
hebben gezegd, dat de bewoners van
Leuven waren begonnen tegen de
Duitschers te schieten, schrijft in de
courantdat hij dit niet heeft gezegd,
en hij niet in staat is er over te oor
deelen.
De Fransche overste Rousset schreef
in de Liberté, dat het Duitsche leger
(in Frankrijk) zulk eene wonderbare
stelling inneemt, dat deze zonder voor
beeld is in de krijgsgeschiedenis.
In den tuin van een heerenhuis te
Afaastricht is van uit een vliegmachine
een bom geworpen, die stoffelijke
schade veroorzaakte. Het is onbekend,
van welke nationaliteit die vliegma
chine was.
In een correspondentie werd door
een Duitschen officier van gezondheid
geschrevende Fransche aanvoering
is beter dan in 1870, maar de Fransche
soldaat is minder dan in 1870.
Er staan tusschen de 19.000 en
20.000 gewapende priesters aan het
front van het Fransche leger.
Het was ons reeds vroeger opge
vallen, dat in Zeeland een Comité
voor hulp voor bizonderen nood vooral
werd gevormd door menschen van een
politiek ambt, terwijl in Arnhem waar
wij vroeger woonden dat comité werd
gevormd door menschen met een goed
hart en een gulle beurs. Dit viel ons
zeer bizonder op bij het lezen van de
namen dergenen, die vormen het Pro
vinciaal Comité voor vluchtelingen.
De Duitsche binneniandsche oor-
Iogsleening was binnen een week vol-
teekend, en, vermits alles werd toe
gewezen, is hier gesloten de grootste
geldleenir.g in de wereldgeschiedenis
bekend. Duitschland heeft reeds de
vijf milliard mark toegestaan voor oor-
logscrediet. Een milliard is duizend
maal miliioen, en een miliioen is dui
zend maal duizend.
Wil Engeland Duitsche handelswa
ren boycotten, in Duitschland gaat
men hetzelfde doen tegen Engelsche
waren. Dwaas, misdadig werk, dat
niemand kan volhouden, daar ieder
koopt wat hij noodig heeft en niet
voor plezier van koopen.
Geen veeaanvoer op de veemarkt te
Hulst.
Oorlogsberichten In Frankrijk lig
gen beide vijandelijke legers sterk
verschanst tegenover elkander met
wederkeerig plaatselijk succes en te
genspoed. In het Oosten heeft het
Russische leger bezet de Oostenrijksche
vesting Jaroslau, als 't waar is ver
der geen bericht dat te coniroleeren is. In
België kleine schermutselingen waarin
de Belgen naar gewoonte altijd winnen,
en de Duitschers naar gewoonte veel
volk verliezen, op de Noordzee dicht
bij de Hollandsche kust zijn drie En
gelsche kruisers van een 12000 ton
elk door Duitsche onderzeeërs tot
zinken gebracht, met een verlies van
naar schatting een 1500 man Engelsche
bemanning. Hoewel de geallieerden, en
met name volgens de Belgische bladen,
doorgaan met groote overwinningen
te behalen, staat er nog geen enkel
gewapend geallieerde op Duitsch
grondgebied, wat eigentlijk [gezien
hunne overwinningen iets vreemds
aandoet. Hoewel de Russen volgens
hunne berichten en volgens die uit
Londen zulke groote overwinningen
behalen op de Oostenrijkers vinden
wij daarin toch eenige verdachte ge
gevens, die doen denken aan over
drijving.
o—
De berichten, alsof Rumenië, Bulga
rije en Italië hunne neutraliteit zullen
gaan opgeven om mede te strijden
tegen Duitschland en Oostenrijk, zijn,
voor zooverre wij de zaken begrijpen
en de feiten zien, fantasieberichten,
waarmede de anti-Duitsche straat-
nieuwskranten hun lezers blij maken
of te wel bedriegen.
Het Vrije Woord voor
Abonnés
—o
Tracht wat gij doet, steeds goed te
doen
Met al uw beste kracht,
Streef naar het hoogste, naar 't vol-
maakste,
Zooveel is in uw macht,
Geef u geheel aan uwe taak,
En wees uzelf altijd
Dan kunt gij vrij door 't leven gaan,
Dan hebt gij geen verwijt,
Dan hebt g'een vrede, o zoo groot,
Die niemand u ontrooft,
Dan hebt gij licht in duisternis
Dat nooit wordt uitgedoofd,
Dan is het rustig in u steeds
Hoe ook de stormwind loeit,
Dan blijft de levensmoed u bij,
Hoe het gevaar ook groeit,
Ja, wat uw lot ook moge zijn,
Hoe ook uw weg moog' gaan,
Alet goed te doen, zult g' allertijd
Pal, kunnen blijven staan
Woudbloempje
De Volkswil, kan ook
De Volksvriend genoemd worden.
Schaam u nooit, lezers van de Volks
wil, om haar stichterH. A. VAN
DALSUM, overal en ten alle tijde te
belijden als een rechtvaardige kamp
vechter.
Uvocaal-Procureiir le MIDDELBIRG,
i<s KiLSiE.Y MAAX9AO
bij Sf n A af S le
HUJLST te spreken.
