leden derven nu hun aardig snoep
reisje, de .wetenschap mist een mooie
eclips, en de hoofdredacteur van de
„Astronomische Nachrichten" ontvangt
geen copy.
De Postdammer expeditie schijnt er
leelijk ingeloopen te zijn. Wij zouden
zoo meenen, dat juist dit corps op de
hoogte mocht zijn van den gespannen
politieken toestand. Maar dit blijkt
niet het geval geweest te zijn. Althans,
de expeditie stuurde haar instrumen
ten vooruit eerste-klas kijkers,
hoekmeet-instrumenten, enz. en....
de Russische Regeering heeft er nu
natuurlijk beslag op laten leggen. Bij
de luchtvaart-afdeeling worden nu de
hoekmeet-instrumenten gebruikt, de
artillerie en de marine gebruiken de
astronomische kijkers. De Postdammer
sterrewacht kan zich er echter mee
troosten, dat zij na den oorlog alles
weer in goeden staat terugkrijgt. Daar
staat de Russische Regeering borg
voor, heeft haar de Peterburgsche
astronomische vereeniging medege
deeld.
o
De oorlog en het weer.
Het is algemeen bekend, dat het
weer den oorlog kan beinvloeden. Me
nig veldheer werd door een onweers
bui. gered. Napoleon noemde de zon
z'n bondgenoot; bij zonneschijn werd
hij overwinnaar, en toen hem de gena
deslag werd toegebracht, was het weer
druilerig en onbestendig.
Pichegru, de groote Fransche ge
neraal, zeide eens: aan het weer heb
ik alles te danken. Vandaar dat ik
ervan overtuigd ben, dat ieder soldaat
een weer-profeet moet zijn. Ik leg me
vahaf mijn twintigste jaar op de weer
kunde toe.
Een van Pichegru's adjudanten was
een meterorologisch waarnemer en
pleegde met den generaal voortdurend
overleg, om tot een goede weervoor
spelling te komen. Die adjudant
de weerkunde was toen nog geen
echte wetenschap maakte een spin-
nen-obseivatorium. Volgens hem was
de spin eigenlijk je ware weer-profeet.
Van het doen en laten van de spinnen
zou dan af te leiden zijn, welk weer
te wachten was. Waren de spinnen
b.v. onrustig, dan zou een weersver
andering waarschijnlijk zijn, verstopten
de spinnen zich, dan was vorst op
til. enz.
Ook in den modernen oorlog zal
het weer ongetwijfeld een grooten rol
spelen.
Omgekeerd wordt, althans door som
mige meteorologen wordt dit aangeno
men, maar andere gelooven het niet, het
weer door den oorlog beïnvloed. Wan
neer het geschut het uren in den om
trek doet donderen en daveren, wordt
de barometer onrustig. Evenals de die
renwereld schijnt 't weer van 't kanonge
bulder bang te worden. Het weer verliest
zijn vast karakter, de zonneschijn wordt
getemperd door den Cirro-Stratus-dek,
eindelijk wordt onweersformatie waar
genomen er is een locale depressie
ontstaan, en een plaatselijke storing
is te wachten. Maar.... de kanonnen
hebben alleen dan invloed op het
weer, als het Iuchtdrukverschil uiterst
gering is, en als er geen andere de
pressies of krachtige anti-cyclonen
aanwezig zijn. En wanneer gebeurt
zulks
o—
Hoelang kan de wereld-oorlog duren
De groote oorlog is ongetwijfeld
plotseling gekomen. Maar niet
onverwachts! In 1909 voorspel
de men hem, in 1910 en 1911 werden
de sombere voorspellingen herhaald,
eindelijk zou 1912 het jaar van den
oorlog zijn. Maar de vrede bleef be
waard, hoe dikwijls het ook spande.
Ondanks de pessimistische prognoses
van obscure vrouwtjes en ver
lichte politici bleef ook in het on
geluksjaar 1913 de vrede bewaard.
In de jaren 1910-1913 heeft men
echter al het mogelijke gedaan, om den
oorlog voor te bereiden. In Duitsch-
land zijn over de „Weltkrieg" in die
jaren niet minder dan... 490 dikke en
dunne boeken, brochures en vlug
schriften verschenen, soms tendensieus
en sensationeel, soms streng weten
schappelijk en saai. 490 uitgavenIs
het niet ernorm En van al die uit
gaven werd in de bladen melding ge
maakt. Dikwijls waren het hoofd-arti-
kelen, waarin belangrijke gedeeltes
werden overgenomen. Een Duitsche
vereeniging, waarvan het doel is, de
verdediging van het land te bevorde
ren, telde het aantal recensies, enz.
in het jaar 1913, en kwam tot het
reusachttg getal van 1860C. Is het dan
wonder, dat het mobiliseeren in
Duitschland zoo kalm gaat Inderdaad,
Duitschland was wel voorbereid.
In Engeland zijn in de vijf laatste
jaren minstens 150 boeken en brochu
res verschenen, waarin gesproken werd
over den toekomst-oorlog. Ook in
Frankrijk hebben militair-literaire au
teurs de drukpers copy in overvloed
bezorgd.
Eigenaardig nu is, dat alle „weten
schappelijke" auteurs het erover eens
zijn, dat de wereld-oorlog niet lang
kan duren. Sommige spreken slechts
van zes weken, anderen van 2 a 3
maanden. Enkele van een half jaar.
Maar een half jaar schijnt inderdaad
het maximum te zijn. Dan zijn de
volkeren op, en snakt ieder naar vrede.
Zou na den wereld-oorlog de wereld
vrede daar zijn
o
Het lijden op het slagveld.
Men schrijft ons van medische zijde
Nog levendig herinneren wij ons de
korte redevoering in de Tweede Ka
mer gedurende het Ministerie de Mees
ter van den toenmaligen afgevaardigde
van Amsterdam VII, Dr. Blooker. Dr.
Blooker vroeg aan den Minister van
Oorlog een verklaring, dat het Roode
Kruis in orde zou komen. Hij zocht
de verschillende gebreken van het
Roode Kruis op, en zeide tot den Mi
nister Gij vraagt geld voor snelvuur-
geschut, voor nieuwe geweren, voor
paarden, maar gij vergeet den armen
gewonden soldaat. De Minister van
Oorlog wilde Dr. Blooker met een
kluitje in het riet sturen, hij had met
belangstelling geluisterd naar den ge-
achten afgevaardigde van Amsterdam
VII, hij gaf toe, dat bij h^t Roode
Kruis niet alles op pooten stond, en
van de belangrijke mededeelingen van
Dr. Blooker zou hij ernstig nota ne
men. Maar toen stoof Dr. Blooker,
geestverwant van den Minister, op
Met het antwoord van den Minister
kan ik niet accoord gaan. Het vorige
jaar heb ik ook al op verbetering aan
gedrongen, maar er Is niets gebeurd.
Ik had verwacht, dat de Minister mij
waarborgen zou geven, een toezegging.
Hierbij verklaar ik, dat ik tegen de
begrooting zal stemmen.
De Minister stond paf. Zenuwachtig
gaf hij thans de verklaring, die men
want er dachten velen zoo over
als de heer Blooker van hem
wenschte, en Dr. Blooker kon daarna
zijn stem aan de begrooting geven.
Inderdaad is het Roode Kruis sedert
veel verbeterd. Wij mogen er trots op
zijn, dat hier te lande, waar men wel
licht achterstaat bij het buitenland waf
kanonnen en paarden betreft, de zorg
voor den gewonden soldaat het best
is.
Wij hebben een half etmaal op het
slagveld vertoefd. En wij hebben ons
bedroefd om de weinige zorg, die
Duitschland zich voor zijn gewonden
geeft. In België is het nog iets. Maar
de Duitsche aanvoerders hebben slechts
één ideaalte overwinnen, 't kost wat
't kost. Kan men de overwinning be
halen tenkoste van duizenden gewon
den, die kermen en kreunen, welaan,
men Iaat die gewonden links liggen,
men trapt ze neer als het moet, als
de stelling maar wordt veroverd. En
die arme jongens liggen daar temidden
van hun ellende. De zon brandt en
broeit en blakert ze, hun lippen zijn
uitgedroogd, het bonst in het hoofd,
zij krijgen wondkoorts, zij spreken
wartaal, eindelijk krijgen zij nog een
paardentrap, en na een lijden van wel
licht anderhalf etmaal ontfermt de dood
zich over hen.
De verschrikkingen van het slag
veld zouden heel wat kleiner worden,
wanneer alle gewonden direct opge
nomen werden. Van de duizend ge
wonden komen er nu waarschijnlijk
900 om. Bij een goed-georganiseerden
voldoenden Roode-Kruis-dienst zouden
van de 1000 gewonden slechts 100
sterven.
De verantwoording, die de Duitsche
leger-autoriteiten, die verzuimden aan
den gewonde te denken, op zich Iaden,
is groot, Maar wellicht worden zij
ervoor gestraft, door zelf geschoten te
worden, en uren op het slagveld te
lijden. Wanneer zij dan toch nog op
genomen worden, en herstellen, zullen
zij later misschien op het standpunt
van wijlen Dr. Blooker staan, en hem
toegevende gewonde soldaat gaat
voor.
Eerst het Roode Kruis, dan het snel
vuurkanon.
o—
Oostenrijk-Slongarije.
De ükrainiërs tegen Rusland.
LEMBERG, 9 Aug. (Reuter)
De uit vertegenwoordigers van alle
partijen in Ukraine bestaande alge-
meene raad heeft een manifest uit
gevaardigd, waarin wordt gezegd
De onverzadelijkheid van het
Tsarenrijk bedreigt ons nationaal le
ven, De historische vijand van de
Ukrainers kan niet rustig aanzien,
dat niet de geheele Ukraine in zijn
bezit is, dat niet het heele Ukraini-
sche volk onder zijn heerschappij
zucht. De overwinning van Rusland
zou het Ukrainische-volk indeOos-
tenrijksch-Hongaarsche monarehie
onder hetzelfde juk dwingen, waar
onder dertig millioen Ukrainers in
het Tsaarenrijk gebukt gaan,
In het manifest wordt herinnerd
aan het besluit van vooraanstaande
mannen in alle partijen der Ukraine
van 7 December 1912,«-dat ingeval
van een gewapend conflict tusschen
Oostenrijk-Hongarije en Rusland het
geheele volk van de Ukraine eens
gezind besloten is zich aan de zijde
van Oostenrijk-Hongarije tegen Rus
land, als de grootste vijand der Ukrai-
nen, te scharen. Wij roepen, zoo
vervolgt het manifest, dan ook nu
het volk der Ukraine op eendrachtig
op te komen tegen het Tsarenrijk
ten gunste ran den staat, waarin
Ukrainers leven en vrijheid tot ont
wikkeling vonden. Onze plicht is
thans al onze krachten te offeren
op het altaar des vaderlands.
De overwinning van de Oosten-
rijksch-Hongaarsche monarchie zal
ook onze overwinning zijn en hoe
grooter de nederlaag van Rusland
zal zijn, de3 te spoediger zal het
uur van de bevrijding der Ukrainen
slaan. Alle materieele en moreele
krachten moeten worden ingespannen,
opdat de historische vijand der
Ukrainers gedeemoedigd worde.
(De Ukraine (grensgebied) is het
zuid-oostelijke grensland van het
oude Poolsche rijk. Later werd daar
onder verstaan de uitgestrekte land
streek aan beide oevers van de
midden-Dnjepr. Bij het verdrag van
Androessof in 1667 en den vrede
van Moskou in 1686 stond Polen
het oostelijk van de Dnjepr gelegen
deel (de z.g. Russische Ukraine) aan
Rusland af, terwijl het westelijke
deel (de Poolsche Ukraine) eerst in
1793 door de tweede verdeeling van
Polen aan Rusland kwam. De Ruthe
nen in de Oostenrijksch-Hongaarsche
monarchie en de Kleinrussen der
Ukraine gevoelen in dit conflict nu
dus hun saamhoorigheid, blijkens het
bovenvermelde manifest. Red. H).
Handelsblad.
o—
Oostenrijk.
Een Engelschman over Oostenrijk.
WEENEN, 12 Aug. (R e u t e r.)
Harry Lowe, te Weenen wonende,
schrijft een brief aan de „Neue freie
Presse", waarin hij zegt„Vele
jaren had ik gelegenheid de bevol
king der monarchie te waardeeren
en te achten. Ik ben overtuigd tt
spreken uit naam van alle te Weenen
wonende Engelschen doch ongeluk
kigerwijze is de wereld thans ge
tuige van het droevig schouwspel,
dat de volken, die tot nog toe in
vrede en de beste harmonie leefden,
met elkaar in oorlog zijn.
„Hopen wij, dat die krachtsin
spanning Duitschland en Engeland
zal overtuigen, dat zij, die gemeen
schappelijke deugden en belangen
hebben, die van hetzelfde bloed zijn
en denzelfden godsdienst belijden
moesten samenwerken, om steeds
de sterköten te zijn, die den vrede
in Europa prediken, Duitsch
land staat niet vijandig tegenover
Engelandde natuurlijkste vijand
van Engeland is echter Rusland u
En de schrijver besluit zijn arti
kel met de woorden
„God zegene Z M. Keizer Franz
Josefen de rechtvaardige strijd van
Oostenrijk-Hongarije worde met de
overwinning bekroond
o
Een vlugschrift tegen oorlog.
BERLIJN, 11 Aug. (Reuter).
Te Londen werd Maandag j.l. in
honderdduizenden exemplaren een
vlugrehrift verspreid van den vol
genden inhoud„Britten, doet uw
plicht, houdt uw land vrij van den
smadelijken en onzinnigen oorlog.
Een kleine maar machtige kliek wil
u in den oorlog drijven. Gij moet
deze samenzwering vernietigen of het
zal te laat zijn Vraagt u zelf af
„waarom zouden wij den oorlog aan
binden De oorlogspartij zegtwij
moeten het evenwicht der krachten
handhaven, want wanneer Duitsch
land Holland of België annexeert, zal
het zoo machtig worden, dat het ook
ons bedreigt.a Maar de oorlogspartij
zegt u de waarheid niet. Het is een
een feit dat, wanneer wij aan de
zijde van Frankrijk en Rusland strij
den, het evenwicht zal worden ge
stoord als nimmer tevoren. Wij zou
den Rusland tot de machtigste mi
litaire mogendheid op het vasteland
maken. Gij weet wat voor mogend
heid Rusland is. Het is uw plicht het
land van den ondergang te redden.
Handelt eer het te laat is."
Het manifest gaat uit van de
Neutrality League en bevat de hand-
teekeningen van een reeks bekende
Engelsche mannen en vrouwen.
o
Een Amerikaansche meening.
WEENEN, 11 Aug. (Reuter.) Uit
Genève wordt aan de avondbladen
geseind Hier vertoevende Amerikaan
sche diplomaten verklaren, dat men
in toonaangevende kringen in Amerika
na de publicatie van de telegrammen,
gewisseld tusschen den Tsaar en kei
zer Wilhelm, tot de overtuiging is ge
komen, dat de tegenwoordige wereld
brand alleen door Rusland is aange
stoken. De* houding van Engeland
noemden deze diplomaten absoluut
onbegrijpelijk.
o—
Misverstand.
De tragedie der meeste menschen-
levens berust op een misverstand, zegt
Wallis in één van haar boeken.
Is dit ook niet zoo met het leven
der drankzuchtigen in vele gevallen
Jong begroeten zij de alkohol met
blijdschap in hun huis, noemen hem
de vreugdebrenger, de warmteverdrij-
ver, de feestgenoot, tot hij eindelijk de
onafscheidelijke vriend wordt en dan
gaan ze begrijpen, dat wat hun groot
ste vriend leek, een schier onoverwin
lijke vijand blijkt.
A. Neutr. G. T.
EEN DUITSCHE YRölH OVER HE
SiElfllftG IN DUITSCHLAND.
0
Een stadgenoot gaf ons inzage van
een hier ontvangen schrijven van een
familielid, in een der Duitsche fabrieks
steden gevestigd. Wij hebben het bijna
geheel vertaald, en geven 't weer als
„Augenblicksbild".
Uit mijn laatsten brief zult gij ge
merkt hebben hoe de toestand hier
was. Je briefkaart deed me aan als de
melodie van een Iang-vergeten lied
uit ouden tijd. Is dan mogelijk dat wij
nog zoo kort geleden samengingen
door het vredige Hollandsche land
schap, met gevoel van geluk zonder te
vermoeden dat wij de schrikbarende
verwikkeling der Europeesche volks
belangen beleven zouden, de schrik-
kelijkste die de wereld tot heden te
doorlijden had. Lieve Helene, we heb
ben al ontzettende dagen beleefd, en
wat staat ons nog te wachten. Sta ik
hier zoo bij m'n bloemen, dan kan ik
't wel 'n oogenblik vergeten, maar
reeds hoor ik weer de stampende
marschpas en den klank van „Die
Wacht am Rhein", het lied van geest
drift. Met duizenden tegelijk, soms
dertig duizend op één dag, trekken
onze reservisten, onze fiere Duitsche
mannen in de richting van het station,
in den oorlog. En al die mannen met
hun koffertjes in de hand, hun ernstige,
strakke gezichten, hun stevige hou
ding, ze gaan daar vastbesloten, moe
dig, krachtig: hen zoo te zien geeft
ons vertrouwen en een gewording van
trots op onze éénheid. Ik heb geen ruw
woord, geen leelijk lied gehoord, en
ik verkeer veel ondër de vaders, de
moeders, de doodsbleeke vrouwen die
hun geliefden zien wegtrekken. Nau
welijks een traan heb ik gezien, en
men zou in snikken willen uitbarsten
als men zulk 'n boom van een arbei
der in zijn grauwe uniform ziet staan,
'n kind op den arm, 'n ander aan de
hand, de vrouw met 't kleinste dicht
bij hem en dan een bevel, een blik,
een handdruk „dass es dir gut gehe",
en zwijgend, stram treedt hij aan in
't gelid, en gelijk een groote golf rijst
'f op en bruischt 't voort, het lied „Es
braust ein Ruf wie Donnerschall".
Verheffend is 't de houding van het
volk te zien, van ons volk, lieve
vriendin, dat ten strijde trekt en, wij
hopen 't, ter overwinning. De moreele
kracht die in ieder leeft, die alle klein
heid, twist en standsverschil wegdoet,
ze is hier, men voelt haar, men ziet
haar.
Gedurende de tien dagen vóór de
beslissing, den tijd van zenuwprikke
ling die aan de groote beslissing
voorafging en deze een verlossing
deed schijnen, in dien tijd van allerlei
inkrimpingen van het openbaar leven,
verbod van telefoon-gebruik, verbre
king van briefgeheim enz., toen reeds
hoorde men nimmer van buitensporig
heden. Ernstig wachtte de menigte op
straat de telegrammen af, alsof niemand
meer iets te doen had. Bestond er ook
wel eenig belang overigens De mo
biliseering kwam. 2elf wordt men sterk
en moedig, om zich heen ziende en
luisterende. Moeders die zes en zeven
zonen, pas-getrouwde vrouwen die
hun mannen moeten laten trekken,
het is al iets van zelf sprekends, en
de hoop op overwinning is zoo groot
in ons allen, even groot als de be
reidwilligheid om alles voor het Duit
sche land en volk te dragen. Dat het
land dit offer waar is, wordt nu eerst
recht bewezen.
Veel zal men moeten doorstaan. De
zaken zijn dood. Veel fabrieken en
winkels gesloten. Op levensmiddelen
zal men moeten bezuinigen, men dient
te overleggen, want veel hulp moet
worden verschaft. De organisatie is
bewonderenswaard. Deze algeheele om
zetting van het dagelijksche leven, het
herbergen, spijzigen en vervoeren van
duizenden reservisten, de ongelooflijke
arbeid noodig voor de regeling der
hulp aan de achtergeblevenen, soldaten
en gewonden, de inrichting van hos
pitalen enz. dit alles geschiedt snel en
om zoo te zeggen geluidloos.
leder wil helpen. Duizende meisjes
bieden zich aan als verpleegster, scho
lieren en jonge meisjes zonder werk
voor het binnenhalen van den oogst,
voor 't werk in keuken en huiskamer.
De dochters van - voorname families
wachten op de stations de soldaten
op en verzorgen die. Vrijwilligers,
mannen en vrouwen, gaan op het raad
huis en elders schrijfwerk verrichten
in plaats van de ontbrekende beambten.
Honderden doen politiedienst dag of
nacht. Een leger van helpers in allerlei
functies, bezield door ijver en opge
ruimdheid, hoogvaardig op onze grauwe
en blauwe jongensEn allen ver
trouwen op de zegen, al ware de we
reld van duivels vol
Helene, dat is grootschWas hij
hier nog, Jozef, die in '70 medestreed,
zijn hart zou opspringen van vreugde
bij 't zien van de jongeren, even wak
ker, even dapper als toen, of bij 't
hooren van de tijdingtwee millioen
vrijwilligers hebben in Duitschland
zich aangeboden Mannen van zestig
jaar zijn daarbijeen zeventigjarige
veteraan is aangenomen hij wilde dit
maal tegen de Russen in 't vuur, de
Franschen had hij al eens geklopt!
Ik ken families die acht of negen, ja
vijftien mannen in 't gelid zonden. En
klagen hoor ik niet. Het moet zoo zijn.
Wij willen Duitsch blijven en niet met
Russische „cultuur" gezegend worden,
en ziende de soldaten, de reservisten
die tot hun 45e jaar reeds opgetrok
ken zijn, trotsch, zingend, blijmoedig
marcheerend, blijf ik gelooven in de
overwinning.
De eerste gewonden zijn al over de
grenzen aangebracht. Onder de diepe
indrukken, vol leed, mag men toch
niet ophouden te arbeiden en te helpen,
men zou toch geen rust hebben
De stad ziet er zoo vreemd uit, ge
sloten winkels, volle straten, soldaten,
treinen vol soldaten, lange reeksen
paarden.... Over menschen en dieren
ligt iets als een wijding. De eenvou
digste arbeidersvrouw toont zekere
waardigheid in haar houding en gang.
In deze zee van gevoelens, is daarin
nog wel plaats voor eigen smart en
eigen zorg om het bestaan Als een
doffen druk niettemin voelen wij de
afwezigheid der familieleden, die nog
in Brussel bleven. Hoe zou 't hun
vergaan zijn Hella is Dinsdag nog
aangekomen, met groote moeite door
gereisd zij vertelde veel van de vrees
lijke opwinding in de hoofdstad. Zij
gaat nu helpen....
Ik schrijf je dit alles, lieve, opdat
je weten zou wat er gebeurt in je
oude „Heimat", en ik verheug mij er
over voor jou, dat je in het iieve, stille
Holland zit.
Denk aan ons allen als aan men
schen die met trots en gelatenheid de
toekomst ingaan» hoe die ook worden
moge.
Handelsblad,