uitgaan zonder de katholieken.
En zij, die goede Christenen, die
steunpilaren der kerk, die redders
van 't geloof en goede zeden, ze
stonden op den doortocht der pro
cessie te lachen en te spotten, om
dat nu de vanen en het kruis door
anderen moesten gedragen worden.
Ziedaar trouw de feiten weergeven
lijk ze voorgevallen is.
En als alles gedaan was, zeiden de
menschen-democraten En wat zullen
ze nu zeggen :'t was nu proces
sie van ketters
Deze woorden vooral dragen we op
ter eerbiedige overweging aan den
Eerwaarde heer Deken van Aalst die
de verkettering over ons heeft uitge
sproken.
Ziedaar het hart der katholieke be
waarders.
Uit haat en nijd tegen hunnen even-
mensch weigeren zij ter kerk te ko
men, weigeren zij in de processie te
gaan.
Ziedaar „Volksstem" hoe verre gij
het gebracht hebt. Ziedaar hoe gij 't
hart van uw volk vol haat, gal en
venijn gegoten hebt, de broederliefde
weggerukt, en het godsdienstgevoelen
vermoord en uitgerukt hebt.
Heeren, geestelijken, denkt om Gods
wille goed na. Dit geval is een
klinkend bewijs hoe den godsdienst
gaat schipbreuk leiden.
Niet van onze zijde, niet vanwege
de democraten. O, neen, maar van
wege de katholieken zelf.
Niet wij zijn de verdwaalden, maar
wel dezen die weigeren neven hunnen
broeder neder te knielen voor den
A'derhoogsten.
De bewaarders van Nederhas-
selt zijn opentlijk in opstand gekomen
tegen de H. processie.
Zal ..De Volksstem" hier nu ook
over schrijven
Allons, we wachten.
Van alles wat.
Het gevaar der houtwerklngsmachiues.
In een Duitsch vakblad voor de hout
industrie wordt gewezen op het bui
tensporig hooge aantal bedrijfsonge
vallen, voorkomende bij de houtbe
werking. In een statistiek over het
aantal gewonden en dooden over een
tijdruimte van 10 jaar staat voor 1901
opgegeven 14,5 duizend ongelukken,
waarbij 157 dooden en voor 1910 ruim
20 duizend met 154 dooden. Hieruit
blijkt niet, dat het gevaar jaar op jaar
grooter wordt, want het aantal machi
nes breidde zich in de eerste tien
jaar sterker uit dan met 50 pCt. Doch
wel ziet men, dat er nog veel te veel
ongelukken voorkomen, en dat hier
ingegrepen moet worden.
Niet alle machines zijn even gevaar
lijk de lintzaag veroorzaakte b. v.
slechts 7 pCt. der ongelukken, de
cirkelzaag daarentegen 25 pCt. en de
richtmachines 26 pCt. De oorzaken
der incidenten waren heel verschillend.
In 10 pCt. der gevallen lag het aan
de machines, in 4 pCt. aan de slechte
belichting, in 14 pCt. aan te weinig
ruimte in 20 pCt. aan slecht matriaal
schiedde met vrij groote willekeur,
wordt nu de wijn gemeenschappelijk
op de markt gebracht, en de opbrengst
verdeeld in verhouding tot de waarde
der druiven, welke men aan de ook
gemeenschappelijk geëxploiteerde kel
ders heeft afgeleverd. De Palestina-wijn
is misschien wel het meest bekende
voortbrengsel der joodsche kolonisatie.
Deze wijnbouwers in Rischon-le-
Zion en in andere wijnkolonies Recho-
both en 't in Samaria gelegen Schiron-
Jacob zijn meerendeels- zeer gegotd,
velen zelfs rijk. Behalve druiven wor
den in den laatsten tijd hier ook an
dere vruchten gekweekt, zooals aman
delen, pruimen, bananen. Het groote
voordeel hiervan is, dat men daardoor
minder afhankelijk is van de schomme
lingen op de wijnmarkt, welke natuur
lijk onder den invloed staat van den
uitslag van den oogst in andere wijn-
landen, vooral Zuid-Frankrijk. Voor het
oogenbük is de markt voor Palestina-
wijn gunstig.
Ten slotte nog een enkel woord over
de levensvormen der Joden op het
land. Het leven der arbeiders is zeer
eenvoudig, 's Avonds vereenigen zij
zich allen in de groote loods, waar
gelezen wordt, gedisputeerd en vooral
gezongen. Nergens misschien wordt
zooveel gezongen als in Palestina. Als
er gasten zijn, wordt er gedanst. Vooral
twee dansen zijn bevoorrecht, de rondo
en de horra. De rondo is een soort
van polonaise, met als begeleiding
Hebreeuwsche liederen, die zeer moo.
zijn. Een dergelijke rondo duurt wel
een uur. De horra is een springdans,
en o. a. in 8 pCt. was het eigen
schuld.
o
Pellagra.
De pellagra, een ziekte, die ondanks
zijn afschuwelijk wezen in vele landen
den poëtischen naam van „roos" heeft
gekregen, richt tegenwoordig in de
Zuidelijke provinciën der Vereenigde
Staten groote verwoestingen aan. Een
Fransch geleerde, Prof. Dr. Louis
Sambon, heeft speciale studie gemaakt
van de pellagra. Hij doorreisde alle
wereldeelen in de Oude en de Nieuwe
Wereld, Azië, Afrika, in Noord- en
Zuid-Afrikaen in zelfs schieralle landen
van Europa trof hij haar aan. Een
paar maanden geleden heeft hij zich
naar Amerika begeven, om de vree-
selijke ziekte in Zuid-Carolina, waar
meer dan 100 000 pellagra-patiënten
zijn, te bestudeeren. Thans is Dr.
Sambon teruggekeerd en deelt een en
ander van zijn ervaringen mee.
De naam roos heeft de ziekte waar
schijnlijk te danken aan den roosach-
tigen uitslag op gelaat, hals, rug, van
de hand en voet. In Lornbardye, waar
de pellagra het sterkst heeft gewoed,
spreekt men van Milaneesche roos. In
Europa komt zij onder dien naam het
meest voor in Italië, Roemenië en
Spanje. Zij was reeds bekend ten tijde
van de oude Romeinen Plinius noemde
haar mentagra". Vooral Illyrië, Thracië,
Egypte en Spanje waren er destijds
door aangetast. Den naam pellagra
kreeg de ziekte in de achttiende eeuw
van den Italiaansche arts Frappoli.
Sedert is haar gebied ontzettend uit
gebreid.
Dr. Sambon is ervan overtuigd, dat
de pellagra door insecten wordt over
gebracht evenals de moeraskoorts, de
gele koorts en de slaapziekte wordt
zij veroorzaakt door de steken van
bepaalde insecten. De epidemiën ko
men hoofdzakelijk voor in het voor-
en najaar, dus in den tijd, dat de
muggen het drukst dansen. Overal
waar pellagragevallen voorkomen, con
stateerde Dr. Sambon de aanwezig
heid der beruchte kleine krieuwel-
muggen (simuldiidae), alleen niet op
Barbadosdoch daar ontdekte hij een
naverwante familie der simuldiidae.
Men kan dus met zekerheid beweren,
dat pellagra door deze kleine steek-
muggen wordt overgebracht. De mi-
crobische aard der pellagra is onlangs
nog bewezen door Dr. Harris, te New-
Orleans. Hij entte apen in met gefil
treerd mengsel van huid, hersenen en
weefsels van een overleden pellagra-
patiënt, waarna de huid der apen
eveneens denzelfden roosachtigen uit
slag kreeg.
Een afdoend middel tegen pellagra
bestaat nog niet. Intusschen is het pel-
lagragevaar grooter, dan men geneigd
is aan te nemen het is minstens even
groot als lepragevaar, waaraan men
voor eenige jaren ook nog niet ge
loofde.
Ten slotte moet dan nog worden
opgemerkt, dat de pelagra speciaal
voorkomt in landen, waar maïs wordt
verbouwd. Vroeger heeft men daarom
aangenomen, dat de ziekte afkomstig
was van paddestoelen, die op het maïs
woekeren.
een soort „pas van drie", waarschijn
lijk van Arabischen oorsprong. Bege
leiding eveneens het lied, versterkt
door handgeklap. Hoe wilder en snel
ler de dans, des te geestdriftiger wor
den de toeschouwers.
Na al wat ik u van den joodschen
arbeider verteld heb, is het wellicht
haast overbodig te vermelden, dat elke
farm, hoe klein ook, haar eigen biblio
theek bezit, waarvan overal veel ge
bruik wordt gemaakt. Want waren de
Joden niet, te lang reeds, uitsluitend
het Volk van het Boek
In de grootere kolonies bestaat reeds
een openbaar levenmen begint er
werk te maken van de kleedinger is
nu en dan een concert of een dillet-
tanten-tooneel. Zoo bezit bv. Rischon-
le-Zion een eigen orkest met een be
zoldigden dirigent. En vele meisjes
gaan eenmaal per week naar Tel-Awiw,
om pianoles te nemen.
Ook aan sport wordt vrij veel ge
daan. Overal bestaan de „Maccabim"-
turners, meestal ook de dragers van
het nationale vereenigingsleven. En zelfs
ontstond er reeds een Olympia, de z g.
Agiga in Rechoboth, het jaarlijksche
sportfeest, waar de turnvereenigingen
uit heel Palestina komen om zich te
meten in" loopen, springen, turnen. Het
hoofdnummer vormt het paardrijden,
waarin vooral de joodsche wachters,
een soort door de kolonisten ingestelde
gendarmerie, uitmunten. Van deze fees
ten, waarvan ik er nu één kon bijwo
nen, is het belangrijkste echter weer,
dat zij een brandpunt zijn voor 't
nieuwe joodsche leven kennissen ont-
Behajve door uitslag kenmerkt de
ziekte zich door allerlei storingen in
de spijsvertering, gepaard met zenuw
pijnen, zwakte en psychische neer
slachtigheid. Aanvankelijk treedt zij
periodiek op, doch later wordt zij een
duurzame kwaalde symptomen wor
den sterker, de melancholie wordt
krankzinnigheid. Vrij spoedig treedt
de dood in.
o
Indische matrozen.
In de „Indische Gids" van April j.l.
gewaagde de oud-Minister Cohen
Stuart van het vooroordeel van vele
onzer marine-officieren tegen inland-
sche matrozen voor de marine in
Indië.
Dat anderen wel van de bruikbaar
heid onzer inlanders voor marinema
trozen zijn overtuigd, kan blijken uit
het voorbeeld van zeker hoofdofficier
der Japansche zeemacht, die geruimen
tijd op Noord-Celebes heeft vertoefd
en zich zeer veel moeite heeft gege
ven, om daar matrozen voor de marine
van zijn land te werven.
De man had albums bij zich met
afbeeldingen van schepen, waardoor
aanschouwelijk werd gemaakt, hoe
groot de Japansche schepen waren,
hoe klein de onzeIs de „N. Rott.
Ct" juist ingelicht, dan zou de Japan
ner er in geslaagd zijn, een 15- a 20-
tal jongelieden naar Japan mee te
tronen.
„Wat die Japanner is gaan zoeken
en heeft gekregen, dat hebben wij ook
noodig en dat hadden wij ook kunnen
krijgen, zoo schrijft het Rotterdamsche
blad, in een bespreking van het wets
ontwerp, thans bij de Tweede Kamer
in behandeling, betreffende de oplei
ding van inlandsche schepelingen bij
de marine in Indië. Dat de inlander
van onzen Archipel zonder bijzondere
redenen de voorkeur zou geven aan
buitenlandschen krijgsdienst boven
den onzen, kunnen wij niet gelooven...
„De inlander kan, al voelt hij zich
nu ook wel tot een marine als de Ja
pansche aangetrokken, toch op den
duur ook wel voor een Nederlandsche
ofNederlandsch-Indische marine, welke
de marine van zijn land zal zijn, lee-
ren voelen. Hij is een mensch, wiens
eigenaardigheden van die van ons,
Nederlanders, verschillen, maar wien
overigens niets menschelijks vreemd
is, en die, evenals wij doen, eerst
terdege voor een ding gaat voelen,
wanneer het hem duidelijk wordt, dat
hij daarbij tot iets nuttigs dient, hij
voor een doel, dat hij begrijpt, wordt
gebezigd niet voor iets, waartoe de
beste koeli zonder nadere opleiding
ook gebruikt kan worden."
Er moet een opleidingsschool wor
den opgericht te Makassarsoldijen
en vooruitzichten zullen worden ver
beterd.
„Een opleidingsschool is iets, wat
tot de verbèelding van den inlander
spreekt. Men heeft opleidingsscholen
voor inlandsche ambtenaren, school
meesters, dokters krijgt men een oplei
dingsschool voor oorlogsmatrozen, dan
zal reeds hierdoor de apprecatie van
het beroep hoog boven het tegenwoor
dige peil worden gebracht. Maar dan
moet die school er ook een wezen,
moeten elkaar, partijgenooten bespre
ken hun belangen, het nieuwe Joden
dom viert feest. Juist op dit feest gaf
mij de wat overmoedige en bruisende
levenslust van al deze jonge menschen
de overtuiging, dat hier een nieuw
menschenslag ontstaat, de nieuwe jood
sche boer, die zich gelukktg en vrij,
oneindig-vrij voelt in zijn herwordende
land.
De Joodsche stad.
Het is een natuurlijk verschijnsel,
dat de Joodsche immigranten welk»,
door de nationale herlevings-gedachte
gedreven, in Palestina komen, niet
allen hun bestaan op het land zoeken,
maar dat ook een deel zich in de ste
den vestigt. En al zou zich ook in den
aanvang de geheele stroom der aan
gekomen en over 't platteland verspreid
hebben, dan zouden, door de naar
eenheid strevende ontwikkeling der
nieuwe gemeenschap, zich één of meer
centra hebben moeten ontwikkelen,
juist om de eenheid, naar binnen en
naar buiten, te bevestigen. Door hun
ligging waren echter twee stadjes als
't ware voorbeschikt voor deze taak,
Jaffa en Haifa. Het stedelijk centrum
van Samaria en Judea vormt Jaffa, ter
wijl Haifa tot achterland Galilea heeft.
De ontwikkeling van het verkeer in
Palestina, vooral die der spoorwegen,
tegelijk met het toenemende gebruik,
dat van deze beide havens gemaakt
wordt, vergrootten nog de belangrijk
heid dezer steden, welke zich lang
zamerhand tot de middelpunten van
die gezien en getoond kan worden,
geen cursusje, gelijk men er wel heeft
voor de opleiding van gewapende
politie-dienarenzij moet daar staan
als een vlaggeraast, dien men van alle
streken van den Indische Archipel uit
kan zien, zinnebeeld van het belang,
dat geheel Indië heeft bij een vloot,
die zijn éénheid zal verdedigen."
o
Het nieuwste wonder op klnemato-
grafisch gebied.
De uitvinding der kinematografie
staat nog lang niet op het toppunt
harer volmaking. Telkens naderen de
leekenooren berichten uit de techni
sche wereld over de een of andere
verbetering, die vaak geen verbetering
blijkt te zijn, doch die de gedachte
aan een leemte, die aan te vullen is,
opwekt. Reeds heeft de uitvinding
der kinemacolor, het aanbrengen van
een sneldraaiende kleurenfitter voor
de lens, die bepaalde kleuren absor
beert en de gewenschte doorlaat, de
mogelijkheid geopend, kleuren op het
doek te brengen.
Edison vond een methode uit, waar
door film en gramofoon gelijktijdig af-
loopen en de bioscoopvoorstelling nog
sterker het karakter van een tooneel-
spel krijgt.
Thans is de uitvinding van de
„Fantomo" aan te kondigen. De „Fan-
tomo" geeft een plastische film ,d.w.z.
dat door deze uitvinding het doek
wordt weggenomen en dat de stralen
vallen op een heusch tooneel, waarop
een willekeurig décor wordt getoo-
verd. In werkelijkheid bestaan er geen
coulissen of ander tooneelrequisiet
men ziet slechts het resultaat van be
paalde werkingen. Op een spiegel-
achtige groote ruit worden reuzenpro-
jecties geworpen. Hierop verschijnt de
achtergrond, zooals de voorstelling dat
eischt. Voor den toeschouwer bewe
gen de acteurs zich net als bij een
werkelijk tooneelstuk, met dezelfde
natuurlijkheid en vrijheid. Ooggetuigen
van de proefvoorstelling zeggen, dat
hier de volmaakte illusie van het heu-
sche tooneel bereikt is.
De uitvinder is een Duitsch inge
nieur, die er ongeveer vijftien jaar, dus
even lang als de kinematografie ernstige
beoefening heeft gevonden; aan ge-
gewerkt heeft.
o
Een goed pleidooi.
Lysias, een Grieksch rechtsgeleerde,
gaf aan een burger wiens zaak hij voor
het gerechtshof moest verdedigen, de
redevoering ter lezing, die hij in het
belang van zijn cliënt zou houden.
Deze las de redevoering driemaal en
zeide toenDen eersten keer dat ik
uw pleidooi las, vond ik het goed, de
tweede maal middelmatig en de derde
maal slecht."
Welnu," sprak Lysias, „ik zal het
pleidooi slechts eenmaal houden bij
gevolg is het goed."
o—
De oorsprong van de tarwe.
De afkomst van de tarwe heeft al
reeds heel wat pennen in beweging
gebracht. Wetenschappelijke expidities
hebben tevergeefs getracht op het vas
teland van Azië een wild halmpje te
handel en verkeer voor beide deelen
van Palestina ontwikkelen. Daarom zou
een beschouwing over het nieuwe
joodsche leven in Palestina onvolledig
zijn, indien niet de uitingen ervan in
het leven dezer steden ter sprake
kwamen. De van alle verkeer viijwel
afgesloten landstadjes, zooals Safed en
Tiberias, zijn nog zoo goed als geheel
buiten den invloed van het nieuwe,
dat in Palestina geschiedde, hoewel
ook daar langzamerhand de eerste
sporen van het nieuwe leven kunnen
worden waargenomen. De eenige fei
telijke vooruitgang is er de oprichting
van filialen der Zionistische Anglo-
Palestine Company, waardoor het geld
en kredietwezen in die steden in mo
derne banen geleid wordt. De groote
joodsche bevolking dier steden bestaat
echter nog geheel uit joden, welke in
het land kwamen, niet om te werken
maar om zich te wijden aan de studie
der heilige joodsche literatuur, terwijl
ze in hun levensonderhoud voorzieh
door de giften, welke vrome joden der
geheele wereld, volgens oud religieus
gebruik, hun plegen te sturen. Dit
„Chaloeka"-jodendom en het systeem
dier bedeeling past beter in een be
schrijving van de verschillende uitin
gen van joodsch leven in Jeruzalem.
Deze steden zijn voorloopig nog zon
der belang voor het nieuwe werk, zoo
dat ik ze bij een bespreking van het
nieuwe joodsche stadsleven achterwege
kan laten.
Dit stadsleven vond zijn sterkste be
lichaming in Jaffa. Hier nemen de jo
den in het handelsleven een zeer be
vinden, dat als de voorvader van onze
8 tarwesoorten of Triticum beschouwt
moet worden. Drie jaar geleden ont
dekte een botanist, Aaronsahn, in Pa
lestina wilde tarwe, vooral op kalk
achtig terrein. Hij bracht een aantal
korrels riaar het laboratorium van het
Landbouw-departement der Vereenigde
Staten, waar ze verbouwd werden. De
resultaten van deze interessante proef
neming zijn onlangs gepubliceerd. De
Amerikaansche geleerden meenen wer
kelijk te doen te hebben met den stam
vader van de tarwe, maar enkele wij
zigingen in de bevruchting der bloemen
hebben hen er toe gebracht deze wilde
tarwe als een aparte soort te beschou
wen, die Triticum hermonis genoemd
wordt, naar den berg Hermon, in Pa
lestina waar de plant het eerst ont
dekt is.
o—
De fabricatie yan zetmeel bij de
Peruaansche Indianen.
Zooals men weet is de aardappel
oorspronkelijk afkomstig van de Andes-
hoogvlakten van Peru en Bolivia, waar
deze plant sedert onheugelijke tijden
door de inboorlingen verbouwd wordt.
Dat de aardappel, die reeds in het
midden der 16de eeuw in Spanje ge
ïmporteerd en verbouwd werd, eerst
twee eeuwen later als voedsel in West-
Europa gebruikt werd, zal voor een
groot deel toe te schrijven zijn aan
de minachting, die de veroveraars voor
alles hadden, wat van de Amerikaan
sche inboorlingen afkomstig was. De
edele hidalgo's zouden zich onteerd
gevoeld hebben door het voedsel der
Indianen te gebruiken, die zij met
lastdieren gelijkstelden en dikwijls ook
als zoodanig behandelden.
Een Amerikaansch archaeoloog,
Hiram Bingham, docent aan de Yale-
universiteit, die onlangs op een der
meest onbestijgbare toppen van de An
des, een geheimzinnige stad ontdekt
heeft, constateerde, dat de Indianen
op de Peruaansche hoogvlakten nog
de oorspronkelijke soort verbouwen,
die indertijd in Europa haar intrede
deed.
Een gedeelte van den oogst wordt
als dagelijksch voedsel verbruiktde
rest is bestemd voor de industrie, als
men dit woord tenminste durft te ge
bruiken voor de primitieve methode van
de afstammelingen der Inca's. De aard
appelen worden naar open plaatsen
gebracht, waar zij gedurende één
twee weken aan den invloed van de
zou en de koelte der nachten worden
blootgesteld. De knollen drogen snel.
's Morgens worden ze door de India
nen met hun harde voeten fijngestampt.
Daarna worden groote hoeveelheden
op den rug der lama's naar de markt
plaatsen gebracht, waar het onder den
naam van „tchougnous" verkocht
wordt. De Peruaansche huismoeders
stampen de gedroogde knollen in
steenen mortieren en het dus verkre-
zetmeel dient om soep en saus te
binden.
Waarschijnlijk bestaat deze merk
waardige industrie reeds eeuwen voor
de komst der Inca'sBingham heeft in
de praehistorische ruïnes groote mor
tieren gevonden, die voor deze berei
ding dienden.
langrijke plaats in. Hun aantal is er
in enkele jaren sterk toegenomen. Ter
wijl er in 1880 honderd joden woon
den, waren, er in 1905 al 5500 en in
1912 zelfs 10,000. Deze joodsche be
volking leefde in den beginne ver
spreid onder de overige bewoners van
Jaffa, totdat men in 1909 er toe over
ging een kleine joodsche wijk, Tel-
Awiw, lentedal,- te bouwen, tien mi
nuten buiten 't eigenlijke Jaffa. De
hoop, dat zich- hier een eigen joodsch
leven zou ontwikkelen, is verwezen
lijkt. Tel-Awiw is, in deze weinige
jaren, tot een klein joodsch stadje
aangegroeid, dat in 't leven der Pales-
tinensische joden een belangrijke plaats
is gaan innemen.
Terwijl Jaffa den indruk eener groe
zelige, Arabische stad maakt, met vuile,
smalle, steegachtige straten en leelijke
vervallen huizen, maakt deze nieuwe
wijk een verheugenden modernen in
druk. Tel-Awiw doet, wat zijn aanleg
betreft, geheel Europeesch aaneen
breede, rechte hoofdstraat, de Herzl-
straat, eenerzijds afgesloten door een
poort, anderzijds door het heider-witte
Hebreeuwsche Gymnasium, dat het
geheel beheerscht. Links en rechts vele
zijstraten, met ook weer hare vertak
kingen. Een orde en regelmaat in den
stratenaanleg, die een groote tegen
stelling vormt met de systeemlooze
mengeling eener Arabische] stadsbuurt.
Wordt vervolgd
Wilh. Loeb.
(Uit het Handelsblad,.