w?
Flick's
Cacao
No. 243.
Zaterdag 2 Mei 1914.
5e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting: Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
Stichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B te Hulst.
Hnlstersclie valschheid.
ER IS
de allerbeste.
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnement per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELOIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad^ neemt geene verantwoordelijkheid voorden inhoud
van het Yrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKERIJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
—o
"Wij hebben indertijd medegedeeld,
dat notaris Lijdsman in Hulst was
benoemd, in de gedachte van den
toen maligen minister van Justitie Re-
gout en deze in overleg met de
geestelijkheid, ora aan notaris van
Dalsum nog te kunnen ontnemen
wat hy nog heeft. Deze benoeming
kostte aan dien minister, door Gods
straffende hand, zijn jeugdig krachtig
leven door een geheimzinnige ziekte.
Zoolang wij in Hulst waren, was
de heer Henri Wauters (brouwerij
van Heteren) op ons kantoor vriend-
schappelyk gaan wy om met hem
en zyn zoons door eiken Zaterdag
avond een kaartavond te hebben in
de Graanbeurs
En ziet in eens, na ons eerst
een jaar geleden ons zelf er over
te hebben gesproken, zien wy
een advertentie, dat hij zijn laude-
ryen (al zyn eigendommen behalve
brouwerij en huizen) publiek laat
verkoopen door notaris Lijdsman
De samenspanning tot broodroof
tegen notaris van Dalsum gaat ver,
het net wordt wel nauw toegehaald
en toch, het doel dat het Ölericale
wangedrocht er mede denkt te be
reiken zal het niet bereiken, in
tegendeel er is nog een woord dat
zegt en wel onteilhaar„Die den
Heer vreest, dien zal het welgaan
op het einde zyns levens en hy
wordt gezegend op zijn sterfdag",
en er is nog een ander niet minder
onleilbaar woordDe levenswandel
der goddeloozen voert tot het ver
derf.
Een Kerkmeesterskwestie
in Hulst.
o
Het R. K. Kerkbestuur van Hulst
bestaat uit de heeren1. Deken
Brouwers bekend door zijn beminne-
lilke nederigheid, 2. Henri Maertens,
bekend door zyne vroomheid, 3.
Frans van Waesberghe, bekend door
zijn ambtsrapport, en 4 Brioen,
de laatste bekend als een eerlijk en
oprecht man en dus als Volkswiller.
De heer Brioen was een 30 jaar
kerkmeester en bijna even zoo lang
secretaris.
Een 2 jaar geleden komt de vrome
heer deken by den heer Brioen en
slaagt er in door vrome praktyken
van hem los te krygeü de by den
heer Brioen als secretaris berustende
stukken. En Sedert dien houdt het
kerkbestuur zyne vergaderingen doch
telkens met een „vergeten" ook den
heer Brioen van de vergadering ken
nis te geven, waarom deze ze na-
tuurlyk niet kon bywonen, en ook
niet, omdat een twee jaar geleden
de vrome heer deken den heer Brioen
in de sacristie verklaardeals ge
aan de pastorie (waar altijd de ver
gaderingen worden gehouden) mocht
aanbellen, zal U de toegang worden
geweigerd, daar de heer Maertens en
burgemeester van Waesberghe met
U geen vergadering willen houden.
Toen de heer Brioen kort daarop
aan den heer van Waesberghe vroeg,
of die bewering van den deken waar
was, bevestigde de heer Ambtsrap
port als waar deze bewering doch
hy weigerde, hiernaar gevraagd, een
reden op te geven.
Nu wordt Zondag van den preek
stoel afgeroepen, dat tot kerkmeester
is benoemd de heer mr. van Blari-
kom, de kantonrechter, zonder dat
de heer Brioen er iets van wist en
zonder dat hy zyn ontslag had ge
vraagd. Zoo onverwacht is het ge
gaan dat er dien Zondag niet eens
gecollecteerd werd namens het kerk
bestuur, wat anders gewoonlyk in de
late Mis het werk was van den heer
Brioen.
Zoo zyn de feiten en deze vormen
wat wy noemen de kerkmeesters-
kwestie van Hulst.
Wij zullen er geen woord meer
by voegen de kwestie spreekt voor
zich zelve van den vromen geest die
onze kerkelyke vromen van heden
bezielt, We vergaten nog te melden,
dat de benoeming van kerkmeester
geschiedt door den bisschop en dat
de heer Brioen is afgezet zonder zyn
naam te noemen, zonder dat daar
toe eenige wettige reden is en,
zonder dat hij ooit iemand iets in
den weg had gelegd, en zonder
dankbetuiging voor de zoovele jaren
bewezen diensten, welke vorm van
burgerlijke beleefdheid gewoonlyk
nog wordt in acht genomen door de
minder vrome kringen.
fl)e Vlaain*clic freest.
o—
Bij de geboorte van Tijl Uilenspie
gel sprak de oude heks„In heel ons
land werd nimmer zulk een kind ge
boren, want het zal onsterfelijk zijp.
Er zit een geest in, die zal blijven
voortbestaan, als het stoffelijk om
hulsel zal vergaan. Die geest zal hel
der vlammen werpen in den nacht,
om voor te lichten hen die goed zijn
en te misleiden hen die boos zijn,
te steunen hen die 't waard zijn en
te bespotten hen die valsch zijn. De
Vlaamsche geest, zoolang verloren,
werd in uw zoon herboren. Zoo zal
het wezen, zoo zal het wezen!"
Aan het slot van het boek van Tij!
Uilenspiegel is Tijl gestorven, en be
graven op het dorpskerkhof onder het
kruis. Nele komt het graf bezoeken.
Zij neemt niet aan dat Tijl dood is
en verklaart„Tijl Uilenspiegel leeft
zoolang het Vlaamsche volk leeft, om
slechts dan te verdwijnen, als het
Vlaamsche volk geen Vlaamsch volk
meer isZoolang het zich zelf
blijft en kommerloos bestaat, dan kent
Tijl Uilenspiegel slechts vreugd en
scherf, maar verkeert het in nood,
lijdt het, wordt het verdrukt, dan is
Tijl UiLaspiegel daar om op te staan,
te strijden en te overwinnen, met woord
en dandTijl Uilenspiegel is de
geest van Vlaanderen, jolig en zacht
als er vrede heerscht, ernstig en koen
als de noodklok bengeltEn wordt
hij overwonnen, sneuvelt hij, dan
sluimert hij een korten tijd slechts in
het graf, want Vlaanderen's maagd
komt hem dan wekken uit den dood.
Eeuwig zijn wij, Nele."
De noodklok bengelt door het Vlaam
sche land, want het Vlaamsche volk
wordt verdrukt in zijn taal, in zijn
welvaart, in zijn godsdienst, in zijn
godsdienst vooral, doordat de eigen
volksgeestelijkheid in |verbnnd is ge
treden met zijn verdrukkers om met
haar gezag de verdrukkers te steunen
tegen de Tijl Uilenspiegelen, die het
Vlaamsche volk willen redden uit zijn
nood van minderwaardigheid in be
trekking tot andere volkeren. Die Tijl's,
al heeten de namen anders, bengelen
de noodklok in alle deelen van het
verbrokkelde Vlaanderen, ieder het
geluid gevende naar den klank der
eigen noodklok. Ooren worden ge
stopt en harten worden verhard om
den noodklok niet te hooren, en zelfs
onder het eigen Vlaamsche volk zijn
er, die met kwaden wil eigen ooren
stoppen en eigen harten verharden.
De strijd onzer dagen tot vernieti
ging, in Fransch-Vlaanderen tegen
Lemire, in West-Vlaanderen tegen
Fonteijne, i:i Oost-Vlaanderen tegen
Daens, in Zeeuwsch-Vlaanderen tegen
ons, in Brabantsch-Vlaanderen tegen
Demarrez, is de strijd tot vernietiging
van den Vlaamschen volksgeest, die
in nieuwe Tijls is herboren, maar on
sterfelijk is en onoverwinnelijk, zoo
lang deze geest weerklank vindt in
de harten, of deze zwijgen of doen.
Eene akte van aanstelling
tot bisschop.
—o
De volgende akte van benoeming
werd in de kathedrale kerk van Roer
mond voorgelezen, eerst in het Latijn
en daarna in de Nederlandsche ver
taling
Pius Bisschop, Dienaar der Dienaren
Gods, aan onze geliefde zonen, het
Kapittel der Kathedrale Kerk, de gees
telijkheid en het volk, van het Bisdom
van Roermond, heil en apostolische
zegen
Heden hebben wij onzen geliefden
zoon Laurentius Josephus
Antonius Hubertus Schrij-
n e n, Priester van het Bisdom Roer
mond, op raad van onze Eerwaardige
Broeders de Kardinalen der H. Room-
sche Kerk, voor uwe van haren herder
beroofde Kathedrale Kerk uitverkozen
en hem tot Bisschop en Herder over
haar aangesteld. Daarom leggen wij
u de verplichting op en vermanen wij
u, genoemden Laurentius, uwen geko
zen Bisschop, als den vader uwer
zielen, met onderdanigheid te ontvan
gen, hem verschuldigden eerbied te
bewijzen en aan zijne heilzame ver
maningen en voorschriften de ver
schuldigde gehoorzaamheidd te betoo-
nen zóó dat hij er zich over moge
verheugen in u zonen vol toewijding,
en Gij in hem een welwillend vader
te hebben gevonden. Wij willen echter
en bevelen, dat, door de zorg en den
plicht van den Ordinarius, die thans
uw Bisdom bestiert, deze onze brief
openlijk worde afgelezen, zoowel in
de eerste Kapittelvergadering, die na
ontvangst daarvan zal gehouden wor
den, als in de Kathedrale Kerk van
het spreekgestoelte, wanneer de eerste
feestdag met voor het volk verplichte
viering zal zijn gekomen.
Gegeven te Rome bij S. Pieter, in
het jaar des Heeren negentienhonderd
en veertien, den 28en Maart, van ons
Pausschap het elfde.
PIUS, Paus.
A. Kardinaal Agliardi, der H. Room-
sche Kerk, Kanselier. Julius Campori,
proton-apostolicus. Raphael Vicoli,
Proton.-apostolicus. Paulus Pericoli,
v. d. Apostol. Kanselarij administrator
a studüs. Alfridus Maieni, plumbator.
A. de Gregori, scriptor apostolicus.
Dus, goed gelezende bisschop
wordt aangesteld tot Z i e 1 e h e r d e r.
Wij kunnen in die aanstelling niet
lezen, dat de bisschop ook wordt aan
gesteld als leider of raadgever in we
reldlijke zaken of politieke partijbe
langen, tot eer- en broodroover tegen
de katholieken die in den bisschop
wel erkennen den zieleherder maar
niet den leider eener katholieke kies-
vereenigingsactie.
Wij vinden in die akte van aanstel
ling bevestigd het standpunt onzer
Grondregelen wettig gezag in wettige
verlangens, en daarmede veroordeeld
wat de bisschop van Breda zeiven en
zijn geestelijkheid in zijn naam tegen
ons heeft gedaan en nog steeds doet
door niet-herstellen.
Eene voort durende
dwaling'.
o
Zelfs in de Tweede Kamer wordt
voortdurend gezeeverd, alsof in 1913
de kiezers zich hebben uitgesproken
voor of tegen Tarief enz. Dit alles is
onwaar: in 1913 heeft zich uitgespro
ken de volkswil tegen het clericale
machtsmisbruik, en deze volkswil deed
de vorige regeering vallen de publieke
opinie, wat heel iets anders is dan
volkswil, werd bewerkt door allerlei
tariefvrees enz.
De kiezers hebben in 1913 in eigen
overtuiging handelende zich niet uit
gesproken noch over tarief, noch over
staatspensioen noch over algemeen
stemrecht. En de regeering denkt van
wel, en miskent de ware uitspraak van de
stembus. In deze dwalingen miskenning
ligt de oorzaak der algemeene politieke
verwarring. En deze verwarring zal
zich steeds verder uitbreiden doordat
het clericale machtsmisbruik, hoewel
verloren hebbende aan kracht in de
regeering, zich uitbreidt onder de be
volking zelve. En met eindgevolg, dat
het clericale machtsmisbruik ook weder
politiek de overmacht zal terugkrijgen,
nu tot straf voor de miskenning van
den volkswil; dat het geloof gaat ster
ven en dat de zedelijke kracht van
het Nederlandsche volk verlamt.
Wij hebben gewaarschuwd en ge
handeld de gevolgen van den onwil
om te erkennen zullen zijn schade en
schande en misschien wel ondergang.
Uit de Pers.
o
Op zijn plaats gezet.
Te Utrecht vergaderde de Ned. Herv.
Predikantenvereeniging. Wat daar ver
handeld werd is voor onze lezers
over het algemeen van gering belang.
Maar toch deed er zich toen een
incident voor, dat vermeldenswaardig
is. Een der referenten, ds. G. H.
Wagenaar, besprak n.I.„De so
ciaal-democratie in hare verhoudingen
tot Kerk en religie" en verdedigde in
zijn stellingen de noodzakelijkheid,
dat de Ned. Herv. Kerk meer oog zou
krijgen voor de sociale zijde van het
huidig leven.
In den loop zijner rede zeide hij,
dat de Kerk tusschen de twee maat
schappelijke stelsels, kapitalisme en
socialisme, geen partij moet kiezen
en stelde de Katholieke Kerk, die het
wel gedaan heeft, als voorbeeld. Vol
gens dezen predikant zou n l.de Kat
holieke Kerk partij hebben gekozen
voor het kapitalisme.
Tegen dit bodemlooze praatje, dat
ds. Wagenaar eenvoudig naver
telde uit de socialistische schotschrif
tjes, waaraan alle wetenschappelijke
waarde vreemd is, werd ter vergade
ring zelve (gelukkig voor haar 1) ver
zet aangeteekend. Ds. Slotenma
ker de Bruine had daarmee ge
makkelijk werk door er de aandacht
op te vestigen, dat, als de Katholieke
Kerk partij heeft gekozen voor eenig
maatschappelijk stelsel, zij het deed
noch voor het kapitalisme noch voor
het socialisme, maar voor een derde
stelselhet solidarisme.
Inderdaad, men kan dit lezen, niet
alleen in alle katholieke leerboeken
van katholieke sociologen, maar dui
delijker nog in-hare geheele geschie
denis, die een aaneengeschakeld ver
haal bevat, niet van woorden, maar
van daden, ter verbroedering in de
ongelijkheid, ter verzachting van het
lot der minderbedeelden, ter kastijding
van de hoogvaardigen en overmoe-
digen, ter nivelleering van te scherpe
tegenstellingen en ter oplossing, zoo
veel mogelijk, van het nooit geheel
op te lossen vraagstuk der met ellende
erfelijk belaste menschheid.