w?
Flick's
Cacao
No. 223.
Zaterdag 13 December 1913.
5e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
RichtingVoor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VRRSOH1JNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
Stichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
ER IS
de allerbeste.
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnemeut per drie maanden
NEDERLAND
BELGIE
ANDERE LANDEN
f 0.50.
fr 1.20.
f 0:80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voorden inhoud
van het Yrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKER IJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Uit de Tweede Kamer.
Mr. Loeff over de parlementaire
schrik voor de verantwoordelijkheid.
o
Wij nemenj hier over het KortjjVer-
slag van dat deel zijner rede.
De heer LOEFF herinnert, dat reeds
door anderen is gezegd, dat de stof
bij de behandeling van deze Staatsbe-
grooting overstelpend is. Bij hetgeen
hij zich voorstelt hier te zeggen, zal
spreker niet trachten de geheele stof
te overzien. Er is emb arras du
c h o i x. Spreker zal slechts een paar
punten van bijzonder aanbelang
en eig«naardig karakter naar voren
brengen.
Spreker merkt op, dat dit Kabinet
een geheel bijzonderen doopnaam
draagt, die in onze historie nog niet
dikwijls is voorgekomen. Ook dat de
S.D.A.P. in ons land bij deze gelegen
heid door en na deze verkiezingen
een zoo bijzondere positie heett inge
nomen en nog inneemt, dat, wie over
deze zaken wil spreken, dit punt niet
onbesproken kan laten.
Alvorens nu tot zijn eigenlijk onder
werp te komen, wil spreker een enkel
woord zeggen tot het Kabinet en spe
ciaal tot den formateur, die gelijk
een vroeger spreker reeds zeide
zijn stempel drukt op het Kabinet. Dat
woord kan tot sprekers groot leedwe
zen niet zijn misschien moet spre
ker zeggennog niet een woord
van welkom. Maar wel een wóórd van
waardeering voor den moed en den
durf om onder de gegeven omstandig
heden het roer van staat in handen
te nemen. Spreker zal daar iets bijvoe
gen, en als zijn overtuiging uitspreken,
dat het eenïge motief, dat daarbij heeft
voorgezeten is, dat de formateur het
diepe verlangen, den ernstigen wensch
koesterde om in het ambt, dat hij
waarschijnlijk niet tot zijn genoegen
en zijn rust heeft aanvaard, iets tot
stand te brengen ten bate van het land.
Daarom waardeert spreker den moed
en den durf. Spreker zal hieraan iets
toevoegen, opdat men deze woorden
niet zai beschouwen als een c a p t a-
tio benevolent ia e. Benevolentia
zal ook spreker noodig hebben bij
hetgeen hij gaat zeggen, maar wat hij
gezegd heeft, was een uiting van een
innige overtuiging.
Spreker komt thans tot de zaak zelf
In de eerste plaatsde oplossing der
crisis door dit zich als extra-parle
mentair aandienend Kabinet en de
positie waarin de Roomsch-Katholieke
staatspartij voor zoover spreker ge
rechtigd is namens haar te spreken
zich bevindt tegenover dat Kabinet.
In de tweede plaats een bespreking
van een bijzonder punt, dat spreker
van veel gewicht lijkt in verband met
de bijzondere positie der S.D.A.P. na
deze verkiezingen.
Wat het eerste punt betreft, vraagt
spreker of het optreden van dit extra
parlementaire Kabinet logisch en juist
is, en of het in staat is dit optreden
behoorlijk te motiveeren in de om
standigheden, waarin het optreedt. Om
die vraag te beantwoorden moet men
terugtreden in wat is voorafgegaan.
Een behoorlijke beantwoording maakt
noodig een bespreking der aanvanke
lijk gegeven opdracht en de weigering
der concentratie om het Kabinet te
vormen. De gezamenlijke iinkerpartijen
hadden den strijd gewonnen tegenover
het zittend Kabinet en de rechtsche
meerderheid. In constitutioneelen zin
en uit het oogpunt van constitutioneel
recht redeneerend, was toen natuurlijk
de eerst aangewezen oplossing een
Kabinet uit de geheele linkerzijde, 1 n
abstracto is dit een waarheid als
een koe. De vraag is of, gegeven de
omstandigheden zooals zij daar lagen,
deze oplossing ook in concreto
de juiste was.
Spreker stelt zich de onderhande
ling en het aanbod van dr. Bos als
volgt voor. Wij strijden hier den par
lementairen strijd op een zeker plat
form, het platform van onze rechts
gemeenschap en het constitutioneel
recht. En op dat platform spreker
verheugt zich dat te kunnen zeggen
staan alle partijen van rechts en
links, met uitzondering dan van de
sociaal-democraten. Die staan met
het eene been, het rechter, op hetzelfde
platform als, wij, maar met het andere
op het andere, het revolutionnaire. Die
moeilijke positie hebben zij aan zich
zelf te wijten. En nu maken zij de
hoofdleider heeft het dezer dagen nog
gezegd van den strijd tegen ons
gebruik als revisionist, en het succes,
dat zij daarin behalen, gebruiken zij
ten bate van het tweede doel.
Was het aanbod van dr. Bos nu
gemeend en moet dit als gemeend
worden beschouwd Ja, zegt spreker
dit aanbod was gemeend en had moe
ten zijn aanvaard, omdat het een voort
gaan op hetzelfde platform mogelijk
maakte. Het aanbod van dr. Bos aan
de S.D.A.P. had geen andere betee-
kenis dan deze: uit mijn aanbod blijkt
vanzeif, dat gij eerst uw linkerbeen
moest optrekken naar ons platform.
Zoo stelt spreker zich de eerste
phase voor.
Maar ware het niet beter geweest
want met den heer Tydemen is
spr. het eens, dat is de kern der qu-
aestie en de eenige quaestie dat
de heeren zich over die quastie over
en weer duidelijk hadden uitgespro
ken. Ware het niet oirbaar geweest,
indien dr. Bos duidelijk had gezegd
weet wel, als gij in een bourgeois-
ministerie zitting neemt, dan blijkt
daaruit vanzelf, dat gij afstand doet
van de eene helft van uw platform.
Daardoor zouden zich een heele boel
moeilijkheden niet hebben voorgedaan
en in de toekomst niet hebben kun
nen voordoen.
Daar staat tegenover dat, als de S.
D.A.P. wenschte haar ten deele revo-
lutionnair standpunt te handhaven, zij
geen zitting kon nemen in een bur
gerlijk ministerie.
De heer SCHAPERDat heeft men
ook gezegd van het zitting nemen in
een parlement. Dat is hetzelfde.]
De heer LOEFF meent dat (Lit niet
hetzelfde is. Spreker heeft de werk
zaamheden in en buiten een parlement
wel eens vergeleken en is tot de con
clusie gekomen, dat er tusschen de
werkzaamheid van sociaal-democraten
in het parlement en in het aanvaarden
van portefeuilles, wat niet alleen mee
brengt de noodzakelijkheid van de in
diening van wetten, maar ook van
gouverneeren en regeeren, een
groot verschil bestaat. Als parlements
leden kunt gij wetsontwerpen indie
nen, maar als regeering kunt gij niet
besturen dienzelfden staat, dien gij, zij
het niet met dynamiet, dan toch met
andere middelen, vo'gens uw eigen
erkenning, ondermijnt.
Dit in antwoord op de interruptie.
Spreker moet bij de bespreking van
de eerste phase der crisis nog iets bij
voegen. Volgens zijn meening was in
de redeneering der heeren, die gekant
waren tegen het aanvaarden der por
tefeuilles, een lacune, een groote fout.
Zij redeneeren steeds, zoowel van den
eenen als van den anderen kant, over
het belang van de partij. Eenerzijds is
gezegd het aannemen is de doodsteek
voor de partijaan den anderen kant
is gezegdhet is het belang van de
partij
De heer LIMBURGDat heeft nie
mand gezegd.
De heer LOEFF zegt daar te hooren,
dat niemand dit heeft gezegd, en wil
dit dan wel terugnemen. Er is een
argument voor spreker vóór geweest,
maar dit is niet uitgesproken, al hoopt
spreker dat het gewogen heeft. Als
werkelijk waar is. dat de S.D.A.P. is
een gemengd revionistisch-revolution-
naire partij, dan had het eergevoel
aan die partij moeten verbieden zit
ting te nemen in een gemengd vrij
zinnig-socialistisch Kabinet, omdat dan
haar eerste verplichting zou zijn ge
weest het huis, waar zij haar .intrek
nam, te onderhouden, terwijl haar
principieele bedoeling is dit huis d e
fond en c o m b 1 e zij het dan
niet met dynamiet te vernietigen,
en op de puinhoopen een ander huis
te bouwen. Dit argument is niet uit
gesproken, maar spreker hoopt toch,
dat het heeft gewogen.
Het aanbod was door de S.D.A.P.
geweigerd, en de vraag rijst nu of de
concentratie den plicht had het Kabi
net te vormen.
Er is hier dezer dagen door den
hoofdleider der S.D.A.P. gezegd, dat
het voor de hand lag, dat dit aanbod
werd gedaan. De omkeer toch in het
land werd door de concentratie ge-
wenschtzij kon rekenen op den
steun der S.D.A.P. en had dus een
parlementaire meerderheid. Spreker
weet niet weike argumenten daartegen
zullen worden aangevoerd, maar acht
die redeneering niet onjuist. Want
stelt men den eisch, dat alle partijen
moeten vertegenwoordigd zijn in het
Kabinet, dan moet men ook verder
gaan en den eisch van evenredige
vertegenwoordiging stellen. Doch dit
is nimmer het geval geweest.
Spreker meent dus, dat de redenee
ring der S.D.A.P. juist was, en boven
dien meent hij, dat de concentratie in
elk geval het Kabinet moest formeeren,
dat verantwoordelijkheid moest dragen
voor haar handelingen. Spr. meent
niet, dat zijn medeleden van de con
centratie het gevoel van verantwoor
delijkheid niet zouden bezitten, maar
uit de vreugde, waarmee zij het op
treden van dit Kabinet ontvingen,
blijkt wel, hoe hun geweten hen
plaagde en dit gevoel overheerschend
was. xMaar daarover sprak spreker niet.
Hij heeft het over de daadwerkelijke ver
antwoordelijkheid. Wanneer men zeg',
dat men niet alleen negatieve bedoe
lingen heeft gehad, maar ook positieve,
dan mo.et men ook de daaruit voort
vloeiende verantwoordelijkheid aan
vaarden, op straffe dat anders niet
wordt geloofd aan die positieve be
doelingen.
In verband met een door de con
centratie aangevoerd argument, dat zij
zich van den beginne af op het stand
punt had gesteld, dat zij geen daad
werkelijke verantwoordelijkheid wilde
dragen, indien zij niet de meerderheid
kreeg, merkt spreker op, dat die uit- i
vlucht kernachtig is weerlegd door
professor Struycken, op wien men zich
hier zoo gaarne beroept. „Gepraeme-
diteerde ontduiking van verantwoor
delijkheid maakt die ontduiking niet
minder erg", zeide professor Struyc
ken. Dat is volkomen juist.
Wat dit bevestigt, is ook dit, dat
toen de concentratie haar besluit on
herroepelijk had genomen om niet de
verantwoordelijkheid te aanvaarden, zij
te gelijk verklaarde dat zij geen Ka
binet zou steunen dan een Kabinet,
dat de hoofdpunten van haar program
verwezenlijkte.
Zoo ergens in, dan ligt hierin wat
gezegd is met het oog op de toestan
den van zijn land door Emile Faguet
van de Academie frangaise le dé sir
d'etre puissant sans être
responsable.
Dat was het. De heeren wilden
krachtig en sterk zijn, en die kracht
en macht, ook zonder dat hun leden
zaten achter de groene tafel, doen
gelden hier in de Kamer en in den
iande. Zij wilden toonen, dat, hoewel
zij geen portefeuilles hadden aanvaard,
de achting voor hun partij daardoor
niet had geleden. Dat was het nood
schot waarmee zij uiteen Jgingen.
Dat expliceert ook spreker komt
nu tot de derde vraag de vreugde,
die over de concentratie kwam, toen
het extra-parlementair Kabinet haar
van de verantwoordelijkheid bevrijdde
en optradals een deus ex machi-
n a. De concentratie moest daarover
verheugd zijn, omdat de daadwerke
lijke verantwoordelijkheid waarmee
haar geweten haar plaagde nu was
overgenomen. Want wat zou er ge
beurd zijn, als er geen extra-parlemen
tair Kabinet was opgetreden Het ta
fereel, ontrold door den heer Troelstra,
was dit: Als gij dit Kabinet steunt en
dit Kabinet valt, wat zal er dan gebeu
ren Na de niet geslaagde pogingen
om op andere wijze de crisis te be
ëindigen zou er dan niets meer over
schieten dan het optreden van een
rechts Kabinet en dan zouden de vrij
zinnigen voor goed verloren zijn.
Spreker meent, dat we thans van de
schildering van den heer Troelstra
slechts het laatste tafereel hebben ge^
had door de declinatie van het ver
antwoordelijkheidsgevoel door de lei
ders der concentratie.
We hebben dus nu een extra-par
lementair Kabinet, en nu is het de
vraag, of dit in de gegeven omstan
digheden de aangewezen oplossing
was.
Spreker erkent gaarne, dat er om
standigheden kunnen zijn, waarin dat
inderdaad het geval is. Maar een groote
questie is een twijfel dien spr. gaarne
door den leider van het Kabinet zag
opgelost of daartegenover niet staat
I en öf het niet waarschijnlijk is, dat
een zoodanig extra-parlementair Ka
binet noodzakelijk moet komen in een
scheeve positie, wanneer het, door de
kastanjes uit het vuur te halen voor
een partij, die partij de verantwoor
delijkheid, welke zij niet aandurfde,
van de schouders neemt en zelf aan
vaardt door overneming van de hoofd
punten van het program dier parle
mentaire partij. Kan men hier optre
den ais extra-parlementair Kabinet, als
men in werkelijkheid optreedt als
deus ex machina voor een par
lementaire partij Spreker gaat nu
niet verder op die vraag in, maar ver
bindt er een tweede aan. Is, wat be
treft het verleden, door zoodanig op
treden, de idee van verantwoordelijk
heid niet eenigszins verzwakt door
van een verantwoordelijke partij de
verantwoordelijkheid af te nemen en
die zelf op zich te nemen Wordt
daardoor niet verzwakt de verant
woordelijkheidsidee die de grondslag
is van den consitutioneelen en parle
mentairen Staat?
Voor de toekomst nog dit, De heer
Tydeman is niet een profeet, maar
heeft een helder en gezond inzicht in
onze staatsrechtelijke verhoudingen en
wat daaruit moet voortvloeien, en
daarom beroept spreker zich gaarne
op hem.
Het is door den heer Tydeman zoo
straks gezegd, dat naar zijn meening
in afzienbaren tijd geen verandering
van partijen te zien zou zijn en dat
de verkiezingen zouden staan in het
teeken eener meerderheid van de coa
litie of in die der vrijzinnigen en so
ciaal democraten gezamenlijk. Wanneer
het nu meer is dan een losse onder
stelling en spreker neemt aan dat
het meer is dan een veronderstelling
dat het aanbod van dr. Bos nimmer
opnieuw zal worden gedaan vóór een
nieuwe aera is aangebroken, vóór de
sociaal-democraten op ons platform
zijn gekomen wat zal dan gebeu
ren Dat we dan niets anders kunnen
krijgen dan extra-parlementaire Ka
binetten als normale Kabinetten. En
nu spreekt spreker nog niet over de
basis van ons constitutioneel staats
recht de verantwoordelijkheid. Hij
vraagt den leider der sociaal-demo
craten of, wanneer de weg is ge
baand voor het optreden van extra
parlementaire Kabinetten als regel
