e Volkswil
BIJVOEGSEL
van
van 9 Augustus 1913.
Van alles wat.
1 Feuilleton.
o
liet, gebruik v;m calcinm-eyananiid.
Voor eenige jaren werd ontdekt, dat
stikstof, over warm calcium-carbid
gebracht, een uitstekende meststof
levert. In den bodem wordt het in
ammonia omgezet en zoo kan het de
nitracen vervangen. Tegenwoordig
brengt men de stoom over cyanamid
en zet het in de fabriek in ammonia
0111. De catalytische werking van ce
rium- en thoriurn-oxyden op ammonia
en lucht maken het mogelijk dit in
nitrisch-acide om te zetten. Een in
eensmelting van cyanamid met sodium-
zouten levert cyanid, dat voor de
goud-delving van beiang is. Door
cyanamid juist onder het kookpunt
met water te behandelen, verkrijgt men
dicyanamid, dat gebruikt wordt voor
het verven en voor de samenstelling
van ontplofbare stoffen. In Duitsch-
land worden onder den naam „ferro-
dur", „intensit", „Heosolin", materi
alen verkocht om staal hard te maken.
Deze stoffen zijn niet anders dan
samenstellingen van cyanamid met
alkaline-zouten en koolstof-achtige ma
terie.
o—
De fotografie heeft reeds lang ge
leden bewezen, dat, wat eens be
schouwd werd als de zig-zag-lijn van
bliksem, in werkelijkheid een bocht'ge
lijn is. dus zonder scherpe hoeken.
In „Das Wetter" verklaari Otto Meis-
sner, hoe het komt, dat men een zig
zag-lijn ziet. Hij meent, dat het plot
selinge licht van den bliksemstraal
een onwillekeurige beweging van het
hoofd of de oogen veroorzaakt, het
origineele beeld van den bliksemstraal
blijft een oogenblik op het oogvlies,
in de lengte van het beeld, dat het
oog in de nieuwe stand opneemt.
Daardoor krijgt men den indruk van
een gebroken lijn.
—o
Het gebruik van veerkrachtig
wolfram.
Tien jaar geleden werd wolfram
nog als een brons metaal beschouwd,
thans worden in de gloeilamp-fabri-
catie groote hoeveelheden veerkrachtig
wolfram gebruikt. Dit rekbare metaal
is practisch onoplosbaar in alle ge
wone zuren, het smeltpunt is nog
hooger dan dat van eenig ander me
taal, het is niet magnetisch en heeft
een grooter soortelijk gewicht dan
lood. Deze uitstekende eigenschappen
maken het behalve voor gloeilampen
o
I.'
ARTHUR SUTHERLAND.
De heer Arthur Sutherland zat aan
het open raam van zijn kamer in het
Hotel Metropolis en beschouwde, met
een sigaar in het hoofd, de gestadige
afwisseling van eb en vloed in de
menschenmassa, die zich bewoog langs
een der hoofdstraten van de wereld
stad New-York.
't Was 's middags drie uur en een
zonnige Meidag. Beneden hem stroomde
voortdurend die zee van toiletten met
alle mogelijke en onmogelijke scha
keering van vorm en kleur. Een orgel
onder zijn raam speelde bij dit alles
eene opwekkende melodie en het
kwam den beschouwer voor alsof de
voorbijgaande mannen en vrouwen
zich allen min of meer bewogen naar
de maat dier straatmuziek, en alzoo
te zamen de groote quadrille des le
vens dansten. Of is dat voortdurend
heen- en wedergaan, dat buigen en
knikken, dat stilstaan en uitwijken,
iets anders dan een groote quadrille,
die wij dagelijks aftrippelen en wel
op de maat eener muziek, die door
ons hart wordt aangegeven, en nu
eens klinkt als een vroolijke fanfare
en dan weder treurig en sleepend is
als een doodenmarsch
Arthur Sutherland zat daar en bekeek
ook voor andere dingen geschikt. Het
is harder dan platina en platina-iri-
dium, een betere warmte-geleider en
heeft een lagere spanninghierdoor
is het zeer geschikt voor electrische
contacten, telegraaf-relais, enz. Men
hetft ook wolfram-smeltovens en wel
twee verschillende systemen. Zij vol
doen buitengewoon bij proefnemigen
in laboratoria, bijv. de vervaardiging
van kunstmatige edelsteenen. Wolt-
ramgaas wordt met veel succes bij
de afscheiding van vaste lichamen uit
vloeistoffen gebruikt. De bijzondere
eigenschappen van het wolfram maken
het zeer geschikt bij antikathoden voor
Röntgenbuizen.
o—
Het verschieten der kleuren.
Een Engelsch chemicus heeft ge
constateerd, dat dezelfde stoffen, die
op dezelfde manier geverfd zijn, in
het gebruik een zeer verschillende
vastheid van kleur hadden. Door nauw
keurige studiën, kwam hij tot het be
sluit, dat de snelle verandering van
tint toe te schrijven was aan sommige
stoffen van het apprêt. Ricinus-olie
en haar zwavel-derivaten zijn vooral
zeer schadelijk, kokosolie en raapolie
doen eveneens de kleuren verschieten,
zelfs de indigo-tinten^ die toch de
sterkste kleuren zijn. Men moet om
het verschieten te voorkomen, in het
apprêt voor gekleurde stoffen aard-
noten-olie of stearine-zuur gebruiken.
o
Voor het menschelijk oog schijnt 't of
de zon en de maan, wanneer zij laag aan
den horizon staan, veel grooter zijn.
Eu dit is niet alleen bij de hemel
lichamen het geval. Als men over een
veld gaat en men ziet een persoon
of een verhooging tegen de tiorzizon
zich afteekenen, dan schijnt ook de
gestalte reusachtig groot. Dit ligt na
tuurlijk aan een fout iri de waarne
ming en moet door de psylchologie
verklaard kunnen worden, echter weet
men er tot nog toe weinig van. Een
lid der Astronomische Vereenïging te
Parijs, Dr. Fouché heeft op een ver
gadering een mededeeling gedaan, die
wellicht dit verschijnsel een weinig
begrijpelijker maakt. Hij stond eens
aan het raam van de eerste verdie
ping van zijn landhuis, toen hij plot
seling hevig ontstelde. Over het tuin
pad naderde in snellen loop een
vreeselijk dier, dat er als een tijger
uitzag. Het volgend oogenblik zag
Fouché, die waarschijnlijk met z'n ge
dachten elders geweest was, dat de
vreeselijke tijger niemand anders was
danzijn kater. Deze liep echter
met een gezicht, zoo helder en stra
lend als de Meidag zelf, dit gestadig
veranderend panonma. Waarom zou
hij ook droevig zijn Was hij niet
jong, levenslustig en rijk En gevoelde
hij niet een soort van bevrediging nu
hij, na een reis door geheel Europa
gemaakt te hebben, eindelijk weder
thuis was O, ha reizen heeft zijn
nut, omdat het ons levenservaring
schenkt, maar het grootste voordeel
ligt toch opgesloten in het eenvoudige
rijmpje „Oost, west, t' huis best I"
waarvan men vooral na een lange uit
huizigheid de waarheid leert erkennen
en waardeeren. Zoo kwam het. dat
Arthur Sutherland zich op dezen dag
bijna volkomen gelukkig gevoelde Het
leven scheen hem even heerlijk als
aan Adam het Paradijs op den schep-
pings-morgen en Eva nu ja, een
Eva was ook in zijn Paradijszij
woonde in een fraai huis op het West
end en zij wachtte slechts op een
woord van hem, om hem zijn geheele
door gelukkig te maken.
Daar werd aan de deur geklopt.
„B nnen riep Mr. Sutherland, zon
der om te zien en aan die uitnoodi-
ging of aan dat bevel werd voldaan
door iemand, die niet angstvallig bij
den drempel bleef staan, maar met
vluggen tred binnen kwam en het
volgende oogenblik zijn hand liet rus
ten op Mr. Sutherland's schouder.
Deze wendde zich om en zag
niet, zooals hij verwacht had te zien,
den kellner van het hötel maar een
elegant, keurig gekleed, jong mensch,
van top tot teen, van de punten zijner
niet in den tuin, maar op een klein
grijs dak in de nabijheid van het
raam, waarvan de kleur zich voor het
oog met den bodem van het tuinpad
vermengd had. Een onbewust pyscho-
iogisch voorval had den afstand van
het dier vijf- a zesvoudig vergroot en
zoo moest de kat wel reusachtig lijken.
Men heeft bij deze vergissing waar
schijnlijk te doen met een wanver
houding tusschen de schijnbare grootte
van het voorwerp en de schatting van
den afstand, waarop het zich bevindt.
o
De brandnetel als textielmateriaal.
Na langdurige studiën is E B. Be-
senbruch er ia geslaagd deels langs
chemischen deels langs mechanischen
weg uit brandnetels een zeer fijne
draad te vervaardigen. Bij alle proeven
voldeed deze vezel uitstekend, de
draad is buitengewoon geschikt voor
de fabricatie van de fijnste weefsels
zij is lang, sterk en rekbaar, het
soortelijk gewicht is miniem en de
glans is zijdeachtig. Ook neemt de
vezel zeer goed kleuren aan. Bij het
wasschen krimpt zij niet en evenmin
gaat de glans verloren. Reeds be
schouwt men de brandnetel-vezel als
een uitstekend surrogaat voor kunst
zijde. Met zijde en wol vermengd, is
zij uiterst geschikt voor brei-materi-
aal, evenals voor het vervaardigen van
confectie-stoffen. Volgens de „Zeitung
für angevvand te Chewie" heeft een
maatschappij te Kiel het plan opgevat
op grooten schaal brandnetel-vezels
te fabriceeren. De fabriek denkt da
gelijks 2000 K. G. zuivere vezels af
te leveren.
o—
De vooruitgang der Russische pers.
Volgens een technisch tijdschrift te
Moskou, was Rusland langen tijd het
land in Europa, waar in vergelijking
met het bevolkingscijfer de minste
dagbladen verschenen. Vijftig jaar ge
leden waren er slechts 14 dagbladen
in het geheele rijk. De Russische pers
ontwikkelde zich zeer langzaam, tot
in 1905 de nieuwe grondwet gepro
clameerd werd. Op dat oogenblik be
stonden er 110 dagbladen, waarvan 6
in Siberië. De drukpers-vrijheid, die
de nieuwe constitutie waarborgde,
kwam de ontwikkeling der pers ten
goede Europeesch Rusland werd in
6 jaar tijds 275 dagbladen rijker, Aze-
atisch Rusland 26. Thans bestaan er
379 dagbladen in Eur. Rusland en
32 in Siberië en Turkestan. In Siberië
is thans één dagblad op 210 000 inw.,
in Polen 1 op de 277 000, en in den
Kaukasus 1 op 278 000, in Europeesch
Rusland 1 op 291 000, in Russ. Tur
kestan 1 op de 1670 000 inw.
o—
Volgens de Eerste Internationale
Film-Courant is het in Amerika gelukt,
een apparaat uit te vinden, dat het
mogelijk maakt films iangs telegrafi-
schen weg over te zenden.
o
Een oorlog-statistiek.
Er is in de laatste drie eeuwen heel
wat afgevochten. Gaston Bodart heeft
een oorlogenstatistiek opgemaakt, die
interessante cijfers toont. De bereke
ningen loopen van 1618 tot 1905.
Niet minder dan 1044 veldslagen, 122
zeeslagen, 490 belegeringen en 44
capitulaties staan genoteerd. De lang
durigste veldtocht viel in den oorlog
tusschen Venetië en de Turken hij
duurde 55 jaar van 1644 tot 1699;
de 6 daagsche veldtocht in den oor
log van Italic contra Oostenrijk, was
de kortste.
Frankrijk heeft bet meest gevoch
ten, Oostenrijk volgt, dan Engeland,
nummer vier is Rusland, Pruisen vijf,
Spanje zes. Nederlaag tot overwinning
staan in Frankrijk tot elkaar als 4 tot
5. Voor Pruisen en Engeland is deze
verhouding 4 tot 6. Fi ankrijk won
voor 42 pCt. en Spanje voor 36 pCt.
Frankrijk heeft sedert 16C0 tegen 15
naties den oorlog gevoerd.
Gibraltar is van alle steden het
meest belegerd. Cadix is ook lange
tijden door vijanden omringd geweest.
Weenen komt de derde plaats. Sebast
op Port Arthur, Kandia en Plewna
hoo en tot de vaak belegerde steden.
In dm slag bij Moekden lieten van
de 624000 strijders 138000 man het
leven, van de 320000 bij Sedan 122000,
van de 246000 bij Borodino 80000 en
van de 192000 bij Walerloo 45000
man.
o - -
Palmwijn iu Tripolis,
Palmwijn of „Laghbi" is een melk
achtige vloeistof, die zoet en toch
ietwat zuur smaakt. Na de bloeitijd
in April verwijderen de inboorlingen
bijna alle bladeren der palm en ma
ken aan het bovenste der stam een
holte, waaruit na eenige dagen het
sap begint te vloeien. Gedurende twee
maanden vloeit hieruit onafgebroken
10 a 20 Liter palmwijn per dag. De
zoo behandelde boomen kunnen in
de volgende drie jaren geen vruchten
dragen en dikwijls sterven zij door
deze methode. Daarom heeft de Gou
verneur van Tripolis maatregelen ge
nomen om de winning van palmwijn
te beperken.
o
Het laatste opperhoofd der
Irokeezen.
Het laatste opperhoofd der Irokee
zen, Hiawatha, is dood. Sedert vele
jaren stond hij aan het hoofd van den
eens zoo machtigen stam, die thans
in Ontario verblijf houdt. Hoewel de
12000 Irokeezen overal verstrooid zijn,
werd toch Hiawath als het opperhoofd
van hen allen erkend. Zijn opvolger
moet door den stam gekozen worden
Hiawatha's eenige zoon Lazarus heeft
zich van den stam afgekeerd en stu
deert in de theologie. Men zal dus
naai een ander opperhoofd moeten
omzien.
De meeste Irokeezen beoefenen den
landbouwhun gebied in Ontario
verkeert in een uitstekenden staat en
wijst op een hoogen trap van be
schaving.
o—
Een zeldzame operatie.
De vee-arts Heydt in beraula heeft
onlangs bij een fok-koe een merk
waardige operatie verricht. Het dier
had een poot gebroken. Daar een
amputatie noodig was, en de koe
voor fokkings-doeleinden gespaard
moest blijven, amputeerde de veearts
en verving de ontbrekende poot door
een houten kunstbeen. Het dier kan
nu zonder hulp gaan liggen en op
staan er. het bevindt zich in blaken-
den welstand.
o
Kolen iu Transvaal.
Niettegenstaande de reusachtige ko
len-beddingen, is de steenkool-indu
strie in Transvaal nog van weinig
beteekenis. Dit is toe te schrijven aan
het geringe gebruik der inheemsche
industrie en aan de ongunstige export
verhoudingen. Indien dit niet het ge
val was, zouden de kolenmijnen een
der belangrijkste industriën van Trans
vaal zijn. Óp het oogenblik werken
er in de Transvaalsche kolenmijnen
500 Europeanen en 9000 inboorlingen.
o
De oplosbaarheid van argon en
helium in metalen.
Hoewel het reeds eenige jaren ge-
liden is, dar de e'ementen argon en
helium ontdekt zijn, weet men toch
nog betrekkelijk weinig van al hun
eigenschappen af, alleen de voornaam
ste zijn bekend. Oniangs hebben nu
Sievertz en Bergner de oplosbaarheid
van argon en helinm in de metalen
bestudeerd. Zij constateerden, dat ko
per, zilver, goud, nikkel, ijzer, palla
dium, aluminium, magnesium, uranium,
tantalium, noch in vasten noch in
vloeibaren toestand de gassen helium
en argon oplossen. Kwarts-glas in
poedervorm absorbeert op een tempe
ratuur van 1100 graden, een zeer ge
ringe hoeveelheid.
o
Een Duitsche expeditie naar Pamir.
De Duitsche en Oostenrijksche Al-
pen-vereeniging heeft onder leiding
van Ed. Rickmer-Rickmers een expe
ditie naar het hoogland van Pamir
georganiseerd. De expeditie is thans
van Samarkand, het eigenlijke uit
gangspunt, waar de karavaan opge
steld wordt, afgereisd. De tocht gaat
eerst over bet Hitab-Scharschan, ver
volgens dooreen weinig bekende berg
streek in het dal van Midden-Boekara
en naar Garm, de voornaamste plaats
der provincie Karategin. Daar hoopt
de expeditie spoedig aan te komen,
om aan haar voornaamste taak, de
exploitatie van het gebergte Peter
den Grooten, te beginnen.
o
De Union pour la securité en aéro-
plane te Parijs heeft een prijs van
400,000 frs. uiigeloofd voor het con-
strueeren van een apparaat, dat het
vliegen minder gevaarlijk maakt.
Enkele belangrijke premiën zijn er
de oorzaak van, dat de animo onder
de deskundigen groot is.
o
Tegen de suffragettes.
In Engeland heeft men eep apparaat
uitgevonden, om zijn eigendom tegen
indringers en meer speciaal tegen suf
fragettes te beschermen, Het bestaat
uit een toestel, waarbij in een ronde
opening aan de basis een patroon van
een jachtgeweer met los kruit geladen,
aanwezig is. Boven aan een stang is
een gewicht zoo geplaatst, de de val
mij beproefd," riep hij toornig uit, en
weet ge, wat het mij opbrengt Nau
welijks genoeg om mijn kost te beta
len, papieren boorden te dragen en
nu en dan een sigaar te rooken. Aan
het voldoen der rekeningen van kleer-
en schoenmaker valt niet te denken
en aan schouwburgbezoek nog veel
minder. Kon ik mijn heeren maar be
talen met visites, dat zou alvast iets
gewonnen zijn, maar het schijnt, dat
die drommelsche kerers ook al niet
van ziekzijn weten, of hun bedorven
kiezen en tanden zelf uittrekken. Mis
schien ook lcopen zij, als ze den dok
ter noodig hebben, naar een ander. Ik
wou, dat ik zelr maar een snijder ge
worden was dat is ten minste een
vak, waarvan men leven kan en al
gaat het ook nog slecht, dan kan men
toch zorgen behoorlijk gekleed voor
den dag te komen en voor zich zelf
een jas en een pantalon maken.
Waarachtig, als 't nog lang zoo moet
gaan als tegenwoordig, dan eindig ik
nog met mijn dokterstitel aan den
kapstok te hangen en kleermaker te
Worden."
„Nu, ik geloof mijn waarde, dat ge
u tweemaal zoudt bedenken, alvorens
tot zulke uitersten over te gaan. Ge
weet toch, dat het tot mijn moeders
trots behoort, dat nog nooit een Sut
herland een handwerk heeft bedreven
Blijft gij dus ook getrouw aan uw
lancet, mijn jongen, en trouw met de
eene of andere erfdochter."
„Dat is veel gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Ik zou op stel en sprong
kunnen trouwen als ik zulk een bui-
verlakte laarzen tot aan den doffen
bodem van zijn glansrijken hoed. een
heer, om door een ringetje gehaald te
worden.
„Hé, zijt gij 't, Phil vroeg Arthur
Sutherland, de beide handen vijnzijn
bezoeker grijpend. „Na man, dat is
een verrassing uit duizenden Waar
ter wereld komt ge van daan
„Waar ik van daan kom herhaalde
de niet verwachte bezoeker die Arthurs
groet met gelijke hartelijkheid beant
woord had en plaats nam op den bij
geschoven stoel, „waar ik van daan
kom? Die zelfde vraag moest ik liever
aan u doen. Waar komt gij zelf van
daan en lioe verklaart gij het feit, dat
gij reeds een week lang in de stad
zijt, zonder uwen vrienden een teeken
van leven te hebben gegeven
„Kon ik dan nagaan, dat ik hier
vrienden had Wat voert ge hier al-
zoo uit Brengt gij hier uwe mensch-
lievetide kunst in praktijk?"
„O, van praktijk heb ik al bizonder
weinig te doen. De menschen, die ik
ken, genieten, zoo het schijnt, een on
verstoorbare gezondheid en de men
schen, die mij niet kennen en dat
is verreweg het meerendeel geven
mij ook niets te doen. Zoo zit ik hier
tusschen twee vuren, terwijl ik zelf
koud blijf. Op mijn woord, ik wou
wel, dat er hier een kleine epidemi
sche ziekte uitbrak, dan had ik nog
kans om in 't leven te blijven."
„Ik dacht juist, dat in zoo'n geval
de kans van sterven grooter werd,"
antwoordde Arthur Sutherland lachend.
„Ik begrijp ook niet, waarom gij
niet liever uwe tenten te Saint-Marys
hebt opgeslagen Deze stad is over-
vuld van eerzuchtige jonge en van
gerenomeerde oude dokters, en dat
kan men van Saint-Marys waarlijk
niet zeggen, terwijl daar bovendien
iedereen u kent."
En daarom juist zouden de men
schen niet van mijne hulp gediend
willen zijn," zeide de jonge genees
heer tamelijk mismoedig. „Denkt ge,
dat de lieden, die Phil Sutherland in
een kieltje met korte broek hebben
gekend, thans hun kiespijn of hun
rheumatiek door dr. Philip Sutherland
zouden laten behandelen Neen, ge
loof me, ze lieten mij langs de met
gras begroeide straten van baint-Marys
rondwandelen, tot ik grijs haar had,
eer ze mij voor een volslagen arts
zouden aanzien."
Arthur Sutherland lachte hartelijk
bij deze ontboezeming. Hij had goed
lachen, want hij was rijk, terwijl zijn
verre neef, Philip Sutherland, die met
hem weinig anders dan den familie
naam gemeen had, een eervollen, ou
den Engeischen naam trouwens niets
in de wereld bezat. Arthur had nog
een moeder en zuster, terwijl Philip,
behalve deze verre bloedverwanten,
geen andere familie kon aanwijzen en
geen ander thuis had, dan een of twee
kamers in een hötel-garni Een half
jaar geleden had hij met goeden uit
slag het doktoraal examen afgelegd en
moest uu vreeselijk tobben om een
behoorlijk bestaan te vinden.
„Alles, wat een mensch maar met
mogelijkheid doen kan, wordt door
